سطحي‌نگري آفت جدي فيلم‌هاي قرآني است

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: سطحي‌نگري آفت جدي فيلم‌هاي قرآني است
گروه هنر: ظاهرا بخش عمده سينماي ديني ما امروزه در دام تكرار و سطحي‌نگري گرفتار آمده است و از اين دو آفت البته سطحي‌نگري آفتي جدي‌تر و خطرناك‌تر محسوب مي‌شود.
پيش از اين، در بخش اول اين گزارش، تعاريف و چارچوب‌هاي سينماي قرآني اين نكته از سوي كارشناسان سينمايي و قرآني مورد تاكيد قرار گرفت كه و اذعان شد كه اينگونه توليدات را تنها نمي‌توان در ظاهر خلاصه كرد، زيرا اين سطحي‌نگري سبب مي‌شود كه مفاهيم مورد نظر در آيه‌ها نتواند با مخاطبان سينمايي ارتباط لازم را برقرار كنند.

نكته فوق را وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي «محمد‌حسين صفارهرندي» به نحوي با بيان اين مطلب كه «يك فيلم قرآني، اثري است كه از اين شاكله الهي تأثير گرفته و روح قرآن در آن مستتر باشد و حتي ممكن است در آن كلمه يا اسمي از قرآن نيز به ميان نيايد اما فرهنگ قرآني در آن هويدا باشد. براي نمونه داستان‌هايي در قرآن حكايت شده است براي اهل خرد، كه بفهمند و براي اهل انديشه كه متذكر بشوند و همين عبرت گرفتن مي‌تواند در اثر يك سينماگر هم ظاهر شود» مورد تاييد قرار داد.

البته سينماي ايران بعد از انقلاب به فراخور موقعيت و زمان به انحاي مختلف مفاهيم قرآني را مورد توجه قرار داده است، به‌نحويكه در برخي از توليدات اوائل انقلاب موضوعات انقلابي مورد توجه قرار مي‌گرفت و در زماني ديگر با پرداختن به موضوعات دفاع مقدسي، شكلي ديگر از آموزه‌هاي قرآن تبلور پيدا مي‌كرد، اما بحث ما بيشتر در زمان حال به روي اين مهم استوار است كه مخاطب امروز ديگر پذيراي پيام‌هاي مستقيم نيست، بلكه بايد سعي كرد كه مضامين مورد نظر را به واسطه آثار فاخر به تماشاگران سينما منتقل كرد. نمونه بارز اينگونه توليدات را نيز مي‌توان در فيلم‌هايي نظير «رنگ خدا»، «خيلي دور خيلي نزديك»، «آواز گنجشكها» و... مشاهده كرد كه از زباني جهاني نيز برخوردار است.

حال در بخش پاياني اين گزارش به وجوه ديگر سينماي قرآني پرداخته مي‌شود كه در متن زير با آن همراه خواهيم شد.

«فريدون حسن‌پور» كارگردان سينما، نمود واقعي سينماي قرآني را در واقعيت‌هاي زندگي مردم متجلي دانست و اظهار كرد: «فريدون حسن‌پور» كارگردان سينما به خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا) گفت: در ابتداي بحث درباره سينماي ديني ضروري مي‌دانم اين نكته را متذكر شوم كه بهترين شكل از پرداخت‌هاي ديني و قرآني در سينماي ايران رويكردي است كه در آن به واقعيت‌هاي زندگي مردم توجه شده باشد، البته اينگونه مفاهيم در توليدات سينمايي مي‌تواند به شكلي خودآگاه يا ناخودآگاه مورد توجه قرار گيرد كه اين امر نيز منوط به پشتوانه ديني و ايماني فيلمسازش است.

كارگردان فيلم «نشاني» در ادامه بحث به برخي سود‌جويي‌ها از سينماي ديني اشاره كرد و گفت: البته سينماگري كه به ساخت اينگونه توليدات روي مي‌آورد، بايد بداند كه نبايد از ساخت چنين آثاري در جهت كسب منافع مالي سود برد، زيرا متاسفانه در برخي مواقع اينگونه به نظر مي‌رسد كه توليدات ديني تنها براي كسب منفعت‌هاي دنيوي توليد شده است.

از گزيده‌ سخنان اين فيلمساز مي‌توان ارزيابي كرد كه فيلم‌هاي قرآني يا ديني امروزه به محلي تبديل شده تا برخي از افراد كه دغدغه چنين مفاهيمي را ندارند به توليد اينگونه آثار روي بياورند و همين مسئله سبب شده كه در دراز مدت اينگونه فيلم‌ها مخاطب خود را از دست دهد، زيرا تماشاگران سينما امروزه ديگر تنها به ظواهر اكتفا نمي‌كنند.

«جمال شورجه» ديگر فيلمساز كشورمان در بخشي ديگر از اين گزارش آفت بزرگ سينماي قرآني را مساله تكرار دانست و گفت: تكرار در سينماي قرآني نه تنها باعث افت كيفيت اين گونه خواهد شد بلكه در نهايت سبب مي‌شود مخاطب نيز از اين گونه دور شود. همانطور كه هم‌اكنون شاهديم مخاطبان از سينماي ديني دور شده‌اند و بيشتر علاقه خود را معطوف به ملودرام‌هاي اجتماعي كرده‌اند. همين تكرار و سطحي‌نگري سبب شده كه سينماي قرآني از رونق بيفتد به شكل يك موجود نيمه‌جان درآيد.

اين فيلمساز اضافه كرد: با توجه به توضيحات فوق مسوولان سينمايي مي‌توانند مهمترين نقش را در احياي دوباره سينماي ديني ايفا كنند، بدين شكل كه از آثاري كه در اين گونه توليد مي‌‌شود حمايت‌هاي همه‌جانبه كنند تا فيلمسازان از ترس شكست در گيشه از ساخت فيلم‌هاي نو ديني، دور نشوند.

در توضيحات اين سينماگر نيز به وضوح دريافت مي‌شود كه تكرار مكررات عاملي مهم در افول فيلم‌هاي قرآني شده است، به‌نحويكه ديگر سينماگري براي ساخت چنين توليدات احساس امنيت مالي نمي‌كند، بنابراين بايد دولت سعي كند با حمايت‌هاي مالي و معنوي زمينه را براي شكوفايي مجدد اينگونه توليدات فراهم آورد.

«جهانگير الماسي» بازيگر سينما شرط لازم براي توليدات قرآني در سينما را اينگونه توصيف كرد: نكته مهم در ساخت فيلم قرآني اين مطلب است كه علاوه بر يك گروه پاك، بايد پولي كه خرج آن فيلم مي‌شود هم پاك باشد و حتي مقصود تهيه‌كننده و كارگردان در توليد يك فيلم ديني بايد پاك ارائه شود و همچنين موقعيت و مكان نمايش‌دهنده نيز بايد داراي اين شرايط باشد تا زمينه براي خلق يك اثر ديني ايجاد شود.

سوال ديگر ما از اين بازيگر اين بود كه مسوولان چه نقشي مي‌توانند در اعتلاي سينماي قرآني داشته باشند؟ بازيگر فيلم «باني چاو» جواب داد: «بايد اول ببينيم منظور از مسئولان چه كساني هستند. يك عده فقط مجري‌اند و توانايي آنها در اجراي سياست‌هاست. ما در حوزه برنامه‌ريزي فرهنگي ضعف داريم به همين دليل خيلي مواقع متكي هستيم به مجريان.

براي همين وقتي يك مدير مجري مي‌آيد و در دوران كمبود برنامه‌ريز كلان فرهنگي خودش برنامه‌ريزي مي‌كند، دچار كمبود در تمامي قسمت‌ها مي‌شويم. از اين نقصان نمي‌توان توقع ارتقا داشت.»

«علي معلم» ديگر سينماگر اين گزارش با تاكيد بر اينكه، نحوه انتخاب موضوعات قرآني و ديني را در اينگونه توليدات حساس است، گفت: اگر با هدف ساخت فيلم مذهبي و ديني فقط به سراغ موضوعاتي برويم كه رنج و درد مسلمانان را به تصوير مي‌كشد، براي انسان امروزي جذاب نخواهد بود. تبليغ دين در عرصه هنر نيازمند هوشمندي است ولي در جامعه فعلي ما متأسفانه در اين حوزه، ظاهربيني جاي باطن‌بيني را گرفته است.

وي يكي از دلايل ضعف سينماي ديني و قرآني را دولتي بودن آن ذكر كرد و گفت: متاسفانه در جامعه ما همواره در عرصه هنر، مديران سفارش‌دهنده آثار ديني بوده‌اند كه به طور معمول هم براي اثبات ارادت خود به مقام‌هاي بالاتر، فيلم‌هاي به اصطلاح ديني ولي ضعيف از نظر فني توليد كرده‌اند.

اين نويسنده سينمايي ديگر دليل افت سينماي قرآن را نداشتن رابطه متقابل بين سينماگران و كارشناسان ديني ذكر و اظهار كرد: در فيلم‌هاي ايراني حضور روحانيون به طور ملموس احساس نمي‌شود درست برعكس سينماي غرب كه به طور مداوم از نظرات كشيش‌ها استفاده مي‌شود. حتي اگر در فيلم‌هاي ايراني از وجود روحاني استفاده شود، به قدري اين كار بد انجام مي‌شود كه نتيجه معكوس به جاي مي‌گذارد. زيرا اين حضور همراه با شعار است. متاسفانه بايد اعتراف كنيم كه ما در اين زمينه به شعارزدگي دچار شده‌ايم ؛ شعارهايي كه بر دل مردم نمي‌‌نشيند.

معلم در پايان توضيحات خود اعلام كرد: هر وقت ارتباط بين هنر و توده مردم نزديك‌تر شود به طور طبيعي شاهد توليد فيلم ديني خواهيم بود، زيرا تعلقات ديني بيش از هر جايي در ايران حس مي‌شود، بنابراين طبيعي است كه خواستار فيلم‌هايي درباره مسائل معنوي باشيم. البته اين خواسته هرگز با صدور بخشنامه يا دستورالعمل به وسيله مديران تحقق نمي‌يابد.

نكته ظريف در توضيحات معلم اين بود كه وي مشاركت سينماگران را در اعتلاي سينماي ديني دخيل مي‌دانست، همانگونه سينماي هاليوود براي اعتلاي آثار ديني خود از چنين مشاركت‌هاي سود مي‌برد.

«مهدي سجاده‌چي» نيز در اين گفت‌و‌گو توضيح داد: من درك نمي‌كنم كه ارائه تعريفي از سينماي قرآني تا چه حد ممكن است كاربرد داشته باشد، چراكه معتقدم ما در سينما گونه‌اي به نام سينماي قرآني و ديني نداريم، بلكه بايد گفت كه ما مي‌توانيم هنرمند قرآني داشته باشيم.

وي افزود: هنگامي كه ما شرط قرآني بودن را براي سينماگر به عنوان يك ويژگي قائل مي‌شويم در حقيقت فيلم قرآني را نيز مورد توجه قرار داده‌ايم، بدين صورت كه يك سينماگر معتقد به قرآن، هر اثري كه توليد كند از بار قرآني نيز برخوردار خواهد بود.

اين فيلمنامه‌نويس در تكميل توضيح فوق گفت: با توجه به تعريف فوق متوجه مي‌شويم كه فيلم قرآني را مي‌توان به تمامي گونه‌هاي سينما بسط داد، به همين دليل بيهوده است كه ما به دنبال تعيين محدوده مشخص براي اينگونه آثار باشيم.

حجت‌‌‌الاسلام‌و‌المسلمين «جليل جعفرزاده» محقق علوم ديني به عنوان آخرين كارشناس اين گزارش تصريح كرد: توجه به اخلاقيات به نوعي توجه به قرآن است، چراكه دين اسلام داراي سه موئلفه است كه در قرآن بدان تاكيد شده است.

اين كارشناس ديني تصريح كرد: عقايد (بيش از 1500 آيه)، احكام (بيش از 550 آيه) و اخلاق (بيش از 200 آيه) در قرآن آمده است به همين دليل توجه به اخلاقيات را مي‌توان در احكام اسلامي به وضوح مشاهده كرد. نكته مهم ديگر اينكه تنها از اخلاق است كه در قرآن به عنوان صفتي جامع ياد شده است (وَإِنَّكَ لَعَلى خُلُقٍ عَظِيمٍ).

اين كارشناس ديني در پايان توضيحات خود نقش مشاور قرآني را در ساخت فيلم‌هاي قرآني حايز اهميت توصيف كرد و توضيح داد: در اسلام بارها به روي مشاوره تاكيد شده است به نحويكه در تمامي كارها انجام مشاوره توصيه شده است، سينماگر نيز مي‌تواند از نظرات كارشناسان قرآني سود برد تا كارش از اشتباه بري باشد، حتي اينگونه مشاوره‌ها مي‌تواند به روي جذابيت اثر نيز موثر باشد، البته بايد توجه داشت كه اينگونه مشاوره‌ها نبايد تنها در بحث كارگرداني خلاصه شود، بلكه مي‌توان در نگارش و ديگر قسمت‌هاي سينما نيز از اين همياري بهره برد.

مجموع توضيحاتي كه در اين گزارش از آن سود برده شد اين نكته را مورد توجه قرار داد كه نگاه به سينما يا فيلم قرآني در كشور ما در هاله‌اي از ابهام قرار گرفته است و هنوز يك نگاه واحد را نمي‌توان بر آن حاكم دانست، اما نكته مسلم اين است كه تصوري سطحي و رو از فيلم قرآني هيچگاه نمي‌تواند بيانگر مفاهيم مندرج در قرآن باشد.
دوشنبه 9 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 157]