ضرورت هاي توسعه آموزش الكترونيكي‌

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: ضرورت هاي توسعه آموزش الكترونيكي‌

گسترده شدن فن‌آوري اطلاعات و نفوذ وسايل ارتباطات از راه دور به عمق جامعه، ابزارها و روش‌هاي آموزش در جوامع را نيز متحول كرده‌ و اين تحول در جهتي است كه هر فرد در هر زمان و هر مكاني بتواند با امكاناتي كه خود مشخص مي‌كند، مشغول يادگيري شود؛ پيشرفت تكنولوژي و ارزان‌تر شدن هزينه استفاده از آن، فكر استفاده از ابزارهاي جديدتر براي انتقال دانش را در جوامع مطرح كرد و به دنبال آن به وجود آمدن و گسترش اينترنت نيز آموزش الكترونيكي را بعد از آموزش از راه دور براي استفاده بيشتر از امكانات موجود براي گسترش آموزش در جوامع مدنظر قرار داد. ‌

در آموزش الكترونيكي كه به‌عنوان روش‌ مدرن آموزشي از آن ياد مي‌شود، سه مولفه وجود روش و محتواي آموزشي سفارش شده است. براي هر آموزش، تعيين بازه زماني توسط آموزش‌گيرنده و هم‌چنين انتخاب مكان دلخواه توسط او براي دسترسي به مطالب آموزشي مدنظر است، ضمن اين كه آموزش الكترونيك دامنه گسترده‌اي نيز داشته و با توجه به نوع استفاده و امكانات موجود به انواع آموزش بر پايه وب، آموزش مبتني بر رايانه، آموزش از طريق وسايل و ابزار ديجيتال همراه و هم‌چنين آموزش از طريق تلفن‌همراه تقسيم مي‌شوند كه هر يك مزاياي خاص خود را دارا هستند. ‌

هم‌چنين نبود نياز به صرف وقت و حضور در كلاس، برخورداري از يك روش مطالعه انعطاف‌پذير مطابق نياز دانشجو، بهره‌مندي از مزاياي كار گروهي در مطالعه به صورت آنلاين، كنجكاوي و ابتكار بيش‌تر و دسترسي به تكنولوژي‌هاي جديد، استفاده از اطلاعات به‌روز، امكان يادگيري در هر زمان و هر مكان و هم‌چنين كاهش هزينه‌هاي يادگيري از جمله مزيت‌هاي عنوان شده از سوي كارشناسان امر براي آموزش الكترونيكي است. ‌

چنانچه محمدرضا ركن‌الديني - مدير اجرايي آموزش الكترونيكي دانشگاه صنعتي شريف - در اين‌باره معتقد است: بكارگيري آموزش الكترونيكي صرفه‌جويي در زمينه‌هاي مختلف را باعث مي‌شود و دولت مي‌تواند با سرمايه‌گذاري اصولي، اساسي و فراهم كردن زير ساخت مناسب و سياست‌گذاري صحيح از اين موضوع حمايت كند. ‌

وي با بيان اينكه در شروع طرح آموزش الكترونيكي به دليل نبود پيگيري‌هاي لازم از سوي مسئولان، برخي دانشگاه‌ها با وجود مشكلات، آموزش در اين حوزه را البته نه به معناي واقعي، آغاز كردند، مي‌افزايد: ‌وزارت علوم، تحقيقات و فناوري در اين حوزه تنها به مجوز دادن براي آغاز به كار دانشكده‌ها و موسسات آموزشي و ارائه مدرك به فارغ‌التحصيلان اكتفا كرده است در حالي كه مي‌تواند با تعيين استاندارد آموزشي در اين حوزه و سامان دادن به شيوه‌هاي آموزشي صحيح و اطمينان از سطح علمي فارغ‌التحصيلان دوره‌هاي مجازي، در مسير توسعه كمي و كيفي اين دوره‌ها نقش بازي كند. ‌

پياده‌سازي آموزش الكترونيكي به عنوان آموزشي نو در كشور بايد با فرهنگ‌سازي آغاز شود، آموزش مجازي تعاملات زيادي با اينترنت دارد و مي‌توان با استفاده از امكانات ‌‌ICT دانشجويان را به بهترين نحو آموزش داد و فرآيند يادگيري را در آن‌ها با كم كردن رفت و آمدها تسريع كرد. ‌

دكتر كمال محامدپور - معاون آموزش، پژوهش و امور بين‌الملل وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات با بيان اينكه در برنامه چهارم توسعه همه موارد توسعه آموزش الكترونيكي ديده شده است اما اجرا نمي‌شود، مي‌گويد: اين در حالي است كه زماني كه ‌ ‌ICTتوسعه يابد آموزش هم توسعه خواهد يافت. ‌

وي با اشاره به وجود چهار پايه استوار براي جامعه اطلاعاتي، مي‌گويد: ايجاد، حفظ و نگهداري دانش، انتشار و كاربري آن از جمله محورهاي جامعه اطلاعاتي مي‌باشد كه آموزش در همه اينها نقش مهمي بر عهده دارد و بدون آن نمي‌توان به پايه‌هاي اساسي جامعه اطلاعاتي دست يافت. ‌

وي در عين حال تاكيد مي‌كند: بايد توجه داشته باشيم كه تصميم‌گيران و مديران ارشد جامعه به علم و دانش به عنوان يك اولويت توجه داشته باشند. ‌

وي با بيان اينكه سرمايه‌گذاري انساني در توسعه آموزش نقش برجسته‌اي دارد، مي‌گويد: براي توسعه آموزش الكترونيك نمي‌توان صرفا به منابع دولتي تكيه كرد بنابراين بايد بستر لازم براي بخشهاي غيردولتي فراهم شود و اگر تاكنون نتوانسته‌ايم در زمينه آموزش الكترونيك رشد مناسبي داشته باشيم به خاطر عدم توجه به اين موضوع مي‌باشد. ‌

وي با اشاره به ماده 45 برنامه چهارم توسعه در زمينه نظام جامع حقوق مالكيت معنوي، اظهار مي‌دارد: يكي از مشكلات توسعه آموزش الكترونيك همين موضوع است چون در فضاي مجازي وقتي بر روي محتواي آموزشي سرمايه‌گذاري لازم انجام مي‌شود بايد حقوق كساني كه اين محتوا را منتشر كرده‌اند به گونه‌اي حفظ شود. ‌

دكتر محامدپور با اشاره به ماده 48 برنامه چهارم توسعه مبني بر اصلاح نظام آموزشي كشور خاطر نشان مي‌كند: بايد ساختار آموزش الكترونيك به دليل ساز و كار متفاوت نسبت به آموزش سنتي اصلاح شود. ‌

وي با بيان اينكه هرچه در آموزش الكترونيك سرمايه‌گذاري بيشتر انجام شود بازده بيشتري خواهيم داشت، اظهار مي‌دارد: در ايران عمدتا منابع ما محدود به منابع دولتي است در صورتي كه در كشورهاي صنعتي از منابع خصوصي در اين زمينه‌ها استفاده مي‌كنند. ‌

وي با اشاره به ارائه خدمات الكترونيكي به 6 هزار روستا، مي‌گويد: بر اين اساس تاكنون 120 هزار نقطه بانكي به يكديگر متصل شده‌اند. ‌

وي ضعف ساختاري در مرتبط شدن صنعت آموزش عالي با نيازهاي جامعه را از ديگر چالش‌هاي توسعه آموزش الكترونيكي عنوان كرده و مي‌گويد: بايد به اين مساله توجه شود و براي رفع مشكلات آن در اين همايش‌ها راهكار ارائه شود. ‌

معاون وزارت ارتباطات با بيان اينكه در برنامه چهارم توسعه همه اين موارد ديده شده است، تصريح مي‌كند: ولي متاسفانه آنها اجرايي نمي‌شود. ‌

وي با تاكيد بر ترميم و تغيير نگرش در رويكرد آموزشي خاطر نشان مي‌كند: بايد ذهنيت آموزشي سنتي به تدريج مهاجرت و به سمتي ديگر حركت كند. زيرا به نظر مي‌آيد در آموزش الكترونيك به مساله محتواي آموزش كه از عمده‌ترين مسائل است توجه ويژه‌اي نشده و مشكلات آن نيز حل نشده است. ‌

وي با بيان اينكه علي رغم سرمايه‌گذاري دولتي در ايجاد زير ساخت‌هاي ‌‌ICT به دليل عدم وجود ساز و كارهاي لازم بهره‌برداري نامطلوب است، اظهار مي‌دارد: نقش بخش خصوصي در سرمايه‌گذاري لازم براي توسعه بسيار كمرنگ بوده كه بايد موانع آن را برطرف كرد.‌

اما آيا آموزش الكترونيكي مي‌تواند جايگزين آموزش سنتي شود و يا تنها بايد به‌عنوان مكمل از آن استفاده كرد؟ به گفته كارشناسان دانشگاه‌هاي بزرگ جهان با وجود امكانات مناسب زيرساختي آموزش سنتي خود را حذف نكرده‌اند زيرا محتواي ديجيتالي به عنوان مبحثي مهم در آموزش الكترونيك توسط نيروي انساني محقق و فعال در محيط‌هاي دانشگاهي ايجاد مي‌شود. ‌

جهان به سمت ‌‌‌2e- learning رفته كه در آن دانشجويان به توليد محتوا مي‌پردازند و اين باعث مي‌شود كه اساتيد بيش‌تر به جنبه‌هاي تحقيقاتي بپردازند. ‌

محمد عشقي - استاد دانشگاه در اين‌باره مي‌گويد: آموزش الكترونيكي براي اين است كه هر فرد با هر استعداد در هر مكاني بتواند از آموزش استفاده كند و براي صدور مدرك در اين نظام آموزشي بايد آزمون‌هاي استاندارد در فضاي مجازي از تمام دانش‌آموختگان گرفته شود تا سطح علمي فارغ‌التحصيلان مشخص شود. ‌

وي با اشاره به اين كه آموزش الكترونيكي، آموزش آينده جهان خواهد بود كه دانشگاه‌هاي فعلي را به موزه تبديل خواهد كرد، ادامه مي‌دهد: جهان در آموزش الكترونيكي شاهد پيشرفت‌هاي چشمگيري است و اين در حالي است كه ما رفتن به اين سمت را غيرلازم و حتي تزييني مي‌دانيم و منتظريم نتايج دانشگاه‌هاي جهان را در اين زمينه ببينيم و آن زمان شروع كنيم كه قطعا دير است. ‌

در حال حاضر با وجود زيرساخت‌هاي اينترنتي مي‌توانيم آموزش الكترونيكي را شروع كنيم، البته بايد گفت: آموزش الكترونيكي در تمام جهان از آموزش غيرحضوري شروع شده است. آن‌ها مي‌دانند چگونه بايد به دانشجويي كه حضور فيزيكي او را درك نمي‌كنند، آموزش بدهند. ‌

فرهنگ‌سازي در حوزه‌ آموزش الكترونيكي در بين اساتيد شرط اول ايجاد اين نوع آموزش است؛ در آموزش الكترونيكي روش ياددهي به دانشجو متفاوت است و آموزش اساتيد براي استفاده از اين روش اهميت دارد همچنين موانع تكنولوژيكي نيز در مسير رسيدن به آموزش الكترونيكي فعال وجود دارد كه موانع انساني مهم‌تر و رفع آن‌ها مستلزم صرف زمان بيش‌تر دانسته شده است. ‌

بدنه اصلي يك سيستم آموزش الكترونيكي شامل 70 درصد استاد، 20 درصد دانشجو، 10 درصد تكنولوژي است و اين مي‌تواند بگويد كه كار بايد از كجا شروع شود. آموزش الكترونيكي به ساختمان و اشغال فضاي آموزشي نياز ندارد اما محقق كردن اين نوع آموزش به برنامه‌ريزي بلندمدت و سياست‌هاي اصولي نياز دارد كه بايد از حالا آغاز شود.‌

حسين ابراهيم‌آبادي - عضو انجمن ايراني جامعه‌ اطلاعاتي - در اين‌باره معتقد است: توليد محتواي تحت وب بايد به قدري گسترش پيدا كند كه اساتيد نقش نظارتي و ارزيابي را برعهده داشته باشند و تنها ناقل محتواي كتب نباشند؛ در آموزش الكترونيكي آن بخش از محتوا كه بايد از طريق صدا و تصوير قابل فهم باشد به آموزش تحت وب نيازمند است. ‌

وي با بيان اين كه هدف از آموزش الكترونيكي آموزش دادن با كيفيت در هر محيطي است، مي‌گويد: به كمك محيط‌هاي الكترونيكي رويكردهاي جديد فرآيندهاي يادگيري را محقق مي‌كنند. منظور از ايجاد آموزش الكترونيكي ايجاد يك جريان جديد آموزشي نيست بلكه استفاده از محيط و ظرفيت‌هاي جديد آموزش مورد نظر است. ‌

اين كارشناس اضافه مي‌كند: براي برقراري نظام آموزشي مبتني بر امكانات الكترونيكي، فراهم كردن امكاناتي چون ايجاد شبكه‌هايي با امكان دسترسي آسان و همه‌گير و نيز محتواي ديجيتالي كه مورد غفلت قرار گرفته است از شرايط اصلي است. با فراهم كردن اين پيش شرط‌ها بايد بتوانيم برنامه آموزشي در سطح آموزش عالي را چندرسانه‌اي كنيم؛ به طوري كه طبق استانداردها 20 درصد از سرمايه‌گذاري‌هاي اين حوزه بايد براي ايجاد شبكه و 80 درصد جهت توليد محتوا باشد. ‌

در هر حال دانشجويان دوره غيرحضوري كه با امكانات الكترونيكي آموزش مي‌بينند نيازمند محتواي فارسي موجود در سايت‌هاي علمي هستند، جدا افتادن دانشجويان و نبود تبادل انساني يكي از ايراداتي است كه به آموزش در شبكه وارد است؛ در عين اين كه دسترسي به اطلاعات بيش‌تر در فضاي سايبر را امكان‌پذير مي‌سازد. ‌

احمد اكبري - استاد دانشگاه علم و صنعت - در اين‌باره مي‌گويد: گسترش كمي و كيفي آموزش الكترونيكي به توسعه‌ سيستم‌هاي مديريت آموزشي در تمام كشور نياز دارد. ‌

وي با بيان اين كه بيشتر رشته‌هاي مجازي در مقطع كارشناسي ارشد ارائه مي‌شود، علت را كم بودن تعداد دروس در اين مقطع عنوان و اظهار مي‌دارد: دانشجوياني كه مدرك كارشناسي خود را در دوره‌هاي حضوري گرفته‌اند با شيوه آموزش و دروس دانشگاهي آشنا هستند و آموزش الكترونيكي به اين دانشجويان در مقطع كارشناسي ارشد آسان‌تر است. همچنان‌ كه دانشگاه‌هايي چون اميركبير، علم و صنعت در مقطع ارشد دوره‌هاي مجازي از مقطع كارشناسي موفق‌تر بوده‌اند. ‌

اكبري با اشاره به اين كه دانشجوياني كه به رشته‌هاي مجازي دانشگاه‌ها جذب مي‌شوند رتبه‌اي پايين‌تر از دانشجويان دوره‌هاي حضوري دانشگاه‌هاي بزرگ كشور دارند، تصريح مي‌كند: بايد جو آموزشي براي دانشجويان دوره‌هاي مجازي ايجاد شود به نحوي كه دانشجويان اين دوره‌ها با همكلاسي‌هاي خود ارتباط داشته باشند و با سوال و جواب از يكديگر خلاقيت‌هاي مورد نياز دانشجويان براي ارتقاء سطح علمي خود را كسب كنند كه به اين منظور حتما بايد واحدهاي عملي به صورت حضوري ارائه شود. ‌

علي‌اكبر جلالي ديگر استاد دانشگاه علم و صنعت - با تاكيد بر اين كه زيرساخت مناسب براي توسعه دانشگاه مجازي كشور وجود ندارد، در اين‌باره معتقد است: آموزش الكترونيكي را بايد يك ضرورت اجتناب‌ناپذير و يك ابزار آگاه‌سازي و آموزش هزاره دوم دانست كه مي‌بايست به سرعت در كشور توسعه پيدا كند. ‌

او ادامه داد: اين آموزش مي‌تواند نه تنها آموزش‌هاي كلاسيك بلكه آموزش‌هاي جديد را نيز در بربگيرد؛ در بيش‌تر كشورهاي توسعه يافته از آموزش الكترونيكي به عنوان ابزار توسعه آگاهي مردم استفاده مي‌كنند. ‌

جلالي افزود: به عنوان مثال در اتحاديه اروپا در سال 2000 ميلادي براي نخستين بار آموزش الكترونيكي را براي توسعه اقتصاد دانايي محور استفاده كردند و با آموزش 80 ميليون دانش‌آموز، پنج ميليون آموزگار و مردم عادي اقتصاد جديدي را جايگزين اقتصاد سنتي خود كردند. ‌

به رغم تاكيد كارشناسان بر توسعه آموزش الكترونيكي فروهر فرزانه - استاد دانشگاه معتقد است: اگر بخواهيم‌ آموزش الكترونيكي با كيفيت قابل قبول داشته باشيم بايد پايانه‌هاي آموزشي با پهناي باند مناسب و نصب سرورهاي لازم وجود داشته باشد. ‌

او با بيان اين كه براي رسيدن به آموزش الكترونيكي در سطح بالا دو مانع وجود دارد اضافه مي‌كند: نبود اتصال‌هاي پرسرعت به تمام سايت‌هاي آموزشي در كشور و نرم‌افزارهاي آموزشي غيرمنسجم، بهره‌برداري از آموزش الكترونيكي را در تمام نقاط غيرممكن كرده است. ‌اين استاد دانشگاه ادامه داد: مانع ديگر در مسير ارتقاي سطح كمي و كيفي آموزش الكترونيكي در كشور بي‌علاقگي و آشنايي كم اساتيد به شيوه آموزش الكترونيكي است؛ اساتيد ممكن است داراي دانش عميق و وسيع در رشته خود باشند اما استفاده از ابزار سخت‌افزاري و نرم‌افزاري را دوست نداشته باشند. ‌به گفته تحليلگران اگر سيستم آزمون جامع در سطح ملي از دانش آموختگان دوره‌هاي مجازي ايجاد شود خواهيم ديد سطح كيفي دانش فارغ‌التحصيلان اين دوره‌ها از دوره‌هاي حضوري پايين‌تر است و اين به دليل نبود امكانات تكنولوژيكي و اساتيد مجرب فعال در اين حوزه است. ‌

بر اساس آنچه در گفته‌هاي كارشناسان بيان شد گرچه آموزش الكترونيكي در جهان پيشرفت‌هاي چشمگيري داشته‌است اما ما هم‌چنان در ابتداي راه بوده و گاهي حتي رفتن به اين سمت را غيرلازم يا تزييني مي‌دانيم. علاوه بر اين آموزش الكترونيكي در سطح آموزش عالي، پديده نسبتا نويني در دانشگاه‌هاي ايران است كه به صورت ارائه برخي رشته‌ها به طور مجازي ارائه شده و يا به صورت آموزش مكمل مطرح است و در نتيجه با وضعيت ايده‌آلي كه از آموزش الكترونيك در كشور حتي در حوزه‌ دانشگاهي مدنظر است فاصله زيادي دارد. ‌با وجود آنكه آموزش الكترونيكي به ساختمان و اشغال فضاي آموزشي نياز ندارد اما محقق كردن اين نوع آموزش به برنامه‌ريزي بلندمدت و سياست‌هاي اصولي نياز دارد كه بايد از همين امروز آغاز شود و تاخير در اين زمينه قطعا به ضررمان خواهد بود.

سه شنبه 10 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 108]