آسيب شناسي تاثير SMS ها بر روابط اجتماعي افراد: اعتياد پيامكي

واضح آرشیو وب فارسی:ابتکار: آسيب شناسي تاثير SMS ها بر روابط اجتماعي افراد: اعتياد پيامكي
بشر همواره در گذر تاريخ براي ايجاد ارتباط با دور دستان و خويشان راه هاي زيادي را سپري كرده به طوري كه براي ارسال پيام ابتدا از پاي كبوتران و با گذر از زندگي سنتي به مدرن، امروز پديده هاي نوين ارتباطي جايگزين آن شده است. آنچه در اين راستا مهم به نظر مي رسد آن است كه فرق ديروز و امروز در اين است كه ديروز مدت زمان زيادي براي رسيدن پيام صرف مي شد و امروز اينگونه نيست. يكي از اين ابزارها كه به سرعت در حال گسترش است پديده استفاده از پيامك و تلفن همراه است. بانگاهي به تاريخچه پيامك در ايران متوجه مي شويم كه از تولد اين فناوري حدود 6سال مي گذرد و هم اكنون به عنوان يكي از تاثيرگذارترين وسايل ارتباط جمعي و يكي از سرگرمي هاي جامعه به شمار مي رود. از طرفي فناوري هاي جديد در زندگي انسان ها تحولاتي را ايجاد كرده كه بسياري از خانواده ها با استرس و شتاب حاصل از زندگي مدرن كه حاصل انبوه تماس هاي تلفن همراه، ايميل ها، پيامك ها و ديگر اشكال ارتباطات امروز است دست و پنجه نرم مي كنند. به اعتقاد بسياري از كارشناسان اين بزرگراه هاي اطلاعاتي پايان ناپذير هم فرصتي براي تمدن ها و فرهنگ هاست و هم مي تواند تهديدي براي آن باشد.به طوري كه استقبال بي نظير از فناوري پيام كوتاه كه ارتباطي نوشتاري و سريع را در دسترس انبوه كاربران قرار مي دهد، در كشور ما به گونه اي بود كه موجب تولد پديده اي جديد با عنوان پيامك بازي شد و كار به جايي رسيد كه در حال حاضر ارسال پيامك ها در ايران با ميانگين بيش از 20 ميليون پيام در روز از كشور خاستگاهش يعني انگلستان پيشي گرفته است. اين در حالي است كه از نظر كيفي، پس از طنز و جوك، پيامك هاي اروتيك يا قبيح بيشترين حجم پيامك هاي ارسالي را تشكيل مي دهد و مسائل اجتماعي، سياسي، تجاري، خرافي، حكمي، ادبي و ورزشي در رده هاي بعدي قرار مي گيرند. يعني به محض تولد يك جوك يا متني جالب و جذاب، پيامك آن بدون توجه به ميزان قبيح بودن و بي هيچ فيلترينگي به گروه دوستان يا كاربران ارسال مي شود و ناگفته پيداست حتي نوجوانان و كودكان از دريافت آن مصون نمي مانند. شنيدن حرف هايي از كودكان كه مناسب سنشان نيست و اظهارنظر طنازانه و نسنجيده آنان درباره همه مسائل و شوون زندگي فردي و اجتماعي تنها بخشي از پيامدهاي منفي اين ارسال هاي گسترده و بي بند و بار و موج هاي سهمگين پيامكي است. در حقيقت كودكان و نوجوانان از طريق گوشي تلفن همراه به يك شبكه گسترده از اطلاعات فكاهي و غيرضروري دست يافته اند كه هيچ حد و مرزي نمي شناسد، محدوديتي قائل نيست و در قبال تبعات انتشار خود مسووليتي بر عهده نمي گيرد. دستيابي به اين اطلاعات پوچ و بي هدف كه بي وقفه ارسال و دريافت مي شود دنياي صادقانه كودكان را مخدوش مي كند و بر پيچيدگي هاي ذهني آنان در مواجهه با دنياي اطراف مي افزايد. دريافت پيامك هاي غيراخلاقي و وقيحانه كه همه حوزه هاي زندگي فردي و اجتماعي و حتي مسائل حاشيه اي را به سخره مي گيرد در كنار برخورداري از ارتباطاتي نظير پيام تصويري و بلوتوث و اطلاعات گرافيكي، تصويري و ويدئويي شرايطي را رقم زده است كه ديگر كمتر نوجواني حاضر مي شود گوشي تلفن همراهش را در اختيار ديگران بويژه والدين و آشنايان قرار دهد; البته ترس از بازبيني اطلاعات دروني گوشي همراه به دليل احتمال شكسته شدن حريم هاي اخلاقي به سن خاصي اختصاص ندارد و متاسفانه بيشتر اقشار جامعه را در بر مي گيرد. در اين حوزه دريافت پيامك هاي ناخواسته و اشتباهي نيز قابل ذكر است. بيشتر كاربران تلفن همراه در سال هاي اخير حداقل يك يا چند جوك وقيحانه دريافت كرده اند كه تعجب و تاسف آنها را برانگيخته است و بناچار با ديده اغماض بر اين اشتباهات نگريسته اند. ديگر اين كه پيامك ها از طريق حريم شكني گسترده در حوزه هاي مختلف اجتماعي، سياسي، اعتقادي و... كه براي مثال تا مرزهاي اهانت به قوميت ها پيش مي رود، اصول هويت ملي را به مخاطره مي افكند و زمينه هاي جدايي و افتراق ميان گروه ها و اقشار جامعه را فراهم مي آورد.ارسال پيام هاي شخصي و خصوصي، كاركرد اوليه و اصلي پيامك است كه به دليل استقبال گسترده اجتماعي از آن كاركردهاي پيام رساني جمعي، ايجاد ارتباطات انساني، سرگرمي و تفنن، تبليغات و ارتباط رسانه اي نيز به اين كاركرد اوليه اضافه شده اند، اما در ايران پيامك به يك روش سخن پراكني تمام عيار تبديل شده است. در حقيقت سرويس پيام كوتاه يك رسانه سريع و گسترده است و در كوتاه ترين زمان ممكن اخبار را به اقصي نقاط كشور حتي مناطق دورافتاده و محروم منتقل مي كند. بررسي ها نشان مي دهد اخبار و رويدادهاي اجتماعي از طريق لطيفه ها و متن هاي پيامكي سريع تر از هر رسانه اي منتقل و در سراسر كشور پخش مي شود. اين كاركرد پيامك ها كه در حقيقت يك شبكه نامرئي و غيررسمي ارتباطي و اطلاع رساني محسوب مي شود، مضراتي نيز به دنبال دارد. پخش شايعه مهم ترين اين آسيب هاست كه در سال هاي اخير نمونه هاي عيني بسياري مي توان براي آن ذكر كرد. شايعات اغلب به افزايش اضطراب و كاهش امنيت رواني جامعه منجر مي شود و با توجه به حسياست موضوع و محتواي اطلاعاتي كه به نادرستي منعكس مي كند كنش و واكنش هاي نامربوطي را به وجود مي آورد كه به سود هيچ كس نيست. كاربران نيز از اين كاركرد رسانه اي پيامك ها آگاهند و در صورت انعكاس يك خبر حساسيت برانگيز و تهييج كننده به محض دريافت، آن را براي گروه دوستان و ديگر آشنايان ارسال مي كنند تا در اين زنجيره رسانه اي سهمي ايفا كنند. دريافت پيامكي از اين گونه به صورت مكرر به وسيله يك كاربر دليلي بر صحت اين مدعاست كه از موج عمومي پيامك ها و اراده جمعي كاربران براي انتقال آنها حكايت مي كند. در حوزه سخن پراكني دسترسي سريع و دائمي، فراگيري مخاطبان، خصوصي بودن و امنيت نسبي شبكه و فيلتر نشدن، پيامك را به رسانه اي دلخواه تبديل كرده است. به گزارش فارس علاقه به پيامك بازي در جامعه ما تا حدي پيش رفته است كه برخي افراد بويژه قشر جوان و نوجوان به داشتن جنون پيامك بازي معروفند. گذشت زمان و فروكش كردن تب ارتباط پيامكي نيز از اين علاقه نكاسته است و يافتن افرادي كه روزانه بيش از 300 يا 400 پيامك ارسال يا دريافت مي كنند، در ميان دوستان و آشنايان كار دشواري نيست. عده اي ديگر به ارسال پيامك در ساعات بيكاري شبانه و پيش از خواب معتادند; به طوري كه گوشي تلفن همراه را با خود به رختخواب مي برند و اعلام ساعات 22 شب تا يك بامداد به عنوان پيك انتقال پيامكي اشاره اي به اين موضوع است. گذشته از آن، ارتباط پيامكي و ارسال جوك و متون طنز در جامعه ما يك سرگرمي شناخته شده و دم دستي است و بسياري از افراد در سن هاي مختلف ساعات فراغت و بيكاري خود را به اين كار اختصاص مي دهند كه به تنهايي يك آسيب جدي فرهنگي را گوشزد مي كند; فرصتي كه مي تواند با مطالعه، تفريح، ورزش و تفرج سپري شود، در ثانيه ها و دقيقه هاي پوچ پيامك بازي تلف مي شود و جز خستگي و خمودي سودي ندارندشادي هايي كه پيامك ها مي سازند، ديري نمي پايد و استقبال شديد از پيامك هاي رسيده و تقاضاهاي مكرر براي دريافت متون طنز آميز تازه تر دليلي بر صحت اين مدعاست. زبان پيامك ها نوشتاري و مقطع است و افزايش ارتباطات فردي از اين طريق به كاهش روابط چهره به چهره و زنده صوتي منجر مي شود. ارتباطات ناقصي كه درقالب متون خشك و بي روح جان مي گيرد، مرز شوخي و جدي را درهم مي آميزد و مسير اغراق آميز و نادرستي را مي پيمايد كه هرگز جايگزين مناسبي براي ارتباط كلامي و عاطفي ميان گروه دوستان و آشنايان نيست و شناخت مجازي و غيرواقعي حاصل از آن نمي تواند معيار خوبي براي آگاهي درباره طرفين رابطه باشد. اين ارتباط مجازي فرصت يادگيري آداب زندگي را به طور عملي و از طريق ارتباط موثر با اقشار مختلف اجتماعي از فرد سلب و او را در محيطي بسته و محدود محصور مي كند. اين آسيب در حوزه روانشناسي نسل ها بويژه نوجوان و نوپا قابل بحث و بررسي است و نتايجي نظير شكاف نسل ها، نداشتن درك متقابل، ناتواني در برقراري ارتباط سالم در ميان جمع را در پي دارد. در حقيقت پيامك ها ادبيات گفتاري و نوشتاري خاص و فرهنگ جديدي را پديد مي آورند و رواج مي دهند كه كاستي هاي آن بر كاركردهاي مثبتش غلبه دارد اما همين ابزار اطلاع رساني مي تواند پاسخگوي بسياري از نيازها باشد. در واقع مي توان از آن استفاده مثبت كرد سرويس پيام كوتاه براي تسهيل ارتباطات شخصي و كاري ابداع و راه اندازي شده است و هنگامي كه براي دستيابي به اين هدف اوليه به كار رود وسيله اي مناسب محسوب مي شود كه مزاياي آن در دنياي پرشتاب كنوني قابل انكار نيست. كاركرد ثانويه اين فناوري در ايران پيامك را به شبكه ارتباطي عمومي و رسانه اي تبديل كرده است و طرفداران اين نوع كاركرد مزايايي نظير همگرايي اجتماعي، تقويت مشاركت در اطلاع رساني جمعي، سهولت انتشار اخبار، آزادي اظهار نظر، ايجاد ديدگاه هاي تازه و شخصي و قدرت انتقال آن به ديگران، نشر فكاهي و شادي در ميان افراد و... برايش قائل مي شوند. اين عده كه پرتعداد نيز هستند، كاركرد فعلي سرويس پيام كوتاه را مفيد، ارزشمند و حتي قابل ستايش معرفي مي كنند و بر ضرورت فراگيري آن تاكيد دارند. به نظر مي رسد پاسخگويي به نيازهاي اقشار جامعه و لايه هاي مختلف اجتماعي در حوزه هاي تفريح و سرگرمي، كسب خبر و اطلاعات و... كاركرد عمومي و زنجيره اي پيامك ها را به سادگي توجيه پذير مي كند، اما بايد پرسيد آيا شيوه ارتباط پيامكي با همه نقص ها و نارسايي ها روشي مناسب براي پاسخگويي به اين نيازهاست؟ بايد پذيرفت كه كاركرد عمومي و رسانه اي پيامك ها يك شبكه ناقص و نامفهوم را ايجاد كرده است كه عضويت در آن براي كاربران خواسته يا ناخواسته اجباري مي شود. با تمام اين تفاسير متاسفانه در كشور ما با توجه به نگرش هاي افراطي كاركرد اصلي پيام كوتاه كه به منظور بهره وري در وقت و هزينه فراهم گشته به فراموشي سپرده شده و كاركردي ديگري دارد كه اين مسئله بسيار نگران كننده است. در اين راستا يكي از كارشناسان چندي پيش اعلام كرده بود كه 90 درصد پيام هاي كوتاه غير اخلاقي است و درصد بالايي از مردم به دليل استفاده نادرست از اين فناوري دچار بدبيني و حالات عصبي شده اند و به طور حتم اثرات آن در آينده نزديك افزايش خواهد يافت. بنابراين بايد تدابيري در اين خصوص انديشيده شود. در نگاه خوش بينانه به موضوع، از حجم فراوان پيام كوتاه در ايام ويژه اي كه جنبه مذهبي دارد نيز ميتوان اميدوار بود كه ميزان عشق و علاقه مردم به مذهب افزايش يافته است. اگر اين فناوري راهي براي انتقال پيام هاي قرآني، اخلاقي، وصيت نامه شهدا و... باشد، بالندگي فرهنگي در انتظار ماست، اما چنان چه اين سامانه بستري براي انتقال خرافات، فكاهيات و... تبديل شود، ره آورد آن چيزي جز واپسگرايي در حوزه فرهنگ نخواهد بود.آيا در صورتي كه تدبيري درست انديشيده نشود، ميزان آسيب پذيري افراد را بالا نخواهد برد؟ اگر اين پديده به ابزاري براي تحقير اقوام و شايعه سازي و نيز استحاله ارزش ها تبديل شود، چه خواهد شد؟ چگونه مي توان از معضل هاي اجتماعي و فروپاشي خانواده هايي كه ديوار اعتماد و خوش بيني آنان با استفاده از اين پديده ها از بين رفته است، پيش گيري نمود؟ از آن جا كه ميان پديده هاي فرهنگي كه جنبه ارزشي دارند، فاصله اي وجود دارد و اين پديده نيز در مسير حركت خويش روز به روز رو به پيشرفت است، زمينه اي براي روي كارآمدن پيام هاي ضد ارزشي به وجود مي آيد. اين ابزار به قدري داراي اهميت شده است كه حتي رسانه هاي مكتوب نيز براي جذب مشتري براي آنان اس ام اس هديه مي كنند.
سه شنبه 19 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ابتکار]

[مشاهده در: www.ebtekarnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 398]