به عنوان نخستين طرح آمايش در مقياس استاني؛ مطالعات طرح آمايش آذربايجان‌شرقي تدوين شد

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: به عنوان نخستين طرح آمايش در مقياس استاني؛ مطالعات طرح آمايش آذربايجان‌شرقي تدوين شد
خبرگزاري فارس: مطالعات طرح آمايش استان آذربايجان‌شرقي به عنوان نخستين طرح آمايش در مقياس استاني پس از دو سال تلاش دستگاه‌ها از سوي پژوهشگران دانشگاه تبريز تدوين و به تصويب مراكز ذي‌ربط استاني و مركز ملي آمايش كشور رسيد.
به گزارش خبرگزاري فارس از تبريز، محمدرضا پورمحمدي استاد گروه جغرافيا و برنامه‌ريزي شهري دانشگاه تبريز و مجري اين طرح، صبح امروز در گفتگو با خبرنگاران با بيان اينكه حاصل اين مطالعات افزون بر 20 جلد بوده است، اظهار داشت: خلاصه اين اطلاعات در شش جلد تهيه و در اختيار سازمان‌ها و مراكز تحقيقاتي ذي‌ربط قرار گرفته است تا در برنامه‌ريزي و سياستگذاري توسعه استان براي افق 1400 مورد استفاده قرار گيرد.
وي آمايش سرزمين را تنظيم رابطه بين انسان، فضا و فعاليت‌‌هاي انسان در فضا تعريف كرد و گفت: مطالعه و اجراي طرح‌هاي آمايش سرزمين در مقياس ملي و منطقه‌اي از اساسي‌ترين وظايف در مديريت و برنامه‌ريزي كشور است كه بر اين اساس در قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي، دولت مكلف شده است كه به منظور توزيع مناسب جمعيت و فعاليت‌ها در پهنه سرزمين با هدف استفاده كارآمد از قابليت ها و مزيت‌هاي كشور، سندملي آمايش سرزمين را در سطح كلان، بخشي و استاني از ابتداي برنامه چهارم توسعه به مرجله اجرا درآورد.
اين استاد دانشگاه تبريز با بيان اينكه سند ملي آمايش سرزمين در سطح استان مشتمل بر نظريه پايه توسعه استان‌ها، تعيين نقش هر استان در تقسيم كار ملي، سازمان فضايي توسعه استان، اقدام‌ها و عمليات اولويت‌دار توسعه استان است، خاطرنشان كرد: گزارش نخستين طرح پايه آمايش آذربايجان شرقي پس از طي فرآيند طولاني بررسي، تهيه و تدوين شده است كه اين مطالعات بعد از تهيه كليات طرح آمايش سرزمين در كشور طي عقد قراردادي از سوي سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور با دانشگاه تبريز در ارديبهشت سال 82 آغاز شد.
وي با بيان اينكه جلد نخست اين طرح به مباني نظري و روش‌شناسي آمايش سرزمين و مباني نظري توسعه استان اختصاص دارد، تصريح كرد: شناخت وضع موجود و روند گذشته بخش‌هاي اقتصادي عنوان جلد دوم اين مطالعات بود كه در آن فعاليت‌هاي توليدي،شبكه‌هاي زيربنايي و فعاليت‌هاي خدماتي استان مورد بحث قرار گرفته است، همچنين در اين مطالعات، بيشتر توزيع فضايي اين فعاليت‌ها، كاركرد آنها و مقياس عملكرد فعاليت‌هاي اصلي و بازدهي و ارزش افزوده آنها مد نظر بوده است.
عضو هيئت علمي دانشگاه تبريز با اشاره به بخش ديگري از نتايج تحقيقات صورت گرفته اين طرح كه در قالب جلد سوم با عنوان «ويژگي‌هاي طبيعي و محيطي» به انجام رسيده است، اضافه كرد: اين قسمت طرح نيز براي ارزيابي و تعيين توان‌هاي اكولوژيكي استان و تعيين محدوده‌هاي داراي توان توسعه در زمينه‌هاي مختلف اقتصادي، منابع اكولوژيكي استان مورد مطالعه دقيق قرار گرفته است كه جمع‌بندي ويژگي‌هاي طبيعي استان حاكي از شناسايي چهار سطح متفاوت شامل نواحي نسبتاً توسعه يافته عمدتاً در محدوده محورهاي منتهي به شهر تبريز، نواحي در حال توسعه عمدتاً در محورهاي منتهي به مرند ـ مراغه و ميانه و محور صوفيان ـ شبستر ـ تسوج، نواحي داراي قابليت توسعه و نواحي حاشيه‌اي در فضاي جغرافيايي استان است كه استخراج اين سطوح در واقع پايه بارگذاري جمعيت و فعاليت‌ها در سطح استان است و اين فضاها نشان مي‌دهد كه عرصه‌هاي غيرقابل توسعه استان كدام‌اند و فعاليت‌ها و جمعيت در كدام مناطق مي‌توانند مستقر شوند تا محيط توان پذيرش آن را داشته باشد.
وي توجه به «مراكز زيست، شبكه‌هاي زيربنايي و فعاليت‌هاي اقتصادي و اجتماعي» و « تحليل سازمان فضايي وضع موجود استان آذربايجان شرقي» را به ترتيب عناوين جلد چهارم و پنجم اين تحقيقات عنوان كرد و ادامه داد: در جلد پنجم اين تحقيقات، خارج از مطالعات وضع موجود به ارتباط بين داده‌ها و تحليل شرايط موجود پرداخته شده است و سعي شده كه علل شكل‌گيري فعاليت‌ها و استقرار جمعيت، جريان‌هاي كالا و خدمات، روند جابه‌جايي جمعيت، فضاهاي تجهيز شده و در حال توسعه و ... شناسايي و براي برنامه‌ريزي توسعه از آنها استفاده شود.
پورمحمدي تراكم‌ها و تمركزهاي جمعيتي را از عمده مباحث تحليلي اين بخش عنوان كرد و گفت: بررسي‌هاي انجام شده در اين تحقيق در زمينه ارزيابي نحوه توزيع فضايي مراكز سكونتگاه‌هاي شهري و روستايي استان حاكي از تمركز بخش عمده‌اي از جمعيت استان در نيمه غربي است.
وي استقرار جمعيت در فضاي جغرافيايي استان را متأثر از شرايط طبيعي، منابع آب و اراضي حاصل‌خيز دانست و يادآور شد: دشت‌هاي استان شامل دشت تبريز ـ مراغه ـ مرند و سراب محل تمركز مراكز شهري بزرگ و مجموعه‌هاي روستايي بزرگ و متوسط در نيمه غربي است كه البته در نيمه شرقي استان نيز عمدتاً به خاطر كوهستاني بودن، كم آب بودن و شرايط جغرافيايي، شهرهاي كوچك و متوسط، روستاهاي پراكنده و كم‌جمعيت و اراضي ديم مشهود است، اما در مجموع 85 درصد كل جمعيت شهري استان در نيمه غربي مستقر هستند.
پور محمدي با بيان اينكه از نظر جمعيت روستايي نيز اين نيمه حدود 50 درصد جمعيت روستايي را به خود اختصاص داده است، افزود: از اين نظر با وجود اينكه تنها 25 درصد تعداد روستاها در اين نيمه قرار دارد، بنابراين50 درصد جمعيت روستايي را به خود اختصاص داده است و اين موضوع حاكي از تمركز روستاهاي بزرگ و پرجمعيت در نيمه غربي استان است و بر اين اساس و طي مطالعات انجام شده محدوده‌هاي عمده تمركز نيز در مسيرهاي بستان‌آباد ـ تبريز، صوفيان ـ شبستر ـ تسوج، صوفيان ـ مرند، تبريز ـ آذرشهر ـ مراغه ـ ملكان قرار دارند.
وي با اشاره به بررسي ساختار فضايي استان از نظر نحوي شكل‌گيري فضاهاي زيستي شهري ـ روستايي و همگرايي آنها با شبكه‌هاي زيربنايي، خدمات و فعاليتهاي اقتصادي در اين طرح پژوهشي افزود: مطالعات انجام شده در مجموع نمايانگر محورهاي تجهيز شده تبريز ـ مياندوآب به عنوان قوي‌ترين شبكه زيربنايي استان و محورهاي تبريز ـ مرند ـ جلفا، ميانه ـ تبريز، صوفيان ـ شبستر ـ شرفخانه است، هرچند كه در سال‌هاي اخير فعاليت‌هاي زيادي در محور تبريز ـ اهر و بستان‌آباد ـ سراب ـ اردبيل صورت گرفته است و در واقع محور تبريز ـ اهر با كشف و استخراج معادن مس سونگون و استقرار صنايع وابسته به اين معدن در سال‌هاي آتي خود را به عنوان يكي از عمده محورهاي تجهيز شده استان مطرح مي‌كند و همچنين محور بستان‌آباد ـ سراب ـ اردبيل نيز براي تقويت ارتباط اردبيل با تبريز در حال تجهيز است.
وي با بيان اينكه بر اساس مطالعات انجام شده در اين تحقيق كانون‌ها و محورهاي عمده توسعه استان شامل محور بستان‌آباد ـ تبريز عمدتاً با استقرار كارگاه‌هاي صنعتي كوچك و متوسط، محور تبريز ـ آذرشهر عمدتاً داراي تمركز بسيار خوب صنايع بزرگ، شهرك‌هاي صنعتي، مراكز زيست شهري و روستايي بزرگ و محدوده‌هاي كشاورزي آبي،محور تبريز ـ صوفيان عمدتاً داراي توزيع كارگاه‌هاي صنعتي كوچك و متوسط و مراكز زيست شهري و روستايي بزرگ با محدوده‌هاي زراعت آبي هستند، ادامه داد: غير از اين موارد محور مراغه ـ بناب و مرند از عمده كانون‌هاي توسعه استان به شمار مي‌روند كه در بستر دشت‌هاي مرند و مراغه توسعه يافته و از تمركز مناسب جمعيت شهري، مراكز روستايي بزرگ، فعاليت‌هاي صنعتي و كارگاهي و زراعت آبي برخوردار هستند.
پور محمدي طرح پايه آمايش استان و سنتز مطالعات را عنوان جلد ششم اين تحقيقات عنوان كرد و گفت: جمع بندي مطالعات و تحليل سازمان فضايي وضع موجود كه در جلد ششم اين تحقيقات گردآوري شده است و حاكي از شكل‌گيري دو فضاي كاملاً مجزا از هم در فضاي جغرافيايي استان است.
عضو هيئت علمي دانشگاه تبريز افزود: بر اساس مطالعات انجام شده در اين تحقيق اقتصاد آذربايجان شرقي به نيمه غربي آن كه استقرار صنايع بزرگ، كارگاه‌هاي صنعتي كوچك و متوسط، محدوده‌هاي زراعي آبي و باغي، روستاهاي بزرگ، شهرهاي پرجمعيت، دامداري‌هاي صنعتي و فعاليت‌هاي بازرگاني از ويژگي‌هاي آن محسوب مي‌شود، وابسته است و نيمه شرقي استان كه به خاطر ويژگي‌هاي طبيعي و كوهستاني بودن منطقه و عدم ارتباط مناسب با ساير استان‌هاي همجوار همواره در محروميت بوده است، اگر چه در برخي موارد قابليت توسعه در نيمه شرقي استان بيشتر از ساير مناطق استان بوده است.
وي با بيان اينكه در نظريه پايه توسعه استان آذربايجان‌شرقي نقش و مأموريت استان در راستاي سياست‌هاي آمايش ملي بر محورهاي صنعت، كشاورزي، خدمات و استفاده حداكثر از قابليت‌هاي معدني و گردشگري استوار گشته است، افزود: با توجه به قابليت‌ها و تنگناهاي توسعه استان و همچنين توان‌هاي اكولوژيكي و مستندات اين نظريه، استخوان‌بندي فضايي افق 1400 استان در قالب محورهاي ملي و فراملي و محورهاي منطقه‌اي و استاني ترسيم شده است.
پور محمدي گفت: بر اين اساس در محورهاي ملي و فراملي محور ميانه ـ تبريز ـ جلفا كه در واقع يكي از مهم‌ترين محورهاي تجهيز شده استان است و از نظر ملي نيز نقش عمده‌اي ايفا مي‌كند كه با شكل گيري و توسعه منطقه آزاد تجاري جلفا، توسعه صنايع و استقرار فعاليت‌هاي عمده خدماتي و بازرگاني، استخوان‌بندي اصلي پيكره فضايي استان را تشكيل داده و بر همين اساس ضروري است تجهيز شبكه‌هاي زيربنايي اين محور به ويژه اتمام سريع آزادراه زنجان ـ تبريز تا جلفا و بازرگان و شبكه ريلي تبريز ـ ميانه در اولويت قرار گيرد و مراكز جمعيتي آن در همين راستا تجهيز و تقويت شوند.
وي به محور تبريز ـ مياندوآب كه در حال حاضر دومين محور عمده توسعه استان است اشاره كرد و گفت: بخش عمده‌اي از فعاليت‌ها و مراكز شهري و روستايي استان در اين محور استقرار يافته‌اند، همچنان در افق طرح بعنوان يكي از مهم‌ترين محورهاي داراي قابليت توسعه استان است و بر همين اساس ضروري است تجهيز شبكه‌هاي زيربنايي به ويژه استاندارد سازي بزرگراه اين محور و تجهيز مراكز جمعيتي آن در اولويت قرار گيرد.
وي محور تبريز ـ اهر با كانون‌هاي توسعه ورزقان و كليبر ، محور بستان‌آباد ـ سراب ـ اردبيل و محور صوفيان ـ شبستر ـ تسوج را از جمله محورهاي منطقه‌اي و استاني ياد كرد و گفت:محور تبريز ـ اهر با كانون‌هاي توسعه ورزقان و كليبر با توجه به استقرار دو مجموعه صنعتي و معدني بزرگ در منطقه شمالي و بهره برداري از قابليت‌هاي توريستي منطقه عمده‌ترين محور توسعه نيمه شرقي استان است و ضرورت دارد براي خروج منطقه شمالي استان از بن بست و تثبيت جمعيت منطقه با توسعه شبكه‌هاي زيربنايي اين محور به بهره‌برداري از معادن نفلين سينيت و معادن عظيم مس سونگون و توسعه فعاليت‌هاي صنعتي و معدني به صورت مجموعه‌هاي يكپارچه فرآوري مواد معدني تا توليد كالاهاي مصرفي اقدام شود.
عضو هيئت علمي دانشگاه تبريز افزود: محور بستان‌آباد ـ سراب ـ اردبيل يكي از محورهاي منطقه‌اي است كه براي تقويت ارتباطات ميان منطقه‌اي با استان‌هاي همجوار در اولويت تجهيز قرار دارد و بايد در نظر داشت اين محور داراي قابليت استقرار صنايع تبديلي كشاورزي و دامي است و بعنوان قطب صنايع تبديلي دامي استان به شمار مي‌رود.
وي محور صوفيان ـ شبستر ـ تسوج با دارا بودن قابليت‌هاي زيربنايي، توريستي و كشاورزي را يكي ديگر از محورهاي توسعه استان ذكر كرد و با اشاره به كانون‌ها و قطب‌هاي عمده توسعه استان آذربايجان شرقي، گفت: بر اساس اين مطالعات مناطق جلفا، ميانه، مراغه و بناب، مرند، هشترود، كليبر و هريس از جمله كانون ها و قطب‌هاي عمده توسعه استان معرفي شده‌اند.
پورمحمدي اظهار داشت: اين طرح پژوهشي با اعتباري بالغ بر900 ميليون ريال طي 24 ماه به انجام رسيده و در اجراي آن سازمان مديريت و برنامه ريزي استان به عنوان كارفرماي طرح، دانشگاه تبريز به عنوان طرف قرارداد و مقصود خيام، محمد باقر بهشتي، بيوك رسول و رسول قرباني از اعضاي هيئت علمي دانشگاه تبريز همكاري داشته‌اند.
انتهاي پيام/ح10
سه شنبه 12 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 144]