معناي. فلسفه. از ديدگاه. داوري. اردكاني.

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: فلسفه. چيست.؟
از طرح. پرسش. فلسفه. چيست.؟ چه. مقصودي. داريم.؟ وقتي. مي.پرسيم. كه. فلسفه. چيست.، بسته. به. اينكه. پرسش. در چه. مرتبه.اي. طرح. شده. باشد، جواب. آن. متفاوت. است.. مثلاً ممكن. است. كسي. در متني. كه. مي.خواند به. لفظ. فلسفه. برخورد كند و معني. آن. را نداند و بپرسد كه. فلسفه. چيست.. در جواب. اين. پرسش. مي.توان. شرحي. در باب. لفظ. فلسفه. داد يا نوع. مسائلي. را كه. در فلسفه. مورد بحث. قرار مي.گيرد ذكر كرد. اين. پرسش. را اهل. منطق. و فلسفه. پرسش. از ماي. شارحه. مي.گويند. «ما» به. معني. «چيست.» است. و با ماي. شارحه. پرسش. از مفهوم. شي.ء مي.شود. اين. نوع. پرسش. در چه. مرتبه.اي. مطرح. مي.شود؟ آيا اين. سؤال. را صرفاً اشخاصي. مطرح. مي.كنند كه. هيچ. مفهومي. از فلسفه. ندارند؟ نه.، گاهي. اهل. پژوهش. هم. اين. پرسش. را به. ميان. مي.آورند و به. پژوهش. در آثار فلسفه. مي.پردازند كه. تعاريف. فلسفه. را گردآوري. كنند. در اين. مورد هم. پرسش. از مفهوم. فلسفه. شده. است.، بدين. معني. كه. پژوهنده. احياناً تماسي. با معني. فلسفه. نداشته. و اقوال. ديگران. را نقل. كرده. است.. اما فيلسوف. كه. فلسفه. را تعريف. مي.كند به. پرسش. ماي. شارحه. جواب. نمي.دهد و شرح. لفظ. و بيان. مفهوم. نمي.كند، بلكه. معني. و ماهيت. را باز مي.گويد؛ اما همين. تعريف. را وقتي. پژوهنده. نقل. مي.كند، ممكن. است. پاسخ. ماي. شارحه. داده. و از مفهوم. تجاوز نكرده. باشد. چه. مي.شود كه. تعريفي. را يكبار جواب. از ماي. شارحه. مي.دانيم. و همان. تعريف. در محل. ديگر جواب. ماي. حقيقيه. است.؟ (با ماي. حقيقيه. پرسش. از حقيقت. و ماهيت. اشياء مي.شود.) اين. اختلاف. ناشي. از اعتبار نويسنده. و خواننده. يا گوينده. و شنونده. است..
براي. روشن. شدن. مطلب. يكي. از تعاريف. فلسفه. را مي.آوريم.: فلسفه.، علم. به. اعيان. اشياء چنان. كه. هستند به. قدر طاقت. بشر است.. تمامي. محصلاني. كه. شروع. به. يادگرفتن. فلسفه.ي. اسلامي. مي.كنند اين. عبارت. را ياد مي.گيرند ولي. هنوز ماهيت. فلسفه. را نمي.دانند، هرچند كه. تعريف. مذكور بيان. ماهيت. فلسفه. است.؛ بسته. به. اينكه. پرسش. را با چه. زباني. بگوييم. و با چه. گوشي. بشنويم. مراتب. فهم. و ادراك. ما از پرسش. و پاسخ. فرق. مي.كند. طوايف. مختلف.، از فيلسوف. و متكلم. و صوفي. و سوفسطايي.، كه. پرسش. از فلسفه. مي.كنند، مرادشان. از اين. پرسش. متفاوت. است. و جوابي. كه. مي.دهند صرفاً بيان. ذات. فلسفه. نمي.كند و اي. بسا كه. اصلاً به. ماهيت. فلسفه. ربطي. ندارد بلكه. به. نحو صريح. يا مضمر متضمن. نوعي. انكار و اثبات. است.. حتي. فلاسفه. به. پرسش. فلسفه. چيست.؟ پاسخهاي. متفاوت. داده.اند.

آيا مي.توان. گفت. كه. هر فيلسوفي. در تعريف. فلسفه. به. فلسفه.ي. خود نظر داشته. و از زمان. ارسطو تاكنون. هر وقت. پرسش. از ماهيت. فلسفه. شده.، پرسش. كننده. جوابي. متناسب. با مبادي. تفكر خود به. آن. داده. و فلسفه.ي. خود را تعريف. كرده. است.؟ ظاهراً به. اين. پرسش. بايد پاسخ. مثبت. داده. شود، زيرا به. نظر افلاطون. فلسفه. سير از عالم. شهادت. (محسوس.) به. عالم. غيب. (مُثُل.) و ديدار معقولات. است. و كانت. مابعدالطبيعه. (به. معني. فلسفه.) را تدوين. مرتب. و منظم. تمام. آن. چيزهايي. مي.داند كه. ما به. وسيله.ي. عقل. محض. و بدون. مدخليت. تجربه. دارا هستيم.. مطابق. تعريف. كانت.، وجود كه. به. اصطلاح. كانت. از مقولات. فاهمه. و به. تعبير فلاسفه. از معقولات. ثانيه. است.، موضوع. فلسفه. نيست. بلكه. در زمره.ي. مسائل. است. و فلسفه. محدود به. مبحث. شناسايي. و تحقيق. انتقادي. در اين. زمينه. مي.شود. پيداست. كه. تعريف. افلاطون. با آنچه. كانت. در باب. ماهيت. فلسفه. گفته. است. تفاوت. دارد. اكنون. اگر به. تعريفي. كه. برگسون. كرده. است. توجه. كنيم.، مي.بينيم. كه. تعريف. او با آنچه. از افلاطون. و كانت. نقل. شده. و از تعريف. تمام. فلاسفه.، ممتاز است.. برگسوان. فلسفه. را به. عنوان. شهود وجداني. زماني. كيفي. (به. معني. دهر و ديرند) تلقي. مي.كند كه. مخصوص. فلسفه.ي. اوست.. اين. اختلاف. مخصوصاً در عصر ما دستاويز مخالفت. با فلسفه. و نفي. و انكار آن. شده. است..

مخالفان. و منكران. فلسفه. مي.گويند در حالي. كه. هر فيلسوفي. طرح. نو درانداخته. و آراي. اسلاف. خود را نقض. كرده. و در هيچ. موردي. فلاسفه. به. اتفاق. رأي. و نظر نرسيده.اند از كجا مي.توان. دانست. كه. كدام. رأي. درست. است. و كدام.يك. درست. نيست.، و شايد كه. همه. برخطا باشند و سخنانشان. پايه. و اساس. نداشته. باشد. اين. اشكال. در حد خود اهميت. ندارد اما از آن. جهت. كه. با وضع. تفكر عصر حاضر ارتباط. دارد بايد به. آن. توجه. كرد، به. خصوص. كه. مدعي. چيزي. را در برابر فلسفه. قرار نداده. و وجود فلسفه.ها را دليل. شكست. فلسفه. قلمداد كرده. است.. اينكه. آيا فلسفه. شكست. را در درون. و باطن. خود دارد يا نه.، مطلبي. است. كه. بعداً به. آن. مي.پردازيم.؛ اكنون. بحث. بر سر اين. است. كه. آيا اختلاف. ميان. فلاسفه.، فلسفه. را از اعتبار مي.اندازد.
پاسخي. كه. به. اين. پرسش. داده. مي.شود تابع. رأي. و نظر پاسخ. دهنده. نسبت. به. فلسفه. است.. اگر پاسخ. دهنده. در مرتبه.ي. حس. و خيال. و وهم. مانده. و فلسفه. را مجموعه.ي. سخناني. مي.داند كه. هر فيلسوف. به. مقتضاي. فهم. و ذوق. خود گفته. است. و اختلاف. آراي. فلاسفه. را حجت. موجه. بي.اعتباري. فلسفه. مي.انگارد، به. اين. معني. كه. احكام. و قواعد فلسفه. را با قوانين. علم. جديد كه. مي.تواند مورد قبول. و تصديق. همگان. قرار گيرد قياس. مي.كند و هر قاعده. و حكمي. را كه. واجد اين. خصوصيت. نباشد در مرتبه.ي. پايين.تر نسبت. به. احكام. و قوانين. علمي. قرار مي.دهد، به. اين. اعتبار فلسفه. اگر بي.معناي. صرف. نباشد و بتوان. به. آن. اطلاق. شناسايي. كرد، نسبت. به. علم. به. معني. جديد ناتمام. و ناقص. است..

هرچند زمينه.ي. اين. اشكال. را در آراي. سوفسطاييان. و شكاكان. مي.بينيم.، تا زمان. دكارت. به. اين. صورت. كه. گفتيم. درنيامده. بود. دكارت. كه. مؤسس. فلسفه. جديد است. بناي. اين. اشكال. را هم. استوار كرده. است.. مي.دانيم. كه. از زمان. دكارت. ملاك. درستي. و صحت. احكام. علمي. قطعيت. و يقيني. بودن. است.. چه. احكامي. را مي.توان. يقيني. و قطعي. دانست.؟ ضامن. علم. يقيني. و يقين. علمي. و قطعيت.، بديهي. بودن. اعم. از بداهت. حسي. و وجداني. و عقلي. است.. پيداست. كه. قصد دكارت. تأسيس. و اثبات. فلسفه. بود؛ او مابعدالطبيعه. را ريشه.ي. درخت. دانش. مي.دانست.. اما اگر همگان. بخواهند با ملاك. او به. نحوي. كه. خود در مي.يابند، در باب. درستي. احكام. بحث. كنند، بايد فلسفه. را منكر شوند زيرا احكام. فلسفي. بداهت. حسي. و وجداني. ندارد و اگر عقل. معاش. و عقل. سليم. را بخواهند ملاك. تحقيق. در اين. احكام. قرار دهند، فلسفه. جايي. نخواهد داشت. زيرا تا كسي. از حد عقل. معاش. نگذشته. باشد، طرح. مسائل. فلسفي. براي. او معنايي. ندارد.

يكي. از اتباع. و شارحان. دكارت. به. نام. آلكيه. ، مانند تمام. كساني. كه. از فلسفه.ي. يك. فيلسوف. دفاع. مي.كنند، اين. مدعا را نمي.پذيرند كه. با فلسفه.ي. دكارت. بناي. شك. و ترديد تازه.اي. نسبت. به. فلسفه. گذاشته. شده. است. و به. نظر او احكام. فلسفي. برخلاف. قوانين. واقعي. علمي. كه. اعتبار آن. دائمي. نيست. مطلقاً معتبر است. و هيچ.گونه. خدشه.اي. به. احكام. نفس.الامري. در فلسفه. نمي.توان. وارد كرد. حتي. اولين. اشكال. را متوجه. علم. جديد مي.كند و مي.گويد قوانين. واقعي. علمي. برخلاف. احكام. نفس.الامري. كه. ثابت. است.، در طي. تاريخ. علم. جديد مورد تجديدنظر و تغيير و تبديل. قرار گرفته. و اي. بسا كه. از بعضي. قوانين. يكسره. سلب. اعتبار شده. است.. اين. مطلب. هم. در جاي. خود مورد بحث. و رسيدگي. قرار خواهد گرفت.. فعلاً همين. قدر مي.گوييم. كه. پاسخ. آلكيه. مدعي. را ساكت. نخواهد كرد زيرا او هرچند كه. قعطيت. احكام. علمي. را مستمسك. رد فلسفه. قرار داده. است.، قطعيت. را به. معني. دكارتي. لفظ. مراد نكرده. بلكه. با نظر ظاهربين. ديده. است. كه. قوانين. علمي. قابل. اطلاق. بر واقعيت. و وسيله.ي. تصرف. در عالم. است. و حال. آنكه. در زندگي. روزمره.، فايده.اي. از قواعد فلسفي. عايد نمي.شود و به. اين. جهت. بايد آن. را در حكم. تفنن. دانست..
اگر در اين. سخنان. دقت. كنيم. مي.بينيم. كه. انكار فلسفه. از ترتيب. مقدمات. نتيجه. نشده. بلكه. از ابتدا مسلّم. فرض. شده. است.. مدعي. اصلاً نمي.خواهد بداند كه. فلسفه. چيست.. او ملاك. و ميزاني. دارد كه. فلسفه. را با آن. مي.سنجد. اين. ملاك. آراي. همگاني. مطابقت. و موافقت. ندارد و به. نحو بي.واسطه. فايده.اي. بر آن. مترتب. نمي.شود. تا اينجا هنوز پرسش. فلسفه. چيست.؟ جدي. تلقي. نشده. و در واقع. به. آن. عنوان. پرسش. هم. نمي.توان. داد، يا لااقل. پرسش. حقيقي. نمي.تواند باشد.

اشاره. كرديم. كه. قدما مطلب. «چيست.» را دو قسم. مي.دانستند كه. يكي. را ماي. شارحه. و ديگري. را ماي. حقيقيه. مي.گفتند. مطلب. ماي. شارحه. بر پرسش. از وجود و عدم. شي.ء مقدم. است.، يعني. قبل. از آنكه. وجود چيزي. تصديق. شده. باشد، مي.توان. در باب. آن. پرسش. كرد. في.المثل. كسي. كه. لفظ. فلسفه. را مي.شنود، بي.آنكه. به. وجود و عدم. آن. كاري. داشته. باشد، بر سبيل. كنجكاوي. يا به. مقتضاي. خاصي. مي.خواهد بداند مفهوم. اين. لفظ. چيست. و چون. كم.كم. با جوابهاي. مختلف. مواجه. شود و نتواند به. وجوه. اختلاف. و اشتراك. آنها پي. ببرد، اي. بسا كه. از معني. رو برمي.تابد؛ و اگر اتفاقاً ضرورتي. ايجاب. كند كه. در باب. فلسفه. چيزي. بگويد يا بنويسد، به. اصطلاح. با بي.نظري. و بي.غرضي. به. گردآوري. اقوال. مي.پردازد.

نتيجه.ي. اين. سعي. مفيد است. و شايد بعضي. از خوانندگان. فوايدي. بيش. از آنچه. نصيب. پژوهنده. شده. است. از آن. ببرند، زيرا خواننده. ممكن. است. قابليت. و استعداد تحقيق. در معني. فلسفه. داشته. باشد و از مجموعه.ي. تعاريفي. كه. يك. پژوهنده. فراهم. آورده. است. چيزهايي. دريابد كه. پژوهنده. به. هيچ. وجه. به. آن. توجه. نداشته. و اهميت. هم. نمي.داده. است.. مع.هذا با اين. قبيل. پژوهشها نمي.توان. به. حقيقت. و ماهيت. فلسفه. رسيد. يادگرفتن. تعاريف. فلسفه. و تكرار الفاظ. و عباراتي. كه. اهل. فلسفه. گفته. و نوشته.اند چندان. دشوار نيست. و بيشتر محصلاني. كه. درس. فلسفه. خوانده.اند تعاريف. فلسفه. يا لااقل. بعضي. از اين. تعاريف. را مي.دانند اما از وجوه. اشتراك. و امتياز اين. تعاريف. خبر ندارند و به. طريق. اولي. وجه. امتياز فلسفه. را از علم. تحصلي. جديد و هنر و ديانت. هم. نمي.دانند. پس. به. صرف. اينكه. تعريف. يا تمام. تعاريف. فلسفه. را لفظ. به. لفظ. فرا گرفته. باشيم.، نمي.توانيم. به. پرسش. فلسفه. چيست.؟ پاسخ. بدهيم. زيرا در فلسفه. تا پرسش. جداً مطرح. نباشد پاسخ. جدي. هم. وجود ندارد. اين. پرسش. چگونه. و كي. مطرح. مي.شود؟

متقدمان. گفته.اند كه. فلسفه. سير از فطرت. اول. به. فطرت. ثاني. است.. استفاده.اي. كه. فعلاً از اين. گفته. مي.توان. كرد اين. است. كه. بايد از مرتبه. و مقام. عادت. و زندگي. عادي. گذشت. تا طرح. مسائل. فلسفه. معني. و مورد پيدا كند. فلسفه. و تفكر فلسفي. با عادت. و آراي. رسمي. مناسبت. و سنخيت. ندارد و اگر گفته. شود كه. سير از فطرت. اول. به. فطرت. ثاني. تعريف. فلسفه. نيست. بلكه. شرط. است.، مي.گوييم. كه. ايراد به. يك. اعتبار درست. است. اما شرط. و مشروط. در اينجا يك. چيز است. يا مي.تواند يكي. باشد. سير از فطرت. اول. به. فطرت. ثاني. شرط. تحقق. فلسفه. است. و تا اين. سير متحقق. نشود فلسفه. هم.، يا نيست. يا مجموعه.ي.

آيا علم. جديد مي.تواند ملاك. درستي. و نادرستي. هر حكمي. باشد؟ (در اين. بيان. مسامحه.اي. هست. كه. بايد به. آن. توجه. كرد. وقتي. درباره.ي. درستي. و نادرستي. بحث. مي.كنيم.، بايد متوجه. باشيم. كه. بعضي. احكام. خبري. است. و بعضي. ديگر انشائي. و درستي. و نادرستي. بر احكام. خبري. حمل. مي.شود و به. احكام. انشائي. نمي.توان. نسبت. درست. و نادرست. داد. ولي. در مباحث. علم. و فلسفه. چون. احكام. انشائي. جايي. ندارد، هر وقت. از حكم. سخن. گفته. مي.شود مراد حكم. خبري. است. و وقتي. مي.پرسيم. كه. آيا نتايج. علم. جديد مي.تواند ملاك. هر حكمي. باشد مقصودمان. تمام. احكام. خبري. است..)

الفاظ. است.. مع.ذلك. فلسفه. با اين. سير به. وجود مي.آيد، بلكه. اين. سير عين. تفكر فلسفي. است.. پس. اگر بيان. سير از فطرت. اول. به. فطرت. ثاني. حدّ تام. فلسفه. نيست.، نكته.ي. مهمي. را روشن. مي.كند و آن. اينكه. فلسفه. و تفكر فلسفي. را با علوم. رسمي. و عادات. فكري. نبايد قياس. كرد، و البته. اگر چنين. قياسي. بشود نتيجه.اش. انكار فلسفه. است. و عجب. آنكه. به. اين. انكار هم. نام. فلسفه. مي.دهند و منكر آن. را فيلسوف. مي.دانند. به. عبارت. ديگر، نام. فلسفه. را نگاه. مي.دارند و به. آن. معني. ديگر مي.دهند و تفكر فلسفي. را نفي. مي.كنند و البته. اين. نفي. صورتهاي. مختلف. دارد، چنان. كه. در مذهب. اصالت. تجربه. فلسفه. منتفي. مي.شود و اصحاب. مذهب. تحصلي. و كساني. كه. فلسفه. را منحصر به. علوم. مي.دانند چيزي. را به. نام. فلسفه. اثبات. مي.كنند كه. فلسفه. نيست.. پس. آيا اوگوست. كنت. و استوارت. ميل. و ارنست. رنان. و اسپنسر و كارناپ. و راسل. را نبايد فيلسوف. دانست.؟ بعد از اينكه. وارد در بحث. ماهيت. فلسفه. شديم.، پاسخ. اين. پرسش. هم. داده. خواهد شد. اكنون. بايد ببينيم. كه. رأي. اينان. چيست. و چه. منافاتي. با فلسفه. دارد.

مي.دانيم. كه. بر طبق. مذهب. تحصلي. اگوست. كنت. بشر در سير تاريخي. خود از دو مرحله.ي. رباني. و مابعدالطبيعه. گذشته. و به. دوره.ي. علم. تحصلي. رسيده. است.. پس. مابعدالطبيعه. به. گذشته.ي. بشر تعلق. دارد و طرح. مسائل. فلسفي. در حكم. بازگشت. به. تفكري. است. كه. دوره.ي. آن. به. سر آمده. و حق. آن. است. كه. در دوره.ي. جديد جزء به. علم. تحصلي. كمّي. كه. غرض. از آن. تأثير و تصرف. در طبيعت. به. منظور اصلاح. و تسهيل. امر معاش. است.، به. علم. ديگر اعتنا نشود. اوگوست. كنت. با مطالعه. و پژوهش. در تاريخ. علوم. و برمبناي. تفسيري. كه. از تاريخ. مي.كند نتيجه. مي.گيرد كه. في.المثل. آثار ارسطو دايرة.المعارف. و مجموعه.ي. دانشهاي. زمان. اوست.، اما به. تدريج. معارف. مختلف. از فلسفه. جدا شده. و به. معني. جديد لفظ. علميت. پيدا كرده. تا آنجا كه. در دوره.ي. جديد براي. فلسفه. موضوع. و مسائلي. نمانده. است.. به. نظر اصحاب. مذهب. تحصلي. رياضيات. و فيزيك. و شيمي. و زيست.شناسي. و علوم. اجتماعي. و انساني. كه. اكنون. هر كدام. موضوع. و مسائل. و روش. خاصي. دارند، و از اين. جهت. از علوم. و معارف. قديم. ممتازند، سابقاً جزئي. از فلسفه. بوده. و كم.كم. بسط. پيدا كرده. و از فلسفه. مستقل. شده.اند. آيا بعد از اين. تقسيم. و انشعاب. چيزي. باقي. مي.ماند كه. بتوان. به. آن. نام. و عنوان. فلسفه. داد؟

اتباع. اگوست. كنت. شناسايي. را به. دو نوع. سطحي. و علمي. تقسيم. مي.كنند. فلسفه. و ديانت. و هنر را با علم. و شناسايي. علمي. به. معني. جديد لفظ. نمي.توان. اشتباه. كرد. پس. آيا بايد هر چه. غير از شناسايي. علمي. است. در ذيل. عنوان. شناسايي. سطحي. قرار گيرد؟ اوگوست. كنت. و اتباع. او طرح. چنين. پرسشي. نمي.كنند. اما اگر قرار باشد كه. به. آن. پاسخ. بدهند، مي.گويند فلسفه. نه. در گذشته. و نه. درحال. حاضر شناسايي. سطحي. نبوده. و نيست.، منتهي. فلسفه.ي. گذشته. صورت. تمدن. گذشته. بوده. و در دوره.ي. تحصلي. هيچ. شأن. و مقامي. ندارد و اگر هم. بقايايي. از آثار آن. مانده. است. بايد از بين. برود. فلسفه.ي. كنوني. گرچه. عين. علم. تحصلي. نيست. ولي. آن. را سطحي. نبايد دانست. زيرا فلسفه. شامل. كلي.ترين. قواعد و قوانين. موجودات. و اصول. و مبادي. علوم. و روش. پژوهش. علمي. است.. در واقع. شأن. فلسفه. در نسبتي. كه. با علم. دارد معين. مي.شود. فلسفه.ي. تحصلي. ره.آموز علم. است.. نقص. فلسفه.ي. گذشته. اين. بود كه. علل. پديدارها را امري. وراي. پديدار مي.دانست. و حال. آنكه. بر طبق. فلسفه.ي. تحصلي. علت. هر پديدار، پديداري. است. از سنخ. پديدار معلول.. فلاسفه.ي. گذشته. اين. نكته. را نمي.دانستند و نمي.توانستند كه. بدانند تا اينكه. به. تدريج. كه. علم. تحصلي. به. وجود آمد دوره.ي. مابعدالطبيعه. هم. به. سر رسيد. اوگوست. كنت. و اتباع. او به. كساني. كه. مي.گويند پس. از جدا شدن. علوم. از فلسفه. و تقسيم. فلسفه. به. علوم.، چيزي. به. نام. فلسفه. باقي. نمي.ماند، پاسخ. مي.دهند كه. آثار افلاطون. و مابعدالطبيعه.ي. ارسطو و آثار حكماي. قرون. وسطي. و كتب. دكارت. و لايب. نيتس. و اسپينوزا و كانت. و هگل. سطحي. نيست.، اما اين. آثار در تاريخ. آينده. اهميتي. ندارد و حتي. مانع. بسط. علم. و فلسه.ي. تحصلي. است..
با توجه. به. آنچه. گفته. شد، اوگوست. كنت. منكر فلسفه. نيست. بلكه. با مابعدالطبيعه. مخالف. است. (رد و انكار مابعدالطبيعه. در قرون. نوزدهم. با آغاز آخرين. مرحله.ي. آن. مناسبت. دارد و گرنه. فلسفه. و مابعدالطبيعه. دو چيز نيست..) قبلاً گفتيم. كه. مذهب. تحصلي. به. انكار فلسفه. مي.انجامد. كدام.يك. از اين. دو قول. را قبول. بايد كرد؟ اين. دو قول. را در حكمي. كه. به. ظاهر عجيب. مي.نمايد جمع. مي.كنيم. و مي.گوييم. اوگوست. كنت. فيلسوفي. است. كه. انكار فلسفه. كرده. است.. او از آن. جهت. فيلسوف. است. كه. به. قول. خودش. بر اثر تفكر طولاني. در تنهايي.، فلسفه.ي. تحصلي. را يافته. است.. اما اين. فلسفه.ي. تحصلي. اصول. و مبادي. و قواعدي. دارد كه. اثبات. يك. ساحتي. بودن. انسان. مي.كند. البته. اوگوست. كنت. هم. وقتي. پرسش. از انسان. و ماسواي. انسان. مي.كند در ساحت. ديگري. غير از ساحت. علم.اليقين. و خارج. از عقل. معاش. است.؛ مع.ذلك. جزء عقل. جزوي. و عقل. معاش. و ساحت. علم.اليقين. چيزي. نمي.بيند و مرتبه.اي. براي. فلسفه. قائل. نمي.شود.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 115]