گفتگو با محمد‌علي رجب‌زاده ، معاون آموزش و پژوهش سازمان حفاظت محيط زيست آموزش، سرمايه‌گذاري است، نه هزينه

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: گفتگو با محمد‌علي رجب‌زاده ، معاون آموزش و پژوهش سازمان حفاظت محيط زيست آموزش، سرمايه‌گذاري است، نه هزينه
جام جم آنلاين: با آغاز هفته پژوهش بحث داغ توسعه فعاليت‌هاي پژوهشي در بخش‌هاي مختلف كشور به منظور دستيابي به مفاهيم توسعه پايدار در ميان مسوولان، بويژه مسوولان بخش‌هاي آموزشي و پژوهشي كشور رونق مي‌گيرد.

در اين ميان هر بخش از مجموعه گسترده پژوهشي در كشور در تلاش است تا با ارائه فعاليت‌هاي علمي پژوهشي و سياست‌هاي توسعه‌اي خود به ارائه گزارش عملكرد موفقي از اقدامات صورت گرفته بپردازد.

بي‌شك بخش محيط زيست كشور و حفاظت از منابع طبيعي نيز از اين امر مستثنانيست و به گفته مسوولان پشتوانه پژوهشي در اجراي برنامه‌هاي مديريتي و حفاظت از محيط زيست كشور مي‌تواند هدايتگر نيازهاي اين بخش براي اجراي كارآمدتر برنامه‌هاي مديران باشد.

از اين‌رو به منظور بررسي نقش پژوهش در امور زيست‌محيطي و حفاظت از عرصه‌هاي زيستي و منابع طبيعي و آشنايي با برنامه‌هاي آينده بخش پژوهش در زمينه محيط زيست گفتگويي با معاون آموزش و پژوهش سازمان حفاظت محيط زيست ترتيب داديم.

دكتر محمدعلي رجب‌زاده، معاون آموزش و پژوهش سازمان حفاظت محيط زيست معتقد است در دولت نهم بيشتر طرح‌ها و پروژه‌هاي زيست‌محيطي با پشتوانه پژوهشي انجام شده مگر در مواردي كه منع قانوني بوده و بودجه مورد نظر تعريف نشده است.

جناب‌‌ رجب زاده از برنامه‌هاي خود در هفته پژوهش بگوييد و‌ اين كه در دولت نهم توسعه طرح‌هاي پژوهشي خارج از طرح‌هاي تحقيقاتي و علمي كه تنها در كتاب‌هاي چندين صفحه‌اي نوشته شده باشد، جنبه عملي و كارآمدي نيز به دنبال داشته است تا راهگشاي برنامه‌هاي مديران در اجراي سياست‌هاي خود باشد؟

با توجه به اين كه در سال نوآوري و شكوفايي قرار داريم، معاونت آموزش و پژوهش سازمان حفاظت محيط زيست نيز تلاش كرده است تا در اقدامي تازه در هفته پژوهش براي اولين بار دستاوردهاي پژوهشي سازمان حفاظت محيط زيست در دولت نهم را جمع‌آوري كرده و به معرض نمايش قرار دهد.

در اين مراسم از دانشگاه‌ها، دانشجويان، اساتيد و فعالان عرصه محيط زيست دعوت شده است تا ضمن آشنايي با اقدامات صورت گرفته با تبادل نظر و تجربه از اولويت‌هاي پژوهشي سازمان مطلع شوند. در اين مراسم نمايشگاهي نيز از فعاليت‌هاي پژوهشي صورت گرفته كه به صورت پوستر برگزار خواهد شد.

از آنجا كه سازمان حفاظت محيط زيست يك سازمان مستقل درخصوص پژوهش نيست، همواره تلاش كرده است تا از بخشي از بودجه‌هاي عمراني كه براي مطالعات در نظر گرفته شده است براي فعاليت‌هاي پژوهشي استفاده كند كه خوشبختانه در اين زمينه با استان‌ها نيز تعامل خوبي داشته و هم اكنون سازمان حفاظت محيط زيست مطالعات پژوهشي زيادي را در اين بخش در دست انجام دارد.

امروزه بر همه ثابت شده است كه نقش تحقيقات و پژوهش در مسائل زيست‌محيطي اهميت ويژه‌اي دارد. از اين‌رو انجام پژوهش‌هاي بنيادي و كاربردي كه براي امور مديريتي راهگشا باشند، در دستور كار قرار گرفته است.

خوشبختانه هم اكنون انجام پژوهش‌ها به صورت هدايت شده‌اي در حال انجام هستند و تجربه نيز نشان داده است در هر جا از طرح‌هاي پژوهشي به منظور پشتوانه تصميمات استفاده شده، نتيجه مطلوب بهدست آمده است.

به عنوان مثال در دولت نهم بهره‌برداري خردمندانه از مناطق تحت مديريت سازمان حفاظت محيط زيست يكي از اهداف و برنامه‌هاي سازمان است. بنابراين مطالعات تفضيلي به منظور مديريت جامع اين مناطق انجام شد تا بستر لازم براي گردشگري طبيعي و اجراي مصوبات دولت فراهم شود.

بررسي‌ها نشان داد بهره‌برداري خردمندانه براي گردشگري طبيعي دستاوردهاي فراواني به همراه دارد كه با زون‌بندي و تقسيم‌بندي اين مناطق و با توجه به آسيب‌پذيري آنها در قالب برنامه‌هاي ويژه‌ اقدامات گسترده‌اي در بخش آموزش عملي خواهد شد.

مثال موفق ديگري كه به دنبال اجراي طرح‌ها و مطالعات پژوهشي صورت گرفت، در بخش مديريت مواد زائد جامد قابل بررسي است. هم‌اكنون طرح مطالعاتي دفن بهداشتي پسماندهاي بيمارستان، شهري و خطرناك به پايان رسيده است و سايت‌هاي مورد نظر انتخاب شده و در اختيار مسوولان براي اجراي برنامه‌هاي مديريتي قرار گرفته كه بي‌شك در اين زمينه ابعاد مختلف مسائل آلودگي، اقتصادي و اجتماعي و ظرفيت‌هاي لازم ديده شده است و در تمام طرح‌هاي پژوهشي ديگر نيز بايد مد نظر قرار گيرد.

معاونت‌هاي سازمان حفاظت محيط زيست هم اكنون چه تعداد طرح پژوهشي را به پايان رسانده اند و از آنجا كه سازمان حفاظت محيط زيست اقداماتي را در راستاي اهداف ديگر سازمان‌ها براي حفاظت از منابع طبيعي و محيط زيست انجام مي‌دهد، چه اقدامي از سوي معاونت شما به منظور جلوگيري از موازي كاري‌ها انجام شده است؟

در سازمان حفاظت محيط زيست چهار معاونت انساني، طبيعي، دريايي و پژوهشي فعاليت‌هايي را براي حفاظت از محيط زيست انجام مي‌دهند كه در مجموع حدود 350 طرح پژوهشي در بخش‌هاي ستادي و استاني اين معاونت‌ها به اتمام رسيده است. به اين ترتيب در معاونت محيط زيست انساني 105 طرح استاني و 56 طرح ستادي، در معاونت محيط زيست طبيعي و تنوع زيستي 98 طرح استاني و 34 طرح ستادي، در معاونت محيط زيست دريايي 30 طرح استاني و 10 طرح ستادي و در معاونت آموزش و پژوهش 5 طرح ستادي انجام شده است.

هم اكنون در معاونت آموزش و پژوهش سازمان، پژوهشنامه‌اي در حال آماده‌سازي است كه حدود 600 صفحه اطلاعات پژوهشي سازمان را دارد و دستاوردهاي دولت نهم در آن براي اطلاع رساني و تعامل هر چه بيشتر با بخش‌هاي پژوهشي سازمان‌هاي ديگر فراهم شده كه به اين ترتيب سازمان حفاظت محيط زيست تلاش كرده است با ارائه اقدامات انجام شده از موازي كاري جلوگيري كند و دانش و تجربه خود را با ديگر سازمان‌ها به اشتراك بگذارد.

حمايت از فعاليت‌هاي پژوهشي كه در سازمان توسط كارشناسان بخش‌هاي مختلف انجام مي‌شود، چگونه است و چه سياست‌هاي تشويقي در اين زمينه اعمال مي‌شود؟

خوشبختانه كارشناسان سازمان حفاظت محيط زيست فعاليت‌هاي خوبي را در عرصه فعاليت‌هاي پژوهشي و چاپ مقالات خود در مجلات معتبر علمي دنيا انجام مي‌دهند كه معاونت آموزش و پژوهش از تمام بخش‌هاي مختلف سازمان مقالاتي كه توسط كارشناسان تهيه شده است را دريافت مي‌كند و حتي محققاني كه خارج از سازمان هستند، ولي با سازمان كار مي‌كنند نيز در اين زمينه فعاليت‌هاي خود را ارائه كرده و مورد حمايت‌هاي مالي و معنوي مسوولان سازمان قرار مي‌گيرند و به عنوان سياست‌هاي تشويقي از آنها حمايت مي‌شود.

خوشبختانه بر اساس برنامه‌هاي صورت گرفته، چاپ مقالات در مجلات معتبر علمي داخلي و خارجي بر خلاف گذشته كه نظارت ضعيفي بر آنها صورت مي‌گرفت، هم اكنون هدايت شده است و بر اساس قراردادهايي كه با محققاني كه مورد حمايت قرار مي‌گيرند، آنها در تحقيقات خود از سازمان به عنوان حامي نام خواهند برد.

ارتباط معاون آموزش و پژوهش با دانشگاه‌هاي كشور و دانشگاه‌هاي خارج از كشور چگونه است و اساسا اين رابطه را در تحقق اهداف خود و انجام تحقيقات و پژوهش‌هاي به روز و دقيق علمي چقدر موثر مي‌دانيد؟

هم‌اكنون سازمان با تمام دانشگاه‌هاي كشور كار پژوهشي انجام مي‌دهد و گزينش يا انتخاب خاصي در اين زمينه وجود ندارد و كارهاي بزرگ به مناقصه گذاشته مي‌شود، اما به صورت مستقل با دانشگاه‌هاي خارج از كشور وارد مذاكره نمي‌شود و دانشجوياني كه از خارج از كشور مايل به انجام فعاليت تحقيقاتي در داخل كشور هستند، مورد حمايت قرار مي‌گيرند و در نهايت از دستاوردهاي پژوهشي آنها براي برنامه‌هاي آتي استفاده مي‌شود.

امروزه استفاده از فناوري اطلاعات نقش بسيار موثري در گسترش فعاليت‌هاي پژوهشي و آموزشي در سطح كلان و براي نهادينه كردن آن دارد. سازمان شما چقدر از اين ابزار در بخش‌هاي مختلف بويژه در استان‌ها استفاده كرده است؟

براي ارائه خدمات مناسب در بخش فناوري اطلاعات نياز به بسترسازي‌هاي مناسب داريم تا ادارات كل محيط زيست استان‌ها و كارشناسان ادارات كل محيط زيست در استان‌ها در ارتباط با استفاده از فناوري اطلاعات باشند كه در اين زمينه توسعه بخش سخت‌افزار و نرم‌افزار در دست انجام است. همچنين برنامه‌ريزي شده است تا براي گسترش مكاتبات و آموزش‌هاي از راه دور استفاده از فناوري اطلاعات محقق شود و با توسعه اين مساله در انتقال اطلاعات كه بي‌شك نقش موثري دارد، از ترددهاي غيرضروري و اتلاف‌وقف نيز جلوگيري شود و به اهداف مورد نظر دست يافت. تمام استان‌ها هم‌اكنون به اينترنت دسترسي دارند و اين كه امكانات يكسان در اختيار كارشناسان باشد بستگي به امكانات هر استان دارد.

هم‌اكنون سايت سازمان حفاظت محيط زيست به روز است و اطلاعات زيست محيطي و اخبار مرتبط مناسب و مفيدي در اختيار خوانندگان و علاقه‌مندان به محيط زيست و كارشناسان قرار دارد به طوري كه تعداد مراجعه‌كنندگان به سايت سازمان در سال گذشته بيش از 600 هزار نفر بوده كه به دليل فعاليت‌هاي مناسب و گسترده در بخش اطلاع‌رساني، در اين زمينه سازمان از طرف دولت مورد تقدير قرار گرفته است.

در اين سايت بيش از 700 صفحه اطلاعاتي به روز قرار دارد و براي نخستين بار سايت اطلاعاتي زيستمحيطي مخصوص كودكان راه‌اندازي شده و فراخوان‌هاي مسابقه‌هاي نقاشي و موضوعات مرتبط ديگر در اين سايت قرار گرفته است.

اين سايت حاوي 50 صفحه اطلاعاتي به زبان انگليسي است و تمام پژوهش‌هاي سازمان و اولويت‌هاي موردنظر سازمان حفاظت محيط زيست و 4 معاونت مربوط روي سايت قرار دارد؛ همچنين فرم‌هاي مربوط براي پژوهشگران قابل دسترسي است و نيازي به حضور پژوهشگر نيست.

در اين سايت خبرنامه سازمان‌هاي مردم نهاد (تشكل‌هاي غيردولتي) نيز قرار دارد و مخاطبان مختلف با اين بخش در ارتباط هستند.

سازمان حفاظت محيط زيست براي يكسان‌سازي اقدامات پژوهشي درون سازماني خود چه كرده است. چون همان طور كه مطلع هستيد انجام فعاليت‌هاي پراكنده در درون يك سازمان نيز وجود دارد و از كارايي فعاليت‌ها مي‌كاهد.

معاونت آموزش و پژوهش سازمان اين موضوع را بررسي كرده و بانك اطلاعاتي موجود در دفاتر مختلف در حال يكسان‌سازي هستند و براساس مكاتبات صورت گرفته پيشنهاد شده در معاونت آموزش و پژوهش جمع‌آوري و يكسان‌سازي شوند، اما اين مساله زمانبر بوده و در حال پيگيري است.

همچنين برنامه جامع آموزش همگاني و برنامه جامع آموزش ضمن خدمت كاركنان نيز مجوز گرفته و در حال اجراست كه سال آينده در اين برنامه آموزشي، دوره‌هاي ويژه آموزشي مانند اطفاي حريق، غواصي، محيط باني در سواحل، سواركاري و موتورسواري را نيز در دستور كار قرار داده‌ايم.

بودجه بخش پژوهشي در سازمان به چه صورت است‌؟

متاسفانه بودجه بخش آموزش از بودجه جاري سازمان تامين مي‌شود و چون بودجه جاري است ابلاغ آن نيز نسبت به بودجه‌هاي ديگر ديرتر صورت مي‌گيرد كه به اين ترتيب انجام فعاليت‌ها نيز با تاخير انجام مي‌شود؛ البته مصرف اين بودجه نيز متاثر از نيازهاي سازمان به بودجه هزينه‌اي خود است.

پيشنهاد ما اين است كه به فعاليت‌هاي آموزشي به چشم هزينه نگاه نكنند، چراكه فعاليت‌هاي آموزشي سرمايه‌گذاري هستند و نه هزينه و در تلاش هستيم اين مساله هم در استان‌ها و هم در ستاد محقق شود و بودجه آموزشي از بودجه هزينه‌اي و جاري خارج شود كه متاسفانه بيشتر دستگاه‌ها با اين مشكل مواجه هستند.

در بخش بودجه ستادي سال گذشته در سال 1386 يك ميليارد و 600 ميليون تومان هزينه شده و يك ميليارد و 800 ميليون تومان تعهدات مالي وجود دارد. امسال پيش‌بيني شده است كه تا پايان فروردين ماه 3 ميليارد تومان به بودجه نياز داشته باشيم.

حميده سادات هاشمي
سه شنبه 26 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 460]