«در قلمرو ادبيات حماسي ايران» حسين رزمجو نقد شد

واضح آرشیو وب فارسی:ايسنا: «در قلمرو ادبيات حماسي ايران» حسين رزمجو نقد شد
خبرگزاري دانشجويان ايران - زنجان
سرويس: فرهنگ و ادب - كتاب

كتاب «در قلمرو ادبيات حماسي ايران» نوشته‌ي حسين رزمجو - استاد دانشگاه فردوسي مشهد - در جلسه‌ي نقد گروه تاريخ عصر كتاب زنجان بررسي شد.

به گزارش خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) منطقه‌ي زنجان، حسن حسينعلي در اين نشست گفت: همه ملل داراي حماسه هستند و ملت بدون حماسه نداريم. حماسه جزو شاخه‌هاي ادبي - تاريخي است و در شاخه‌هاي علوم انساني، توجه به آن، امري بديهي است.

او افزود: حماسه به انواع گوناگون اعم از تاريخي، عرفاني، ديني، خلق يا توده تقسيم مي‌شود، كه در ادبيات فارسي، حماسه خلق يا توده نداريم. روايت اوليه همه حماسه‌هايي كه ما امروزه به صورت ملي مي‌شناسيم، يك جنگ داخلي و قبيله‌يي است.

اين كارشناس تاريخ خاطرنشان كرد: حماسه به مرور زمان تا وقتي كه مكتوب نشده، مطابق سير تحول تاريخي يك ملت تغيير مي‌يابد؛ اما پس از نوشته شدن ديگر تغييري نمي‌كند. مثلاً « ايلياد و اوديسه» در قرن نهم نوشته شده است و ديگر قابل تغيير نيست.

حسينعلي درباره واژه حماسه بيان كرد: حماسه يك واژه عربي است كه در دوران گذشته به مفهوم فعلي استفاده نمي‌شد. حماسه از حمس به معني دلاوري و دليري گرفته شده است؛ ولي در دوره حاضر به اشعاري كه به فخر قوم و مليتي اختصاص دارند، اطلاق مي‌شود. حماسه به عنوان علمي مستقل دو قرن است كه مورد بررسي و تحقيق قرار گرفته است. پايه‌ نظريه‌هاي روان‌شناسي فرويد و يونگ هم بر اساس حماسه است.

اين فعال عرصه كتاب در توضيح تقسيم‌بندي مضموني حماسه‌ها، يادآور شد: حماسه‌ها از نظر مضموني به چهار دسته تقسيم مي‌شوند؛ دسته اول، حماسه‌هاي ملي هستند كه در آن‌ها، حماسه در قالب يك هويت قرار گرفته و روح ملي در آن متبلور شده است؛ مانند رستم و سهراب در شاهنامه فردوسي؛ دسته دوم، حماسه‌هاي تاريخي هستند كه با داشتن شخصيت‌ ملموس تاريخي، در زمان و مكان ثابتي رخ داده‌اند؛ مانند اسكندرنامه، چنگيزنامه، ترانه رولان و بخش ساسانيان از شاهنامه فردوسي؛ دسته سوم حماسه‌هاي ديني و مذهبي هستند كه مخصوص يك ملت خاص نيستند؛ بلكه مخصوص مجموعه‌اي از ملل با يك دين واحد هستند؛ مانند واقعه‌هاي حماسي كتاب تورات و خاوران‌نامه؛ و دسته چهارم، حماسه‌هاي خلق يا توده هستند. اين حماسه‌ها در دوران گذشته، كاملاً شفاهي بود و صورت نظم و نثر داشت. متن نظمي با ساز موسيقايي و خواننده همراه بود. قهرمانان اين حماسه‌ها، طرفدار ستمديدگان و مبارزه با ستمگران بودند.

او در توضيح كتاب مورد بحث اين جلسه، ابراز كرد: اين كتاب در مقايسه با كتاب «حماسه‌سرايي در ايران» نوشته دكتر ذبيح‌الله صفا ساده‌تر است و ابتدا به صورت يك جزوه درسي دانشجويان ادبيات در دوره دكتري بوده است. متن كتاب بسيار روايي و فارغ از مطالب پيچيده است. همچنين گرايشات و تعصب‌هاي جانب‌گيرانه در اين اثر ديده نمي‌شود.

حسينعلي درباره ارجاعات كتاب گفت: مؤلف بهتر بود در جاي جاي كتاب، ارجاعات را هم ارائه مي‌داد؛ ولي با حوصله اين كار را در پايان هر فصل با ارائه منابع جبران كرده است. با تمام اين ويژگي‌ها، اين كتاب جواب‌گوي بسياري از پرسش‌ها در حوزه حماسه و حماسه‌سرايي فارسي نيست.

در اين نشست، پرويز فتح‌الله‌پور - سرگروه عصر كتاب تاريخ زنجان - نيز به ارائه توضيحاتي درباره حماسه و كتاب مورد بحث اين جلسه پرداخت و گفت: اين كتاب بعد از كتاب «حماسه‌سرايي در ايران» مهم‌ترين منبع فارسي در حيطه حماسه است. جلد اول آن شامل هشت دفتر، به ترتيب با عناوين كليات، بنيادهاي حماسه‌هاي ملي ايران، تدوين روايات حماسي و ملي ايران به زبان فارسي، نظم حماسه‌هاي ملي ايران در دوران بعد از اسلام، حماسه‌هاي تاريخي، حماسه‌هاي ديني، حماسه‌هاي عرفاني و روحاني و حماسه‌سرايي در دوران معاصر و جلد دوم نيز شامل سه دفتر با عنوان‌هاي فردوسي حكيم فرزانه توس، شاهنامه و تحليل و بررسي ابعاد لفظي و معنوي آن و مباحث ديگر در مورد شاهنامه است.

اين كارشناس ارشد تاريخ اظهار كرد: دكتر حسين رزمجو - مؤلف اين كتاب - متولد سال 1311 در مشهد است و در سال 1358 رساله دكتري خود را با موضوع انسان آرماني و كامل در ادبيات حماسي فارسي ارائه كرد. از وي تا كنون كتاب‌هاي انسان صالح در تربيت اسلامي، ابوحامد محمد غزالي، روش نويسندگان بزرگ معاصر، شيخ اجل سعدي شيراز، ذكر جميع سعدي، استاد و فرزند بروند او، انواع نقد ادبي و آثار آن در زبان فارسي، شعر كهن فارسي در ترازوي نقد اخلاق اسلامي، برگزيده نثر فارسي، زن آتش نهفته و نقد و نظري بر شعر گذشته فارسي از ديدگاه اخلاق اسلامي به چاپ رسيده‌اند.

فتح‌الله‌پور با ارائه توضيحاتي درباره حماسه، با اشاره به وجوه مشترك حماسه‌ها، خاطرنشان كرد: حماسه‌ها چهار وجه مشترك دارند؛ اول در هر حماسه يك هيأت مركزي پهلواني يا جهان‌پهلوان وجود دارد كه در حماسه شاهنامه فردوسي، رستم اين نقش را دارد. دوم در هر حماسه، يك عنصر نيرومند ذهني به آرايش حماسي مفهوم ويژه‌اي مي‌دهد؛ مثلاً اعتقاد به نبرد دو عنصر متضاد؛ سوم در هر حماسه، سفرهاي مخاطره‌آميزي روايت شده كه بر اساس سفرهاي قهرمانان است؛ مانند هفت خوان رستم؛ چهارم در هر حماسه، رويدادهاي رزمي و عاشقانه روي مي‌دهد كه نماينده‌ي كنش پهلوانان آن حماسه است.

انتهاي پيام
دوشنبه 11 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايسنا]

[مشاهده در: www.isna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 918]