شتاب بخشيدن به درمان با سينما- بخش سوم انگ زدايي از بيمار رواني

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: شتاب بخشيدن به درمان با سينما- بخش سوم انگ زدايي از بيمار رواني
دكتر بهنام اوحدي* / www.iranbod.com

شباهت هاي بسياري بين تماشاي فيلم و فرآيند روانكاوي مي توان يافت. شايد مهم ترين شباهت، روياپردازي آزادانه ذهن آدمي هنگام تماشاي فيلم باشد. آنچه در تماشاي فيلم رخ مي دهد، رها شدن ناخودآگاه ذهن و روان از زنجيرهاي واقعيت و پرواز آزادانه در همانندسازي و همذات پنداري با برخي از شخصيت هاي فيلم است. بدين ترتيب فرد براي مدتي از دنياي واقعيت هاي ناخوشايند و دشواري ها و دلشوره هاي زندگي روزمره به يك دنياي فانتزي و خودساخته سفر مي كند. آدمي در اين سفر از رخدادها و واكنش هاي شخصيت هاي فيلم براي رويارويي با رخدادها و نگراني هاي زندگي روزمره اش الهام گرفته و تصميمات بهتر و دورانديشانه تري برمي گزيند.

امروزه بسياري از روانشناسان بدين واقعيت اعتراف كرده اند كه سينما به خوبي مي تواند همه مفاهيم روانشناختي را مورد ارزيابي و بازبيني قرار دهد و به گونه يي توانمند در راستاي شتاب بخشيدن به درمان هاي روانكاوان و شناخت درمانگران اثرگذار باشد.

«كارن» يكي از مراجعان «ديويد كامبرون» از زندگي زناشويي اش راضي نبود و بيان مي كرد كه در اين زندگي گرفتار و زنداني شده است. او مي خواست از همسرش جدا شود، چون از لحاظ مالي مسووليت پذير نبود. افزون بر اين از جنبه احساسي سرد و نجوش بود و گهگاه هم بددهني مي كرد. همسر «كارن» در حرفه و كسب و كار خود نام آور و كامياب بود و مردم از رفت و آمد به فروشگاه او خشنود و راضي بودند. «كارن» مي دانست همسرش در سر كار و زندگي بيرون از خانه خود گرم و بگوبخند است و نگران بود كه اگر از او درخواست جدايي كند، مردم و همسايگان از «كارن» پشتيباني لازم را نكنند. «كامبرون» در جايگاه روانشناس «كارن» او را تشويق كرد كه با دقت به تماشاي فيلم «تايتانيك» بنشيند تا بفهمد كه چگونه «رز» (با بازي «كيت ونسلت») خود را از تنگناها و قيد و بندهاي اجتماع كوته بين و ساده انگار پيرامونش رها مي كند.

«كارن» چند شخصيت فيلم را كه در جريان آن دگرگوني دشوار و دلهره آور در كنار و پشتيبان «رز» بودند، شناخت. بدين ترتيب شناسايي آدم هاي پيرامون خود را آغاز كرد كه عشق نامشروط و بي شائبه داشتند. ديري نپاييد كه «كارن» اعتماد به نفس لازم را براي پديد آوردن تغييرات دلخواهش به چنگ آورد و از اينكه آگاه شد كه شمار نه چندان اندكي از او پشتيباني مي كنند، شگفت زده شد.

«شرلي هنسون» از دانشگاه علوم بهداشتي اروگون با سودجستن از فيلم ها، مراجعانش را تشويق مي كند تا جرات و جسارت لازم براي بهبود يافتن را به دست آورند. «هنسون» در مشاوره با مردي كه دچار بيماري مرگباري بود و چند سال اخير را دور از خانواده اش زندگي كرده بود، خواست فيلم «زندگي من» را ببيند. اين فيلم درباره مردي است كه روياروي مرگ است و دارد براي فرزند نخستش كه در راه است، يك فيلم مي سازد. «هنسون» مي گويد كه «اين فيلم بيمار مرا سر شوق آورد و براي ادامه هدفمند روزهاي باقي مانده الهام و گرمي بخشيد. گفت وگوي ما درباره اين فيلم باعث شد بيمار، پدر و مادر سالخورده خود را راضي كند براي درمان همراه او بيايند تا او به اين فرصت دست يابد تا بابت خودخواهي هاي دوران جواني اش از آنها پوزش بخواهد.»

بيشترين سودي كه در روان درماني و زوج درماني مي توان از فيلم هاي سينمايي يا سريال هاي تلويزيوني جست، همانا ياري رساندن فراوان بيماران و مراجعان در «رسيدن به بينش» لازم و كافي است. امري كه براي پديد آوردن انگيزه و اراده آغاز و قاطعيت ادامه درمان اهميت چشمگير دارد.

اما شايد دومين سود مهمي كه مي توان از فيلم درماني به چنگ آورد، «انگ زدايي و برچسب برداري» از اختلالات (بيماري هاي) رواني و پديد آوردن «فرهنگ پذيرش و پشتيباني از بيمار رواني» است. تماشاي برخي فيلم ها مي تواند مردم را به اين باور برساند كه اختلالات (بيماري هاي) رواني همانند و همگون بيماري هاي پيكري هستند. شايد يكي از بهترين نمونه هاي فيلم هاي سينمايي از اين چشم انداز، فيلم ذهن زيبا است كه به زندگي پرافت و خيز پروفسور «جان نش» رياضيدان برجسته امريكايي و برنده جايزه نوبل در سال 1994 مي پردازد. همچنين فيلم «هوانورد» كه با بازي «لئوناردو دي كاپريو» به زندگي سرشار از هياهوي «هوارد هيوز» فيلمساز و هواپيماساز نام آور امريكايي مي پردازد و نيز فيلم «به همان خوبي كه به چنگ مياد» با بازي هنرمندانه و به ياد ماندني «جك نيكلسون» به خوبي از اين توانايي برخوردارند كه به انگ زدايي از بيماران دچار اختلال وسواسي فكري و عملي شديد و گوناگون بپردازند و جنبه هاي خلاقانه و نوآورانه آدميان دچار وسواس، سيكلوتايميا و ديگر اختلالات رواني را آشكارا به نمايش گذارند. اين دستاورد اندكي در عرصه روانپزشكي و روانشناسي نيست.

*بورد تخصصي اعصاب و روان از دانشگاه علوم پزشكي تهران
پنجشنبه 14 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 46]