عاشقانه عکس.بگیرید، جهان خودش سراغ شمامی.آید

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: یلدا راه نجات

توی شلوغی و تراکم ایستگاه مترو ناخودآگاه گوش.هایم به حرف.های یکی از مسافران که خبر کسب جایزه photo awards توسط یک عکاس ایرانی (مجید سعیدی) را به دوستش می.داد تیز می.شود.
به این بهانه با مجید سعیدی عکاس به نام مطبوعات و خبرگزاری.ها که تا کنون جوایز بسیاری را کسب کرده و نامزد جایزه معتبربنیاد لوسی می.باشد، درباره عکاسی خبری گفت.و.گویی کردم. پیدا کردنش کار سختی نبود کافی بود در اینترنت نامش را جستجو کنم و از میان صفحات وب به وبسایتش مراجعه کرده وشماره تماسش را در ایران و افغانستان به دست آورم. مجید سعیدی به افغانستان کوچ کرده؛ سرزمینی که سنگفرشش مینهای انفجاری است و با زبان دوربین با ما حرف می.زند. عکس.هایش تلخ است و سرشار از ناگفته.ها و چه هوشمندانه چشمان سرشار از رنج و چهره.های درهم رفته مردان، زنان و کودکان افغان را برایمان به تصویرمی کشد.

افعانستان؛ مرزی میان تاریکی و روشنایی
دوربین؛ دریچه.ای به سوی واقعیت
می.گویند عکس تنها ابزاری است که زمان را برای لحظه.ای متوقف می.کند؛ لحظه.ای که تاریخی را در خود نگه می.دارد؛ معیار و تعریف عکس خبری کاملا مشخص است. عکس خبری، انتقال دهنده و بیان کننده یک خبر مهم است و مجید سعیدی با قریحه ژورنالیستی خود به دنبال ثبت عکسهایی است که در پوشش.های خبری از نظر.ها دور می.ماند. دوربینش گرسنه عکس است و او شکارچی لحظه.های تکرار نشدنی.
شنیده بودم و خوانده بودم که قاطع است و جدی با روحیه ستیزه جو و منش استقلال طلب که باعث شده بود هیچ.گاه وابسته به میز و صندلی نباشد. با وجود تردیدی که داشتم دل به دریا زدم و با او درخواستم را مطرح کردم تنها دلخوشیم این بود که می.دانستم به تازه کار.ها بها می.دهد..... خواه ناخواه تکه کلام ایشان بود که برای بیشتر تاکید از آن بهره می.برد. مصاحبه با مجید سعیدی را در زیر می.خوانید.

پیش از هر چیز، عکاسی خبری را به طور دقیق تعریف کنید؟
شاخه.ای از هنر است و.. همان طور که از نامش پیدا است بیان کننده و انتقال دهنده یک رویداد مصور خبری است؛ پدیده.ای است جهانی و مشترک که مرز.ها را در می.نوردد و و اقعیت.هایی را که در کلام نمی.گنجد ثبت می.کند.

به اعتقاد برخی از اهالی فن، عکاسی خبری را نمی.توان در چارچوب هنر.ها به شمار آورد؛ معرفی عکاسی خبری به عنوان یک هنر مستقل، با اشکال.ها و ابهام.هایی همراه است؛ زیرا هنر آفریده تفکر بشر است، حال آنکه عکاس خبری چشم سوم انسان.ها است؛ هدف اصلی عکاسی خبری ثبت اتفاق.ها و رویداد.ها به صورت واقعی است و عکاس مجاز نیست، عکس خبری و مستند را با ایده هنرمندانه، در نظر گرفتن اهمیت کادربندی، انتخاب زاویه دید و لنز مناسب تغییر دهد. چون موجب سلب اعتماد مخاطبان عکس.های خبری می.شود؛ در نتیجه این تفکر یک هنرمند نمی.تواند عکاس خبری باشد،
اما چیزی که هست یک عکس خبری باید صادق، آگاهی دهنده و جذاب باشد.

جایگاه عکاسی خبری در ایران و جهان را تشریح کنید؟
جایگاه عکاسی خبری ایران و جهان را باید جدای از یکدیگر بررسی کرد. بر خلاف باورهای پیشین بسیاری از عکاسان ایرانی و خودم که عکاسی خبری ایران را رو به رشد ارزیابی می.کردیم، هم اکنون این عقیده را ندارم.

چطور؟
متأسفانه عکاسی خبری ما در مقایسه با آنچه در مطبوعات و خبرگزاری.های جهان اتفاق می.افتد، جایگاهی ندارد؛ برای مثال.. همان طور که روزنامه.های ایران را نمی.توان با روزنامه نیویورک تایمز مقایسه کرد، نمی.توان عکاسی خبری ایران را با دنیا مقایسه کرد. هرچند گه.گاه چهره.هایی در میان عکاسان خبری ایرانی در سطح بین الملل مطرح شدند و می.شوند و جوایزی کسب کردند و بازهم خواهند کرد، اما در مقایسه با عکاسی کشورهای دیگری همچون بنگلادش که کشور فقیر و عقب مانده.ای هم به شمار می.رود، در نوع آموزش، نوع برخورد با سوژه و استفاده عکس در مطبوعات و خبرگزاری.ها، عکاسی خبری ایران جایگاه چشمگیری ندارد.

عکاسی خبری در ایران حول محور چند روزنامه و خبرگزاری نه چندان حرفه ایی تعریف می.شود و دایره رقابت و رشد عکاسان خبری کوچک است؛ در این فضا عکاسانی که با استانداردهای بین المللی عکاسی حرفه.ای فاصله زیادی دارند، همدیگر را با اختصاص القاب پرطمطراق وعنوان.های دهان پرکن بزرگ می.کنند؛ بدون اینکه معیار.هایشان در این عرصه با معیارهای عکاسان حرفه.ای بین المللی مطابقت داشته باشد؛ از همین رو است که عکاسان ایرانی در جهان نامی ندارند و شناخته شده نیستند.

این عکاسان در عرصه کوچک عکاسی در داخل کشور، خود را بزرگ می.بینند و در راهروهای خودبینی.هایی که ایجاد کرده.اند، رفت و آمد می.کنند، در حالی که دنیای عکاسی خبری بزرگ.تر از این است؛ جالب.تر آنکه، در هیچ کجای دنیا، برگزاری مسابقه.ها و جشنواره.های عکاسی به اندازه ایران نیست؛ آن هم مسابقه.هایی که ضعیف وفاقد اثرگذاری مثبت و ثمربخشی هستند.

به بیان دیگر با برگزاری این مسابقه.ها سفره.ای گسترده می.شود که گروه.های مختلفی از آن نفع می.برند؛ بدون اغراق می.توان گفت این فعالیت.ها یک نوع شیادی برای گردآوری مجموعه.های عکس و کامل کردن آرشیو سازمان.های برگزارکننده جشنواره.های عکس است و در عین حال خیانت به حوزه عکاسی خبری و جوانان فعال در این عرصه به شمار می.رود.

عوامل موفق نبودن عکاسی خبری ایران چیست؟
جدای از توانایی.ها و استعدادهای شخصی عکاسان، عکاسی خبری ایران در جهان به چند علت، حرفی برای گفتن ندارد؛ نخست اینکه عکس در دنیای امروزبرای ملل مختلف با زبانهای خاص خودشان معنایی یکسان دارد و به عنوان یک زبان جهانی و مشترک مطرح است و در کشورهای توسعه یافته صاحبان رسانه وقدرت با آگاهی از توانایی ذهن در ثبت تصاویر و قابلیت بیشتر به خاطر سپردن اطلاعات بصری نسبت به کلمات، از عکس به عنوان یک رسانه مستقل و پویا به نحوشایسته استفاده می.کنند و به نتایج غیر قابل مقایسه.ای با کشورما که از آن بی.بهره است دست یافته.اند.
چرا که در ایران عکس خبری نه تنها به عنوان یک رسانه مستقل و پویا شناخته نمی.شود، حتی در مطبوعات و خبرگزاری.های ما نیز سرویس مستقل و پویای عکس به معنای واقعی و کاربرد حقیقی آن ایجاد نشده است؛ عموم رسانه.ها از تصاویر کپی شده از رسانه.های دیگر استفاده می.کنند.
دوم اینکه عکاسی خبری صاحب جایگاه مطلوب، از مطبوعات توانمند و حرفه.ای سرچشمه می.گیرد؛ حال آنکه در مطبوعات ما به علت عدم شناخت کافی و حرفه.ای از عکس برخورد خوبی با عکس نمی.شود.
عامل دیگر، توجه بیش از حد صاحبان رسانه.ها به جریان انتقال پیام از طریق واژگان و نوشتار در چارچوب تیتر.ها، لید.ها، خبر.ها و گزارش.ها ی جنجالی است که این امر موجب شده تا از اهمیت و نقش عکس خبری غفلت شود.
غفلت از اهمیت نقش عکس و نگاه اقتصادی مدیران مطبوعات تا به آنجا رسیده است که به.راحتی یک عکاس حرفه.ای را کنار می.گذارند و عکاسانی با دستمزدهای پایین.تر از حد واقعی را استخدام می.کنند؛.گاه این نگاه اقتصادی تا آنجا پیش می.رود که مطبوعات ما به استفاده از عکس.های مجانی آژانس.های عکس بسنده می.کنند.
علت دیگر موفق نبودن عکاسی خبری کشورمان این است که مخاطبان مطبوعات ما، مخاطبان حرفه.ای نیستند و تنها تیترهای جنجالی مجابشان می.کند تا مطلبی را بخوانند.
شاید برخی عکاسی مستند ما را صاحب جایگاه معرفی کنند که در این بخش هم با مشکلات چشمگیری روبه.رو هستیم. عکاسی مستند شامل مجموعه.ای از عکس.ها است که آغاز تا پایان یک رویداد را روایت می.کند و به نمایش می.گذارد؛ در زمینه عکاسی مستند تنها به یک تک عکس یا دو عکس و یا مجموعه عکس.های داستانی کاملا ناقص که در حد چند فریم خلاصه می.شود؛ همچنین عکس مستند ما از نگاه، بینش بصری، خلاقیت و داستانی که باید در یک مجموعه باشد، بی.بهره است؛ به این معنا که اگر عکس.ها کنار هم قرار بگیرند به.طور قطع بیان کننده یک داستان خوب خبری و مستند نیستند.
عکاسان ما فقط دانش، تک عکس گرفتن و عکس خوب گرفتن را دارند؛ عکاسی مستند قلب فتوژورنالیسم در جهان است، در حالی که روزنامه.های ما از ظرفیت چنین گزارش.هایی به معنای واقعی و به جای آن استفاده نمی.کنند.

به.طور قطع فضای سیاسی و اجتماعی حاکم بر جامعه، در این وضعیت بی.تأثیر نیست.
با این نظر موافقم. عکاسان خبری ما، مصونیت و آزادی عمل یک عکاس در کلاس بین.المللی را ندارند؛ یک عکاس برای عکاسی در خیابان هم با هزار و یک مشکل روبه.رو می.شود،؛ گاهی عکاسان برای عکاسی از سوژه.های اجتماعی، .سختی.های فراوانی را متحمل می.شوند و باید استرس زیادی را تحمل کنند و در حین کار مراقب باشند که عکس گرفتنشان به کسی بر نخورد؛ برای عکاسی در خیابان باید مجوز بگیرند؛ مجوزی که یک نهاد قبول دارد و نهاد دیگر قبول ندارد؛ نیروی انتظامی هم با عکاسان مشکل دارد.
امروز همه با یک موبایل عکاسند و نه تنها در طبیعت، بلکه در خیابان و حتی از حریم شخصی مردم هم عکاسی می.کنند؛ نتیجه کارشان هم می.توان در فضای مجازی مشاهده کرد؛ کسی هم کاری به کارشان ندارد.

در این میان مشکل عکاسان خبری چیست؟ دوربین.های خاص با لنزهای بزرگی که به چشم می.آید، مشکل آفرین است؟

این تعبیر شما شاید ظاهری طنزآلود داشته باشد، اما حقیقتی انکارنشدنی است؛ با توجه به پیشرفت تکنولوژی، در دنیای امروز که همه با یک موبایل عکاس هستند؛ نمی.توان دور حوادث سیم خاردار کشید. به طوری که گاهی تنها عکس در دسترس از یک رویداد بزرگ، عکسی است که یک عکاس غیرحرفه.ای با موبایل شخصی.اش گرفته و آن را از طریق شبکه.های اجتماعی در شبکه جهانی اینترنت در دسترس مخاطبان قرار داده است که گاهی همین عکس در صفحه روزنامه.ها و خبرگزاری.ها جای می.گیرد.

حال تفاوت میان یک عکاس حرفه.ای و عکاس غیر حرفه.ای چیست؟
از نگاه کلی می.توان گفت که در ورای یک عکس حرفه.ای تفکر و خلاقیت وجود دارد؛ درحالی که عکاسان غیرحرفه.ای فقط به گرفتن عکس خوب فکر می.کنند و به سایر جنبه.های یک عکس توجهی ندارند، این در حالی است که یک عکاس حرفه.ای باید خالق و مؤلف باشد.
انگیزه بسیاری از عکاسان جوان ایرانی، ماجراجویی، سفر و کسب شهرت است؛ این نگرش به عکاس و عکاسی ضربه می.زند.
بسیاری از عکاسان تنها برای آنکه عکاسان دیگر را تحت تأثیر قرار دهند و هنر خود را به رخ عکاسان دیگر بکشند، عکاسی می.کنند و از نگاه ببینده غافل می.شوند که این هم ضربه و آفتی برای عکاسی خبری است که مخاطب عکس را مد نظر قرار نمی.دهد.
از آنجایی که عکاسی امروز، نوعی زبان مشترک میان مردم جهان است، مثل هر زبان دیگری باید از قواعد و اسلوب ویژه خود پیروی کند؛ عکاسی بدون داشتن ایده.، . اندیشه و جهان.بینی،.. همان عکاسی نیم قرن گذشته است.

بستر مناسب برای رشد عکاسی خبری ایران و قرار گرفتن آن در جایگاه بین المللی، چگونه باید فراهم شود؟
عکاسان ایرانی باید یاد بگیرند که مؤلف باشند؛ یعنی صاحب نگاه و نگرش شوند و ثمره نگاه.شان، یعنی عکس و محصولشان، حاصل تفکر و اندیشه باشد؛ باید بیاموزند که در صورت لزوم برای عکسشان توضیح و تفسیر بنویسند، باید بتوانند از منطق عکسی که گرفته.اند دفاع کنند و عکسشان را تعریف کنند؛ حتی بتوانند در باره عکس خود، حرف بزنند یا شعر بگویند.
همان طور که گفته شد، با توسعه فناوری.ها، در نگاه کلی همه قادر به عکاسی هستند؛ اما عکاسی حرفه.ای زمانی به بار می.نشیند که صاحب پشتوانه فکری و نگرشی شود؛ از این رو عکاسی خبری ما باید به سمت پرورش عکاسان مؤلف حرکت کند.
عکاسی خبری پیشرو.ترین و یکی از اثرگذار.ترین شاخه.های عکاسی در ایران است؛ عکاس خوب باید بتواند ایده.های نوین و پروژه.های تازه عکاسی تعریف کند؛ زمانی می.توان یک عکاس خبری را موفق و حرفه.ای خواند که برای عکاسی خود صاحب سبک، ایده و داستان شود؛ به نظر من یک عکاس باید توانایی نوشتن و توضیح و تفسیر عکس خود را داشته باشد تا بتوان او را یک عکاس مؤلف نامید.
یکی از عکاسان خوب ایرانی که خدمات ارزنده.ای به عکاسی خبری و مستند کشورمان کرده است، اسماعیل عباسی است؛ وی کتاب.ها و متون به روز و ارزشمندی را در حوزه عکاسی جهان، به زبان پارسی ترجمه و تألیف کرده است؛ به بیان دیگر خوراک آموزشی و دانش.افزاری در حوزه عکس را به.صورت لقمه آماده برای عکاسان ایرانی تهیه و تدوین کرده است.
مطبوعات ایرانی باید به سمت حرفه.ای شدن حرکت کنند و به عکس بهای بیشتری بدهند؛ قانون کپی رایت در حوزه عکس هم باید با حساسیت رعایت شود.

چطور شد به عکاسی علاقمند شدید؛ آیا در این راه کسی هم مشوق و الگوی شما بود؟ در آن زمان با چه دوربین.هایی عکاسی می.کردید؟
احساس می.کنم؛ عکاسی یک استعداد خدادادی در من بوده است؛ البته ممکن است در مرحله.ای از زندگی، کسی انسان را به انجام کاری ترغیب و هدایت کند، اما اگر علاقه و استعداد نباشد، این هدایت، جهت دهی به بی.راهه است. در ایام نوجوانی شاید حدود ۱۴ سالگی.ام بود که استعداد خود را شناختم و به عکاسی علاقمند شدم؛ به ویژه عکاسی مستند؛ کار خود را با یک دوربین زنیت آغاز کردم.

چطور شد سر از مطبوعات درآوردید؟
به طور معمول در ایران عکاسان وقتی کارشان را آغاز می.کنند، به مطبوعات گرایش پیدا می.کنند؛ برای من هم مسیر همین بود؛ برای رشد خود خواه ناخواه باید جذب مطبوعات می.شدم، چون کاربرد عکس خبری و مستند در مطبوعات است و نه در جای دیگر.

نخستین عکسی را که گرفتید به خاطر دارید؟ چه تصویری را قاب بستید؟ چه زمانی؟ کجا؟ و چگونه؟
اولین عکس.هایم از مرغداری پدرم بود؛ به دلیل علاقه.ام به عکاسی و با وجود دانش و تجربه کمی که داشتم، در مسابقه.های عکاسی شرکت کردم و یکی از عکس.هایی که از مرغداری گرفته بودم، برنده جایزه شد و این نخستین تجربه شیرین من از عکاسی بود.

زمانی که به عنوان یک عکاس، کار خود را در مطبوعات آغاز کردید، عکس در مطبوعات چه جایگاهی داشت؟ فضای روزنامه.ها در برخورد با عکاسی خبری و مکانیسم ارزش.گذاری آن.ها بر عکس چگونه بود؟
در آن سال.ها، نگاه روزنامه.ها به عکس و عکاسی خبری کاملا سطحی و سلیقه.ای بود؛ دبیران و سردبیرهای مطبوعات بدون اینکه دانش کافی در زمینه شناخت و انتخاب عکس و ویرایش آن داشته باشند، عکس.ها را با نگاهی سطحی و با ساده.ترین شکل انتخاب می.کردند و در صفحه نخست روزنامه.ها قرار می.دادند.
حتی اصول مقدماتی در انتخاب عکس در صفحه.ها رعایت نمی.شد؛ در این شرایط به نگاه خواننده و سلیقه مخاطب اهمیت داده نمی.شد و این توهینی به شعور و درک مخاطبان به شمار می.آید؛ هرچند که در گذشته جمعیت مخاطبان حرفه.ای در قیاس با امروز بسیار کمتر بودند، اما صاحبان رسانه.ها در بخش عکس، به نگاه.. همان جمعیت کم هم توجه نمی.کردند.

از نگاه دبیران و سردبیران مطبوعات، عکس و عکاسان خبری در سطح پایین و جایگاه دون.تری در قیاس با دیگر اعضای یک تحریریه قرار داشتند؛ در حوزه عکس مطبوعات، همه چیز از پیش تعریف و مشخص شده بود و استفاده از عکس در صفحه.ها فاقد جنبه.های.شناختی و معرفتی بود.

عکاسی خبری جایگاه خفیف و نازلی داشت؛ به این معنا که عکس اهمیت خاصی نداشت، به طوری که اگر در صفحه.آرایی روزنامه، حجم اخبار زیاد بود و فضا کم می.آمد، عکس.ها فدای مطلب می.شدند و با برداشتن یا حتی بریدن آن.ها، مطالب را در صفحه جای می.دادند؛ از سوی دیگر به علت خودسانسوری که رسانه.ها دچار آن بودند، از.. همان آغاز، از قرار دادن عکس.های جنجالی در صفحه.ها با حساسیت زیادی جلوگیری می.شد.
یکی از آفت.های مهم عکس خبری در آن سال.ها، استفاده از عکس.های تزیینی و بدون ارتباط با متون نوشتاری بود؛ همچنین استفاده از عکس بدون اجازه و اطلاع عکاس هم از دیگر آسیب.های عکس خبری بود که خوشبختانه امروز کمتر شاهد آن هستیم.

در آن زمان که مکانیسم ارزش گزاری عکس در روزنامه سطحی و سلیقه.ای بود دوربین شما چه چیز را جستجو می.کرد که نظر مخاطب را به طرف تصویر جلب کند؟
بالاخره هر عکاسی تلاش می.کند تا عکس.هایی که می.گیرد، نظر مخاطبان را جلب کند؛ همواره عکاسی که در یک رسانه کار می.کند، افزون بر خواسته.های خود، سوژه.هایی را جست.وجو می.کند که نیازهای رسانه.اش را تأمین کند.
از آنجا که می.توان عکاسی خبری را یکی از صادقانه.ترین هنرهای جهان به شمار آورد، همچنین با توجه به اینکه عکاسان خبری چشم سوم مردم هستند، از آغاز فعالیتم در رشته عکاسی، تلاش می.کردم حقیقت را چه تلخ و چه شیرین ثبت کنم و به این روش، اعتقاد داشتم؛ چون عکس باورپذیر است و در آن واقع گرایی وجود دارد.

چه زمانی به عرصه حرفه.ای عکاس خبری قدم گذاشتید و با چه عکسی مطرح شدید؟
اینکه با چه عکسی مطرح شدم را به خاطر ندارم؛ اما به هر جهت، هر کسی ممکن است مرا از جایی شناخته باشد، ولی فکر نمی.کنم این به معنای مطرح بودن باشد، چون این دایره شناخت بسیار محدود است و فکر نمی.کنم بیش از ۱۰۰ نفر باشند؛ این محدودیت برای من بیانگر آن است که عکس اثرگذاری نداشته.ام. هرچند که عده.ای از کارهای من خوششان می.آید و فکر می.کنند عکس.های من تأثیرگزار بوده است، اما من این احساس را ندارم.

نقش مطبوعات در رشد عکاسی خبری چیست؟
عکس خبری از ارکان مطبوعات است و مطبوعات مناسب.ترین بستر برای رشد عکاسی خبری به شمار می.رود؛ حرکت مطبوعات به سمت حرفه.ای شدن، تصحیح رفتار رسانه.ای، ارتقای جایگاه عکس در مطبوعات، استفاده از مدیر هنری کارآمد در کنار سردبیر، دبیر، ادیتور عکس، فراهم کردن شرایط مناسب کار و ایجاد امنیت شغلی، دلگرم کردن عکاسان و... از مجموعه عواملی هستند که می.توانند در رشد عکاسی خبری نقش داشته باشند.
از سوی دیگر باید توجه داشت که مطبوعات و رسانه.ها افزون بر رسالت اصلی خود در اطلاع.رسانی و آگاه کردن جامعه، وظیفه دارند با استفاده از محتوای کیفی، سطح سلیقه مخاطب را ارتقا دهند.

عکاس خبری تا چه اندازه مجاز است نگاه و نظرات خود را در عکس دخالت بدهد؟
عکاس خبری می.تواند نگاه خود را داشته باشد اما به عنوان راوی آن اتفاق و یا خبر، باید صادق باشد. چون اول از همه یک عکس خوب، یک تصویر و نمایش حقیقی از یک واقعه است. در عین حال عکاس خبری می.تواند با ابزار بصری، نگاه هنرمندانه. جلو و عقب رفتن، زانو زدن و... پرسپکتیو عکس را تغییر دهد و این حق عکاس است که با خلاقیت خود به جذابیت عکس بیافزاید.

آینده فتوژورنالیسم را چگونه ارزیابی می.کنید؟
عکاسی خبری در جهان کنونی وضعیت پیچیده.ای دارد وبه کرات با بسته شدن مجله لایف، روند دیجیتالیزم، آمدن اینترنت و موبایل عکاسان مرگ عکاسی خبری پیش بینی شد؛ اتفاقی که تا به امروز صورت نگرفته و تا سالیان سال هم نخواهد گرفت.
مجهز شدن دوربین.های عکاسان خبری به ضبط صدا و تصویراین فرصت را به عکاسان خبری داد تا گامی جلو.تر از روزنامه نگاران حرکت کنند و اگر تا دیروز در بستر مطبوعات قد کشیده بودند حالا تبدیل به یک پای ثابت و کار خبری مستقل شده.اند.
در آینده و با ظهور تکنولوژی.های جدید ما بازهم ما شاهد تغییرات و تحولات بسیار عظیم در این حرفه خواهیم بود؛ در حال حاضر عکاسی در حال تغییر پوسته و تغییر چهره است.

ارزیابی شما از روند دیجیتالی شدن و اینترت چیست؟
درجامعه امروز دسترسی به شبکه جهانی اینترنت و پدیده دیجیتالیزم جزء لاینفک حوزه ارتباطات و لازمه زندگی امروز و نیاز جامعه به حساب می.آیند.
ورود تکنولوژی.های پیشرفته یک تحول در زمینه عکاسی خبری است. بسیاری از عکاسان پدیده دیجیتالیزم را آفتی برای عکاسی می.دانند اما من احساس می.کنم نباید با تعصب جلوی این تکنولوژی ایستاد. این پدیده مثل هر پدیده دیگری هم مزایایی دارد و هم معایبی. از طرفی به سبب سرعت در مخابره عکس.ها بر تکامل عکاسی خبری اثری مثبت داشته است. اما از جهتی دیگر تفکر را از عکاسان ما گرفته و کیفیت عکس.ها را پایین آورده است.

شبکه جهانی اینترنت پیکان دو طرفه.ای است که یک سوی آن به طرف مردم و کاربراست و سوی دیگر آن جهان پیرامون وی می.باشد؛ که تمامی رسانه.ها اعم از روزنامه، مجله، رادیو، تلویزیون، موسیقی، عکس و.. را در خود جای داده است. در جوامعی که با زمان پیش می.روند، بیشتر وقت و زندگی افراد در دنیای مجازی می.گذرد.
از آنجایی که کار خبر درگرو زمان است، اینترنت این فرصت را به ما می.دهد که اخبار و عکسهای خبری را در کوتاه.ترین زمان در اختیار کاربر قرار دهیم. قابل تأمل اینکه عکسهایی که به سبب ملاحظات یا سانسور اجازه چاپ در مطبوعات را پیدا نمی.کنند به راحتی در شبکه جهانی در دسترس عموم قرار می.گیرند. که خواه ناخواه به عکاسی خبری کمک می.کند. اما نگاهی کوتاه به پدیده اینترنت در ایران نشان می.دهد که در دسترس بودن عکس به واسطه نگاه اقتصادی مدیران مطبوعات و رعایت نکردن قانون کپی رایت لطمه.ای است بر عکاسی خبری ما.

چطور شد از فضای مطبوعات فاصله گرفته و واردخبرگزاری شدید؟
در آن زمان مطبوعات ما دچار روزمرگی و تکرار شده بود و زمانی که به عنوان دبیر عکس در مطبوعات مشغول به کاربودم بسیاری از اجازه.ها و ادیتینگ داده نمی.شد؛ خبرگزاری فارس در آن زمان
انگیزه فراوانی برای تبدیل شدن به یک خبرگزاری بر.تر را داشت.
از این رو پس از اینکه شرایط دلخواهم مهیا شد، برای ادامه کار به خبرگزاری فارس رفتم و تلاش کردم جوانهای مستعد و علاقه.مند را انتخاب و دوره.ای در کنار آن.ها باشم و پرورششان دهم. در آن مقطع با وجود تمام سنگ اندازی.ها و مشکلاتی که وجود داشت سعی کردم تغییرات و تحولاتی را که به دنبال آن بودم را انجام دهم. که شاید به نیمی از آن رسیدم.

شما در بخشی از صحبت.ها به ملاحظات اشاره کردید، روشن.تر بگویم مسألۀ سانسور تا چه اندازه دست و بالِ شما را به عنوان «عکاس» می.بندد و موجبِ محدودیت نگاه و کارِ شما می.شود؟
چون در حال حاضر من برای آژانس خارجی گتی ایمیجز کار می.کنم و هیچ سانسور و خط فکری به من داده نمی.شود، نمی.توانم به این سوال پاسخ دهم؛ تنها می.توانم به علاقه مندان این رشته که در کشور خود با سانسور و محدودیت مواجه هستند، پیشنهاد دهم که عکس بگیرید. به سانسور فکر نکنید اگر عکستان سانسور می.شود، اشکالی ندارد؛ امیدوار باشید که آن عکس در آرشیو عکسهای شما به عنوان تاریخ باقی می.ماند و از حافظه تصویری پاک نمی.شود.

نقش عکس در تحولات سیاسی و اجتماعی را چگونه ارزیابی می.کنید؟
نقش عکس در تحولات سیاسی و اجتماعی در ایران بسیار کم رنگ است؛ چون هنوز عکس به عنوان رسانه قطعی و مستقل شناخته شده نیست و ارزش بصری ندارد؛ صرفا بخشی از آن موجودیت تزیینی دارد. و بخشی از آن نگاه تاریخی؛ عکس ملاقات همافران با امام (ره) از آن جمله است که به موج حرکت.های تازه.ای را جوشش مردمی داد.
عکس می.تواند نقش پر رنگی در تحولات داشته باشد به شرط آنکه به عنوان رسانه شناخته شود.

کار خود را با مطبوعات جهانی از چه زمانی آغاز کردید؟ همچنین چه اتفاقی افتاد که در آژانس گتی ایمجیز آمریکا مشغول به کار شدی؟
زمانش را به.طور دقیق به خاطر ندارم، اما پیش از حادثه دلخراش زلزله بم، جسته و گریخته با مطبوعات خارجی کار می.کردم؛ همکاری من با گتی ایمیجز پس از زلزله بم آغاز شد؛ وقتی کادر خبرگزاری فارس تغییر کرد، من هم از آنجا استعفا دادم؛ پس از فارس به صورت جدی با رسانه.های داخلی که دچار روزمره.گی و ضعف بودند، کار نکردم و به علت مشکلاتی که برایم ایجاد شد، از ایران رفتم.

در تجربه.های کاری و عکاسی.هایی که در مناطق جنگی و کشورهایی همچون افغانستان داشته.اید، آیا تا کنون با خطر مرگ روبه.رو شده.اید؟
وقتی عکاس خبری، کار خود را به.طور جدی دنبال کند و لحظه به لحظه به دنبال ثبت وقایع باشد، به.طور طبیعی در معرض.. همان خطرهایی قرار می.گیرد که در محیط خبری و در فضای سوژه عکس، به صورت واقعی وجود دارد.

نظرت در باره شهرت و موفقیت چیست؟
سه چیز وسوسه.انگیز همیشه در انسان.ها بوده است: شهرت، قدرت، ثروت؛ هنرمندان در وهله اول طالب شهرت، سپس ثروت و قدرت هستند؛ بخشی از مقوله هنر با شهرت آمیخته است و هر کس بگوید برای دل خودم هنر را دنبال می.کنم و شهرت را دوست ندارم، دروغ می.گوید؛ اما مقیاس آن کم و زیاد دارد. خواه ناخواه. همیشه بعضی از هنرمندان روی خط اخبار و رسانه.ها هستند و برخی دیگر خارج از دایره شهرت رسانه.ای قرار دارند که این مقیاس خوبی برای ارزیابی توان یک هنرمند نیست؛ چون هستند هنرمندانی که شاید هنر آن.ها والا.تر از بقیه باشد، اما نامی از آنان نمی.شنویم یا خیلی کم در باره آن.ها می.شنویم.

عکاسی هم تدریس می.کنید؟
زمانی که ایران بودم، چند بار در موقعیت تدریس قرار گرفتم، اما فکر می.کنم هنوز برای من زود است که مدرس عکاسی شوم؛ زمانی می.توانم تدریس کنم که صاحب سبک شخصی شده باشم. رسیدن به این مرحله مستلزم آن است که سال.های سال عکاسی حرفه.ای کنم تا برسم به سبکی که برای دیگران تازگی داشته باشد.
متأسفانه هم.‎اکنون عموم افرادی که در جایگاه مدرس عکاسی در حال فعالیت هستند، کمتر عکاسی کرده.اند؛ یعنی فقط به صورت نظری و تئوریک درس عکاسی خوانده.اند و آنچه تدریس می.کنند در چارچوبی خشک و نظری است که موجب انحراف مقوله عکاسی و هنر می.شود.
البته گاهی به علت نیاز مالی در افغانستان آموزش می.دهم؛ یک دوره کوتاه در یک دانشگاه آمریکایی به عنوان استاد مه.مان و یک دوره سه ماهه هم از سوی سازمان ملل متحد برای آموزش عکاسی خبری به جوانان افغان مشغول خواهم بود.

برای مطالعه عکس و درک مفاهیم نهفته در آن، چه توصیه.هایی دارید؟
بهترین راه برای افزایش سواد بصری و درک بهتر پیدا کردن از عکس، دیدن عکس است؛ عکس دیدن نوعی کلاس دانشگاه است، حتی برای من که ۲۲سال است عکاسی می.کنم.
عکس دیدن یکی از بزرگ.ترین درس.هایی است که من همواره در حال خواندن آن هستم؛ به.طور معمول ۲ تا ۳ ساعت در روز عکس می.بینم؛ عکس.های بزرگان عکاسی، جوانان و همچنین هم.دوره.ای.های خودم را دنبال می.کنم.
عکس دیدن بهترین راه برای بهتر فهمیدن عکس و لذت بردن از آن است، پس تا می.توانید عکس ببینید و بر روی آن تخیل کنید؛ تخیل بزرگ.ترین تمرین یک هنرمند در هر زمینه هنری است.

برای یک عکاس جوان که وسوسه جهانی شدن دارد، چه توصیه.ای دارید؟
من هنوزم خودم جوان هستم، ولی برای جوان.تر از خودم می.گویم؛ عکاسی کار آسانی نیست. در زمینه عکاسی مطالعه کنید مطالعه و تئوری مفید است؛ عکاسی در اثر تجربه، کوشش و مطالعه و خلاقیت به دست می.آید، اما عکاس از راه عکس گرفتن عکاس می.شود، پس تا می.توانید عکس بگیرید و عکس بگیرید.
هر روز کار کنید، حتی بدون دریافت پول! کار کنید، کار کنید، بانظم کار کنید؛ برای خودتان، نه برای جوایز، به خاطر عشق به عکاسی، عکس بگیرید، به خاطر علاقه.تان به این کار، به خاطر آنکه جایزه اصلی این است که توانسته.اید، به این حرفه وارد شوید و آن را ادامه دهید. جوایز دیگری همچون شهرت، پول و... خیلی کم، مقطعی و زودگذر هستند.
از عکاسان بزرگ عکس ببینند، ولی کپی نکنید؛ این را بدانید زاویه دید هر عکاس با دیگری متفاوت است؛ پس سعی نکنید عکس.هایتان شبیه آن.ها شود. متأسفانه بسیاری از جوانان و حتی عکاسان مطرح ما در هر دوره کاری خود از مجموعه.های عکاسان دیگر کپی می.کنند؛ به مرور نگاه عکاسان دیگر کلید کارشان می.شود؛ پس دست و پا نزنید که پایتان را جایی بگذارید که قبلا دیگران گذاشته.اند.
پیش از اینکه عکاس شوید، باید تحمل پذیرفتن نقد (سازنده) را داشته باشید؛ با ایده و تفکر عکاسی کنید؛ توصیه می.کنم برای خودتان یک پروژه شخصی داشته باشید؛ شاید این پروژه.ها سال.ها طول بکشد، اما یاد می.گیرید چطور پروژه شخصی را عکاسی کنید؛ به کسانی که از آنان عکاسی می.کنید، از بالا نگاه نکنید، به آن.ها احترام بگذارید؛ عاشق عکاسی باشید و عاشقانه کار کنید، جهان خودش سراغ شما می.آید، همین!. /.

سایت عکاسی: این مطلب دوازدهم شهریور در صفحه تجسمی ضمیمه روزنامه شرق منتشر، که بخش پایانی آن به علت کمبود جا چاپ نشده است. متن کامل مصاحبه بنا به درخواست مصاحبه کنند در سایت عکاسی بازنشر می.شود.
عکس.ها توسط مجید سعیدی در اختیار سایت عکاسی قرار گرفته است.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 215]