مدرنيسم در هيئت هاي مذهبي؛ خوب، بد، زشت

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: مدرنيسم در هيئت هاي مذهبي؛ خوب، بد، زشت
كافي است در خانه نشسته باشيد و كتاب مقتل الحسين ابن ابي مخنف را مطالعه كنيد و از سويي هم با لب تاپ تان از طريق اينترنت پر سرعت به شبكه جهاني وصل شده، بطور مستقيم مراسم هيئت خود را مشاهده كنيد.

باشگاه جواني برنا/حميد برقباني- گذشت دوراني كه براي اطلاع از برنامه هاي هيئت هاي مذهبي بايد هفت خوان رستم را رد مي كرديم تا مگر مطلع شويم كه هيئت فلان محله كجا برگزار مي شود يا فلان مداح امشب كجا مداحي مي كند و البته سخنراني حاج آقاي مورد علاقه مان هم كجاست.

تكنولوژي همانقدر دنيا را محصور كرده است كه امروز هم هيئت هاي مذهبي به آن روي آورده اند. حال سوال اينجاست كه حدود استفاده از تكنولوژي براي هيئت هاي سنتي كه هيچ سنخيتي با مدرنيته ندارند، كجاست؟

كافي است در خانه نشسته باشيد و كتاب مقتل الحسين ابن ابي مخنف را مطالعه كنيد و از سويي هم با لب تاپ تان از طريق اينترنت پر سرعت به شبكه جهاني وصل شده، بطور مستقيم مراسم هيئت خود را مشاهده كنيد.

پارچه هاي سياهي كه قرار بود "پيام بر" عزاي حسيني باشد حالا جايش را به بنرها و بيلبوردهايي داده است كه نه از هنرنمايي خطاطان چيره دست ايراني در آن خبري هست و نه دلت مي آيد كه براي تبرك، به اين به اصطلاح پارچه هاي عزاداري (!) دستي بكشي!مدرنيسم هر روز سنگرهاي جديدي را فتح مي كند اما آيا اين ها مي تواند خدشه اي به اصل عزاداري ها وارد كند؟

محمد كه حالا 20 ساله است و از كودكي در همين هيئت ها عزاداري كرده است، مي گويد: فكر مي كنم مهم تر از همه اين باشه كه نوع استفاده از اين به قول شما مدرنيسم را براي خود مشخص كنيم يعني تا وقتي اين تكنولوژي ها به اصل عزاداري هاي ما خدشه اي وارد نكند فكر نكنم اشكالي در خصوص استفاده از مظاهر مدرنيته داشته باشيم.

تقابل سنت و مدرنيته از حوزه هايي است كه هم چنان متفكران زيادي را به خود جلب كرده است، اظهار نظرهاي متفاوت از جمله آثار اين تقابل هاي فكري انديشه اي است. برخي معتقدند سنت هيچ وقت نمي تواند به مظاهر مدرنيته و علائم آن دل بسپرد زيرا غرق در مدرنيته همانا و دور شدن از سنت و اصول آن همانا.

مدرنيته البته وقتي كنترل نشود، يقيناً آسيب هايي را به سنت و در اين جا، هيئت ها وارد خواهد كرد. استفاده معنادار برخي هيئت از آلات موسيقي كه در چند سال اخير رواج چشم گيري هم داشته است از جمله اين موارد است، "ارگ" از ابزار موسيقي است كه مسئولان برخي هيئت ها ضمن پاگذاشتن بر روي سنت ها، آن را وارد مجمع مذهبي و ديني خود كردند و چه آسيب هايي كه از اين كار متوجه هيئت ها نشد.

تنزل كاركرد برخي هيئت ها به نواختن آهنگ و صرفا سينه زني اين شائبه را در اذهان و افواه دلسوزان دين و انقلاب بوجود آورد كه نكند اين راه، هيئت ها را از مسير اصلي خود كه حفظ دين و بسط آن است غافل كند.

هشدارهاي علما در چند سال اخير را يقيناً بايد از اين گروه دانست. اعتراض هايي كه با اعلام مصاديقي از بي حرمتي و شكسته شدن سنت ها، داشت جاي خود را در بين هيئتي ها باز مي كرد.حجت الاسلام خاتمي از جمله اين آگاهان بود كه البته سخنان صريحش چندان به مذاق برخي از مداحان خوش نيامد.

آگاهي به موقع و زنگ خطر هيئتي هاي دلسوز و واقع بين همچون سدي در برابر اين خرافه ها و مدرنيته هاي سنت شكن به مقاومت پرداخت، مقاومتي كه نتيجه آن انزواي هيئت هاي قليلي بود كه از دايره دين و دين مداري خارج شده و در اصطلاح خود مي خواستند روح تازه اي (!) به كالبد هيئت ها بدمند. غافل از اينكه اين روح نه تنها كمكي به رشد و تعالي مراسم هاي آييني نخواهد كرد كه وقايع چند سال اخير حكايت از اين داشت كه نوعي فساد دروني و پوسيدگي از داخل، گريبانگير هيئت ها شده بود.

گردن نهادن به برخي از عناصر مدرنيته اگر چه هيچ خللي را به اصل عزاداري وارد نخواهد كرد اما برخي معتقدند در آينده ضررهايي را متوجه هيئتي ها مي كند. نشستن در خانه و مشاهده مراسم عزاداري از طريق رايانه اگر چه براي برخي لازم و ضروري است اما اگر اين رويه، به رويه و عادت غالب تبديل شود، نمي تواند مظاهري از به فراموش سپرده شدن سنت هاي عالي و نهادينه شده اسلام در آيين هاي عزاداري اسلامي باشد؟

استفاده از تكنولوژي و آداب مدرنيسم همچنان محل بحث است.بحثي كه از ظواهر آن اينچنين برمي آيد كه هنوز تحليل و پديدار شناسي مفيد به فايده اي، در اين خصوص انجام نشده است.

هيئت ها تا قبل از انقلاب اسلامي ملجا و پناهي بودند براي بيان ظلم و افشاگري و آگاهي مردم كه به عقيده برخي از جامعه شناسان اين كاركرد در بعد از انقلاب به حفظ وضعيت فعلي و تثبيت نظام تبديل شده است، كاركردي كه با وجود مظاهر و نشانه هاي مدرنيته در هيئت ها معلوم نيست چقدر در متن هيئت هاي مذهبي قابل تحقق باشد.

با اين همه، برخي از سرشناسان هيئت و مداحي هنوز هم به همان كاركرد اعتراض به ظلم و افشاگري معتقدند.سوال اينجاست كه آيا مي توان با حفظ مظاهر مدرنيته در هيئت ها و دل سپردن به برخي از اين نشانه ها، راهي كه براي افشاي ظلم و دميدن روح مطالبه گري در مردم پيش بيني شده است را به سلامت طي كرد؟

مدرنيته در هيئت ها اگرچه سدي مقاوم را همچون عالمان و دلسوزان در برابر خود دارد، اما از سوي ديگر روح تهاجمي مدرنيته كه از ماموريت هاي اصلي اين نظريه، سيطره بر سنت و ارزش هاي اسلامي – ايراني هيئت ها است، بيكار ننشسته و هر روز به گسترش سرزمين هاي تحت اشغال خود مي انديشد.

هشدار در خصوص نفوذ مدرنيته در بين آيين هاي عزاداري همانقدر ارزش و ضرورت دارد كه نظريه پردازي در خصوص نحوه مواجه هيئت ها با مظاهر مدرنيته؛ ضرورتي كه تاكنون فكري به حال آن نشده است.
شنبه 14 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 182]