نگاهي به ملاحظات اخلاقي در علم پايان دوران پيشمرگي حيوانات

واضح آرشیو وب فارسی:ايتنا: نگاهي به ملاحظات اخلاقي در علم پايان دوران پيشمرگي حيوانات
اندي كوگلان

ترجمه؛ زينب همتي

طي 10 سال آينده چندين ميليون موش، خرگوش و رات به نام علم محكوم به مرگ مي شوند. به زعم برخي، اين كار يك قصابي غيرقابل بخشش است. به زعم برخي ديگر استفاده از حيوانات تنها راه مناسب براي آزمودن داروها، مواد شيميايي و همچنين شيوه هاي درماني جديد است. وليكن طي هفته هاي گذشته، برخي از دولت هاي غربي در تدارك مصوباتي برآمدند كه مي تواند شديداً بر اين جدل عاطفي و قطبي شده تاثير بگذارد. اكنون نشانه هايي در دست است كه نشان مي دهد سياستمداران ممكن است در حال مهيا كردن وضعيتي باشند كه طي آن امكان آزمايش روي حيوانات به طور كلي از ميان برود. عامل اين حركت جديد يك منبع غيرقابل انتظار بوده است؛ سازمان همكاري و توسعه اقتصادي اروپا (OECD) يا كلوپ خصوصي ثروتمندترين كشورهاي جهان. در ماه مه گذشته اعضاي OECD براي اولين بار موافقت كردند كه چهار نوع آزمون ايمني مواد بدون استفاده از حيوانات صورت گيرد. اين تصميم به تنهايي موجب خواهد شد ميليون ها حيوان آزمايشگاهي به كار گرفته نشوند.

اين تصميم يك پيروزي براي OECD محسوب مي شود چرا كه بسياري بر اين عقيده اند كه اعضاي اين سازمان، مسوول رشد آرام شيوه هاي جايگزين براي آزمون ايمني مواد شيميايي هستند. نظام تصميم گيري دولتي به شيوه يي است كه همه اعضا بايد قبل از آغاز استفاده از آزمون با آن موافق باشند. بنابراين حتي اگر يك عضو با استفاده از يك شيوه آزمون ايمني مخالفت داشته باشد، مباحثات متوقف مي شود. در گزارشي كه توسط مركز اروپايي تاييد شيوه هاي جايگزين (ECVAM) تهيه شده است، سرعت آرام پيشرفت امور مورد انتقاد قرار گرفته است. در انگلستان نيز در گزارشي كه توسط مجلس سنا انتشار خواهد يافت، انتظار مي رود تحقيقات در زمينه توسعه شيوه هاي جايگزين براي آزمودن ايمني مواد شيميايي مورد تشويق واقع شود.

در حالي كه طرفداران استفاده از شيوه هاي جايگزين به جاي استفاده از حيوانات از پيشرفت امور اظهار رضايت نمي كنند، برخي ديگر معتقدند تصميم اخير جامعه اروپا (OECD) نشانه آغاز دوره جديدي از تكوين و توسعه نگرش هاي جديد است. آزمون هاي جديد كه در اين كشورها آغاز خواهد شد، مي تواند زمينه را براي توسعه تكنيك هاي قابل اعتماد فراهم سازد. اكنون طرفداران حقوق حيوانات اميد فراواني به اين روش هاي جديد يافته و معتقدند شيوه هاي جايگزين با سرعت توسعه خواهند يافت. چه عاملي باعث كندي امور در پيشرفت شيوه هاي جايگزين بوده است؟ دكتر «جان مك آردل» مدير بنياد تحقيقات جايگزين در مينه سوتا انگشت خود را به سوي دولت امريكا و سازمان حفاظت محيط زيست امريكا نشانه مي رود. در بسياري از كشورهاي اروپايي در مواردي كه امكان استفاده از شيوه هاي جايگزين فراهم است، آزمون دوز كشنده 50 درصد (LD50) غيرضروري تشخيص داده مي شود. در اين آزمون خشن، گروه حيوانات در مقابل تراكم هاي متفاوت از مواد شيميايي سمي قرار داده مي شوند تا زماني كه 50 درصد از آنها از ميان بروند. در امريكا استفاده از شيوه هاي جايگزين بسيار ديرتر از كشورهاي اروپايي ممكن شد. «ريچارد هيل» نماينده سازمان حفاظت محيط زيست امريكا در اتحاديه اروپا مي گويد اين سازمان به لحاظ نبود ساختار اداري و همچنين عدم اعتماد به همه چيزهاي نوين، دچار محافظه كاري مزمن است. به نظر «هيل» آزمون هاي تعيين سميت به خوبي جا افتاده و امكان استفاده از شيوه هاي جايگزين فراهم نيست. با اين وجود «هيل» معتقد است دورنماي تغييرات در حال نمايان شدن است.

عامل مهم اين تغييرات به زعم «هيل»، كميته ارزيابي شيوه هاي جايگزين است كه در سال 1996 تاسيس شده و هدف آن بررسي شيوه هاي قديم و جديد براي اولين بار است. براي نمونه در فوريه گذشته سازمان حفاظت محيط زيست امريكا كارگاهي تشكيل داد كه در آن به محققان مي آموختند چگونه مي توان به جاي استفاده از 25 حيوان آزمايشگاهي، از 9 حيوان استفاده كرد تا LD50 مواد محاسبه شود. وليكن به نظر منتقدان، اين ميزان هنوز كفايت نمي كند. قوانين موجود در امريكا بايد اصلاح شود تا بتوان همچون اروپا آزمايشگاه ها را مجبور كرد به جاي استفاده از حيوانات آزمايشگاهي از شيوه هاي جايگزين استفاده كنند. مشكل بزرگ و ديگري كه «مك آردل» به آن اشاره مي كند، تغييرات اخير در قوانين حمايت از حيوانات امريكا است. دو ماه پيش طي تغييرات ايجاد شده در اين قوانين، موش رات و پرندگان از رده حيوانات مورد حمايت اين گروه خارج شدند. اين بدان معني است كه انجمن حمايت از حيوانات امريكا، حمايت خود را از قريب به 95 درصد از حيوانات آزمايشگاهي سلب مي كند.

«هيل» معتقد است تمايل كمتري براي استفاده از آزمون هاي آزمايشگاهي روي موجود زنده در امريكا وجود دارد، ولي در عين حال اذعان مي كند شيوه هاي جايگزين معمولاً در اين موارد كمتر مورد استفاده قرار مي گيرد. براي نمونه شيوه هاي جايگزين براي نشان دادن ميزان حساسيت آفريني مواد شيميايي روي چشم به سادگي وجود ندارد. نكته بنيادي آن است كه هر شيوه جديدي بايد در نهايت بتواند حداقل به اندازه شيوه هاي قديمي در جهت حمايت از سلامت انسان يا محيط زيست به كار گرفته شود، يا اينكه بسيار موثرتر از شيوه هاي گذشته باشد. «فرد استاكس» از كميته ارزيابي شيوه هاي جايگزين مي گويد؛ «غيرمسوولانه است اگر چنانچه شيوه هايي مورد استفاده قرار گيرد كه نتوان آن را براي حمايت از سلامت انسان يا محيط زيست به كار گرفت.» اگر استفاده از شيوه هاي جايگزين بدون بررسي كافي صورت گيرد، ممكن است يك توليدوميد ديگر روي دست ما بماند.

به رغم همه مشكلات، اكنون در امريكا نيز توافق عمومي بر اين است كه بايد رنج و صدمات وارده بر حيوانات آزمايشگاهي به حداقل ممكن برسد. طرفداران حقوق جانوران معتقدند دليل آنكه امريكا در اين زمينه از اروپا عقب مانده، اين است كه مردم امريكا در مقايسه با اروپاييان به حيوانات توجه كمتري دارند. عامل ديگري كه باعث كندي پيشرفت در استفاده از شيوه هاي جايگزين در امريكا مي شود، كمبود بودجه در اين زمينه است. «هرمن كوتر» كه براي مدت هاي طولاني برنامه هاي اتحاديه اروپا در تهيه دستورالعمل براي استفاده از حيوانات آزمايشگاهي را سرپرستي كرده، معتقد است همواره عدم انطباق كامل بين آنچه مردم مي خواهند و آنچه دولت در اختيار آنها مي گذارد، وجود دارد. «كوتر» مي گويد تعداد پيشنهادهاي جديد براي استفاده از شيوه هاي جايگزين در حال كاهش است، چرا كه آزمايشگاه ها و همچنين مقامات اداري، آمادگي استفاده از روش هاي نوين را ندارند. غالب شيوه هاي جايگزين به وسيله موسسه هاي خصوصي يا گروه هاي علمي وابسته به انجمن هاي حمايت از حيوانات به وجود آمده است. دولت بريتانيا سالانه كمتر از 60 هزار پوند را براي تحقيقات در زمينه توسعه روش هاي جايگزين اختصاص مي دهد. اين ميزان از اختصاص بودجه بسيار ناچيز است. بايد در نظر داشت هرگونه پيشرفت در زمينه توسعه روش هاي جايگزين اهميت اقتصادي فراواني دارد، چرا كه هزينه پرورش و نگهداري اين حيوانات بسيار زياد است. در هر حال به نظر مي رسد دولت ها در حال رعايت نظرات افراد و انجمن هايي هستند كه از حقوق حيوانات حمايت مي كنند. اين امر در نهايت ممكن است موجب شود برخي آزمون هاي سنتي تعيين ايمني مواد منسوخ اعلام شوند. انجمن هاي حمايت از حيوانات در سال جاري براي اولين بار اجازه يافتند به صورت يك نمايندگي واحد تحت نام انجمن بين المللي حمايت از حيوانات در جلسات OECD شركت كنند. آنها در اين جلسات صاحب راي نيستند، اما نقش اساسي در تغيير لحن و محتواي مصوبات داشته اند. طي چند هفته گذشته اين انجمن بين المللي پيروزي بزرگي را در زمينه آزمون سرطان زايي مواد شيميايي به نام خود رقم زد. به طور سنتي براي آنكه بتوان نشان داد يك ماده شيميايي جديد قابليت سرطان زايي دارد يا خير، به تعدادي بين 500 تا هزار جونده و دو سال وقت نياز است. وليكن شيوه هاي جايگزين آزمون سرطان زايي كه متضمن استفاده از بافت جنين هامستر سوري است، مي تواند اين كار را طي چند روز صورت دهد. اين امر باعث صرفه جويي مقدار قابل توجهي پول و نجات جان هزاران حيوان آزمايشگاهي مي شود. در واكنش نسبت به خواست عمومي و به ويژه طرفداران حقوق حيوانات و همچنين دانشمندان، كميسيون اروپايي توسعه شيوه هاي جايگزين را مورد حمايت بيشتري قرار داده است. اكنون به زعم بسياري عامل عمده محدودكننده، پشتيباني مالي براي ايده هايي است كه به سرعت در حال توسعه است.

NewScientist.com
شنبه 9 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايتنا]

[مشاهده در: www.itna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 77]