بزرگترین دروغهای تاریخ؛ رامسس دوم استاد بزرگ دروغ.پردازی!

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق:

حقیقت آن است که پیروزی شکوهمند رامسس دوم در بهترین حالت از یک نتیجه.گیری مساوی برای حفظ آبروی او فراتر نمی.رفت. او شهر قادش را از نو تسخیر نکرد، بلکه عملا آن.قدر بخت با او یار شد که.....

رامسس دوم به جای رودررو شدن با رسوایی ناشی از اسارت، بر گردونه خود نشست و گارد سلطنتی.اش را در یک سلسله ضدحمله درگیر و هدایت کرد...
قِسِر در رفتن از پیامدهای دروغگویی، وقتی شخص دروغگو در ردیف رب النوع به شمار آید، به مراتب آسان.تر می.شود. رامسس دوم تا جایی که به مردم و زیردستان مربوط می.شد، به تمام معنا یک چنین رب النوعی بود که در مقام تجسم زنده هوروس (رب النوع نور و نیکویی) از بزرگ..ترین رب النوع های مصر عمل می.کرد.دوره 67 سال پادشاهی درخشان او طولانی.ترین دوره پادشاهی در میان فراعنه مصر بود؛ با این حال، این پادشاهی، می.توانست در همان سال های اول خاتمه یابد.

او در پنجمین سال سلطنتش به قصد استقرار دوباره سلطه مصر بر شهر سوری قادش که در دوره سلطنت پدرش تسخیر شد و سپس از دست رفته بود، با حتیان به جنگ پرداخت. رامسس دوم پس از آنکه از دشمن فریب خورد و در پی آن به دام افتاد و بسیاری از نفرات سپاهش او را ترک گفتند، تقریبا دست تنها با حتیان جنگید و توانست آنها را شکست دهد.
این یک پیروزی افتخارآفرین بود و رامسس دوم در سال.های باقیمانده سلطنتش آن را نقطه اوج زندگانی نظامی خود به شمار می.آورد. به دستور او شرح این پیروزی شکوهمند با حروف هیروگلیف و تصاویر بسیار بر دیوارهای معابد سراسر کشور نقش بست؛ در الاقصر (مصر مرکزی، کنار رود نیل)، آبیدوس (مصر علیا، برساحل غربی نیل)، ابو سمبل (بر ساحل چپ رود نیل،. میان آبشارهای اول و دوم)، کرنگ (مصر مرکزی، 6/1 کیلومتری شرق الاقصر در ساختگاه قسمتی از شهر باستانی طیوه)، و رامسئوم در پی – رامسس.شرح این جنگ و پیروزی در قالب سه روایت بر پاپیروس و 13 روایت نوشته شده به سه سبک مختلف (خبرنامه، .شعر و مجموعه تصاویر) از آن روزگار باقی مانده است.

با در نظر گرفتن سال.های میانی سپری شده، خودکامگی حکومت در مصر باستان، نظارت اکید رامسس دوم بر آفرینش.های ادبی و عادت او در تغییر دادن کارکرد معابد متعلق به نیاکانش دایر بر بزرگداشت شخص او، احتمال زیاد می.رود که شرح یادشده در قالب چندین روایت دیگر نیز ثبت شده باشد.
کاش این همه حقیقت می.داشت. از موارد استثنایی برای آن دوره، در دسترس بودن سندی است که در آن این جنگ با روایت حتیان شرح داده می.شود. یکی از الواح به دست آمده از حفاری.ها در پایتخت پیشین حتیان یعنی حتوزا (بغازکوی امروزی در ترکیه)، بیش از ادعاهای عجیب و غریب رامسس دوم در زمینه قدرت نظامی.اش به تاریخ مدون عادی شباهت دارد.
حقیقت آن است که پیروزی شکوهمند رامسس دوم در بهترین حالت از یک نتیجه.گیری مساوی برای حفظ آبروی او فراتر نمی.رفت. او شهر قادش را از نو تسخیر نکرد، بلکه عملا آن.قدر بخت با او یار شد که توانست از معرکه بگریزد و جان خودش را نجات دهد. پس از پایان آن جنگ، سپاهیان رامسس از راه سوریه به مصر بازگشتند. ولی وقتی خود رامسس به مصر رسید، عنوان قهرمان پیدا کرده بود! راستی، چه لقب دیگری می.شد به او داد. او یک فرعون بود و همه فرعون.ها رب النوع نیز بودند.

فرعون.های سپاهی
رامسس دوم، سومین فرعون از سلسله نوزدهم فراعنه مصر بود. حار محب، آخرین فرعون از فراعنه سلسله هجدهم، هیچ وارث طبیعی برای خود نداشت و به همین علت رامسس اول را که فرمانده سپاهیان و وزیرش بود به جانشینی خود منصوب کرد.
سلسله هجدهم با داشتن چندین مساله در جانشینی از سلسله.های پیشین متمایز شده بود و بر اثر همین مسائل بود که مصر، بخش بزرگی از قدرتش را در خاور نزدیک باستانی از دست داد.یک علت مهم در تصمیم.گیری حارمحب این بود که رامسس اول پسری به نام سستی داشت که می.توانست سلطنت را از پدرش به ارث بگیرد.

این اقدام حارمحب نشان داد که او از چه ژرف.نگری بی.مانندی برخوردار بود زیرا رامسس اول فقط دو سال هنگام سلطنت حارمحب زنده ماند. ستی، همچون پدرش، پیش از منصوب شدن به مقام سلطنت، در ارتش مصر خدمت کرده بود. او شدیدا به سیاست خارجی علاقه داشت و به محض جلوس بر تخت فرعونی، دست به کار شد تا اقتدار پیشین مصر را به آن بازگرداند. او تا حد بسیار زیادی، در این کار موفق شد.
ستی در نخستین سال سلطنتش، سپاهیانش را از مصر به سرزمین فلسطین هدایت کرد، وارد غزه شد و در منتهاالیه ساحل جنوبی فینقیه متوقف شد. سال بعد، در سواحل فینیقیه به سوی شمال پیش رفت و مدتی کوتاه آمورو که از ایالت.های دست نشانده حتیان در فلسطین شمالی به شمار می.رفت، به اضافه شهر سوری قادش را که آن زمان زیر سلطه آموریان بود در فاصله تقریبا 800 کیلومتری مصر به تصرف خود درآورد.

مسیر پیشروی ستی در جهت شمال، او را به ناگزیر به رویارویی با حتیانی کرد که در ترکیه مرکزی مستقر بودند ولی دامنه امپراتوری.شان تا سرزمین شرق طالع (ساحل شرقی مدیترانه شامل سوریه، لبنان، اسرائیل، فلسطین و اردن امروزی) گسترده شده بود. ستی پس از یک بار بازگشت به مصر برای آرام کردن لیبیایی.های سر به شورش برداشته، به سوریه بازگشت و در آنجا با حتیان جنگید تا اداره امور سرزمین آمورو را به دست گیرد.
با آنکه این جنگ بدون نتیجه قطعی به پایان رسید، آمورو و قادش به حتیان واگذار شدند. با این حال مواتالی پادشاه حتیان، به نشانه حسن.نیت خود، پذیرفت که با حکومت مصر بر ایالت.های فینیقیه.ای موافقت کند.سال.های باقیمانده سلطنت ستی به دنبال سرکوب شورش نوبیایی.ها در جنوب مصر، همچنان که عادت فراعنه مصر بود، تا حد بسیار زیادی به ساخت آرامگاه و معبد گذشت.

ستی، وقتی در سال 1304 پیش از میلاد چشم از جهان فروبست، اوضاعی پایدار در امپراتوری روبه.رشد خود برای پسرش رامسس دوم به ارث گذاشت.رامسس دوم در پیکارهای نظامی پدرش شرکت کرده بود. برطبق سند هیروگلیفی (که نشان می.دهد هیروگلیف هاتا چه اندازه برای اغراق.گویی مستعد بوده.اند) رامسس دوم از 10 سالگی در مقام یکی از فرماندهان ارتش مصر عمل می.کرده است.در 14 سالگی، نایب.السلطنته شد و وقتی فرعون مصر شد هنوز در نخستین سال.های دهه سوم زندگی.اش بود (یعنی بیست و چند ساله بود).
در مقام فرعون، تاثیرگذاری او بسیار سریع انجام می.گرفت. او دریازنان شاردانا (ساردنی) را که تجارت دریایی مصر را در دریای مدیترانه به خطر انداخته بودند، شکست داد و به ارتش خود جذب کرد و سپس برای جلوگیری از هرگونه رخنه بیگانه به خاک مصر، چندین قلعه نظامی در امتداد مرزهای لیبی برپا داشت. اما فرعون.های مصر بسیار مغرور بودند و رامسس دوم همواره درصدد یافتن فرصتی برای گوشمالی دادن به حتیان بود تا با فراتر رفتن از دستاوردهای پدرش، فرعون بودن خود را به آنان اثبات کند.

جاسوسان، گردونه.ها و هرج و مرج
رامسس دوم در پنجمین سال سلطنتش، با سپاهی 20 هزار نفری عازم تسخیر دوباره سرزمینی شد که پدرش عملا به حتیان واگذار کرده بود. وقتی پادشاه بنوعمون به جای طرفداری از رامسس به حتیان اعلام وفاداری کرد، جنگ بین دو قدرت اجتناب.ناپذیر شد. با حضور یافتن 5 هزار گردونه و 50 هزار سرباز در سپاهیان دو طرف، معلوم شد که واقعا جنگ درخواهد گرفت.
رامسس که یک واحد زبده را برای پیشروی در ساحل کنعان و رسیدن به قادش از سوی شمال پشت.سر گذاشته بود، نفرات خودش را به چهار لشکر به نام.های رب النوع های مصر تقسیم کرد و به راه افتاد. این لشکرها عبارت بودند از آمون، رع، پتاح و ست.شرح کسل.کننده.تر مندرج در خبرنامه که در معابد پرشمار رامسس دوم برای نسل.های آینده به ارث گذاشته شد، از جایی آغاز می.شود که رامسس پس از یک پیروزی نظامی در رتنو، واقع در جنوب قادش، صحیح و سالم در خیمه.اش نشسته است.

او در جنوب شهر شبتونه با دو عرب بدوی دیدار می.کند که می.گویند فرستادگانی هستند که از وفاداری به پادشاه حتیان دست برداشته و به مصریان پیوسته.اند.دو عرب بدوی به رامسس دوم گفتند که موواتالی همراه با متحدان پرشمار خود و ارتش.های گردونه.های این متحدان در خالب به انتظار ایستاده است، زیرا از این می.ترسد که قدرت فرعون در جهت جنوب به حرکت درآید و با او رو در رو شود.
رامسس دوم که از شنیدن این خبر دل و جرأت پیدا کرده بود، در راس لشکر آمون، به سوی قادش حرکت کرد و سه لشکر دیگر را پشت.سر گذاشت تا بعدا به او بپیوندند.متاسفانه آنچه دو عرب بدوی به رامسس دوم گفته بودند، حقیقت نداشت. رامسس فقط زمانی به این نکته پی برد که لشکر آمون او از قادش گذشت و بر تپه.ای در شمال غربی شهر خیمه زد. در لحظاتی که رامسس در خیمه.گاه مستقر می.شد تا قدری استراحت کند، دیده..ورهایش دو سرباز وابسته به سپاه حتیان را دستگیر کردند و برای بازجویی به حضورش آوردند.

گرچه اطلاعی از جزئیات بازجویی آن دو در دست نیست، احتمال زیاد می.دهند که رامسس دوم به زور شکنجه از آنها اعتراف گرفت. خبرچین.ها، دست.کم این بار، حقیقت را بر زبان آوردند. رامسس دوم، با تاسف متوجه شد که فریبش داده.اند. موواتالی آن دو عرب بدوی را به قصد انتشار اطلاعات غلط درباره محل اقامتش به آنجا فرستاده بود.
در واقع موواتالی و متحدانش در پشت شهر قادش کمین کرده بودند تا مصری.ها را به دام بیندازند.با توجه به اصل خطاناپذیر بودن فرعون، فرماندهان ارتش رامسس دوم اعتراف کردند که می.بایست پیشاپیش می.دانستند که ارتش حتیان با 37 هزار سرباز (تقریبا دو برابر سربازان ارتش مصر در آن نقطه) در پشت شهر قادش پنهان شده است و برای حمله به آنها آمادگی دارد. باید اذعان کرد که آنها از امکانات و فناوری.های امروزی، مانند رادار و روش.های شناسایی هوایی برخوردار نبودند. اختراع ابزاری چون تلسکوپ، فقط پس از گذشت 3هزار سال از آن تاریخ تحقق یافت.

رامسس دوم در پاسخ به این خبر جدید، بخش غیررزمی سپاهش (به اضافه چندتایی از همسرانش) را به نقطه.ای امن هدایت کرد و بی.درنگ، وزیرش را به عقب فرستاد تا به باقی.مانده سپاه اعلام کند که هرچه زودتر آماده حرکت شوند.

حتیان حمله را آغاز کردند
همچنان که لشکر رع به خیمه.گاه سلطنتی نزدیک می.شد، چیزی حدود 2500گردونه ارتش حتیان که به گردونه.های شکست.ناپذیر معروف بودند از تپه.های اطراف سرازیر شدند و نیروهای دفاعی رامسس را درهم کوبیدند. گردونه.های حتیان، خاک سرخ رنگ سوریه را با چرخ.هایشان زیرورو کردند و ارتش مصر را که احتمالا به آخرین دقیقه.های یک روز راهپیمایی طولانی رسیده بود و نفراتش برای شام خوردن تدارک می.دیدند به هراس افکندند.

در حالی که گردونه.های مصری برای دفاع در برابر پیاده نظام طراحی شده بودند، گردونه.های حتیان با گنجایش سه جنگاور به جای دو جنگاور، در پیشاپیش سپاهیان مهاجم به پیش می.تاختند. صدای تالاپ تالاپ سم 10هزار اسبی که لحظه به لحظه نزدیک.تر می.شدند، به اضافه ابر برخاسته از غباری که گردونه.ها را محاصره کرده بود، برای وحشت انداختن در دل جسورترین دشمن کفایت می.کرد. یک سرباز، افسار اسب را در دست داشت و دو سرباز دیگر نیزه به دست آماده حمله بودند. گردونه.ها با قدرت تمام از دل لشکر رع که در جلگه.ای به درازای دو کیلومتر پخش شده بود، گذشتند.

پس از آنکه لشکر رع به انبوهی از سربازان آشفته تبدیل شد، گردونه.ها چرخی زدند و راه خیمه.گاه فرعون را در پیش گرفتند. لشکر آمون رامسس، درحالی که بقایای لشکر رع برگشته بودند و به سوی خیمه.گاه می.شتافتند و در جناحین سپاه مصر. آشوب می.انداختند، ضربه اصلی حمله را دریافت کرد.
تیرهای رها شده از کمان.ها صفیرکشان به هر سویی در پرواز بودند. مصری.ها هنگام عقب.نشینی، بخش دفاعی خیمه.گاه را در هم ریختند و بسیاری از سربازانی که از برابر نخستین حمله گردونه.ها گریخته بودند، با آتش سربازان خودی کشته شدند در حالی که گردونه.های حتیان برای حمله.ای دیگر آماده می.شدند.

با نزدیک.تر شدن ابر برخاسته از گردوخاک گردونه.های حتیان و انبوه.تر شدن تیرهایی که به سوی سپاهیان مصر پرتاب می.شد، اوضاع مصری.ها لحظه به لحظه ناامیدکننده.تر می.شد. روحیه سربازان مصری به پایین.ترین حد ممکن سقوط کرد و بسیاری از آنها میدان نبرد را ترک کردند تا جان سالم به در برند. اوضاع به قدری وخیم شد که چیزی نمانده بود رامسس دوم به نخستین فرعون اسیر شده به دست دشمن هنگام جنگ تبدیل شود؛ ننگ به تمام معنا. چنین واقعه.ای به ناپایداری سیاسی مهمی در مصر می.انجامید.

دروغ.بافی آغاز می.شود
بایگانی.های رسمی تاریخ مصر که در معابد نگهداری می.شوند، در این نقطه، سرشار از شک و تردید هستند. در ترجمه همواره ستایش شده میریام لیختهایم از خبرنامه مربوط به این جنگ چنین گفته می.شود؛ «نیروهای دشمن از صفوف ختیان [حتیان]، بندگان و پیروان اعلیحضرت [رامسس دوم] را که در کنارش حضور داشتند، محاصره کردند.
وقتی چشمان اعلیحضرت به آنها افتاد، در یک آن همچون پدرش مونت [رب النوع مصری جنگ که رامسس غالبا با ادعای ارتباط پدر و فرزندی بین خودش با او از او یاری می.طلبید] از جا برجهید. او در حالی که سلاح برمی.داشت و زره به تن می.کرد، به ست [رب النوع مصری مو سرخ هرج و مرج] در لحظه اقتدار، شباهت داشت. بر اسب بزرگش که «پیروزی در طیوه» نامیده می.شد نشست و تنها به تاخت از آنجا خارج شد. اعلیحضرت سرشار از قدرت بود و دلی چون دلیر شیر داشت و کسی را یارای ایستادن در برابرش نبود.

سراسر زمین اعلیحضرت در کام آتش می.سوخت، او تمام کشورها را با دم شاهانه.اش به آتش می.کشید. چشمانش در حالی که به سربازان دشمن می.نگریست، به آنها حمله می.کرد. قدرتش همچون شعله. آتش در برابر آنها زبانه می.کشید؛ او نیازی به انبوه سربازان بیگانه نداشت؛ آنها را همچون زباله می.دانست. اعلیحضرت به صفوف سربازان دشمن از سرزمین ختیان [حتیان] و چندین کشور همراهش یورش برد. اعلحضرت به ست، آن الهه. بزرگ و قدرتمند و ساخمت [الهه خشمگین و شیر سری که غالبا مصریان باستان را در جنگ همراهی می.کرد] در لحظه خشم گرفتن بر دشمنان شباهت داشت.

اعلیحضرت تمام نیروهای دشمن از سرزمین ختیان [حتیان] را با همراهی روسای بزرگ قبایل و تمام برادرانش و تمام روسای قبایل از تمام کشورهایی که با او همراهی کرده بودند کشت، در حالی که سواره نظام و پیاده نظامشان رو به زمین برخاک افتاده و یکی روی دیگر قرار گرفته بودند. اعلیحضرت آنها را در مواضع خودشان کشت؛ آنها از برابر اسبان اعلیحضرت به این سو و آن سو می.گریختند و اعلیحضرت تنها بود، هیچ.کسی همراهش نبود.اعلیحضرت کاری کرد که دشمن از سرزمین ختیان [حتیان] با صورت بر خاک افتادند، یکی روی دیگری، درست مانند تمساح.ها هنگامی که در آب رود اورونتوس (نهر العاصی) می.افتند.
حقیقت ماجرا، تا حدودی چیزی دیگر بود. رامسس دوم به جای رودررو شدن با رسوایی ناشی از اسارت، بر گردونه خود نشست و گارد سلطنتی.اش را در یک سلسله ضدحمله درگیر و هدایت کرد. او بی.رحمانه و خشمگینانه می.جنگید و سربازانش را ترغیب می.کرد تا حتیان را اسیر کنند و شکست دهند. چند عامل به او کمک کرد.نخست آنکه، او برخلاف ادعایش در این پیکار تنها نبود. لشکر آمون رامسس گرچه بر.اثر حمله حتیان از هم پاشیده بود، گارد شخصی.اش که از نخبگان ارتش مصر برگزیده شده بودند، در حالی.که رامسس آخرین تلاش خود را به عمل می.آورد، پابه.پای او می.جنگیدند.

از راه رسیدن سپاهیان کنعان، متشکل از سربازان زبده.ای که رامسس آنها را در آمور پشت سر گذاشته بود، نیز مفید واقع شد. با رسیدن نیروهای کمکی از چندین جهت، نیروی گردونه.های حتیان که بزرگی ابعادشان در مقایسه با گردونه.های مصری از قدرت و سرعت عملشان می.کاست، مجبور شدند در چندین جبهه درگیر شوند و بجنگند که این خود از شدت حمله.های آنها می.کاست.موثرتر از هر عامل کمکی دیگر، شاید این اعتقاد حتیان بوده باشد که گمان می.کردند به پیروزی رسیده.اند و به همین علت آرایش تهاجمی خود را بر هم زدند تا به غارت خیمه.گاه مصریان بپردازند.
وقتی مصری.ها و گردونه.های سبک.ترشان به حرکت درآمدند و به ضدحمله پرداختند، توانستند حتیان سرگرم گنج.یابی را با سهولت نسبتا بیشتری بیابند و شکار کنند. تعدادی از بزرگان حتیان - از جمله دو برادر موواتالی- کشته شدند. موواتالی به جای آنکه با رامسس از نو سر بلند کرده.ای رویارویی کند که لشکرهای ست و پتاحش هنوز به میدان نبرد او نرسیده بودند، تصمیمی احتیاط.آمیز برای عقب.نشینی به قادش گرفت.روز بعد، دو دشمن مجددا رودرروی هم ایستادند و جنگ بدون نتیجه قطعی به پایان رسید. سپاهیان هر دو طرف تلفات سنگین متحمل شدند. در حالی که رامسس دوم خود را از دام نوعی اقدام ساده.لوحانه رهانیده بود که امکان داشت به بهای از دست رفتن جانش تمام شود، این جنگ با آنچه بتوان عنوان پیروزی به آن داد فرسنگ.ها فاصله داشت.

رامسس دوم با آنکه بیشترین کوشش ممکن را به عمل آورد، نتوانست خطوط دفاعی حتیان را در هم بشکند.در روایتی که رامسس دوم از این واقعه می.گوید، ادعا می.کند که موواتالی درحالی.که تقاضای بخشودگی می.کرد، روی زانو افتاد و به حضور او رسید. ولی زمانی که رامسس دوم در سمت جنوب عقب.نشینی کرد و نخست به دمشق و سپس به مصر رسید، حتیان همچنان قادش را در تصرف خود داشتند. این روایت نقل شده از سوی حتیان پذیرفتنی هم به نظر می.رسد زیرا رامسس دوم چند سال بعد دوباره به آن نقطه بازگشت و یک بار دیگر کوشید قادش را تصرف کند، سپاهیان موواتالی مصری.ها را تعقیب کرده و توانستند قلمروهای رامسس دوم را در سمت جنوب تا حومه دمشق (که آن روزها اوبی نامیده می.شد) به تصرف خود درآورند.

میراث یک دروغ
رامسس دوم در مأموریت برای تسخیر شهر قادش ناکام شده بود، بخشی از سرزمین.های زیر فرمان خود را از دست داده و خسارات مالی و جانی سنگینی به سپاهیان خود وارد آورده بود.
با این وجود، وقتی به مصر بازگشت، به پیکاری پردامنه برای حک کردن «پیروزی افتخارآفرین» خود بر دیوارهای معابد سراسر کشورش دست زد. او به هیچ وجه با مشکلی در راه عملی کردن نقشه.اش مواجه نبود؛ فرعون.های مصر با خطر استیضاح شدن از سوی مقامی دیگر مواجه نمی.شدند. مساله، بیشتر یک مساله «چرایی» بود.

یکی از دلایل چنان اقدامی این بود که رامسس دوم به دنبال درگذشت پدرش، به تثبیت قدرتش نیاز داشت. بازگشت به وطن با لب و لوچه آویزان می.توانست مشروعیت جانشینی او را متزلزل کند. مصر تازه می.خواست به خود بیاید و از فروپاشی ناشی از سقوط سلسله هجدهم نجات یابد و حتیان در مدتی که ستی به مختصر پیشرفتی دست یافته بود، از قدرت کافی برخوردار بودند.
رامسس دوم با پیش کشیدن پیروزی در جنگ، به تحکیم پایه.های اعتماد مردم مصر به سلطنت خود یاری رساند. زیر دستان ناراضی در حاشیه.های مصر، مانند نوبیایی.ها با شنیدن داستان عصبانیت او در جنگ، بخشی از اراده خود برای شورش کردن را از دست دادند در حالی.که دشمنان همیشگی.اش، مانند لیبیایی.ها، از آن پس کمتر به فکر حمله به مصر افتادند.
گرچه رامسس دوم در دوره تدارک حمله به قادش مرتکب اشتباه راهبردی بسیار مهمی شد، با این حال او توانسته بود راهش را با جنگ و گریز باز کند و از معرکه خارج شود. میل شخصی رامسس برای باور کردن سخنان دو عرب بدوی و شتاب بعدی او در جدا شدن از پیکره اصلی سپاهیانش، از وجود یک فرمانده جوان و شتاب.زده حکایت داشت که از سنین بیست و چند سالگی فراتر نرفته بود. آنچه مایه سربلندی او می.شود این است که اشتباهش را دوباره مرتکب نشد.

در سال.های بعد، چندین بار با حتیان جنگید. رامسس دوم در سومین جنگ، بخش بزرگی از زمین.هایی را که در جنگ دوم از دست داده بود، از جمله اوپی را از حتیان پس گرفت. او در هشتمین و نهمین سال سلطنتش قلمروی مصر را در آموروی شمالی گسترش داد و عملا به شمال قادش نیز رسید. تا آن زمان هیچ یک از فراعنه مصر سپاهیانش را تا آن نقطه شمالی هدایت نکرده بود، به استثنای تحوطمس سوم که صد سال پیش.تر به این مهم نائل آمده بود. از افسانه قدرت نظامی در قادش برای هراس افکندن در دل دشمنان رامسس استفاده می.شد؛ به استثنای حتیان که او هیچ.گاه در شکست دادنشان پیروز کامل نشد.

پیروزی.ها و تصرفات ارضی رامسس دوم در سوریه و شرق طالع (سرزمین.های ساحل شرقی مدیترانه) در معرض خطر دائمی بودند و دولت.شهرها پیوسته بین مصریان و حتیان دست به دست می.شدند. موواتالی، دشمن دیرینه رامسس دوم چشم از جهان فروبست و حتیان با مسائل خاص جانشینی برای او مواجه شدند. تا این زمان رامسس دوم به احتمال بسیار زیاد به این نتیجه رسیده بود که پیشروی.های بیشتر در سمت شمال و تصرف زمین.های مورد اختلاف، دیگر به زحمت و هزینه.اش نمی.ارزد.
در این هنگام او با کشور لیبی در غرب مصر نیز اختلافاتی پیدا کرده بود. هاتوسیلوس سوم - پادشاه جدید حتیان - نیز بر اثر ظهور دوباره قدرت آشور در بین.النهرین که حاشیه.های شرقی امپراتوری او را تهدید می.کرد، با مشکلاتی مواجه شده بود. گرچه مصر و حتیان دشمنانی ارزشمند بودند، جنگ.هایی مهم.تر در سال.های بعد پیش رو داشتند.

درنتیجه پس از دو سال مذاکره - یعنی در سال 1280 پیش از میلاد و در بیست و یکمین سال سلطنت رامسس دوم- نخستین عهدنامه صلح یک دولت با دولت دیگر بین این دو قدرت امضا شد و هر یک از طرفین قول دادند که به یکدیگر حمله نکنند و در صورت حمله دولتی ثالث به هر یک از آنها یا بروز قیام داخلی در هر یک از آنها به کمک یکدیگر بشتابند. گرچه مصری.ها از ادعاهای خود بر قادش و آمورو دست برداشتند، در کارهای بازرگانی، امکان دسترسی آزادانه تا شمال شهر بندری اوگاریت (نزدیک لاذقیه در سوریه) به دست آوردند و حتیان نیز اجازه یافتند از بندرهای مصر در فینقیه استفاده کند.

بلندپروازی مغرورانه در تاریخ
دروغ.بافی رامسس دوم درباره جنگ قادش می.تواند نخستین کوشش مدون برای تشریح پیروز شدن با کمال ناباوری باشد. مباحثات انجام شده درباره تاثیر این دروغ.بافی باید با این واقعیت تعدیل شود که در سده پنجم میلادی کسی نبود که بتواند خط هیروگلیف را بخواند. گذشته از این، بسیاری از یادمان.های تاریخی رامسس دوم از جمله پایتختش پی – رامسس که بر اثر تغییر مسیر رود نیل آسیب دید و ناپدید شد، چندین سده از عمرش را زیر میلیون.ها تن ماسه مصری به سربرد. به این ترتیب، اقدامات او در قادش و انتشار گسترده آن دروغ، بیش از هزار سال در حکم درسی بزرگ برای رهبران جویای نام عمل می.کرد.

لیکن در دهه 1800 دنیای مصریان باستان همچنان که باستان.شناسان و هیروگلیف.ها تدریجا رمزگشایی و خوانده می.شدند، به موضوعی جذاب تبدیل شد. پیکره عظیم رامسس دوم در الاقصر که با صحنه.هایی از جنگ قادش همراه شده بود، الهام.بخش آفرینش شهر معروف به «اوزیماندیاس» از سروده.های پرسی بیشه شلی شد که به مشاهده عمل احمقانه بلندپروازی مغرورانه انسان اختصاص یافته بود.
غرور بدون تردید یکی از عوامل. موثر در طرح ادعای پیروزی رامسس در قادش بود. او مردی جوان بود، به سرنوشت خود باور داشت و از اشتباهی بزرگ جان سالم به در برد تا از خودستایی و دروغ.بافی.اش لذت ببرد. نوعی تشابه جالب بین رامسس دوم و تاریخ نزدیک.تر به عصر ما را شاید بتوان در کیش دیکتاتور پرستی رایج در بسیاری از نظام.های خودکامه پیدا کرد. این تشابه تاحدودی از دوره. سلطنت ناپلئون بناپارت آغاز شد.
او همچون فرعون.های رامسس نام، مردی بود با استعداد تخصصی نظامی و خودبزرگنمایی تاریخی. ناپلئون در خاطراتش می.گوید که حمله به مصر را با یک هدف انجام داد: افتخارآفرینی. هزاران سال پیش از او فراعنه مصر به ویژه رامسس دوم، ارتش.های خود را با همین استدلال در سرزمین.های مجاور به حرکت درآورده بودند. ولی ناپلئون در مقایسه با رامسس دوم بیشتر به یک فرمانروای کشورگشا شباهت داشت.

در حالی.که رامسس از جاودانه.سازی دروغ.بافانه نقش خود در جنگی بزرگ بر سر دوره 62 ساله پس از قادش خوشحال بود، ناپلئون همچون قهرمان محبوبش اسکندر مقدونی، خود را همواره یک سرباز می.دانست.
نوادگان سیاسی حقیقی رامسس دوم، نظام.های خودکامه سده بیستم بودند. دیکتاتورهای حاکم در بلوک شرق مانند استالین در اتحاد شوروی و چائوشسکو در رومانی با شیفتگی عجیبی که به برپا داشتن پیکره.های خود و به ویژه نادیده انگاشتن حقیقت داشتند، شدیدا از سنتی پیروی می.کردند که رامسس دوم پایه.گذاری کرده بود.
آنها به احتمال زیاد از رامسس آموخته بودند که اگر دولت مهار تمام اطلاعات را در اختیار خود بگیرد در آن صورت حقیقت می.تواند همان چیزی باشد که آنها می.خواهند باشد. مشابهات با جنگ قادش رامسس دوم را می.توان در راهپیمایی بزرگ به رهبری مائوتسه تونگ و افسانه.های مربوط به کیم ایل سونگ و کیم ایل جونگ، از رهبران کره شمالی مشاهده کرد. تفاوت در آن است که رامسس دوم از تبلیغات نظامی برای پی.ریزی بنیان.های پایداری سیاسی و اقتصادی و افزودن بر رفاه زیردستانش استفاده می.کرد ولی دیکتاتور عصر جدید به ندرت توانسته است به توفیقی در این زمینه برسد.

گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 171]