دولت موبایل

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: معرفی مفهوم دولت سیار به عنوان یكی از شاخه.های مهم دولت الكترونیك تحولی قابل ملاحظه در حوزه ICT به شمار می.رود. توسعة روز افزون و افزایش ضریب نفوذ دستگاه.های بی.سیم قابل حمل مخصوصاً تلفن همراه و قابلیت دسترسی شهروندان "در هركجا و در هر زمان" به سرویس.های ارائه.شده روی آنها، این ادوات را به وسایلی جذاب و مناسب برای ارائة سرویس.های مجازی تبدیل نموده است. در این مقاله ما برآنیم تا با معرفی مفهوم دولت سیار، مثال.هایی كاربردی از سرویس.های ارائه شده توسط SMS روی تلفن همراه را بیان كنیم.

اخیراً پیشرفت.های انجام شده در حوزه فناوری.های بی.سیم سیار، راه.های جدیدی را در برای سرویس.رسانی راحت.تر و كم.هزینه.تر نهادهای دولتی به شهروندان به.وجود آورده است. مجموعة این راهكارهای نوین "دولت سیار" یا M-Government نامیده می.شود. بعضی كارشناسان، دولت سیار را این.گونه تعریف می.كنند: " دولت سیار یك استراتژی است كه شامل پیاده.سازی و كاربردی كردن تمامی انواع فناوری.های سیار و بی.سیم، ادوات، سرویس.ها و كاربردهای مرتبط با آن، با هدف ارتقای ارائة خدمات مابین تمامی اجزا و نهادهای جامع، اعم از شهروندان، بخش تجاری و ادارات دولتی می.گردد."

هم اكنون یكی از مصادیق مهم دولت سیار، ارائة سرویس پیام..رسانی از طریق تلفن همراه، چه به صورت پیام متنی كوتاه یا SMS و چه به صورت پیام چند رسانه.ای یا MMS است. SMS تكنولوژی قدیمی تری بوده و هم اكنون تقریباً در تمامی كشورهای جهان كاربردهای متنوعی یافته است. MMSنیز هر چند به دلیل آنكه از نظر فنی نیاز به شبكه.های تلفن همراه مبتنی به نسل 5/2 به بعد دارد و در كشورهای كمتری ارائه می.گردد، اما با قابلیت.های بیشتری نسبت SMS از جمله امكان ارسال عكس، متن، فایل.های صوتی و تصویری؛ می.تواند نقش گسترده.تری را در ارائه سرویس.های دولت سیار بر عهده گیرد.

هم اكنون در دنیا از SMS برای ارائة انواع سرویس.ها مخصوصاً سرویس.های دولت به مردم یا (G2C) به طور وسیعی استفاده می.شود. به عنوان مثال در هند شهروندان پس از درخواست گذرنامه، می.توانند شماره داده شده توسط اداره صدور گذرنامه را به وسیله SMS به آنجا ارسال كرده و پس از چند دقیقه از وضعیت گذرنامة خود مطلع شوند و یا در عمان نمرات امتحانی بیش از 200 هزار دانش آموز دبیرستانی از طریق SMS برای آنها ارسال می.شود.

دولت الكترونیك و دولت سیار

دولت الكترونیك و دولت سیار دو مفهوم جدای از هم نیستند. مفهوم دولت الكترونیك در برگیرندة استفاده از تمامی فناوری.های نوین برای سرویس رسانی به شهروندان و تلاش برای كاهش مراجعة مستقیم مردم به ادارات و نهادهای مختلف جامعه، اعم از دولتی و خصوصی و جایگزین كردن روابط مجازی به.جای مراجعة حضوری است. با توجه به این تعریف و تعریف دولت سیار كه پیشتر ارائه شد، می.توان گفت كه در حقیقت دولت سیار به لحاظ مفهومی زیرمجموعه.ای از دولت الكترونیك است و با طرح آن مفهوم دولت الكترونیك به علت سیار بودن ادوات در دولت سیار، مانند تلفن همراه،PDA ها ، لپ.تاپ.ها و... از گسترش و عمق بیشتری برخوردار می.گردد.

البته هرچند ادوات سیار و در رأس آنها تلفن.های همراه قابلیت.های منحصر به فردی را برای ارائة خدمات در اختیار می.گذارند، اما نباید از محدودیت.های موجود نیز غفلت نمود. از مهم.ترین این محدودیت.ها عدم امكان ارسال فایل.های حجیم روی تلفن همراه نسل 2 (كه بیشترین مشترك تلفن همراه دنیا را شامل می.شود) است. در حالی.كه هم.اكنون(سال 2006) تنها حدود 3درصد از مشتركان تلفن همراه از نسل 3 استفاده می.كنند امید می.رود در آینده با توسعة استفاده از نسل سوم تلفن همراه این مشكل حل شود. از سوی دیگر SMS كه متداول.ترین سرویس عرضه.شده روی نسل دوم است، تنها تا160 كاراكتر را می.تواند در هر پیام جای دهد. هرچند این محدودیت.ها هم.اكنون تا حدی تنوع و گستردگی ارائه سرویس.ها در دولت سیار را محدود ساخته است اما با استفاده ازهمین قابلیت موجود نیز –چنان كه در ادامه خواهیم دید- سرویس.های جالبی قابل ارائه است.

امید می.رود با توجه به سرعت رشد ضریب نفوذ فناوری.های مبتنی بر شبكه.های سیار، مانند Wi-Fi،Wimax ، تلفن همراه (نسل.های 5/2 و 3) و... مفهوم دولت سیار و سرویس.های ارائه شده در این حوزه به حدی از گسترش و مقبولیت برسد كه مفهوم دولت الكترونیك را در خود ببلعد!

آمادگی شهروندان

یكی از مهم.ترین چالش.های پیش روی توسعه خدمات دولت الكترونیك میزان "آمادگی شهروندان" است. منظور از آمادگی شهروندان، امكان و توانایی دسترسی و استفاده از فناوری.های ارتباطی و اطلاعاتی(ICT) چون اینترنت، تلفن همراه، كامپیوتر و ... است. هرچند در كشورهای پیشرفته این آمادگی بالاست اما در كشورهای در حال توسعه وضعیت متفاوت است. پایین بودن آمادگی شهروندان می.تواند دلایل مختلفی ازجمله پایین بودن سطح سواد و تحصیلات، ضعف در دانستن زبان انگلیسی، ضعیف بودن زیرساخت.های مخابراتی، پایین بودن درآمدهای اقتصادی دولت و مردم، نداشتن برنامه.ریزی منسجم برای بخش ICT و... داشته باشد.

با توجه به این شرایط است كه مزیت.های تلفن همراه نسبت به كامپیوترها خود را بهتر نشان می.دهند. سادگی استفاده و ارزان.تر بودن نسبت به كامپیوتر (در اكثر كشورها) و ضریب نفوذ بالاتر و قابلیت جابه.جایی و تحرك.پذیری آنها باعث شده است كه سرویس.های قابل ارائه روی آن ،به هر میزان هم كه باشد، مورد توجه قرار گیرد. به.علاوه توسعة ارائة سرویس روی تلفن همراه در كشورهای توسعه نیافته و در حال توسعه باعث آشنایی مردم با مفهوم دولت الكترونیك و افزایش آمادگی آنها برای پذیرش انواع سرویس.های جامعة اطلاعاتی خواهد شد.

SMS و سرویس.های قابل ارائه با آن در دولت سیار

در این بخش از مقاله مروری خواهیم داشت به چند سرویس از دولت سیار كه در تعدادی از كشورها ارائه می.گردد. یكی از ویژگی.های سرویس.هایی كه در ادامه به آنها اشاره می.كنیم خلاقانه بودن آنهاست. "خلاقانه" گاهی اوقات به غلط مترادف با "جدید" تصور می.شود. در حالی.كه منظور از خلاقانه بودن ارائة محصولات، فرآیندها یا مكانیسم.های جدیدی است كه با استفاده از مزیت.های خاص خود وارد چرخة اقتصادی گردد. در واقع ایده.ای كه نتواند از نظر اقتصادی عملی شود از نظر ما خلاقانه نیست!

سرویس موبایل.پارك

سرویس موبایل.پارك روشی راحت برای پرداخت هزینة پارك اتومبیل در شهرهای بزرگ است و جایگزین روش فعلی پرداخت هزینه پارك كه به صورت سكه.ای یا استفاده از كارت پارك است، می.گردد.
استفاده از این سرویس به این صورت است كه مشتری با یك شماره تماس می.گیرد و با این تماس یك حساب پارك مجازی برای او ایجاد می.گردد. در هنگام آغاز پارك كردن، مشتری یك SMS با شمارة سریال حساب اتومبیل خود و كد محل پارك به مركز سرویس می.فرستد. با پایان یافتن پارك و تصمیم مشترك به ترك محل پارك، مشترك پیام پایان را به مركز می.فرستد و مركز بر اساس زمان پارك و محل پارك هزینة مربوط را به صورتحساب ماهیانة تلفن همراه مشتری اضافه می.كند.

البته اتومبیل.هایی كه از این سرویس استفاده می.كنند ملزم به نصب برچسب.های مخصوص به اتومبیل خود هستند و كنترل.كنندگان ویژه، داشتن این برچسب را روی اتومبیل های پارك شده و ثبت آنها در مركز را چك می.كنند.

مزیت این سرویس برای مشتركان عبارت است از راحتی، عدم نیاز به پول خرد یا كارت پارك و نیز دقت پرداخت در هزینة پارك؛ زیرا در سیستم كارت پارك مشتری نمی.داند دقیقاً چه مدت اتومبیلش در پارك می.ماند و بالاخره همواره مجبور است مقداری بیشتر از زمان پارك خود پول بپردازد، در حالی كه در سرویس موبایل پارك چنین نیست.

به.عنوان نمونه در ارائة این سرویس در سال 2002 در شهر تالین كشور استونی حدود 40درصد از پرداخت.های پارك از این طریق بوده است.

تهیه بلیط حمل.ونقل با استفاده از موبایل

در این شیوه مشتری یك SMS به مركز صدور بلیط می.فرستد و مركز نیز یك شمارة سریال به.عنوان بلیط برای او صادر می.كند. هزینة بلیط روی صورتحساب ماهیانة مشتری محاسبه می.گردد. هنگام سوار شدن در وسیلة نقلیه مشترك با ارائة شمارة سریال (= بلیط) و تصدیق آن به وسیلة متصدی مربوطه، می.تواند از وسیلة نقلیه استفاده كند. این شیوه را نیز می.توان با اندكی تغییر در اتوبوس.های درون شهری و مخصوصاً مترو به.كار برد.

تجارت با موبایل

این شیوه برای خرید و فروش كالاها مخصوصاً در فروشگاه.های كوچك و متوسط بسیار مناسب است و البته برای خریدهای برزرگ به علت امنیت و اطمینان كمتر نسبت به كارت اعتباری شاید چندان مناسب نباشد.
شیوة ارائه و استفاده از این سرویس به این شكل است كه صاحب تلفن همراه، اعتباری نزد سرویس.دهنده (كه می.تواند یك بانك یا مؤسسة اعتباری باشد) باز می.كند (مشابه كارت اعتباری)؛ از سوی دیگر.، فروشگاه.ها و بازرگانانی كه می.خواهند در فروشگاه.های خود این سرویس را از مشتریان قبول كنند نیز نزد همان سرویس.دهنده حسابی باز می.كنند؛ سرویس.دهنده هم یك كد به آنها داده، شمارة تلفن همراه از صاحب مغازه می گیرد.

هنگام خرید، مشتری شماره.ای به شكل مثلاً aaaa*bbbbb*cc (چهار رقم اول كد فروشگاه، پنج رقم دوم مبلغ مورد نظر * دو رقم آخر رمز) را به مركز سرویس.دهنده ارسال می.كند.
سرویس.دهنده با توجه به اعتبار شخص، صحت خرید را بررسی و مبلغ را به حساب صاحب فروشگاه اضافه می.كند و یك SMS برای صاحب فروشگاه می.فرستد. پس از رسیدن SMS به دست صاحب فروشگاه و تأیید معتبربودن خرید، خرید انجام شده و خریدار می.تواند جنس مورد نظر را با خود ببرد.
این شیوه مخصوصاً برای مغازه.ها كه به هر دلیل دستگاه كارت.خوان (اعتباری) ندارند و یا مشتریانی كه كارت اعتباری ندارند بسیار مناسب است.

سرویس موقعیت.یابی با تلفن همراه

با نصب یك نرم.افزار روی شبكه توسط اپراتور می.توان به ارائة سرویس.های بر مبنای موقعیت یا LBS پرداخت.
اولین سرویس LBS با كاربرد موقعیت.یابی تماس.های اضطراری (در اروپا با شماره تلفن 112 و در آمریكا با 911) راه.اندازی شد؛ شبكه موقعیت دقیق تماس.گیرنده را تشخیص داده و در اختیار نیروهای ذی.ربط امدادی (پلیس یا اورژانس یا آتش.نشانی) قرار می.دهد.

مزیت اصلی این سرویس.ها سریع.تر شدن كمك.رسانی در موارد اضطراری است. كمیتة مخابرات فدرال آمریكا (FCC) تمامی اپراتورها را ملزم كرد كه تا اكتبر 2001 این سرویس را راه.اندازی كنند. اتحادیة اروپا نیز قانون مشابهی را وضع نمود و اپراتورها را ملزم كرد تا ژولای 2003 این سرویس را ارائه دهند.
سرویس.های LBS می.توانند كاربردهای دیگری هم داشته باشند. از جمله این كاربردها سرویس دوست یاب است. در این سرویس موقعیت مكانی دوست فرد (البته با رضایت قبلی او كه به اپراتور اعلام شده است) در اختیار فرد قرار می.گیرد. مزیت این سرویس برای والدینی كه می.خواهند از موقعیت فرزند خود مطلع باشند آشكارتر از آن است كه نیازی به توضیح داشته باشد!

سرویس M-Teacher

هدف از این سرویس ساده.تر كردن ارتباط بین خانه و مدرسه است. در این طرح یك فرم برای والدین دانش آموزان ارسال می.شود تا در صورت تمایل با دادن شماره تلفن همراه خود در این طرح عضو شوند. باعضویت در این طرح وضعیت آموزشی-تربیتی دانش.آموزان به طور مرتب به والدین آنها از طریق SMS گزارش می.شود. مواردی چون نمرات خوب و بد، غیبت.های، پیشرفت.ها و افت تحصیلی دانش.آموز، اطلاعیه برگزاری اردوها و مراسم.های فوق برنامه و... از مواردی.اند كه برای والدین ارسال می.شوند. همچنین در موارد مقتضی با ارسال یك پیام SMS می توان از والدین خواست تا ای میل خود را برای مشاهده كارنامه و یا سایر مستندات مشاهده كرده و یا اینكه به مدرسه مراجعه نمایند.

نتیجه..گیری

فناوری شبكه های سیار روز به روز در حال گسترش و تعداد مشتركان آنها در حال افزایش است. همان.طور كه با ادامة این روند شركت.های فعال این حوزه و نیز مردم سود می.برند، دولت.ها نیز می.توانند از این پیشرفت.ها به عنوان راهی برای رساندن خدمات بهتر و سریع.تر به شهروندان بهره گیرند. به.علاوه آنكه روز به روز نیازها و توقعات مردم از دولت.ها برای ارائه سرویس.های گسترده.تر و راحت.تر بیشتر می.شود.

تا به حال كشورهای پیشرفته از زیرساخت ارتباطی سیمی و بی.سیم خود استفاده.های زیادی را به همین منظور برده.اند و اكنون نیز این روند را با تأكید بیشتری بر روی فناوری.های بی.سیم دنبال می.كنند. در این میان برای كشورهای در حال توسعه كه تا به حال به این حوزه توجه كمتری داشته.اند، فناوری.های بی.سیم به دلیل نیاز به هزینه و زمان كمتر و قابلیت.های كاربردی وسیع.تر نسبت به فناوری.های سیمی، فرصت خوبی برای توسعه ارتباطات و جبران بخش مهمی از عقب ماندگی.ها به.وجود آورده.اند.

به نظر می.رسد معرفی مفهوم دولت سیار با سرویسی چون SMS آغاز خوبی باشد، ولی مسلماً با فراگیر شدن آن و اشباع بازار حركت به سمت فناوری.های پیشرفته.تر چون MMS ضروری است.

مراجع:
1- ‘Uses of Mobile Government in developing Countries’, A.Ghyasi, I.Kushchu , www.mgovlab.org
2- ‘Mobile Services in Estonia’, Rain Rannu, PRAXIS Center for Policy Studies,2003
پی.نوشت.ها:
Mobile Government (M-Government)
Personal Digital Assistant (PDA)
Mobile Parking
Mobile transport ticketing
Mobile Commerce
Mobile positioning service
Location-based service
Friend Finde

منبع: گروه علمی-تحلیلی طیف

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 360]