نگاهي به فيلم «محيا» ساخته اكبر خواجويي؛ ميان رفتن و ماندن

واضح آرشیو وب فارسی:قدس: نگاهي به فيلم «محيا» ساخته اكبر خواجويي؛ ميان رفتن و ماندن
* علي باقرلي

«محيا» اولين تجربه سينمايي «اكبر خواجويي» بيش از هر چيز، فيلمي تكراري و كليشه اي است.

او كه در زمينه مجموعه سازي در تلويزيون كارنامه قابل قبولي دارد، از قديمي ترين فرمول ساختاري براي فيلمش استفاده كرده و درونمايه اصلي اولين فيلم سينمايي اش همان قصه عشق پسر پولدار به دختر فقير است و احتمالاً موانعي كه بر سر راه آنها براي رسيدن به هم وجود دارد.
«جاويد» دانشجوي پزشكي كه از ديدن اجساد هراس دارد، به طور اتفاقي در يك مراسم ختم در گورستاني با محيا، دختري كه بعداً در مي يابد همكار او در بيمارستان است، آشنا مي شود و پس از مدتي عاشق وي شده و از او خواستگاري مي كند؛ البته اين وسط موانع بزرگي همچون ترس وي از اجساد مرده، مخالفت خانواده اش با اين وصلت، مرده شور بودن محيا و خانواده اش، و مهمترين آن وجود پسر خاله محيا «كرم» وجود دارد كه گره پردازيهاي مناسب فيلمنامه اي را به وجود مي آورند.
علاوه بر اين، خواجويي مقدار زيادي چاشني اخلاق گرايي و عرفان و تمهيدات ماورايي را هم به داستان افزوده كه در كل فيلم صرفاً داستاني نباشد و عمق و بعد هم پيدا كند كه اتفاقاً فيلم از همين جا ضربه خورده است !شخصيت «مير طاهر» با بازي «انوشيروان ارجمند» و حرفهايش در باب مرگ و زندگي و عشق و معرفت بسيار شعاري و نچسب به نظر مي رسد و اصلاً نمي تواند در بافت داستان جا بيفتد و فيلم در زمانهايي كه در روستا مي گذرد، شديداً مي لنگد. اشكال ديگر فيلم آن است كه مي خواهد تحول «جاويد» را آن هم با شرط شستن هفت مرده (جنازه) نشان دهد، اما عملاً مسيري غيرمنطقي را طي مي كند و در جا مي زند، به طوري كه فقط جاويد اولين جسد را به سختي مي شويد و در شستن جسد سوم (بقول خودش) كاملاً ترسش مي ريزد و در اين كار مهارت پيدا مي كند، كه با اين كار، ديگر شستن مرده هاي بعدي تمركز بر روي عدد «هفت» (كه به هفت شهر عشق عطار طعنه مي زند) و طي طريق اش بي معنا و بيهوده به نظر مي رسد. همچنين، برخورد اوليه جاويد و «مير طاهر» كه جاويد چشمش به سنگ قبر وي مي افتد، ايده مثلاً جذاب غسل هفتمين و آخرين مرده، كه خود «مير طاهر» است را لو مي دهد و حس غافلگيري مخاطب را از بين مي برد.
تقابل مرگ و زندگي از طريق شستن جنازه ها در وهله اول فكر و ايده خوبي است كه البته تمهيد مناسبي هم به عنوان اولين گره داستان و اولين مانع مهم رسيدن عاشق و معشوق به نظر مي رسد، اما در سر تا سر فيلم كارگردان براي يك بار هم كه شده عمل غسل را مستقيم و به وضوح نشان نمي دهد تا ترس جاويد از جسد منطقي جلوه كند و تماشاچي بتواند با اين احساس او همذات پنداري كند. شايد دليل اين كار ملاحظه تماشاگراني است كه از ديدن جسد حالشان به هم مي خورد و مي ترسند؟ !اما فيلم به رغم تكراري بودن خط اصلي داستان، امتيازهايي هم دارد.
به نظر نگارنده، مهمترين نقطه مثبت فيلم، اين است كه لااقل خوا جويي، موفق شده داستان فيلم را درست روايت كند و اين زماني بيشتر اهميت پيدا مي كند كه خيلي از كارگردانان نامور ما حتي از روايت ساده و درست داستان فيلمهايشان هم عاجز هستند و جديداً اپيدمي «ضد قصه» در سينماي ما به راه افتاده و خيلي از فيلمهايي كه حتي چارچوب مشخص روايي ندارند، مي كوشند با تلفيق هاي فيلمسازان، به بهانه هاي «مدرن» و «آوانگارد» بودن، اين مؤلفه بظاهر ساده و در عين حال مهم را به دليل ناتواني خويش در روايت داستان ناديده بگيرند.
«محيا» در ابتدا نسبتاً فضاسازي خوبي دارد، آدمهاي داستان با راهكارها و ظرايف مناسب فيلمنامه اي به درستي معرفي مي شوند (لوكيشن قبرستان براي ملاقاتهاي اوليه جاويد و محيا از اين جمله است) و به واسطه همين زمينه سازي مناسب عشق به وجود آمده بين محيا و جاويد، باورپذير از آب در آمده است.
گره ها و تعليقهاي مناسب مانند شخصيت «شهره» (دختر خاله جاويد كه عاشق است) و كرم (پسر خاله غيرتي محيا) مسائل رواني مثل ترس جاويد از جسد و سپس شرط محيا براي ازدواج با او (شستن هفت جنازه) همه به موقع وارد داستان مي شوند كه به واسطه اين تمهيدات تماشاچي كشش لازم براي دنبال كردن داستان را پيدا مي كند و لااقل خواجويي موفق شده است داستانش را طبق الگوهاي كلاسيك به درستي روايت كند.البته، او در گذشته هم اين توانايي خود را ثابت كرده بود (بياد بياوريد مجموعه «پدر سالار» را) از نقاط مثبت بسيار مهم ديگر فيلم مي توان به بازي خوب و روان (شهاب حسيني) اشاره كرد كه به عنوان نقش اول داستان، نقش مهمي در جذاب شدن فيلم دارد.
وي كه از فيزيك چهره و صداي خوبي هم برخوردار است، شرايط لازم براي جوان اول شدن را در سينماي ما دارد، ضمن اينكه به دليل سابقه كاري اش در اجرا و گويندگي راديو، فن بيان مناسبي هم دارد. دقت كنيد كه واكنشهاي راحت و طبيعي وي در فيلم چقدر صميمي و درست است و اغراق در آن ديده نمي شود.ضمن اينكه وي بار طنز كنترل شده و دلنشيني هم در بازي اش بخصوص در اداي كلمات دارد كه همه اينها باعث مي شود كاراكتر «جاويد» يگانه شخصيت دوست داشتني و مؤثر در فيلم شود.
اما ساير بازيها زياد چنگي به دل نمي زند. «الهام حميدي» بيشتر خصوصيات ظاهري و چهره معصوم اش پيش برنده نقش «محيا» است تا جنس بازي اش. «برزو ارجمند» و «آزيتا حاجيان» و «مهسا كرامتي» و «مرضيه خوش تراش» آن قدر نقشهايشان كوتاه و گذراست كه بيشتر تيپ جلوه مي كنند تا شخصيت.
در آخر، بايد به پايان سر هم بندي شده فيلم اشاره كرد كه با توجه به قدرت خوب روايت فيلم تا آن لحظه، توقع تماشاچي برآورده نمي شود و فيلم مي توانست پايان بهتري داشته باشد.
يکشنبه 10 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: قدس]

[مشاهده در: www.qudsdaily.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 219]