«مصحف شريف‌نور» تابيدن گرفت

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: «مصحف شريف‌نور» تابيدن گرفت

قرآني متعلق به 500 سال پيش با عنوان مصحف شريف نور همزمان با عيد غديرخم در موزه ملي قرآن كريم رونمايي شد.‏

مصحف شريف نور متعلق به 500 سال پيش همزمان با عيد غدير خم و با حضور شخصيت‌هايي چون حجت‌الاسلام‌والمسلمين دكتر سيد‌محمد خاتمي، حجت‌الاسلام‌والمسلمين خاموشي رئيس سازمان تبليغات اسلامي، حميد انصاري قائم‌مقام دفتر تنظيم و نشر آثار حضرت امام‌خميني(ره)، دكتر سيدمحمد‌رضا خاتمي، دكترمحمدرضا عارف، دكتر احمد مسجدجامعي، سيد‌صادق خرازي، اسحاق جهانگيري، طهماسب مظاهري، عباس ايرواني، عزت‌الله انتظامي، سهيل محمودي و محسن مهر‌عليزاده در موزه ملي قرآن‌كريم رونمايي شد.

دكتر احمد مسجد‌جامعي رئيس موزه قرآن كريم در آغاز اين مراسم گفت: گروهي كه روي اين پروژه كار كردند تجربه كار قبلي را داشتند و آقاي عباس ايرواني سرمايه ‌كار را به عنوان هديه اثر و نه فروش آن پرداختند. وي با بيان اينكه سيد‌صادق خرازي مسئول اين پروژه نسخه مصحف شريف نور را در آلمان تهيه و در همانجا چاپ كرد، گفت: كتابت اين نسخه ايراني و علوي است. مسجدجامعي خاطرنشان كرد كه مصحف شريف نور متعلق به 500 سال پيش است و بيانگر جلوه‌هايي از هنر ايراني است. ‏

علي(ع) در زمره نخستين كاتبان وحي

رئيس موزه ملي قرآن در ادامه افزود: كتابت قرآن به امر پبامبر(ص) و به منظور جلوگيري از تحريف قرآن براي بار نخست صورت پذيرفت و علي(ع) نيز در زمره نخستين كاتبان وحي به شمار مي‌آيد. ‏رئيس موزه ملي قرآن كريم مصحف نور را از نفيس‌ترين و مجلل‌ترين تاريخ اسلام دانست كه نورالدين محمد اصفهاني آن را كتابت كرده است.

وي گفت: اين نسخه از قرآن كريم داراي ويژگي‌هاي منحصر به فردي است كه از جمله آن مي‌توان به نگارش آن در سطرهاي مستطيل‌گونه و متمايز كه هر يك داراي رنگي منحصر به خود بوده و نيز تذهيب بسيار عالي صفحات آن كه متعلق به نيمه دوم قرن دهم هجري قمري است، نام برد. ‏وي افزود: در چاپ اين نسخه تمامي شكل كاغذ آن نيز مختص به همين كتاب ساخته شده است و در يكي از مجهزترين چاپخانه‌هاي كشور آلمان به چاپ رسيده و در ايران توسط برادران متين صحافي شده است. ‏

پس از سخنان مسجد‌جامعي فيلمي به نمايش درآمد كه در آن عنوان شد آب‌خوردگي‌ها و لكه‌ها و سوختگي‌هاي مصحف شريف نور شبيه‌سازي شده و براي انتشار آن كاغذ مخصوصي ساخته شده و چاپ اين قرآن در آلمان صورت گرفته است.سيد‌صادق خرازي، مدير اين طرح نيز در سخنان كوتاهي از عمويش كمال خرازي تشكر كرد كه پول اولين قرآن نسخه‌اي را كه وي از نيويورك خريداري كرد، قرض داد. وي از ساير كساني نيز كه او را در طرح مصحف شريف‌نور همراهي كردند سپاسگزاري كرد.

سيد‌محمد احصايي خوشنويس نيز در اين مراسم عنوان كرد: خوشبختانه جزوه‌اي همراه مصحف شريف نور منتشر شده و بيانات ارزشمندي درباره كتابت اثر دارد كه تصديق حرف بنده است. از طرفي آقاي مسجد‌جامعي هم آنچنان زيبا درباره خط و خوشنويسي سخن گفتند كه چيزي براي من باقي نمانده است.

وي بيان داشت: سنت حفظ و اشاعه قرآن كريم با خط خوشنويسي انجام شده. تا زماني كه رسول‌الله خود حافظ و ناشر قرآن بودند و بعد از رحلت‌گويي اين رسالت با يك واسطه در اختيار خطاطان و خوشنويسان قرار گرفته است.

منقبت خواني قاسم رفعتي، شعرخواني جمعي از شاعران از جمله فاطمه راكعي ادامه‌دهنده اين مراسم بود.

سخنان دكتر خاتمي

حجت‌الاسلام‌والمسلمين دكتر سيدمحمد خاتمي نيز در ادامه مراسم رونمايي از مصحف شريف نور كه در موزه قرآن كريم برگزار شد به ايراد سخنراني پرداخت و گفت: نام علي(ع) و شخصيت علي(ع) با نام قرآن و هويت قرآن پيوند استوار دارد و اگر قرار بود قرآن در صورت و سيرت يك انسان تجلي پيدا كند، به صورت و سيرت علي(ع) بود.

وي تصريح كرد:‌ بزرگترين تربيت شده پيامبر و نسخه‌اي كه براساس قرآن ساخته شده و خدا او را ساخته است علي(ع) است و اين پيوند قرآني و علوي زمينه مناسبي است كه در روز عيد غدير خم ما شاهد رونمايي از يك نسخه زيباي قرآن باشيم.

وي ضمن تشكر از سيد صادق خرازي مدير پروژه انتشار مصحف شريف‌نور تأكيد كرد: وي در فرهنگ و هنر نيز نقش مؤثري داشته و او سياست و هنر را به هم پيوند داده است؛ به خاطر عشقي كه دارد يكي از پشتيبانان فرهنگ است. بخصوص عشقي كه به آثار اسلامي و ايراني دارد در آنجاها كه آثار اسلامي هويت ايراني را نشان مي‌دهد.

خاتمي ضمن طلب جزاي خير براي عباس ايرواني سرمايه‌گذار اين پروژه از خاندان ايرواني‌ها به نيكي ياد كرد و گفت: آقاي عباس ايرواني انساني نيكوكار و كم ادعا و يكي از خيرترين انسان‌هاست كه آثار وجودي وي فقط در عرصه اين قرآن تجلي نمي‌يابد.

خاتمي با تشكر و ذكر خير از سيد محمد احصايي، خوشنويس، گفت: چه خوب است كه در عيد غدير نسخه مصحف شريف نور رونمايي شد و اين آثار بايد به جهان اسلام معرفي شود.

وي با بيان اينكه عيد غدير عيد شيعي تلقي مي‌شود، عنوان كرد: عيد غدير در افق بالاتر عيد اسلام و انسان است. غدير نشانه رويكردي از اسلام و نشاندهنده نوعي گرايش در آن است كه اگر مورد توجه قرار مي‌گرفت و سرنوشت تاريخ را تعيين مي‌كرد امروز آدم و عالم روزگار بهتري داشتند. خاتمي ادامه داد: عيد غدير عيد انساني است كه معتقد است انسان‌ها خردمند و مختار و آزاد آفريده شده‌اند و در طول تاريخ از آزادي و اختيار و حاكميت بر سرنوشت خود و حاكميت خرد بر زندگي بهره‌خيلي كمي برده‌اند. در اين حال عيد غدير مي‌گويد چگونه انسان خردمند، مختار و آزاد بايد زندگي كند و شايستگي او چگونه زيستني است.

علي‌ستيزي در عرصه فكري بشر راه ندارد

وي با بيان اينكه علي(ع) الگوي انساني است كه مي‌خواهد سعادتمند زندگي كند بيان داشت: رشد فكري مسلمانان ما را به موقعيتي رسانده كه عرصه فكري بشر ديگر نشانه‌اي از علي ستيزي نمي‌بينيم و افراط و تفريطي كه درباره علي(ع) بود اعتدال يافته است.

خاتمي اضافه كرد: در اين موقعيت كه سعي مي‌شود با خرد به علي(ع) نگاه شود و هر انساني اعم از شيعه و سني به الگو بودن علي(ع) اذعان دارند و به جاست كه ما مسلمانان به جاي غرق شدن در گذشته به امروز و فردايمان بنگريم.

وي تصريح كرد: با اين اعتراف اجتماعي نسبت به عظمت مولا بكوشيم امروز و فردا را به الگو قرار دادن علي(ع) بهتر سازيم و به جاي آنكه به سوء تفاهمات گذشته دامن بزنيم كه متأسفانه باعث سوء استفاده قدرت‌هاي استعمارگر مي‌شود و در سايه آن قدرتمندان اعمال سلطه مي‌كنند و منافع مادي و معنوي نامشروع خود را كسب مي‌كنند اگر ما با توجه به واقعيت‌ها به امروز و فردا بنگريم مي‌توانيم بهتر زندگي كنيم.

سيدمحمد خاتمي گفت: امروز ما دردها و هدف‌هاي مشتركي داريم. دردهاي امروز متعلق به شيعه و سني نيست بلكه انسان در سراسر دنيا با اين دردها مواجه مي‌شود و در زندگيش دچار مشكل مي‌شود. وي با بيان اينكه ما با همه اين دردها احساس همدردي مي‌كنيم تأكيد كرد: مگر نه اين است كه وقتي امروز مسلمانان فلسطيني كه سني هستند و يا غير مسلمانان فلسطيني تحت آزار قرار مي‌گيرند و اوضاع غزه را مي‌بينيم دلمان مي‌گيرد؟ مگر همه آزادگان جهان از جنايات غزه دلشان به درد نمي‌آيد؟ قدرت‌هاي بزرگ يا اين درد را درك نمي‌كنند و يا به خاطر اشتباهاتي كه مي‌كنند آنرا نمي‌پذيرند. خاتمي تأكيد كرد: امروز با درد و هدف مشترك و الگو قرار دادن شخصيتي كه همه اذعان داريم والا است بايد به سوي فرداي بهتر حركت كنيم. وي در ادامه سخنراني خود بحث به هويت پرداخت و گفت: هيچ فرد و يا جامعه‌اي بدون هويت نيست و شرايط تاريخي، زيستي خاطرات مشترك و ديگر مسائل هويت يك جامعه و يا فرد را تشكيل مي‌دهد. اگر فردي بي‌هويت باشد بيمار است و اگر جامعه‌اي بي‌هويت شود كارش تمام است.

خاتمي اضافه كرد: مسأله هويت در اين موقعيت از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. اگر هويت به گونه‌اي تعريف شود كه انعطاف‌ناپذير باشد و مرزهاي آن از هم جدا باشد و پذيرش هويت مستلزم نفي هويت ديگري باشد ترديدي نكنيد كه هويت از مهمترين عوامل جنگ و ستيز است. اما اگر هويت را به گونه‌اي بشناسيم كه با وجود بودن مرزهاي هويتي، اين مرزها متداخل و انعطاف‌پذير باشند آنگاه اين هويت منشأ گونه‌گوني، تنوع و تكثر است و مي‌تواند منشأ خير باشد و ما مي‌توانيم درون مرزهاي هويتي خود زندگي كنيم و از همزيستي لذت ببريم.

خاتمي بحث خود پيرامون هويت را به نامه علي(ع) به مالك اشتر مرتبط كرد و افزود: علي در اين نامه نحوه حكومت مملكت را به مالك نشان مي‌دهد. او دستور حكومتي مي‌دهد و معيار يك نظام مطلوب را به مالك نشان مي‌دهد. آنجا كه مي‌گويد تو كه مي‌خواهي حاكم شوي قلبت را مالامال از محبت به مردم كن. خاتمي افزود: علي(ع) با اين نامه مي‌گويد حالا كه حاكم شدي خوردن جان و مال مردم را در برنامه‌ات قرار نده. نه اينكه مثل گرگي كه به جان ملت مي‌افتد بخوريد و بشكنيد و تحقير كنيد و بدبختي ايجاد كنيد.

وي تصريح كرد: علي(ع) مي‌گويد، اين مردم از دو صنف‌اند؛ يا برادران و خواهران ديني تو هستند و يا همنوعان تو. يعني يك مرز ايماني مي‌كشد كه شيعه با شيعه، سني با سني و مسلمان با مسلمان احساس هم هويتي كند. علي(ع) يك دايره بزرگتري هم مي‌كشد كه دايره هويتي اول داخل آن است و مي‌خواهد با اين دواير متداخل انسانيت را مطرح كند.

خاتمي در پايان خاطرنشان كرد: مي‌توان در مرزهاي هويتي زيست ولي همديگر را دوست داشت. ‏در پايان اين مراسم نماز جماعت ظهر و عصر به امامت حجت‌الاسلام‌والمسلمين دكتر سيدمحمد خاتمي برگزار شد.

نگاهي به مصحف نور

مصحف شريف نور نسخه خطي قرآني متعلق به قرن دهم هجري قمري است كه به‌كوشش سيد‌صادق خرازي و عباس ايرواني چاپ شده است.

برنامه‌ريزي براي چاپ اين اثر از سال 2000 ميلادي در شهر كلن آلمان آغاز شده و با توجه به امكانات روز همراه با تهيه اسلايد و اسكن، نسخه با ويرايش كامپيوتري تا‌حد امكان شبيه به نسخه اصل مصحف چاپ شد. مرحله اسلايد و اسكن نسخه در آلمان و مرحله ويرايش و آماده‌سازي آن در ايران انجام گرفته و طراحي و جلد‌سازي اين قرآن خطي توسط گروه ترنج مطابق با جلد اصلي نسخه، طراحي و ساخته شده است. ‏

مصحف شريف نور از نسخه‌هايي است كه نفاست و جلالت مكتوب را به نهايت نشان داده و علاوه بر قطع بزرگ سلطاني و كاغذ مرغوب، متن و حاشيه به اختيار خوشنويس غير‌معمول، تذهيب مفصل و پرتجمل در تمام صفحات و جلدي بي‌نظير جملگي مجموعه‌اي هنري و بي‌نظير به وجود آورده است. ‏در مصحف شريف نور كاتب رجعتي هنرمندانه به خطوط كوفي، محقق، ريحان، ثلث و نسخ در متن و سرسوره‌ها و عناوين دارد و همواره فراتر از زمان خويش رفته است. در مصحف نور رشد و تكامل نقوش تزئيني و تذهيب در نهايت دقت و ظرافت كارشده و ثمره و تلاش 9 دوره هنر خوشنويسي و تذهيب ايران زمين گردآوري شده است. ‏

خوش‌نويس اين مصحف «نورالدين محمد» است كه در پايان نسخه نام خود را در درون يك كتيبه با رنگ سفيدآب به يادگار باقي گذاشته، با توجه به شيوه نگارش و نوع كاغذ در تذهيب احتمالاً نورالدين‌محمد اصفهاني كه در محدوده زماني 900 تا 950 هجري قمري آثار گران‌بهايي را خوش‌نويسي كرده است، باشد. ‏

مهم‌ترين مشخصه اين نسخه همان نگارش آن به خط محقق است كه با كمترين غلط نوشتاري (كه نشانه سواد و دانش خوش‌نويس است) اجرا شده است. از پايان دوره ايلخاني كمتر نسخه‌اي به خط محقق ديده شده و بكار‌گيري اين خط توسط نورالدين محمد نشانه سفارشي استثنايي در جهت نسخه‌اي منحصر‌به‌فرد بوده است، آن هم با چنان قدرتي در خوش‌نويسي متني و سرسوره‌ها. افتتاح مصحف با دعاي شروع قرآن به رنگ سفيدآب در ميان دو نسخه قرينه متصل به دو كتيبه منفصل است. ‏

در انتهاي متن قرآن فالنامه‌اي به شعر با خط نستعليق نوشته شده كه حكايت از شيعه بودن سفارش‌دهنده و كاتب دارد. ‏

د‌ر دوره‌اي كه خط محقق تنها در قطعه‌‌نويسي به كار مي‌رفته، نورالدين محمد در اين مصحف دوباره دست به احيا اين خط زده به گونه‌اي كه هر صفحه اين نسخه به مانند يك قطعه خوش‌نويسي در نظر گرفته شده است. ‏

تركيبات اين اثر روح و شاكله كلي مكاتب بزرگ خراسان را دارا و توجه ويژه‌اي به مكاتب هرات شده است و در بخش‌هايي از صفحات مُذهب، تقسيم‌بندي‌هاي به كاررفته روحيه دوره تيموري را داراست. ‏

طراحي كلي مصحف و سليقه رنگي به كار رفته در نسخه نشان‌گر آن است كه طراح و مذهب اثر مطالعه‌اي كلي در مكاتب داشته و بهترين‌ها را گل‌چين كرده است. ‏

هشت صفحه مُذهب مرصع با حاشيه و شرفه در ابتدا و انتها، سرلوحه مُذهب به همراه 114 كتيبه، سر‌سوره با رنگ‌آميزي نزديك به مكتب هرات به همراه صدها شمسه طلايي و تُرنج لاجوردي در حاشيه صفحات متن و هم‌چنين گل‌هاي علامت آيه در شكل‌‌هاي متنوع و زرافشان متني چنان شكوهي در كنار متن كلام‌الله ايجاد كرده كه چشم‌گير و چشم‌نواز است.

طراح مُصحف در مجموع جشنواره‌اي از تذهيب‌هاي ما‌قبل دوره صفويه را در اين نسخه يك‌جا گردآوري و اجرا كرده است. ‏

همراهي خوش‌نويس با خطي ويژه هم‌چون محقق، امكان تركيبات بديع و زيبايي را به وجود آورده بر روي كاغذ ضخيم و خوش‌رنگ آهار شده كرم رنگ با كاغذ متني روشن و تذهيبي به غايت باشكوه به همراه جلد چرمي زركوب نسخه‌اي نفيس و بي‌نظير را به وجود آورده كه امروز هر ورق آن زيور مجموعه‌اي مي‌شود. ‏

گزارش از: عبدالكريم تابش

سه شنبه 3 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 317]