كشف سياراتي پيرامون ستارگان در خارج از منظومه شمسي

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: كشف سياراتي پيرامون ستارگان در خارج از منظومه شمسي
علمي آموزشي. نجوم. سياره
دو گروه از منجمان براي اولين بار موفق به تهيه عكس از سياراتي شده اند كه حول ساير ستارگان مي‌گردند.

به گزارش پايگاه اينترنتي بي‌بي‌سي نيوز، يكي از اين تصاوير كه در نور قابل رويت و مادون قرمز گرفته شده، سياره‌اي را كه حول ستاره‌اي در فاصله ‪ ۲۵‬سال نوري مي‌گردد آشكار مي‌كند.

به نوشته مجله ساينس، تصور مي‌شود اين سياره سردترين و كم جرم‌ترين اجرامي باشد كه تاكنون در خارج از منظومه شمسي مشاهده شده است.

هم زمان در مطالعه جداگانه اي، از يك منظومه حاوي سه سياره ، مستقيما عكس گرفته شده است. ستاره مركزي اين منظومه در صورت فلكي اسب بالدار (فرس اعظم) قرار دارد.

هرچند قبلا، چند مورد رويت سيارات خارجي به طور مستقيم اعلام شده بود، اما اشتباه بودن آنها بعدا معلوم شد.

دانشمندان براي يافتن سيارات در اطراف ساير ستارگان بايد وجود آنها را با كمك تكان‌هايي كه در ستاره مركزي ايجاد مي‌كنند يا افت درخشش ستاره مركزي به خاطر عبور آنها، استنباط مي‌كردند و مستقيما قابل مشاهده نبودند اما اكنون قابليت مشاهده مستقيم نور بازتابيده از سيارات خارجي به منجمان امكان مي‌دهد تركيب آنها را مطالعه كنند.

مشكل منجمان در گرفتن عكس از اين سيارات تاكنون اين بوده است كه نور ستاره مركزي آنها را غرق مي‌كند - مثل اين است كه بخواهيم نور يك كبريت را از فاصله دو كيلومتري در كنار يك نورافكن مشاهده كنيم.

اما پيشرفت در فناوري تجهيزات نوري و پردازش تصاوير به اخترشناسان امكان داده است عملا بتوانند نور ستاره را تفريق كنند، به طوري كه تنها نور سياره بر جا بماند. اين نور مي‌تواند فروسرخ باشد كه ناشي از حرارت سياره است يا مي‌تواند نور بازتابيده از آن باشد.

پل كالاس از دانشگاه كاليفرنيا سرپرستي گروهي بين‌المللي را به عهده داشت كه با استفاده از تلسكوپ فضايي هابل از ستاره‌اي به نام فم الحوت عكس گرفتند.

يك حلقه عظيم غبار دور اين ستاره را گرفته است كه به نظر مي‌رسد داراي يك بخش تهي نزديك ستاره باشد.

اين امر با آنچه به نظريه تجميعي (‪ )accretion‬معروف است هم خواني دارد.

براساس اين نظريه، سيارات جوان حين گشتن دور ستاره غبار و مواد موجود را جمع مي‌كنند. وجود ناحيه‌اي تهي در اين حلقه باعث شد تيم منجمان در سال ‪ ۲۰۰۵‬جستجو براي يافتن سياره را آغاز كند.

اين تيم تخمين مي‌زند سياره ملقب به فم الحوت ب ‪ ۱۷‬ميليارد و ‪ ۶۰۰‬ميليون كيلومتر از ستاره فاصله داشته باشد، تقريبا به اندازه مشتري باشد و مدار خود را هر ‪ ۸۷۰‬سال يك بار تكميل كند. همچنين ممكن است حلقه‌اي در اطراف آن وجود داشته باشد.

دكتر كالاس گفت: در پايان ماه مه وقتي تاييد كردم كه فم الحوت ب سياره اي است كه حول ستاره مي‌گردد نزديك بود قلبم بايستد. ديدن سياره‌اي كه قبلا هرگز به عينه ديده نشده است، تجربه‌اي غني و تكان‌دهنده است.

تيم ديگر شاخه اخترفيزيك موسسه هرزبرگ كانادا تحت سرپرستي كريستيان ماروئيس از تلسكوپ‌هاي كك و جمناي در هاوائي براي بررسي ستاره‌اي به نام اچ آر ‪ ۸۷۹۹‬كه با چشم غيرمسلح نيز در آستانه ديد قرار دارد استفاده كردند اين تيم نور اين ستاره را در طيف فروسرخ بررسي كرد به اين اميد كه سياراتي را در اطراف آن بيابد كه هنوز پس از شكل گرفتن، حرارت پس مي‌دهند آنچه آنها در سال ‪ ۲۰۰۴‬يافتند و امسال دوباره تاييد كردند وجود سه سياره در اطراف اين ستاره است.

براساس يك مدل نظري كه به كمك نور رويت شده سيارات به نتيجه‌گيري مي پردازد، اندازه اين سه سياره ،پنج تا سيزده برابر مشتري است.

اين سه سياره شباهت‌هايي هم به سيارات منظومه شمسي ما دارند. مدار آنها قابل مقايسه با مدار سيارات دور دست منظومه شمسي است و سيارات كوچكتر آن به خورشيد نزديكترند.

دكتر ماروئيس اشاره مي‌كند، شيوه‌هاي كنوني مورد استفاده در يافتن سيارات خارجي عمدتا براي كشف سياراتي با ابعاد مشتري - بزرگترين سياره منظومه شمسي - و بزرگتر مناسب است.

مطالعه نوري كه مستقيما از اين سيارات مي‌آيد، اطلاعاتي درباره جو و سطح آنها ارائه خواهد كرد، دانشي كه به دست آوردن آن از طريق روش‌هاي قبلي كشف سيارات (يعني به طور غيرمستقيم) غيرممكن بود.

مارك مك كاگرين اخترشناس دانشگاه اكستر در بريتانيا گفت: شما جرمي را در اطراف يك ستاره مي‌بينيد و ممكن است خيال كنيد يك سياره است.

وي افزود: اما بايد براي چندين سال آن را زير نظر داشته باشيد و مطمئن شويد كه اطراف ستاره حركت مي‌كند و همچنين همراه با ستاره در فضا حركت مي كند. هرچند من در گذشته خيلي ترديد داشته ام، اما اينها به نظرم خيلي واقعي مي‌آيند.
سه شنبه 5 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 68]