معرفی کشور جمهوری آذربایجان

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق:

جمهوری آذربایجان کشوری در منطقهٔ جغرافیایی قفقاز و در گذرگاه اروپا و آسیای جنوب غربی و در کنار دریای خزر است. پایتخت آن باکو است.

کشورهای ایران در جنوب، ارمنستان و ترکیه در غرب، گرجستان در شمال غربی و روسیه در شمال، همسایگان جمهوری آذربایجان محسوب می.شوند؛ همچنین این کشور دارای مرز آبی با کشورهای ترکمنستان و قزاقستان در کنارهٔ دریای خزر است.

جمهوری خودمختار نخجوان که از خاک اصلی جمهوری آذربایجان جدا مانده و استان خودمختار قره.باغ کوهستانی نیز واحدهای فدرال جمهوری آذربایجان هستند. ناحیهٔ قره.باغ و هفت بخش پیرامون آن واقع در جنوب غربی جمهوری آذربایجان در جریان جنگ قره.باغ به اشغال نیروهای ارمنستان درآمده .است.

نوع حکومت جمهوری آذربایجان، جمهوری پارلمانی چند حزبی با یک مجلس قانون.گذاری است. این جمهوری سکولار بوده و از سال ۲۰۰۱ به عضویت شورای اروپا درآمده .است.

دین و زبان

بیشتر جمعیت جمهوری آذربایجان مسلمان شیعه هستند.زبان رسمی کشور ترکی آذربایجانی می.باشد.در کنار زبان ترکی آذربایجانی، زبان.های روسی، ارمنی، کردی، تالشی، تاتی، عبری، و لزگی نیز صحبت می.شود. ترکی آذربایجانی از نظر تقسیمات زبانی، جزئی از ترکی غربی و یا ترکی اوغوز می باشد . ترکی آذربایجانی، ترکی ترکیه و ترکی ترکمنی در گروه ترکی غربی و یا ترکی اوغوز قرار می گیرند .

وجه تسمیه

قبل از سال ۱۹۱۸ میلادی (۱۲۹۷خ) آذربایجان بیشتر به مناطق شمال غربی ایران و قسمت جنوبی ارس اطلاق می.شد. ولی بعد از آن با فروپاشی روسیه تزاری در مناطق مسلمان نشین قفقاز جنوبی جمهوری دمکراتیک آذربایجان تشکیل شد و برای این منطقه نیز، نام آذربایجان به کار گرفته شد.قسمت عمده اراضی جمهوری آذربایجان کنونی قبل از تاریخ ذکر شده اران و شیروان نام داشت.

جغرافیا

توپوگرافی جمهوری آذربایجان

جمهوری آذربایجان در جنوب رشته کوه.های قفقاز و شمال رودخانه ارس و در کنار دریای خزر واقع شده.است. سه رشته.کوه قفقاز بزرگ در شمال، قفقاز کوچک در غرب، و کوه.های تالش در جنوب این کشور را احاطه کرده.است. این کوهها ۴۰ درصد از مساحت جمهوری آدربایجان را در برگرفته است و قله کوه بازاردوزو با ارتفاع ۴۴۶۶ متر بلندترین نقطه آن است. نواحی میانی شامل جلگه.های آران مرکزی، مغان و میل و سواحل دریای خزر کم ارتفاع و پست بوده و ارتفاع در پست.ترین قسمت ۲۸ متر پایین.تر از سطح دریاهای آزاد است. جمهوری آذربایجان یک کشور محاط در خشکی است. این کشور در پیرامون دریای خزر، که یک دریای بسته.است، واقع شده و طول خط ساحلی آن ۸۰۰ کیلومتر است. تنوع زیستی و گیاهی آذربایجان به دلیل تنوع آبو هوا بسیار زیاد است به گونه.ای که تنها بیش از ۴۵۰۰ گونه گیاه در کوهستانهای آذربایجان دیده می.شود.

آب و هوا

از لحاظ آب و هوایی، جمهوری آذربایجان دارای چندین نوع آب و هوای مختلف است. به طوری که از ۱۱ ناحیه آب و هوایی ۹ گونه ناحیه در آذربایجان وجود دارد.[۴] درجه هوای متوسط در مناطق جلگه.ای شمال و شرق کشور تا ۶ سانتیگراد در زمستان و ۳۶ درجه سانتیگراد در تابستان می.رسد، در حالیکه در مناطق کوهستانی غربی زمستانها تا ۹- در زمستان و ۱۲ درجه سانتیگراد در تابستان می.رسد.پایین.ترین دمای مطلق در اردوباد به میزان ۳۳- درجه سانتیگراد و بالاترین دمای مطلق در جلفا به میزان ۴۶ درجه سانتیگراد ثبت شده.است. به طور کلی شمال و شرق کشور دارای آب و هوای نسبتاً خشک و کوهستانی است در حالیکه منطقه جنوب شرقی آب و هوای مرطوب و ملایم تری دارد. مناطق غربی و شمالی و جنوبی شامل قره باغ و شمال شرقی جمهوری خودمختارنخجوان، دامنه کوههای قفقاز و ناحیه لنکران-آستارا و کوههای تالش بسیار مرطوب هستند.بیشترین میزان بارش سالانه در لنکران و به میزان ۱۶۰۰ تا ۱۸۰۰ میلیمتر و کمترین میزان بارش سالانه به میزان ۲۰۰ تا ۳۵۰ میلیمتر در آبشوران روی می.دهد. مناطق مرکزی شامل جلگه.های وسیع مستعد کشاورزی است که توسط رود کورا و ارس آبرسانی می.شوند.

تقسیمات کشوری

جمهوری آذربایجان به ۵۹ بخش، ۱۱ شهر و ۱ جمهوری خودمختار تقسیم شده.است. جمهوری خودمختار نخجوان دارای ۷ بخش است و بدین ترتیب، این کشور جمعاً به ۶۶ بخش تقسیمشده است .

تاریخ

سابقه حضور بشر در جمهوری آذربایجان به هزاران سال قبل باز می.گردد. کاوشهای غار آزیخ در بخش فضولی وجود آثاری از زندگی بشر به قدمت ۳۵۰ تا ۴۰۰ هزار سال را نشان می.دهد. سنگ نگاره.های قبوستان نیز تاریخی ۱۲ هزارساله دارند.

در قرن نهم قبل از میلاد سکاها در این ناحیه.ای که هم اکنون جمهوری آذربایجان نامیده می.شود، سکنی گزیدند.به دنبال آنان مادها وسپس هخامنشیان به رهبری کوروش بر منطقه حاکم گشتند. با حمله اسکندر دوران حکمرانی حاکمان وابسته به او در منطقه آغاز شد اما در دوره.هایی حاکمان محلی با دادن خراج حکومتهای محلی خود را برپا می.داشتند.

دوره باستان

در فاصله قرن اول تا سوم میلادی رومیان بر این منطقه مسلط شدند و نام آن را آلبانیا نهادند در این دوران پادشاهی مسیحی آلبانیای قفقاز پدیدار شد اما در سال ۲۵۲-۲۵۳ پس از میلاد به دست شاپور اول ساسانی افتاد. کشمکش برای به دست گرفتن کنترل منطقه بین رومیها، پادشاهان ساسانی و حکام محلی ادامه داشت. و قدرت بین آنها دست به دست می.شد.

دوره اسلام

در زمان ظهور اسلام سلسله مسیحی مهرانی.ها در آلبانیای قفقاز حاکم بودند.آنان همواره توسط ترکان خزر از شمال و اعراب از جنوب مورد تهدید واقع می.شدند. اعراب مسلمان پس از شکست دادن رومیان و ساسانیان به سوی آذربایجان لشکرکشی کردند و پس از درهم شکستن مقاومت مسیحیان به رهبری جوانشیر در سال 667 میلادی بر این ناحیه حاکم شدند.

شروانشاهان

از اواخر قرن دوم شمسی شروانشاهان حکومت منطقه آذربایجان را در دست گرفتند. آنان با آمدن سلجوقیان نیز بر مسند قدرت باقی ماندند.چرا که به آنان خراج می.دادند.این سلسله تا زمان انقراضش در سال ۹۱۷ خورشیدی (۹۴۵ قمری) به دست شاه تهماسب یکم صفوی، در قسمتهایی از آذربایجان به.ویژه ناحیه شمال شرقی این جمهوری به صورت حاکمان محلی حکمرانی می.کردند.

غزنویان و سلجوقیان

در اوایل قرن پنجم شمسی غزنویان بر قسمتی از منطقه مسلط شدند. آنان اولین حکومت ترک تبار در منطقه بودند که در تغییر ترکیب جمعیتی آذربایجان نقش عمده.ای داشتند. بدنبال غزنویان سلجوقیان که حکومتی ترک تبار بودند بر منطقه حاکم شدند.این دوران، دوران شکوفایی ادبیات فارسی در منطقه نیز می.باشد. مشهورترین شاعران این دوران، نظامی گنجوی و خاقانی شروانی می.باشند.

حمله مغول و تیمور

در قرون سیزده و چهارده میلادی با هجوم مغولها و تاتارها(تیمور لنگ)سلسله.های محلی ور افتادند. در قرن پانزده میلادی خانات محلی تحت سلطه آق قویونلو.ها، تا به سلطنت رسیدن شاه اسماعیل صفوی به قسمت عمده اران، شروان و قره باغ تسلط داشتند. آران و شروان (جمهوری آذربایجان) جزو اولین مناطقی بود که شاه اسماعیل یکم صفوی تحت سلطه خود در آورد. بعد از جنگ تاریخی چالدران این منطقه به اشغال ترکان عثمانی درآمد تا دو باره هشتاد سال بعد ایرانیان(شاه عباس) موفق به بازپسگیری این منطقه شدند.

افشاریه و قاجاریه

در قرون بعد تحت حکومت افشاریه و سپس این سرزمین در داخل حکومت قاجاریه قرار داشته که در نهایت در سالهای ۱۱۹۳ و ۱۲۰۷ خورشیدی در پی پیمان گلستان و ترکمانچای میان ایران و روسیه از ایران جدا و به ضمیمهٔ روسیه تزاری شد.

سلطه تزارها بر آذربایجان

پس از انعقاد پیمان گلستان و ترکمانچای میان ایران و روسیه تزارهای کنترل منطقه قفقاز را در دست گرفتند اما همچنان نفوذ فرهنگی و معنوی ایران و عثمانی در منطقه بیشر از نفوذ روسیه بود. در این دوره روسها سرمایه گذاری بسیار کمی در این ناحیه می.کردند. اما با استخراج نفت توجه به آذربایجان بیشتر گردید و اقتصاد محلی رونق گرفت. در این دوره جمعیت شهر باکو به طور فزاینده.ای افزایش یافت و مهاجران روس یک سوم جمعیت شهر را تشکیل می.دادند. ارامنه نیز به عنوان عمال روسها در دوایر رسمی مشغول بودند. اینگونه تضادهای اجتماعی باعث وقوع شورشهایی در سال ۱۹۰۵ میلادی شد.

سقوط تزارها و استقلال آذربایجان

در آغاز قرن بیستم با رشد صنایع، تفکرات اصلاح طلبانه در آذربایجان شکل گرفت. در سال ۱۹۰۳ میلادی حزب چپگرای همت با هدف دفاع از زبان و فرهنگ آذربایجانی تشکیل شد. حزب کوچک بلشویک نیز وجود داشت که بیشتر تحت کنترل روسها و ارامنه بود.

در سال ۱۹۱۲ با انشعاب در حزب همت حزب مساوات شکل گرفت.به دنبال سقوط تزارها حزب بلشویک که متشکل از ارامنه و روسها بود سعی در تشکیل دولتی کمونیستی داشتند که با مخالفت مردم مسلمان و تشکیل ارتش اسلام این حرکت ناکام ماند سرانجام در روز ۱۸ می.سال ۱۹۱۸ جمهوری آذربایجان با عنوان جمهوری دمکراتیک آذربایجان توسط محمدامین رسولزاده رهبر حزب مساوات اعلام استقلال خود اعلام کرد.

این حکومت اولین حکومت جمهوری در میان کشورهای مسلمان بود. تلاش جمهوری دمکراتیک آذربایجان برای آغاز گفتگوهای اتحاد با ایران باهجوم بلشویکها ناکام ماند و این کشور نوبنیاد تنها دوسال پس از کسب استقلال تحت سلطه اتحاد جماهیر شوروی درآمد.

در اتحاد جماهیر شوروی

از سال ۱۹۲۰ با پیروزی بلشویکها جمهوری آذربایجان یکی از جمهوری.های تشکیل دهنده اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی بود.

استقلال مجدد

جمهوری آذربایجان در روز ۳۰ اوت ۱۹۹۱ در خلال فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی اعلام استقلال نمود.

ریاست جمهوری ها

ایاز مطلب.اف۱۹۹۱-۱۹۹۲
ابوالفضل ایلچی.بیگ۱۹۹۲-۱۹۹۳
حیدر علی.اف۱۹۹۳-۱۹۹۸, ۱۹۹۸-۲۰۰۳
الهام علی.اف۲۰۰۳-۲۰۰۸, ۲۰۰۸-۲۰۱۳

جهانگردی

جمهوری اذربایجان در سالهای اخیر تلاشهای قابل توجه.ای برای افزایش گردشگری خود داشته.است. همچنین سال ۲۰۱۱درکشور آذربایجان سال گردشگری اذربایجان نمایده شد.کشور آذربایجان در سال ۲۰۱۰ میزبان بیش از دو و نیم میلیون گردشگر بوده.است، در سالهای اخیر سهم گردشگری آذربایجان را بیشتر کشورهای اوکراین، قزاقستان، ایران، گرجستان، اردن، بحرین، آلمان، استرالیا، بلغارستان و فنلاند داشته.اند میراث فرهنگی و معماری ملی و اسلامی از مهم.ترین عامل.های ثبات در جمهوری آذربایجان محسوب می.شود. این کشور به.عنوان دومین کشور شیعه در جهان، با میراث.های معماری، آداب و رسوم، تنوع.های فرهنگی، انواع پوشاک، صنایع دستی، غذاهای سنتی و چشم.اندازهای جغرافیایی و طبیعی از نظر جهانگردی قابل.توجه بوده و همه.ساله هزاران گردشگر خارجی را به سمت جمهوری آذربایجان جذب کرده که از نظر اقتصادی نیز تأثیر به.سزایی در رشد اقتصادی این کشور داشته .است.

اقتصاد

جمهوری آذربایجان در مقایسه با جمهوریهای تازه استقلال یافته اطراف خود در اثر بهره برداری از منابع نفتی که در سال ۲۰۰۸ برابر ۷ میلیارد بشکه بوده است (که حدود یک درصد از ذخایر اثبات شده جهان )که در حال حاضردر منطقه یک صادرکننده محصولات گازی محسوب میشود. و سرمایه گزاری پس از استقلال توسعه بیشتری پیدا کرده.است. با وجود این بعد از استقلال این کشور، تورم فزاینده ناشی از آثار جنگ قره.باغ همراه با سیاست.های آزادسازی قیمت.ها و خصوصی سازی اقتصاد موجب شد که مردم جمهوری آذربایجان تحت فشارهای شدید اقتصادی قرار گیرند و قدرت خرید آنها به.سرعت کاهش یابد ولی از سال ۱۹۹۶ میلادی، افزایش درآمدهای حاصل از قراردادهای نفتی بین.المللی، روند رو به رشد سرمایه گذاری خارجی، اعتبارات صندوق بین.المللی پول و بانک جهانی و مساعدت کشورهای اروپایی موجب شد تا اقتصاد نابسامان این کشور کمی رو به بهبود گذارد.ودر سال ۲۰۰۷ از تعداد کل شاغلان در بخش اقتصادی ۷۰ درصد در بخش خصوصی مشغول به کار بودن وتعداد بیکاران ۲۸۱ هزار نفر بوده است.

جمهوری آذربایجان برای ثبات بخشیدن به اوضاع اقتصادی با کمک صندوق بین.المللی پول دو برنامهٔ اقتصادی را به اجرا درآورده و توانسته.است میزان تورم را کاهش دهد.میزان تورم در این کشور از ۴۱۱ درصد در سال ۱۹۹۵ میلادی به ۲۰ درصد در سال ۱۹۹۶ میلادی و ۷/۳ درصد در سال ۱۹۹۷ و صفر درصد در سال ۱۹۹۸ میلادی و (۵-) درصد در نیمه نخست سال ۲۰۰۰ میلادی کاهش یافته.است.

در سال ۲۰۰۸ میلادی جمهوری آذربایجان بنا به گزارش بانک جهانی برترین کشور از نظر اجرای برنامه.های اصلاحات اقتصادی بوده.است. و در رتبه نخست اصلاحات اقتصادی جهان قرار گرفت.

نظامی

تاریخ ارتش آذربایجان به زمان جمهوری دموکراتیک آذربایجان در سال ۱۹۱۸ که ارتش ملی تازه شکل گرفته بود بازمی.گردد. وقتی جمهوری آذربایجان استقلال خود را پس از فروپاشی شوروی سویالیستی بدست آورد بر پایه قانون در سال ۱۹۹۱ ارتش جمهوری آذربایجان تاسیس گردید. از سال ۲۰۰۲ ارتش آذربایجان دارای ۹۵۰۰۰ پرسنل نظامی فعال و همچنین دارای ۱۷۰۰۰ نیروی شبه نظامی است. نیروهای نظامی دارای سه شاخه نیروهای دریایی، هوایی و زمینی است.افزون بر این شاخه.های اصلی نیروی نظامی آذربایجان دارای زیر شاخه.هایی است که در موقع لزوم می.توانند در دفاع از کشور کمک کنند.این نیروها شامل گارد ساحلی، مرزبانان و نیروهای انتظامی داخلی است. گارد ملی آذربایجان یک نیروی بیشتر شبه نظامی است که یک نهاد نیمه مستقل ویژه از سرویس حفاظت دولتی است که زیر نظر رئیس جمهور اداره می.شود.

آذربایجان پیمان نیروهای مسلح متعارف در اروپا (سی اف ای) را امضا کرده .است.این کشور همکاری نزدیکی با ناتو در پروژهای حفاظت از صلح دارد.آذربایجان ۱۵۱ نیروی حافظ صلح در عراق و ۱۸۴ نیرو در افغانستان دارد.

بودجه نظامی آذربایجان برای سال ۲۰۱۱ معادل ۴٫۴۶ میلیارد دلار بوده.است. آذربایجان دارای صنایع دفاعی تولید اسلحه سبک، سیستم.های توپخانه، تانک، انواع وسایل نقلیه نظامی و هواپیماهای نظامی و هلیکوپتر است. ارتش آذربایجان همکاری.های تمرینی با گارد ملی اوکلاهاما داشته .است.

سیاست

به.دنبال استقلال، فعالیت.های سیاسی در جمهوری آذربایجان به.شدت افزایش یافت. یکی از بزرگ.ترین سازمانهای سیاسی اپوزیسیون جبههٔ خلق آذربایجان حول ملی گرایی ملی و دفاع در مقابل حملات ارمنستان تشکیل شد.این سازمان در مراحل بعدی حاوی فراکسیونهایی با اندیشه.های پان ترکیستی نیز بوده.است. در اولین دوره انتخابات ریاست.جمهوری ابوالفضل ایلچی.بیگ با اندیشه.های قوم.گرایانه این مقام رسید، بعد از انتخاب ایلچی.بیگ وی به همراه وزیر کشور خود اسکندر حمیدف در چندین نوبت خواستار تشکیل ترکیه بزرگ که شامل تمام نواحی شمالی ایران می.شد شدند. پس از شکست.های پیاپی در جنگ با ارمنستان، و شکست تقریباً تمامی سیاستهای وی، و چندین قیام خونین در چند شهر از جمله گنجه، حیدر علی.اف رئیس وقت پارلمان طی یک کودتای بدون خونریزی قدرت را به دست آورد و ایلچی.بیگ به تبعید فرستاده شد.

در زمان ریاست.جمهوری وی و وپسرش روابط با ایران به.تدریج گرم و گرمتر شد، تا جایی که روسای جمهور هر دو کشور در چندین نوبت به کشور یکدیگر سفر کرده.اند، و جمهوری کنسولگری.ای نیز در شهر تبریز افتتاح کرد و علی.اف پسر به آن شهر سفر کرده و با تجار آن دیدار کرد. موافقتنامه.های زیادی نیز در زمینه.های تجاری، ورزشی، فرهنگی و مرزی بین دو کشور بسته شده.است. طبق این معاهده.ها سفر به کل جمهوری خودمختار نخجوان و در بخش اصلی جمهوری تا چندین کیلومتر از مرز بدون ویزا امکان.پذیر است و تقریباً تمامی احتیاجات نخجوان (گاز، برق، مواد غذایی و...) به علت بسته بودن مرز با ارمنستان از طریق ایران انجام می.شود. درحال حاضر جریانات ضدایرانی تنها در بخش.هایی از اپوزوسیون دولت این کشور دیده می.شوند. همچنین این کشور در فهرست ناقضان آزادی مطبوعات است.

مسایل مورد مناقشه

در پی گسسته شدن اتحاد جماهیر شوروی و آغاز درگیری.های قومی، تعداد کثیری از ساکنان ارمنی منطقه قره.باغ با مداخله ارتش جمهوری ارمنستان موفق به کنترل این ناحیه و شش ناحیه غیر ارمنی نشین شدند. جمهوری قره.باغ که کنترل بیست درصد از اراضی جمهوری آذربایجان را دارد تا کنون توسط هیچ کشوری به رسمیت شناخته نشده.است و از هر لحاظ تحت نفوذ و حاکمیت ارمنستان می.باشد. در اثر این جنگهای حدود یک میلیون اهالی آذری و کرد جنگزده این منطقه بی خانمان گشته و تعداد کثیری هنوز در پناهگاه.های موقتی و نیمه موقتی بسر می.برند.

مردم

نژاد مردم این کشور ترکیبی.است از عنصر غالب ترک (به.ویژه سلجوقیان اغوز) با ساکنان کهن این سرزمین، یعنی ایرانیان و دیگر اقوام.

براساس سرشماری سال ۱۹۹۹، ۹۰٫۶ درصد از جمعیت جمهوری آذربایجان را آذربایجانی، ۲٫۲ درصد را لزگی (داغستانی)، ۱٫۸ درصد را روس و ۱٫۵ درصد را ارمنی تشکیل می.دهند؛ البته تقریباً تمامی ارمنی.ها در منطقهٔ خودمختار قره.باغ کوهستانی زندگی می.کنند. براساس سرشماری سال ۱۹۸۹ شوروی، حدود ۲۶۲٬۰۰۰ نفر غیرآذربایجانی از ۹ قومیت مختلف در این کشور زندگی می.کرده.اند که از این میان، ۱۷۱٬۰۰۰ نفر لزگی و ۲۱٬۰۰۰ نفر تالش بوده.اند؛ اما تالش.ها جمعیت خود را حدود ۲۰۰٬۰۰۰ تا ۳۰۰٬۰۰۰ نفر برآورد می.کنند.

از جمعیت ۸٬۲۳۸٬۶۷۲ نفری جمهوری آذربایجان، ۵۱ درصد شهرنشین و ۴۹ درصد در روستاها زندگی می.کنند. نرخ رشد جمعیت در این کشور ۰٫۷۶۲ درصد است. ۹۳٫۴ درصد از مردم جمهوری آذربایجان، مسلمان (۶۵ تا ۷۵ درصد شیعه)،۲٫۵ درصد ارتدوکس روس و ۲٫۳ درصد ارمنی هستند. البته درصد اعتقاد به ادیان در این کشور صوری است؛ چراکه عدهٔ بسیار کمی از مردم عبادت کرده و واقعاً به دین خود وابستگی دارند.

جمهوری آذربایجان به همراه ایران، عراق و بحرین چهار کشوری هستند که در آن شیعیان اکثریت جمعیت را تشکیل می.دهند. پس از استقلال از شوروی تعصب اسلامی در این کشور رشد داشته .است.

اما آمارهای رسمی این کشور در مورد اقلیت.های قومی مورد چالش پژوهشگران قرار گرفته.است و در محافل خصوصی نیز خود آذربایجانی.ها قبول دارند که تعداد لزگی.ها، تالش.ها و کردها بسیار بیشتر است. هم اکنون دولت جمهوری آذربایجان سیاست سخت آسیمیله کردن اقلیتهای قومی را پیگیری می.کند و باعث گردیده.است که بسیاری از لزگی.ها، تالش.ها و کردها در این صدسال اخیر در قوم آذربایجانی ادغام شوند. این در حالیست که بر اساس قانون اساسی جمهوری آذربایجان تمام اقوام ساکن این کشور از حق آموزش به زبان مادری و حفظ فرهنگ بومی برخوردارند. اما این اصل قانون اساسی کشور به درستی توسط دولت به اجرا در نیامده و شورای اروپا نیز در گزارش سال ۲۰۰۹ خود تلاش دولت این کشور را برای حفظ تنوع فرهنگی و فرهنگ.های قومی کم دانسته .است.

لزگی.ها

لزگی.ها جزو اقوام بومی قفقازی هستند که به یکی از زبان.های خانواده قفقازی تکلم می.کنند. برای نمونه پروفسور سوانته کرنل می.گوید:" این آمارها نشانگر نظرات رسمی دولت هست، ولی در واقعیت شمار لزگی.ها روشن نیست. هرچند مقامات رسمی آن را صد و هشتاد هزار نفر ذکر می.کنند اما منابع دیگری تعداد لزگی.ها را بسیار بیشتر دانسته و آن را در حدود هفتصدهزار نفر می.دانند. همچنین در آمار اتنولوگ، حدود لزگی.ها در جمهوری آذربایجان ۳۶۴٫۰۰۰ نفر ذکر شده است.

برپایه آمار رسمی جمهوری آذربایجان جمعیت لزگی.ها ۱۷۸۰۲۱ هزار نفر است.

به قول پروفسور کرنول، نریمان رمظانوف یکی از رهبران سیاسی لزگی می.گوید که هرچند بسیاری از تالش.ها، تات.ها و کردها زبانشان را به خاطر سیاست.های آسیمیله باخته.اند ولی لزگی.ها به خاطر روابط با داغستان (که سیاست آسیمیله شدن دولت جمهوری آذربایجان در آن وجود ندارد) توانسته.اند زبان و فرهنگ خود را بهتر حفظ کنند.

کردها

کردها یکی از اقوام ایرانی هستند که زیرفشار سخت آسیمیله، شمار آن.ها در دوران شوروی و پس از آن کاهش یافته.است؛ به گونه.ای که اگر یک فرد کرد به جای این.که خود را یک آذربایجانی معرفی کند، بر هویت قومی خویش پافشاری می.کرد، قادر به پیداکردن شغل نبود.

پروفسور کرنل در رابطه با جمعیت کردها می.گوید: «آمار کردها بسیار است، برخی آن را حدود ده درصد از جمعیت کشور برشمرده.اند». برخی از منابع کرد به وجود ۲۰۰٬۰۰۰ نفر کرد در جمهوری آذربایجان اشاره می.کنند؛ اما در آمار رسمی گفته شده که تنها ۱۲٬۰۰۰ نفر کرد در این کشور زندگی می.کنند؛ دلیل این امر آن است که پس از سال ۱۹۳۰ به تدریج منابع دولتی قومیت اکثر کردها را از روی عمد آذربایجانی عنوان کرده.اند.

تالش.ها

طبق دانشنامهٔ ایران، بیشترین تراکم جمعیت روستاییان در این کشور در نواحی واقع در جنوب شرقی آن است که اکثریت این جمعیت را هم تالش.ها (که ایرانی.تبارند) تشکیل می.دهند و بسیاری از آداب رسوم کهن خود را هم حفظ کرده.اند.

آمار سال ۱۹۲۶ شوروی(در رابطه با کم شمردن این آمار به بخش تات.ها در همین مقاله بنگرید)، تعداد تالشها را ۷۷٫۰۳۹ نفر ذکر کرده.است. آمار سال ۱۹۵۹ تالش.ها را ذکر نکرده و آنها را جزو آذربایجانی.ها شمرده.است. سپس در سال ۱۹۹۹ (آمار رسمی جمهوری آذربایجان) تعداد تالشها ۷۶٫۸۰۰ نفر شمرده شده است(یعنی کمتر از سال ۱۹۲۶). امروزه نیز مقامات جمهوری آذربایجان تعداد تالش.ها را همان ۷۶٫۸۰۰ نفر برمی.شمرند. اما از دیدگاه بسیاری از پژوهشگران تعداد تالش.ها بسیار بیشتر از این می.باشد و این ارقام تنها ناشی از کم.شماری اقلیت.های قومی توسط دولت است. پروفسور وارتان گریگوریان این آمارسازی مقامات جمهوری آذربایجان را یک تحریف می.داند.

همچنین پروفسور کرنول می.گوید که حداقل ۲۰۰٫۰۰۰ تا ۴۰۰٫۰۰۰ تالشی در جمهوری آذربایجان وجود دارد. بر اساس آمار اتنولوگ در سال ۱۹۹۶ تعداد تالش.ها در این کشور حدود ۸۰۰ هزار نفر، لزگی.ها ۳۶۴ هزار نفر و کردها ۲۰ هزار نفر بوده.است. پروفسور وارتان گریگوریان(استاد دانشگاه و رئیس چند دانشگاه آمریکا) مقاله مفصلی در رابطه با آسیمیله کردن تالش.ها به دست شوروی و مقامات جمهوری آذربایجان نوشته است.

در کل دو علت برای کم شمردن تالش.ها ذکر شده.است: اول از همه فشار بر هویت تالش در دوران شوروی و دوم حساسیت برانگیختن از اینکه کسی خود را غیر آذربایجانی معرفی کند.

تات.ها

زبان تات.های قفقاز فارسی است و آن که در ایران، تاتی نامیده می.شود نیست.

دولت جمهوری آذربایجان در سال ۱۹۹۹ میلادی، جمعیت تات.های آذربایجان را تنها ۱۰٬۹۲۲ نفر اعلام کرده .است.

این در حالی.است که تا قرن بیستم تعداد تات.زبان.ها بسیار بیشتر بوده.است. برای نمونه در آمار سال ۱۸۸۶، شمار تات.ها ۱۲۰٫۰۰۰ نفر ذکر شده.است. اما پس از حکومت شوروی، در سال ۱۹۲۶، تعداد تات.ها به ۲۸٫۵۰۰ تقلیل یافت. بنابر نظر این منبع، تعداد تات.ها به خاطر سیاست آسیمیله کاهش یافته.است.

عباس قلیخان باکیخانوف(قرن نوزدهم) نیز زبان "مملکت باکو" به علاوه چند نقطه دیگر را نیز تاتی ذکر کرده است. درصفحه ۱۸ کتاب مذکور آمده.است: هشت قریه در طبرسران که جلقان و روکال و مقاطیر و کماخ و زیدیان و حمیدی و مطاعی و بیلحدی باشد، در حوالی شهری که انوشیروان در محل متصل به دربند تعمیر کرده بود و آثار آن هنوز معلوم است، زبان تات دارند. ایضاً در صفحه ۱۹ کتاب یاد شده آمده.است: محالات واقع در میان بلوکین.شماخی و قدیال که حالا شهر قبه.است، مثل حوض و لاهج و قشونلو در شیروان و برمک و شش پاره و پایین بدوق در قبه و تمام مملکت باکو سوای شش قریهٔ تراکمه، همین.زبان تات را دارند... قسم قربی مملکت قبه سوای قریهٔ خنالق که ربانی علی.حده دارد و ناحیهٔ سموریه و کوره دو محال طبرسران که دره و احمدلو می.باشند به اصطلاحات.منطقه، زبان مخصوص دارند و اهالی ترک زبان را مغول می.نامند.
فرهنگ

فرهنگ مردم جمهوری آذربایجان بنا به موقعیت جغرافیایی و میراث تاریخی متأثر از فرهنگهای مختلف منطقه قفقاز و خاورمیانه از جمله فرهنگهای ایرانی، ترکی، روسی و اسلامی است.در سال ۲۰۰۹ باکو از طرف سازمانهای یونسکو به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام معرفی شد. وامروزه فرهنگ غربی با شدت بسیار رایج می.گردد. بجز اکثریت آذربایجانی اقوام متفاوتی همچون ارمنی.ها، کردها و تالشی.ها در جنوب و شرق و لزگی.ها ویهودی هاو تات.ها در شمال به رنگارنگی زبانها و فرهنگ رایج افزوده.اند. نرخ باسوادی در این کشور ۹۸٪ ذکر شده.است. برگزاری جشن نوروز و موسیقی مقام نشانه.های نزدیکی و تأثیر ماندگار و تاریخی به فرهنگ ایرانی هستند. از لحاظ ادبیات نیز شعرایی مانند خاقانی شروانی و نظامی گنجوی از خاک جمهوری آذربایجان فعلی بر خواسته.اند و تأثیرهای اساسی در ادبیات فارسی داشته.اند.

سینما

سینما در جمهوری آذربایجان ریشه تاریخی دارد و اولین کشور مسلمانی است که در آن فیلم ساخته شده است. سه سال پس از نمایش اولین فیلم در فرانسه، فیلمی در جمهوری آذربایجان ساخته شد.

موسیقی

جمهوری آذربایجان از لحاظ موسیقی غنی است، انواع موسیقی در این کشور رایج است:
موسیقی جاز
موسیقی خلق
موسیق کلاسیک
موسیقی معاصر
موسیقی مقام
موسیقی میخانه.ای
موسیقی آشیق- عاشیق
موسیقی سینمای آذربایجان

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 335]