را سفارش نكرد

واضح آرشیو وب فارسی:ايسنا: حرف‌هاي كارگردان سريال «شب دهم» در نشست «عاشورا و سينما» حسن فتحي: كسي به من ساختن «شب دهم» را سفارش نكرد
خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران
سرويس: تلويزيون و راديو

نشست تخصصي پيرامون موضوع «عاشورا و سينما» شامگاه شنبه 7 دي با حضور «حسن فتحي» (نويسنده‌ و كارگردان سينما و تلويزيون) و «حسين معززي‌نيا» (منتقد سينما) در سالن سينما حقيقت مركز گسترش سينماي مستند و تجربي برگزار شد.

به گزارش خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، حسن فتحي درابتداي سخنانش درخصوص واقعه عاشورا و سريال «شب دهم» گفت: از تجربه «شب دهم» خيلي دور شدم، خيلي سخت است فيلمساز راجع به‌كارش حرف بزند و بهتر است منتقدان درباره اثر صحبت كنند.

وي با اشاره به تئوري «مرگ مولف» گفت: براساس اين تئوري من بعد از 5 سال، ديگر صاحب سريال «شب‌دهم» نيستم و الان اين سريال به تعداد مخاطبانش صاحب دارد و نظرات من هم يكي از نظرات موجود درباره‌ي اين سريال است.

فتحي در ادامه گفت: يكي از چيزهايي كه انسان اين روزگار از دست آن خلاصي ندارد، اينست كه انسان به سراغ هر موضوعي در تاريخ با نگاهي معاصر مي‌رود ، چه بخواهيم و چه نخواهيم به‌واسطه‌ي شرايط خاص روزگارمان، با تاريخ ارتباط برقرار مي‌كنيم.

وي افزود: چيزي به‌عنوان ارتباط بي‌واسطه با تاريخ، اسطوره‌ها، افسانه‌ها وجود ندارد و ارتباط برقرار شده همواره با واسطه شكل مي‌گيرد و نياكان ماهم با ارتباطي با واسطه، با واقعه عاشورا پيوند خورده‌اند.

كارگردان «شب دهم» افزود: در نزد هيچ‌كدام از ملل اسلامي شور‌وشوقي را كه ايرانيان همراهش به سراغ واقعه‌اي مثل عاشور رفته‌اند، نمي‌بينيم و اين تجربه در هنرهاي مختلف مثل ما معماري، نقاشي، نمايش و تصوير‌گري تبلور يافته‌اند.

وي با بيان اين مطلب كه ما ايرانيان با توجه به تجربه زيستي‌مان كه عموما مرتبط با عزا و حوادث ناگوار بوده با واقعه عاشورا ارتباط برقرار كرده ايم افزود: دراين واقعه ما تنها به مظلوميت امام حسين (ع) و يارانش نگاه نكرده‌ايم بلكه مظلوميت خودمان راهم به مدد اين واقعه به ياد مي‌آوريم و علاوه بر ذكر مصيبت بر خاندان امام حسين (ع) مسلما با خود نيزگفته‌ايم كه اين‌چه مصيبي است كه برما ايرانيان درطول تاريخ روا شده است و البته عليرغم اين مصيب‌ها، هم‌چنان پا برجا و استوار رو به پيش در حركت هستيم.

فتحي گفت: يكي از بازتاب‌هاي اين واقعه در هنر ما نمايش تعزيه است و با نگاه به ابعاد تعزيه‌ مي‌بينيم واقعه‌ي عاشورا ، با وجوه مختلف ذهنيت انسان ما تلفيق شده و درنهايت سنتزي به‌نام نمايش تعزيه بنا و خلق شده است و اين نمايش مثل نمايشنامه‌هاي مسيحي نيست كه دقيقا از دل وقايعي خلق مي‌شدند كه «حواريون» مسيح بعد از او روايت كرده‌اند و به‌علاوه در تعزيه به‌شدت عناصر ايراني را مي‌بينيم.

فتحي يادآور شد: تجربه جانگداز «عاشورا» از منظري بسيار باشكوه و زيباست و از سوي ديگر تجربه جانگداز نژاد ايراني را روايت مي‌كند و اين تركيب در كل تعزيه و موسيقي تعزيه و وجوه مختلف آن را تشكيل مي‌دهد.

وي افزود: «كلنل وزيري» مي‌گويد «حفظ موسيقي سنتي و دستاورده‌هاي موسيقيايي ماهم مديون تعزيه است.»

فتحي با بيان اين مطلب كه وقتي سراغ اسطوره يا حادثه‌اي اين چنيني مي‌رويم، بي‌ترديد با ذهنيت امروزي‌مان با آن برخورد كنيم افزود: به نظر «لوك‌بري» اين نسبت به سه‌گونه مي‌تواند رخ دهد. نخست اين كه براساس ارزش‌هاي پذيرفته شده و عام يك جامعه با يك واقعه برخورد كنيم و بگوييم چون همه به آن نگاه مثبت دارند ماهم بر اين مبنا يك فيلم بسازيم، يعني براساس مناسبات مسلط موجود كار كنيم. رويكرد ديگر عكس اينست يعني اين‌كه در ساخت آثار تاريخي و حوادث تاريخي با رويكردي «خلاف آمد» جريان جامعه برخورد كنيم.

وي خاطرنشان كرد: اواخر قرن 19 در ادبيات و اوايل قرن 20 جرياني به سينما آمد با عنوان «اسطوره‌شكني» كه در سينماي ما هم دراين خصوص چهره‌هايي داريم ،كه نگاه اسطوره‌شكن نسبت به مفاهيم و وقايع تاريخي دارند. دراين شكل كار از منظر و فيلتر تجربه‌زيستي خود و شخصي‌تان به‌قول دكتر شريعتي از منظر حرف‌هايي كه هر دلي براي نگفتن دارد با موضوع برخورد مي‌كنيم.

فتحي گفت: گاه در دغدغه‌اي شخصي‌تان يا دردها و رنج‌هاي شما و اطرافيانتان نسبتي پيدا مي‌كنيد با آن واقع تاريخي و به سراغ موضوع و واقعه‌اي مي‌رويد كه هركدام از اين سه رويكرد مي‌تواند نصب العين شما در پرداختن به تاريخ و وقايع تاريخي باشد.

وي تصريح كرد: آنچه از آن گريزي نيست درك اين نكته است كه ما همواره با ذهنيتي معاصر و امروزي و اگر بپذيريم ـ با يك ذهنيت مدرن ـ به سراغ تاريخ و سنت‌هاي تاريخي مي‌رويم و دراين رويكرد «مدرنيته به سنت» چالش‌هايي پيش مي‌آيد كه چه بسا بسياري از آثار نوشته‌شده در سال‌هاي اخير بنا به تعارض موجود بين سنت و مدرنيته مجال عرضه نيافته و اين مقوله باعث شده نويسنده نتواند كار را به پايان برساند.

فتحي گفت: در «شب دهم» سعي كردم به اين پرسش پاسخ دهم و اين سريال پاسخي بود بر بسياري از سوال‌هايي كه دراين رابطه همواره در ذهنم بود.

فتحي با بيان اين‌كه كسي به من ساختن شب دهم را سفارش نكرد و كسي خبر نداشت درحال نگارش فيلمنامه آن هستم گفت: در تابستان سال 80 شروع به نوشتن فيلمنامه شب دهم كردم و در تجربه نوشتن «شب دهم» چهار موضوع ذهن مرا به خود مشغول كرده بودند. يك ماجراي عاشورا و درونمايه عميق آن ، جالب اين‌كه هم‌اينك نيز بسياري از وقايع دنيا شباهت بسياري با واقعه‌ي عاشورا دارند ازجمله آنها اتفاقاتي است كه در منطقه غزه رخ مي‌دهد و بسياري از اين مضامين درحال تكرا‌شدن هستند.

وي افزود: منظومه «شيخ صنعان»،«عطار نيشابوري» كه يك اثر شاهكار ادبي و عرفاني است و قرائت انسان ايراني از دين اسلام را به نمايش مي گذارد و يكي از علايق من بود و خيلي دوست داشتم آنرا بسازم چون نسبت زيبايي بين عشق زميني و عشق آسماني در اين منظومه هست و از دلايل نگارش متن شب دهم بود.

فتحي گفت: مورد سوم كه همواره جزء دغدغه‌هاي من بود زبان فارسي ما است طبق آماري كه من دارم ،تعداد واژگان انگليسي در زبان فارسي يك ميليون است و تعداد واژگان فارسي ما با سابقه هزار ساله يكصد هزار تا است و دراين خصوص يك جهد و جهادي بايد درخصوص زبان شود، نياكان ما با زباني هنرمندانه سخن مي‌گفتند و زبان شعر، زبان فلسفه، زبان راز‌ونياز وجود داشت و در زماني كه مردم در قهوه‌خانه‌ها سرگرم مي‌شدند ما آيين سخنوري داشتيم و من دغدغه‌اي براي پرداخت به زبان فارسي داشتم.

فتحي افزود: و آرزوهاي من بود كه به تعزيه بپردازم ، تعزيه‌اي كه فكر كنم پس از انقلاب هم مورد بي مهري‌هايي واقع شد . و اين چهار موضوع و دغدغه در يك مقطعي در قالب يك قصه و ظرفيت داستاني تركيب شد و نتيجه اين تركيب شد و سريال شب دهم ساخته شد.

فتحي در ادامه درخصوص امكان پرداختن مسقيم به واقعه عاشورا گفت: ما در موسسه‌اي صحبت مي‌كنيم كه متولي تجربه در سينما است به نظرم اين اتفاق خواهد افتاد. با نگاه به حوزه‌ي سينماي آوانگارد و تجربي مغرب زمين مي‌بينيم، موضوع اين نگاه واقعيت‌هاي معاصر فيلمسازان بود اما بعدها با اين نگاه سراغ تاريخ هم رفتند و نگاه تجربي به مسائل اسطوره‌اي بسط پيدا كرد از جمله آثار «ژان كوكتو» و در حوزه‌ي نمايشنامه‌ و آثار «ژان آنوي» خلفق شدند و اگر امروز نگاهي آوانگارد و تجربي داشته باشيم و سينماي تجربي‌مان را جدي بگيريم اين اتفاق در سينماي ما نيز رخ خواهد داد و اين سينما در ادامه راه سراغ تاريخ و اسطوره‌ها هم خواهد رفت و مسلما يكي از اين وقايع حماسه عاشورا است و اين اتفاق طي يك فرآيند رخ خواهد داد، البته به شرطي كه فضاي فرهنگي و سياسي جامعه ما اين اجازه را بدهد و فيلمساز بتواند با دور‌زدن محدوديت‌ها به‌طور مستقيم سراغ وقايع تاريخي و اسلامي‌مان برود و براي رفع محدوديت‌ها و مصلحت‌انديشي‌ها بايد راهكاري شرعي پيدا كرد تا به وقايعي مثل عاشورا نزديك شويم.

فتحي درادامه گفت:يك بخشي از اين موضوع به سينماو سينماگر مربوط است و يك بخشي به جاهايي ديگر مربوط است كه اميدوارم با پيوند و تعامل بتوان راهكارهاي مناسبي يافت تا علاوه برآثار داستاني كه مستقيما به وقايقي مثل عاشورا مي‌پردازند به ساخت آثار تجربي و آوانگارد نيز دراين حوزه نائل شويم.

انتهاي پيام
يکشنبه 8 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايسنا]

[مشاهده در: www.isna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 291]