شـهـر را ايـمـن بـسـازيـم‌

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: شـهـر را ايـمـن بـسـازيـم‌

براساس نتايج سرشماري عمومي نفوس مسكن در آبان ماه 1385، بيش از 68 درصد جمعيت كشور، ساكن شهرها هستند. اجراي پروژه‌هاي توسعه شهري يا اجراي عمليات مناسب‌سازي و بهسازي اماكن شهري، بدون شك موجب آثار ناخواسته‌ برمحيط‌زيست مي‌‌شود و خطرات سازه‌ها در صورت رعايت نكردن اصول ايمني به شكلي دقيق و همه‌جانبه، در مرحله ساختماني و در مرحله بهره‌برداري، انسان‌ها و محيط را تهديد مي‌كند.

مخاطرات پيش آمده ممكن است با منشاء طبيعي و خارج از كنترل و حتي پيش‌بيني اتفاق بيفتد، يا ناشي از خطاهاي انساني يا دستگاهي، حوادث يا خرابكاري بروز كند. از اين رو سازمان‌ها و نهادهاي بين‌المللي، منطقه‌اي و ملي در پي آن هستند تا با تدوين معيارها و استانداردهاي قابل اندازه‌‌گيري در خصوص فرايندهاي بالقوه تاثيرگذار، اين گونه فعاليت‌ها را تا جاي ممكن ضابطه‌مند كنند.

طي دو دهه اخير استانداردها و سامانه‌هاي مديريت كيفيت، محيط‌زيست و بهداشت حرفه‌اي ايجاد و مورد توجه قرار گرفته است. با توجه به ارتباط تنگاتنگ مقولات بهداشت، ايمني و محيط زيست، امروزه با هدف نگرش واحد به اين مقولات و پرهيز از اعمال فرآيندهاي‌‌موازي و انتزاعي در قالب سامانه‌اي واحد، تحت عنوان
در سال‌هاي اخير در بخش‌هاي مختلف موضوع مديريت بهداشت، ايمني و سلامت مورد توجه خاص قرار گرفته است. به منظور ارتقاي فرهنگ و اطلاع‌رساني در خصوص موضوع ايمني، بهداشت و محيط‌زيست و نحوه مديريت آن در پروژه‌هاي عمراني و عمليات پيمانكاري، همايشي با مشاركت معاونت فني و عمراني شهرداري تهران و سازمان مهندسي و عمران شهر تهران برگزار شد. در اين همايش يك روزه كه مديران ارشد شهرداري و پيمانكاران پروژه‌هاي عمراني و متخصصان ‌‌HSE حضور داشتند، محورهايي چون تاريخچه اين مقوله و اهميت آن در پروژه‌هاي عمراني شهري مورد توجه قرار گرفت.

تاريخچه مديريت ايمني، بهداشت و محيط زيست‌

بيش از 200 سال از اجراي قوانين مربوط به ايمني در جهان مي‌گذرد. اما اين موضوع بعد از جنگ جهاني دوم در اروپا شكل علمي به خود گرفت و از سال 1971 به عنوان يك رشته مستقل تخصصي در دانشگاه‌هاي آمريكا تدريس شد. تا پيش از آن متخصصان بهداشت، با ارزيابي و كنترل عوامل بيماري‌زا، سلامت انسان و جامعه را تضمين مي‌كردند.

متخصصان محيط‌زيست با شناسايي، ارزيابي و كنترل آلاينده‌هاي محيط در تلاش بودند تا هم سلامتي انسان‌ها و هم كيفيت مواد، هم‌چنين كارايي تجهيزات را حفظ كنند و متخصصان ايمني در خصوص تجهيزات و مواد فعاليت مي‌كردند تا علاوه برحفظ كارايي تجهيزات و سلامت مواد، از آثار سوء آنها برسلامت انسان‌ها با حفظ پايداري محيط جلوگيري كنند، اما از چند دهه پيش جوامع توسعه‌يافته به اين نتيجه رسيدند كه اين سه تخصص داراي اهداف مشتركي هستند كه مشتركا مي‌توانند ايمني، بهداشت و سلامت را زير سايه مديريتي يكپارچه و كارآمد در جامعه پياده كنند.

ايمني، چرايي و چگونگي؟

دكتر جواد عدل، استاد دانشگاه درباره لزوم تدوين قوانين مربوط به ايمني مي‌گويد: بشردوستي، قانون‌خواهي و مخارج و هزينه‌ها، عوامل اصلي شكل‌گيري تخصصي تحت عنوان ايمني است. انسان به دليل علاقه‌اي كه به نوع خود دارد، مي‌بايست محيط امني را براي اين منظور ايجاد كند، اما شكل‌گيري اين محيط، نيازمند تدوين قوانيني است كه براساس آن سلامت جان و مال افراد تامين شود. همچنين بي‌توجهي به ايمني در زندگي موجب تحميل هزينه‌هايي برانسان مي‌شود، در نتيجه جوامع انساني با توجه به چنين دلايلي، ايمني را در حوزه‌هاي مختلف جدي گرفتند.

گرچه در ابتداي تدوين قوانين ايمني، دو عامل بشردوستي و قانون‌طلبي بيشتر مدنظر بود، در جهان قرن 21 به دليل كاهش سرمايه و جلوگيري از حذف هزينه‌هاي مختلف، مبحث ايمني با تمركز بركاهش هزينه، جدي گرفته شده است.

دكتر عدل با اشاره به سيستماتيك شدن بخش‌هاي مختلف زندگي و لزوم مديريت صحيح برآنها مي‌گويد: هر سيستم داراي عناصر اصلي و فرعي است،‌ ايمني نيز به عنوان يك سيستم داراي چهار عنصر اصلي؛ انسان، تجهيزات،‌ مواد و محيط‌زيست است و اگر زماني يكي از اين عناصر از سيستمي خارج شود يا كاركرد نامناسبي داشته باشد، ايمني آن سيستم به هم مي‌خورد. اما هرجا اين چهار عنصر به درستي كنار هم قرار گيرند، ايمني ايجاد مي‌شود.

اين استاد دانشگاه، در بخش ديگري از سخنان خود به آمار جهاني هزينه‌هاي ايمني اشاره مي‌كند و مي‌گويد: طبق آمار منتشر شده از سوي سازمان جهاني بهداشت ‌‌‌‌‌(WHO) و سازمان بين‌المللي كار‌ILO ، در سال 2005، دو ميليون حادثه منجر به فوت در محيط‌هاي كاري جهان گزارش شده است، 268 ميليون حادثه منجر به روزهاي كاري از دست رفته شده است و 160 ميليون بيماري شغلي در محيط‌هاي كاري ايجاد شده است، اين آمار لزوم توجه به سيستم ايمني را در محيط‌هاي كاري به ويژه پروژه‌هاي عمراني نشان مي‌دهد.

دكتر عدل تداوم سيستم ايمني را در گرو شناسايي خطر، ارزيابي خطر و كنترل آن ذكر مي‌كند و توضيح مي‌دهد: ايمني يعني رهايي از شرايطي كه موجب مرگ، جراحت، آسيب، بيماري، از بين رفتن مواد، كاهش‌كارايي يا از كار افتادن تجهيزات مي‌شود، بنابراين لازم است ابتدا عواملي كه موجب پيدايش اين شرايط مي‌شود، شناسايي شوند و در مرحله دوم به ارزيابي تبعات آن پرداخته شود. ارزيابي خطر در واقع حاصل ضرب احتمال تبديل خطر به حادثه است. در مرحله سوم، مورد خطرآفرين از طريق حذف، محدودسازي و استفاده از امكانات ايمني كنترل شود.

بررسي وضعيت فعلي‌

مهندس مجيد محمدي، كارشناس ايمني در تشريح وضعيت فعلي ايمني در پروژه‌هاي عمراني شهر مي‌گويد: وضعيت موجود در كل مطلوب نيست و اين به تناسب اين كه ايران كشوري در حال توسعه است، كاملا طبيعي است. البته اين موضوع به اين معنا نيست كه در كشورهاي توسعه‌يافته اصلا حادثه‌اي رخ نمي‌دهد، چون اگر حادثه‌اي وجود نداشته باشد، يعني همه پروژه‌ها تعطيل شده است.

وي با بيان اين كه شهروندان و كارگران دوسوي پروژه‌هاي عمراني شهر هستند، اشاره مي‌كند: تقريبا هفته‌اي نيست كه خبري از حوادث ناشي از اجراي پروژه‌هاي عمراني در سطح شهر نخوانيم و نشنويم. موضوع اين نيست كه مثلا نبايد هيچ حفاري در سطح شهر انجام شود، بلكه موضوع اين است كه اين پروژه‌ها بايد با در نظر گرفتن نكات ايمني و اطلاع‌رساني به كارگران و شهروندان انجام شود. متاسفانه كارگران با كم‌ترين اطلاعات در پروژه‌هاي عمراني حضور مستقيم دارند درحالي كه از وسايل ايمني كافي و استاندارد استفاده نمي‌كنند.

محمدي معتقد است: لازمه مديريت ايمني و بهداشت در پروژه‌هاي عمراني هم‌چون ساير عرصه‌ها فرهنگ‌سازي است كه شامل 5 مرحله مي‌شود: آموزش، تكرار، عادت، باور و فرهنگ.

سقوط از پرتگاه ناامني‌

به طور كلي افراد مرتبط با پروژه‌هاي عمراني شهري در سه گروه جاي مي‌گيرند؛ مسئولان، شهروندان و كارگران. تبعات مثبت و منفي پروژه‌هاي عمراني در ابعاد ايمني، بهداشت و محيط زيست نيز تمام اين گروه‌ها را تحت‌تاثير قرار مي‌دهد. در اين ميان كارگران بيش از دو گروه ديگر در معرض مستقيم مسائل مربوط به ايمني هستند و آمارهاي مربوط به صدمات جاني از جراحت و معلوليت گرفته تا مرگ در كشورهاي درحال توسعه تكان‌دهنده است. چنانچه بنا به آمار ارائه شده از سوي سازمان آتش‌نشاني، روزانه 4 نفر در تهران براثر سقوط از ارتفاع جان خود را از دست مي‌دهند و ساخت هر آسمانخراش با مرگ 8 تا 10 كارگر ساختماني به اتمام مي‌رسد. معضلي كه با بالا رفتن طبقات برج‌ها در كلانشهرها ارتباط مستقيم دارد و به اعتقاد كارشناسان، هرچه طبقات برج‌ها بالاتر مي‌‌رود، تعداد حادثه‌ديدگان و جان‌باختگان حادثه سقوط از ارتفاع نيز بيشتر مي‌شود.

مرگ و مير كارگران ساختماني و شيشه‌شورها براثر سقوط از ارتفاع كه پيش از اين در سال‌هاي گذشته در مورد طيف ديگري از كارگران حوزه خدمات‌شهري مطرح بود، در چند سال اخير به تدوين قوانيني پيشگيرانه در خصوص كار كارگران و رعايت اصول ايمني توسط آنها منجر شده است. اين درحالي است كه قوانين كار، اصول ايمني و سلامت شغلي كارگران ساختمان را در مفاد خود پيش‌بيني و رعايت اين اصول را با ضمانت اجرايي بالا توام كرده است. اما در عمل، نظارت قانوني برمحيط كار كارگران ساختماني صورت نمي‌گيرد و اين ضعف در حوزه نظارت به ضرر كارگراني تمام مي‌شود كه نه تنها بيمه نيستند كه از سوي كارفرمايان نيز الزاماتي براي رعايت اصول ايمني براي آنها وجود ندارد.

علي اصغر عبادي، كارشناس امداد و نجات مي‌گويد: در انگليس و بسياري از كشورهاي پيشرفته، قوانيني وجود دارد كه در نتيجه آن كارگران به رعايت همه جوانب و اصول آن ملزم مي‌شوند، به عنوان مثال قانون ‌‌HSE كه ساده‌ترين قانون در حوزه ايمني كار است، كارگران ساختماني را ملزم مي‌كند كه در سطوح بالاتر از 180 متر تمام اصول ايمني را رعايت كنند كه يكي از اين اصول، پوشيدن لباس متناسب با نوع و محيط كار است و كلاه ايمني را در راس اين اصول تاكيد مي‌كند. درحالي كه در ايران چنين قوانيني وجود ندارد و اگر هم وجود داشته باشد يا رعايت نمي‌شود يا نظارت براي اجراي آن كافي نيست.

عبادي ادامه مي‌دهد: در داربست‌هايي كه براي ساختمان‌ها بسته مي‌شود، هيچ نكته ايمني براي كارگران كه بدون كلاه ايمني و طناب روي آن راه مي‌روند پيش‌بيني نشده است و طبيعي است كه كارگران هنگام رفت و آمد از روي داربست‌ها دچار سانحه شوند. اين درحالي است كه در برج‌ها و ساختمان‌هاي بلند شهر نيز طبقات امن پيش‌بيني نمي‌شود و تعبيه اين طبقات در هر 5 طبقه ضرورت دارد، به گونه‌اي كه اين اصل در تمام پروژه‌هاي ساختماني دنيا رعايت مي‌شود و از سوي آتش‌نشاني و سازمان‌هاي شهرسازي نظارت كامل در مورد آنها صورت مي‌گيرد، اصولي كه كارشناسان شهري نيز بررعايت آن تاكيد دارند و معتقدند كه هر كارفرمايي قبل از دريافت پروانه ساخت بايد از آتش‌نشاني نيز مجوز بگيرد.

از اين پس...

معاون فني و عمراني شهرداري تهران در نخستين همايش مديريت ايمني، بهداشت و محيط زيست در پروژه‌هاي عمراني كه براي اولين بار در شهرداري تهران راه‌اندازي شده است، شرط نخست اجراي طرح‌هاي عمراني شهر تهران را، ايمني، بهداشت و محيط زيست مي‌نامد و مي‌گويد: از اين پس پروژه‌هاي عمراني بدون داشتن استانداردهاي لازم در بحث ايمني، بهداشت و محيط زيست اجرا نخواهد شد و در همين خصوص نظام رعايت مديريت ‌‌HSE چنان طراحي شده تا پروژه‌ها براساس استانداردهاي بين‌المللي و با كمترين ميزان خطا و خسارات اجرا شود.

وي اجراي طرح‌هاي عمراني در كنار منازل مسكوني، ترافيك خودروها و نيز وجود تاسيسات شهري در محل اجراي طرح‌هاي عمراني را از مشكلات اجراي طرح‌ها در پايتخت مي‌داند و مي‌گويد: با توجه به اين مشكلات، اجراي مديريت ايمني، بهداشت و محيط‌زيست بيش از پيش در طرح‌هاي عمراني تهران احساس مي‌شود.

مهندس احمد دنيامالي با اشاره به برخي حوادث ناشي از اجراي صحيح مديريت ‌‌HSE در پروژه‌هاي شهري تاكيد مي‌‌كند: قطع شريان‌هاي تاسيساتي و انفجار لوله‌هاي گاز، برق‌گرفتگي و غيره، وقوع حوادث براي ساكنان شهر و ايجاد حادثه براثر مسيرهاي انحراف ترافيك در داخل بافت مسكوني شهر از جمله اين حوادث است.

معاون فني و عمراني شهرداري تهران، مهم‌ترين اهداف شهرداري در اجراي مديريتHSE ‌در پروژه‌هاي عمراني را كاهش ميزان حوادث و بيماري‌هاي ناشي از كار، كاهش اثرات نامطلوب زيست محيطي ناشي، از اجراي طرح‌هاي عمراني و ارتقاي سطح آگاهي پيمانكاران و كارگران در زمينه مديريت ايمني و بهداشت و محيط زيست عنوان مي‌كند.

فريده عباسي‌

سه شنبه 12 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 64]