گفت‌وگو با چند داور جايزه‌ي كتاب سال دفاع مقدس «انتقاد از فضاي حاكم بر كتاب‌هاي دفاع مقدس»

واضح آرشیو وب فارسی:ايسنا: گفت‌وگو با چند داور جايزه‌ي كتاب سال دفاع مقدس «انتقاد از فضاي حاكم بر كتاب‌هاي دفاع مقدس»

خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران
سرويس: فرهنگ و ادب - كتاب

تعدادي از داوران جايزه‌ي كتاب سال دفاع مقدس با انتقاد از كيفيت پايين آثار توليدي حوزه‌ي دفاع مقدس، خواستار بهبود كيفيت آثار توليدي در اين حوزه‌ شدند.

مسعود بختياري - داور بخش پژوهش نظامي - در اين‌باره به خبرنگار بخش كتاب خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، گفت: جنگ تحميلي براي ما يك حالت مقدس پيدا كرده است، كه همين سبب مي‌شود رويكردي انتقادي يا واقع‌گرا نسبت به اتفاق‌هاي جنگ تحميلي نداشته باشيم.

اين داور جايزه‌ي كتاب سال دفاع مقدس افزود: نويسندگان دفاع مقدس دچار كليشه‌زدگي شده‌اند و اهل قلم به اين‌جور نوشتن عادت كرده‌اند، كه اين به سياست‌گذاري‌ها در حوزه‌ي‌ كتاب دفاع مقدس ربطي ندارد. در آثار دفاع مقدس، حادثه تحليل و نقد نمي‌شود و بيش‌تر يك رويكرد وقايع‌نگاري دارد.

به باور بختياري، اين نوع نگاه نويسندگان درباره‌ي دفاع مقدس ناشي از تعصبات ارگانيك است كه بي‌اطلاعي نويسندگان و تخصص نداشتن آن‌ها در حوزه‌ي تأليفي‌شان هم به اين مسأله دامن مي‌زند. از سويي، فضاي آثار خلق‌شده در حوزه‌ي دفاع مقدس متأثر از يك فضاي هيجاني - انقلابي است.

او به شمارگان اندك آثار حوزه‌ي دفاع مقدس به عنوان دليل تأثيرگذار نبودن آن‌ها ياد كرد و افزود: علت استقبال نكردن مخاطب از اين آثار، جذاب نبودن آن‌هاست و از همين‌رو بيش‌تر كتاب‌ها اهدا مي‌شوند.

او همچنين اظهار كرد: ما در بخش پژوهش‌هاي نظامي با آثار چندان مطلوبي روبه‌رو نبوديم. اين وضعيت درباره‌ي حوزه‌ي ادبيات داستاني و شعر هم صادق است؛ زيرا رويكرد واقع‌گرايانه در آثار مغفول مي‌افتد. مثلا كتاب «در غرب خبري نيست» نوشته‌ي اريش ماريا رمارك با اين جمله شروع مي‌شود «آخ جون 80 نفر از گروهان‌مان كشته شدند، امروز غذامون مرتبه»؛ در حالي‌كه ما در آثار خلق‌شده در حوزه‌ي جنگ تحميلي گاهي از واقعيت دور مي‌افتيم.

بختياري در عين حال، ايراد كتاب‌هاي حوزه‌ي دفاع مقدس را متوجه برگزاركنندگان جايزه‌ي كتاب سال دفاع مقدس و داوري آن‌ها كه به آثار جهت مي‌دهد، ندانست و اظهار كرد: برگزاركنندگان جايزه كه كتاب سفارش نمي‌دهند. آن‌ها اين را كه اثري چگونه است، مورد بررسي قرار مي‌دهند و با لحاظ كردن ملاحظاتي در داوري، آثار را بررسي مي‌كنند و طبيعي است آثاري كه اصل جنگ را خدشه‌دار مي‌كند، در داوري آن‌ها كنار ‌گذاشته شود.

از سوي ديگر، عباس اشرفي كم‌رونقي بازار پژوهش را امري تسري‌يافته به تمام حوزه‌هاي كتاب دانست و تأكيد كرد: آثار حوزه‌ي دفاع مقدس از اين قاعده مستثنا نيست.

او در ادامه گفت: ما در بخش پژوهش‌هاي ادبي، اثر رتبه‌ي اول تا سوم نداشتيم و براي اين‌كه تقديري داشته باشيم يا نه هم چند جلسه بحث داشتيم و تقديري‌ها را هم به انگيزه‌ي تشويق كساني كه در اين عرصه حضور دارند، معرفي كرديم.

اشرفي با طرح اين پرسش كه اصلا فلسفه‌ي كتاب سال دفاع مقدس چيست، تصريح كرد: سؤالم اين است كه با برگزاري جايزه، ما هر سال روند رو به رشد داشته‌ايم يا نه؟ نگاه مي‌كني، مي‌بيني كم‌تر به جلو حركت كرده‌ايم و چنان‌چه اثر يا آثاري هم كيفيت خوبي داشته‌اند، مي‌بينيم به نويسنده سفارش شده است. البته نمي‌شود گفت همه‌ي آثار برتر سفارشي است. برخي آثار هم كه خودجوش تأليف شده‌، براي اين‌كه بتوانند فروش داشته باشند، كم و بيش نگاهي بازاري دارند.

اين نويسنده به تجربه‌ي فعاليت پژوهشي‌اش در حوزه‌ي دفاع مقدس اشاره كرد و گفت: بنده سال‌هاست كه فعاليت پژوهشي مي‌كنم. به تجربه دريافته‌ام كه بازار پژوهش بي‌مشتري است. چنان‌چه كتاب تأليفي‌ام با عنوان «مقايسه‌ي قصص در قرآن و عهدين» كه برگزيده‌ي جايزه‌ي قلم زرين هم بوده، پس از سه سال فقط يك بار در تيراژي محدود تجديد چاپ شده است.

او نيز بخشي از ضعف تأليف‌هاي آثار حوزه‌ي دفاع مقدس را نگاه احساسي - عاطفي مؤلفان به جنگ دانست و تأكيد كرد: نگاه احساسي بر فضاي تأليف‌ها غلبه دارد.

اشرفي در پايان پيشنهاد كرد: برگزاركنندگان جايزه‌ي كتاب سال دفاع مقدس با بازنگري در مؤلفه‌هاي انتخاب و اهداف جايزه، به فكر آسيب‌شناسي كيفيت آثار توليدي در حوزه‌ي دفاع مقدس باشند.

سيدقاسم زماني - ديگر داور جايزه‌ي كتاب سال دفاع مقدس - هم به ايسنا گفت: سازوكارهاي حمايتي نهادهاي متولي خيلي ضعيف است. به اعتقاد من، نهادهاي متولي حمايت از آثار دفاع مقدس مسؤوليت‌شان را به درستي انجام نمي‌دهند و‌ سفارش پروژه براي كارهاي تحقيقاتي خيلي ضابطه‌مند نيست. ما محقق و پژوهشگر داريم؛ اما مشكلات اقتصادي اجازه نمي‌دهد نويسنده با اتكا به حق‌التأليف و قيمت پشت جلد كتاب، كار تحقيقي كند؛ پول بيت‌المال را در جاي مناسب خودش درست هزينه نمي‌كنند.

اين ناشر متذكر شد: از سويي، ناشران خصوصي هم تمايلي به چاپ كتاب جنگي ندارند؛ زيرا براي بازگشت سرمايه‌شان تضميني نيست و عملا كتاب‌هاي توليدي توسط ناشران دولتي اهدا‌ مي‌شود.

او در ادامه اظهار كرد: خودم به عنوان ناشر خصوصي «شهر دانش» خواستم كتابي را درباره‌ي جنگ منتشر كنم. آمديم به بنياد حفظ آثار و نشر ارزش‌هاي دفاع مقدس پيشنهاد داديم تا با حمايت آن‌ها، اثر را منتشر كنيم، آن‌ها آخر گفتند با 30درصد تخفيف، 500 جلد از سه‌هزار جلد كتاب شما را مي‌خريم و شما نيز نام ما را به عنوان حمايت‌كننده‌ي اثر در شناسنامه بياوريد؛ آخر اين چه حمايتي است؟! ما كه در حالت عادي، كتاب را با 25درصد تخفيف به توزيع‌كننده مي‌دهيم. ديگر چه كاري است كه بخواهيم با 30درصد تخفيف، نام شما را در شناسنامه بياوريم؟

داور بخش تحقيق اجتماعي جايزه‌ي كتاب سال دفاع مقدس متذكر شد: بنده كتاب «تأملي بر رعايت حقوق بي‌طرفي در جنگ تحميلي عراق عليه ايران» را هنوز نتوانسته‌ام پس از هفت سال بفروشم؛ از اين‌رو ترجيح مي‌دهم در حوزه‌ها‌ي ديگر، كتاب منتشر كنم تا سرمايه‌ام بازگردد.

زماني در پايان خاطرنشان كرد: حوزه‌ي كتاب دفاع مقدس به كتاب‌سازي تبديل شده است و به جاي تحقيق عميق، به اين رفتارها روي آورده‌اند. در بخش تحقيق اجتماعي، كتاب رتبه‌ي نخست نداشتيم و به رتبه‌هاي ديگر هم با مسامحه امتياز داديم. چنان‌چه آثار را با نگاهي علمي و دقيق داوري مي كرديم كه اصلا راه به جايي نمي‌بردند. امتياز داده‌شده بيش‌تر براي تشويق بوده است.

اما احمد نادمي - داور بخش شعر - معتقد است: كيفيت آثار ارائه‌شده در حوزه‌ي شعر بسيار خوب بوده است و در اين بخش، آثار نازلي نبوده و بر سر اين‌كه كيفيت آثار نسبت به سال گذشته بهتر شده، داوران اتفاق نظر دارند.

او افزود: ما در بخش مجموعه‌ي گردآوري‌شده، كتاب «ئي باغه سرخ گولان» را به عنوان رتبه‌ي نخست معرفي كرديم، كه اثري متفاوت بود. در بخش شعر مستقل هم رتبه‌ي نخست امتياز لازم را كسب نكرد تا معرفي شود و داورهاي در مجموع خوب بود.

نادمي تأكيد كرد: داوري آثار با مشورت داوران انجام پذيرفت و اعمال نظري در داوري‌ها وجود نداشته است.

انتهاي پيام
يکشنبه 24 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايسنا]

[مشاهده در: www.isna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 101]