گشت و گذارى در هيئت هاى قديمى تهران توفان به آسمان زغبار زمين رسيد

واضح آرشیو وب فارسی:برنا نيوز: گشت و گذارى در هيئت هاى قديمى تهران توفان به آسمان زغبار زمين رسيد
[روح الله مهرپارسا]
امام حسين(ع) همانگونه كه شهادتش وسيله نجات دين خدا از كجروى شد مجالس و محافلى هم كه به نام حضرتش با بيان احكام و معارف اسلامى اقامه مى شود موجب بقاى دين و هدايت جامعه و استمرار نام پيامبر و آل محمد(ص) مى گردد. چنين مجالسى با اين امتيازات مثبت از قرن چهارم در دوران حكومت آل بويه به تدريج شكل گرفت.
در قرن دهم كامل تر شد زيرا صفويه در اين زمينه سنگ تمام گذاردند. در زمان قاجاريه هم مجالس توسعه يافت و تكاياى زيادى سرپا شد كه سرآمد آن تكيه دولت بود. مجموع ديگر حسينيه هاى تهران را در زمان ناصرالدين شاه ۵۴ باب نوشته اند.
در زمان پهلوى اول با عزادارى حسين(ع) شديداً مبارزه شد و كليه تكايا و هيئت ها تعطيل گرديد. رونق جلسات مذهبى و هيئت هاى عزادارى از دهه ۲۰ در زمان پهلوى دوم با برچيده شدن ديكتاتورى رضاخانى گسترده شد. سيداحمد وكيليان مردم شناس مى نويسد: «در تمام جهان و در بين اقوام و ملل مختلف مراسم هايى برپا مى شود كه هر يك داراى احترام و ارزش خاص خود است و برگزارى اينگونه مراسم و آئين ها به مردم هر جامعه اى هويت مى بخشد. ما نيز در عرصه ملى، مذهبى و دينى روزهايى را داريم كه هويت ما را مشخص مى كند؛ از جمله اين روزها ايام محرم است كه شاخصه هاى هويت بخشى آن را مى توان بيان كرد، برخى تصور مى كنند اگر آداب و مراسم مرتبط با محرم را حذف كنند و برچينند و فقط به جنبه هاى فلسفى ماه محرم و شهادت بپردازند، كارايى بيشترى نصيب ما مى شود، در حالى كه چنين نيست. چون آحاد مردم وسايل و ابزارهايى را مى خواهند كه با آنها پايبندى خود را نسبت به يك موضوع به طور واضح و علنى نمايان سازند. در ماه محرم اين وسايل و ابزار همان آداب و رسومى است كه مردم براى عزادارى پيشواى خود انجام مى دهند.»
اينجا تهران است
اين روزها تهران در حركتى هماهنگ و خودجوش يكباره سياه پوش مى شود و كمتر كوى و برزنى را مى توان يافت كه در آن تكيه اى، مسجدى و حسينيه اى براى عزادارى برپا نباشد. محرم هاى تهران، حال و هوايى مخصوص به خود دارد و تاريخچه عزادارى هاى حسينى در تهران نيز قدمتى ديرينه و شكل و شمايل خاص خود را داراست. خصوصاً آن كه حضور اقوام و گروه هاى مختلف ايرانى در پايتخت ايران و عزادارى هاى سنتى خاص آنان مانند خوزستانى ها، آذرى ها، شمالى ها، كردها و لرها و.‎/‎/ شرايطى را فراهم آورده تا شاهد تنوع سبك هاى عزادارى و ريتم هاى نوحه خوانى و.‎/‎/ باشيم. تو گويى هر سال اين حماسه تكرار مى شود و امواج آن دل ميليون ها عاشق ولايت را به درد مى آورد. اين مراسم فرهنگساز در تهران همواره با سبك و سياقى خاص دنبال شده است. حسينيه هاى قديمى تهران مانند:
حسينيه كربلايى ها ـ چهارراه گلوبندك
حسينيه سادات اخوى ـ شرق خيابان مصطفى خمينى
حسينيه هاى بازار تهران ـ بازار تهران
حسينيه ارشاد ـ خيابان شريعتى
حسينيه آيت الله استرآبادى ـ اول خيابان پامنار
حسينيه اصفهانى ها ـ خيابان رى
حسينيه بنى فاطمه ـ چهارراه سرچشمه
حسينيه حاج سيد آقا جواهرى ـ پائين تر از سرچشمه
حسينيه سيدمحمد شيرازى ـ خيابان پامنار كوچه افجه اى
حسينيه سيدهاشم شيرازى ـ خيابان جمهورى اسلامى (شاه آباد) كوچه سيدهاشم
حسينيه عضدالملك (نايب السلطنه) ـ خيابان جنوبى پارك شهر
حسينيه هاى سنتى محله هاى قديمى شميران و.‎/‎/
تلفيقى از فرهنگ و هنر بومى تهرانى است كه با عزادارى سالار شهيدان عجين گشته؛ تهران با بيش از ۱۲هزار مسجد، حسينيه و تكيه هر ساله شاهد عزادارى هاى عظيم عاشورايى است كه در جهان تشيع كم نظير است.
عزادارى حسينى(ع) و اقليت هاى مذهبى
مرحوم حاج محمد علامه مداح در خاطرات ۶۰ سال خدمتگزارى مى نويسد: «يكى از جلساتى كه بنده در ماه محرم و صفر دارم هيئتى است به نام هيئت «ثارالله» كه در دهه اول و دوم محرم و دهه آخر صفر برپاست. آقايان و خانم ها مى آيند و از آنجا فيض مى گيرند و مردم نذر و نياز مى آورند و هديه مى كنند. يك سال، شب تاسوعا، ديدم گوسفندهاى زيادى براى نذر آورده اند. از يكى از متصديان (آقاى اقبالى) سؤال كردم و ايشان گفت كه يك مقدار از اين گوسفندها را اقليت هاى مذهبى آورده اند و ما روز تاسوعا در ظرف هاى يك بار مصرف عالى غذا براى آنها تهيه مى كنيم.
بعد از من پرسيد كه روى ظرف چه بنويسند، گفتم: بنويسيد
شمع ما، امشب ضيافت مى كند پروانه را
مى توان قربان شدن مهمان و صاحبخانه را
و اگر مى خواهد نثر بنويسيد، بنويسيد: ميزبان: علمدار حسين(ع)، حضرت عباس(ع) مهمان: اقليت هاى مذهبى. مجلسى كه ذكر شد بسيار مورد توجه اقليت هاى مذهبى است و حاجاتشان را در اينجا از باب الحوائج مى گيرند.»
يكى از اقليت هاى رسمى كشور جامعه زرتشتيان است. آنان امام حسين(ع) را داماد خودشان مى دانند زيرا شهربانو دخت يزدگرد كه يك پادشاه زرتشتى مسلك بود همسر امام سوم شيعيان گرديد كه نسل ائمه، از امام حسين(ع) به بعد ايرانى بوده و زرتشتيان به اين امر افتخار مى كنند؛ لذا روز عاشورا هم غالباً نذرى درست كرده در هر جا كه ساكن باشند بين مردم آن منطقه توزيع مى كنند.
هيئت هاى مذهبى پس از شهريور ۲۰
از آغاز پائيز سال ۱۳۲۰ شمسى كه زمينه فعاليت هاى مذهبى مساعد شد، علاقه مندان به فرهنگ عاشورا و معارف ناب به تدريج شروع به تأسيس جلسات و هيئت هاى مذهبى در بازارچه ها و محلات قديمى شهر كردند و ديگر جلسات قديمى نظير پيرعطا، بنى فاطمه و بنى الزهرا نيز احيا شد.
در دهه ۳۰ نيز زنده ياد حاج محمد رزاقى به اتفاق بعضى از بازاريان خوشنام هيئت انصار عباس الحسين(ع) را بنيان نهاد كه در دهه ۴۰ به هيئت اتفاقيون و انصار الحجه تغيير نام پيدا كرد. سخنرانان اين هيئت با آيت الله حاج سيدمهدى لاله زارى و حجت الاسلام و المسلمين حاج سيدقاسم شجاعى بود كه ايشان در اكثر هيئت هاى قديمى تهران نظير بنى فاطمه، فاطميون و هيئت طيب حاج رضايى و تكاياى اصناف و مساجد معروف بازار نظير مسجد ملك و مسجد سيدعزيزالله هم نقش محورى داشت.
در بين جمع لوطى هاى جنوب شهر اولين نفر خدا بيامرز شهيد طيب حاج رضايى هيئت دارى را باب كرد. طيب پس از تشرف به زيارت مرقد مطهر امام حسين(ع) از سال ۱۳۲۶ شمسى (۶۱ سال پيش) به جرگه مريدان سالار شهيدان پيوست و در همان محله قديمى صابون پزخانه بازارچه حاج غلامعلى در انتهاى باغ فردوس مولوى در منزلش تعزيه دارى حسينى را شروع نمود. بعدها به دليل محدوديت مكان طيب از بازارچه حاج غلامعلى نقل مكان نمود و به حوالى خيابان خراسان تغيير منزل داد و با توسعه عزادارى حسينى در ايام محرم تكيه مفصلى در داخل بنگاه حاج على نورى واقع در خيابان رى در كنار انبار گندم برپا نمود.
به تدريج سبك و سياق عزادارى طيب و دسته سينه زنان منسوب به او كه شامل صد دسته سينه زن بود معروف خاص و عام گرديد. دسته طيب از ميدان بارفروش ها در روز عاشورا به راه مى افتاد و مسير آن خيابان رى، چهارراه مولوى، خيابان سيروس، بوذرجمهرى، گلوبندك، خيام، ميدان اعدام و خيابان مولوى و بازگشت به تكيه بود. زمان حركت دسته به احترام طيب ديگر دستجات عزادارى در مسير از حركت بازمى ايستادند. بعد از انقلاب حاج شيخ حسن عبدالهى (يكى از اهالى بازارچه) با در اختيار گرفتن طوق طيب به ياد آن شهيد برنامه عزادارى را در محلى در خيابان صاحب جمع اقامه نمود.
قبل از سال ۱۳۴۲ حسين رمضان يخى (اسماعيل پور) در باغ فردوس مولوى محل دبيرستان فرخى را تكيه مى بست كه اخوان حاج عباسى (هفت كچلون) و اخوان طاهرى (ابرام خان) جزو لوطى هايى بودند كه با رمضان يخى در زمينه عزادارى حسينى همكارى مى نمودند. در همان سال هاى دور كه چهارراه مولوى فلكه و آب نما داشت پرچم بزرگ سفيد هيئتى (۲ چوبه) در ضلع شمال فلكه نصب مى شد كه روى آن نوشته شده بود «هيئت عزاداران حسينى جوانان جنوب شهر» با آرم دو دست بهم پيوسته كه نشانى از اتحاد و صميميت ۲ تن از لوطى هاى معروف محلات رى و مولوى يعنى طيب خان و حسين رمضان يخى بود.
مؤسس باشگاه شاه مردان انبار گندم خيابان رى زنده ياد اصغر بنايى معروف به اصغرشاطر را نيز مى توان نام برد كه آن مرحوم هم مانند ديگر لوطى هاى عاشق حسين(ع) در دهه اول محرم اقدام به عزادارى و راه انداختن دسته سينه زنى در محدوده خيابان هاى رى، خراسان و ميدان شاه (قيام) و مولوى مى نمود. پس از درگذشت اصغر شاطر در سال ۱۳۳۳ شمسى پرچم هيئت او به دست لوطى ديگرى به نام چنگيز رضوان سپرده شد.
از ديگر تكاياى محلات مولوى، صاحب جمع هيئت عزاداران قميون مقيم مركز كه در محوطه صحن حياط سرقبر آقا تكيه اى بزرگ و وسيع برقرار مى كردند واعظ معروفش مرحوم انصارى قمى بود.
تكيه ديگرى هم مربوط به خالدآبادى هاى مقيم مركز در بنگاهى نزديك ميدان كاه منشعب از خيابان صاحب جمع برپا مى شد، واعظ معروف آن مرحوم شيخ على اكبر ترك بود. در ادامه خيابان صاحب جمع در بنگاه پنبه عزادارى مفصلى اقامه مى گرديد. گوينده آن مجلس نيز مرحوم حاج سلطان معروف به سلطان الواعظين شيرازى صاحب كتاب شب هاى پيشاور نام داشت.
نامداران فوتبال و هيئت دارى
على پروين سرمربى سابق پرسپوليس در زيرزمين خانه اش در لواسان حسينيه اى ساخته كه مراتب علاقه اش به آستان حسينى در ماه محرم را در آن مكان ابراز مى دارد و گاهى هم هيئت محبان مهدى(عج) طرشت كه مؤسس آن يكى از دوستان پروين است را به حسينيه اش دعوت مى كند كه پس از مراسم، عزاداران را اطعام مى نمايد. بسيارى از نذرهاى پروين بنا به وصيت مادرش انجام مى پذيرد.
امير قلعه نويى سرمربى استقلال نيز ايام سوگوارى در محله نازى آباد (زادگاهش) ميدان انصارى در هيئت سيدالشهدا كه سال ها پيش توسط او و چند تن از دوستان تأسيس شده به سوگ حسينى(ع) مى نشيند.
امير قلعه نويى كه به منطقه پاسداران نقل مكان كرده در زيرزمين خانه كه به حسينيه تبديل شده بعضى از مراسم مثل اربعين حسينى را طى جلسه عزادارى برپا مى دارد.
على دايى سرمربى تيم ملى سال هاست كه افتخار عزادارى در هيئت اردبيلى ها واقع در چهارراه گلوبندك را دارد. شب هشتم ماه محرم نيز در اين هيئت خرج مى دهد و تاسوعا و عاشوراى حسينى در زادگاهش حضور فعال دارد.
او در اين باره گفته است: «ما از بچگى با ائمه بزرگ شديم و همه چيزمان اينها هستند. من در خانواده اى بزرگ شده ام كه بابام عاشق بود و ما هميشه در اردبيل روزهاى عاشورا خرج مى داديم.»
دوشنبه 9 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: برنا نيوز]

[مشاهده در: www.bornanews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 113]