به مناسبت سالروز شهادت امام محمد باقر(ع)خاموشي دريا

واضح آرشیو وب فارسی:سياست روز: به مناسبت سالروز شهادت امام محمد باقر(ع)خاموشي دريا

گروه فرهنگي-آن چه پس از وفات رسول اسلا‌م (ص) براي جامعه اسلا‌مي و خاندان پيامبر (ص)، رخ نمود هرگز به آنان، مجال نداد تا آن گونه كه مي‌خواستند و مي‌بايست، به نشر معارف قرآني بپردازند. ‌
جريانهاي سياسي حاكم بر جامعه، پس از رحلت رسول خدا (ص)، سبب تفكيك قرآن از عترت در باور و انديشه بخش عظيمي از مردم شد.قرآن بظاهر محور نظام دستوري دين و حكومت گرديد، ولي چون نيازمند مفسر و مبين بود، باعث شد تا ميدان تفسير و تأويل بشدت گسترش يابد و چهره‌هايي در محافل علمي و ديني مطرح شدند كه هرگز آيه‌اي در تطهير آنان نازل نشده و سفارشي از ناحيه رسول خدا در تمسك به آنان نرسيده بود.
از سوي ديگر، كساني چون علي بن ابي طالب (ع) كه با صداي رسا فرياد بر مي‌آورد: سلوني قبل از تفقدوني، يعني هر چه مي‌خواهيد از من بپرسيد، قبل از اين كه مرا از دست بدهيد، مهجور وناشناخته ماندند. حسن بن علي (ع)، از سوي حكومت معاويه، تحت شديدترين فشارهاي روحي و اجتماعي قرار داشت و هرگز به او فرصت نشر معارف واقعي داده نشد. حسين بن علي (ع) تحت فشار قرار گرفت كه حكومت ضد ديني و ضد بشري يزيد را بپذيرد و از آنجا كه پذيرش حكومت وي را مايه نابودي اساس شريعت مي‌دانست، از آن اجتناب كرد و در اين راه به شهادت رسيد. بني اميه بر جان و مال و ناموس و دين مردم مسلط شد.و زمينه چنان شد كه فردي چون زين العابدين ناگزير، معارف حقه را در قالب دعا و نيايش اظهار مي‌كرد.در اين ميان، در عصر امام باقر (ع)، شرايط سياسي جامعه به گونه‌اي تغيير يافت كه آن حضرت توانست، مجمعي علمي تشكيل داده، به تعليم و تربيت مرداني دانشمند و متعهد به ارزشهاي شريعت بپردازد.
اين است كه وقتي صفحات تاريخ صدر اسلا‌م مرور شود، در زندگي علمي امام باقر (ع) نام بسياري از شاگردان آن حضرت و شخصيتهاي ممتاز علمي جهان اسلا‌م جلب نظر مي‌كند. با اين همه، نبايد تصور كرد كه امام باقر (ع) آسوده و ايمن از محدوديتها و ممنوعيتهايي بوده است كه حكومتها براي اهل بيت (ع) فراهم مي‌آورده‌اند، بلكه بي‌ترديد، جو حاكم بر زندگي امام باقر (ع) به شدت جو تقيه بوده است، زيرا با فرهنگ خاصي كه در نتيجه حكومتهاي ناصالح بر جامعه حاكم شده بود، كنار نهادن تقيه به منزله دست كشيدن از فعاليت علمي و دور ماندن از ترويج معارف اصولي دين به شمار مي‌رفت. باري، شرايط زمان، براي امام باقر (ع) زمينه‌اي را فراهم آورد كه ساير ائمه (ع) هرگز برايشان آماده نشد.آن شرايط مساعد، معلول سستي پايه‌هاي حكومت امويان بود.بحرانهاي دروني نظام سياسي در آن عصر، به حاكمان مجال نمي‌داد تا بر خاندان رسالت مانند حاكمان پيشين، فشار آورند و ايشان را منزوي سازند.
بي‌ترديد اگر همين زمينه براي هر يك از امامان (ع) فراهم مي‌آمد، آنان قادر به تأسيس حوزه‌هاي بزرگ درسي بودند و عالمان و فقيهان بيشتري را پرورش مي‌دادند.اين زمينه مساعد، سبب شد تا امام باقر (ع) و امام صادق (ع) بيشترين آراي فقهي، تفسيري و اخلا‌قي را در كتب فقهي و حديثي از خويش بر جاي گذارند. اين چنين است كه فردي چون محمد بن مسلم مي‌تواند سي هزار حديث از امام باقر (ع) نقل كند.و شخصيتي چون جابر جعفي هفتاد هزار حديث. در نزد عالمان اماميه، فقيه ترين فقيهان صدر اسلا‌م شش نفرند كه همه آنان از اصحاب امام باقر (ع) و امام صادق (ع) بوده‌اند.
آنان عبارتند از: زرارهِ بن اعين، معروف بن خربوذ المكي، ابو بصير الا‌سدي، فضيل بن يسار، محمد بن مسلم الطائفي و بريد بن معاويهِ العجلي.شيخ الطائفهِ، ابو جعفر محمد بن حسن طوسي در كتاب رجال خويش، اصحاب و شاگردان امام باقر (ع) را كه از آن حضرت نقل حديث كرده‌اند 462 مرد و دو زن دانسته است. در ميان اصحاب و شاگردان امام باقر (ع) برخي از نظر اعتبار و وثاقت مورد اتفاق اهل سنت و اماميه اند، و دسته‌اي به دليل گرايشهاي عميق شيعي، در دايره رجال اهل سنت قرار نگرفته، بلكه تنها مورد اعتماد اماميه مي‌باشند.
يكي از علماي بزرگ سنّي به نام ابن حجر هيتمي درباره ايشان مي نويسد: محمّد باقر به اندازه اي گنج‌هاي پنهان معارف و دانش‌ها را آشكار ساخته، حقايق احكام و حكمت‌ها و لطايف دانشها را بيان نموده كه جز بر عناصر بي بصيرت يا بد سيرت پوشيده نيست و از همين جاست كه وي را شكافنده دانش و جامع علوم و برافروزنده پرچم دانش خوانده اند. شهادت ابو جعفر محمد بن علي (ع) امام پنجم از ائمه اثني عشر (ع) و هفتمين معصوم از چهارده معصوم (ع) در سال 114 ق. در مدينه رخ داد.شكر و سپاس بي منتها، خداي بزرگ را، كه ما را از امّت مرحومه قرار داد و به صراط مستقيم، ولا‌يت اهل بيت عصمت و طهارت صلوات اللّه عليهم اجمعين هدايت نمود.
بهترين تحيّت و درود بر روان پاك پيامبر عالي قدر اسلا‌م صلي الله عليه و آله، و بر اهل بيت عصمت و طهارت عليهم السلا‌م، مخصوصاً پنجمين خليفه بر حقّش حضرت ابو جعفر، امام محمّد باقر عليه السلا‌م و لعن و نفرين بر دشمنان و مخالفان اهل بيت رسالت كه در حقيقت دشمنان خدا و قرآن هستند.مادر او حضرت فاطمه دختر امام حسن مجتبي (ع) است كه مكني به ام عبد الله يا ام الحسن بود و با اين ترتيب آن حضرت هم از جانب مادر و هم از جانب پدر فاطمي و علوي بوده است، لقب ايشان به دليل دانش بيكران باقر يا باقر العلوم بوده است ... صدوق و طوسي در امالي خود روايت كرده اند كه رسول الله (ص) آن حضرت را باقر ناميد و به جابر بن عبد الله انصاري فرمود:
در گفتار راستگو ترين و در ديدار گشاده رو ترين و در بذل جان در راه خدا بخشنده ترين و در اخلا‌ق متواضع ترين مردمان بود.از خوف خدا بسيار مي گريست و هنگام مشكلا‌ت اهل بيت را جمع ميكرد و با هم به ذكر و استغفار مي پرداختند. قسمت عمده درآمد خود را در راه خدا انفاق مي‌فرمود و خود مانند غلا‌مانش در مزرعه كار ميكرد. در زهد و فضل و تقوي و آشنايي با رموز قرآن و سنت و تفسير و احكام شرع سرآمد همگان بود.
علي بن عيسي اربلي در كتاب كشف الغمه و انب طلحه در مطالب السوول و سبط ابن جوزي در تذكره الا‌ئمه و ساير محدثين اهل سنت از عبد الله بن عطاء مكي روايت كرده اند كه گفته است: علماء را نزد هيچكس حقير تر از آن نديدم كه در محضر ابو جعفر محمد بن علي ديدم.در مورد نمونه اي از اخلا‌ق امام باقر روايت است كه مردي از اهل شام در مدينه ساكن بود و به خانه ‌امام بسيار مي‌آمد و به آن گرامي مي ‌گفت: ! در عين حال امام عليه السلا‌م با او مدارا مي‌ فرمود و به نرمي سخن مي ‌گفت. چندي بر نيامد كه شامي بيمار شد و مرگ را رويا روي خويش ديد و از زندگي نوميد شد، پس وصيت كرد كه چون در گذرد ابو جعفر بر او نماز گزارد.
شب به نيمه رسيد و بستگانش او را تمام شده يافتند، بامداد وصي او به مسجد آمد و امام باقر عليه السلا‌م را ديد كه نماز صبح به پايان برده و به تعقيب نشسته است، و آن گرامي همواره چنين بود كه پس از نماز به ذكر و تعقيب مي ‌پرداخت. عرض كرد: آن مرد شامي به ديگر سراي شتافته و خود چنين خواسته كه شما بر او نماز گزاريد. فرمود: او نمرده است شتاب مكنيد تا من بيايم. پس برخاست و وضو و طهارت را تجديد فرمود و دو ركعت نماز خواند و دستها را به دعا برداشت، سپس به سجده رفت و همچنان تا بر آمدن آفتاب، در سجده ماند، آنگاه به خانه‌ شامي آمد و بر بالين او نشست و او را صدا زد و او پاسخ داد، امام او را برنشانيد و پشتش را به ديوار تكيه داد و شربتي طلبيد و به كام او ريخت و به بستگانش فرمود غذاهاي سرد به او بدهند و خود بازگشت.
ديري بر نيامد كه شامي شفا يافت و به نزد امام آمد و عرض كرد:
بي ترديد چنان كه بسياري از علماي اهل سنت، نيز گفته اند، امام باقر عليه السلا‌م در زمان حيات خويش شهرت فراواني داشته و همواره محضر او از دوست دارانش، از تمامي بلا‌د و سرزمينهاي اسلا‌مي، پر بوده است. موقعيت علمي ايشان، به مثابه شخصيتي عالم و فقيه، به ويژه به عنوان نماينده علوم اهل بيت، بسياري را وا مي‌داشت تا از محضر او بهره گيرند و حل اشكالا‌ت علمي و فقهي خود را از او بطلبند. در اين ميان، اهل عراق كه بسياري از آنان شيعه بودند بيش از ديگران مفتون شخصيت آن حضرت شده بودند. ‌
شهرت علمي امام، در حد تعبير ابن عنبهِ، مشهورتر از آن است كه كسي بخواهد آن را بيان كند. اين شهرت در زمان خود ايشان، نه تنها در حجاز كه بلكه حتي در عراق و خراسان نيز به طور گسترده فراگير شده بود. چنانكه راوي مي‌گويد: ديدم كه مردم خراسان دور حضرت حلقه زده و اشكالا‌ت علمي‌خود را از ايشان مي‌پرسيدند. امام باقر عليه السلا‌م با پنج خليفه از خلفاي بني اميّه معاصر بود كه عبارتند از: وليد بن عبد الملك 96 ق و سليمان بن عبد الملك ( 99 ق) و عمر بن عبد العزيز 101 ق و يزيد بن عبد الملك 107ق و هشام بن عبد الملك ( 125 ق) معاصر بوده است. و همه آنان جز عمر بن عبدالعزيز در ستمگري و استبداد و خودكامگي دست كمي از نياكان خود نداشتند و پيوسته براي امام باقر عليه السلا‌م مشكلا‌تي فراهم مي نمودند.ولي در عين حال، او از طريق تعليم و تربيت، جنبشي علمي به وجود آورد و مقدّمات تأسيس يك مركز علمي اسلا‌مي را در دوران امامت خود پي ريزي كرد كه در زمان فرزند بزرگوارش امام جعفر صادق (عليه السلا‌م) به نتيجه كامل رسيد.
روش كار پيشوايان ما به ويژه امام سجّاد و امام باقر عليهم السلا‌م كه در اوضاع فشار و خفقان به سر مي بردند به شيوه مخفي و زيرزميني بود، شيوه اي كه موجب مي شد كسي از كارهاي آنان مطّلع نشود. همين كارهاي پنهاني، گاهي كه آشكار مي شد، خلفا را سخت عصباني مي نمود در نتيجه، وسايل تبعيد و زنداني آنها فراهم مي شد.سرانجام، امام باقر (عليه السلا‌م) كه پيوسته مورد خشم و غضب خليفه وقت، هشام بن عبدالملك بود، به وسيله ايادي او مسموم شد و در روز دوشنبه 7 ذيحجّه سال 114 هجري قمري در 57 سالگي به شهادت رسيد. بدن مطهر آن درياي بيكران دانش خدايي در خاك بقيع، در كنار پدر و جد بزرگوارش امام حسن مجتبي و امام سجاد عليهما السلا‌م به خاك سپرده شده است.
جمعه 15 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سياست روز]

[مشاهده در: www.siasatrooz.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 249]