بازار نفت و دو بازيگر

واضح آرشیو وب فارسی:سياست روز: بازار نفت و دو بازيگر
حشمت الله رضوي:
در هفته اي كه گذشت اخبارتحولا‌ت بازار نفت شگفتي ساز بودند؛ اخباري از اين قبيل: ساكنين آمريكا در سپتامبر سال جاري 11 ميليارد مايل كمتر رانندگي كردند، رئيس اوپك اعلا‌م كرد درآمد اعضاي اين سازمان امسال 700 ميليارد دلا‌ر كاهش مي يابد، ژاپن چون ناحيه يورو دچار ركود شد، كاهش بهاي نفت 44 پروژه نفتي را با تاخير و يا كاهش سرمايه گذاري روبه رو كرده است، تقاضا براي نفت در 23 سال گذشته بيشرين كاهش رشد را تجربه كرد، ركود جاري بعد از "ركود بزرگ" در سال 1929 شديدترين ركود اقتصاد جهاني است. ‌
اين خبرها بازتاباننده شرايطي است كه اقتصاد جهاني و بازار نفت با آن روبه رو است. بازار جهاني نفت در هفته كاري گذشته (دوشنبه تا جمعه /26 آبان تا 1 آذر) عمدتا متاثر از اخبار مربوط به ادامه بدتر شدن وضعيت اقتصادي جهان، ركود در ژاپن، كاهش ارزش سهام در وال استريت و گسترش آن به بازارهاي آسيايي بود. به اين ترتيب بازار جهاني نفت در هفته سوم نوامبر روندي را كه از ابتداي اين ماه آغاز شده بود، ادامه داد: قيمت هاي نفت تحت تاثير اخبار مربوط به ادامه كاهش فعاليت هاي اقتصادي و يا ركود، كاهش يافت و تحولا‌ت طرف عرضه از جمله تصميم اوپك به كاهش توليد، مانع ادامه اين روند نشد.
اگرچه تحولا‌ت طرف عرضه در سه هفته نخست ماه جاري چندان تاثيري بر روند قيمت هاي نفت نداشته است، اما اين نكته كه اعضاي اوپك تا چه اندازه به كاهش توليد پايبند بوده اند، حائز اهميت است. مقايسه قيمت هاي نفت در بازار جهاني در آخرين روزهاي كاري بازار نفت در 4 هفته گذشته (10 آبان، 17 آبان، 24 آبان و 1 آذر) نشان مي دهد كه بهاي نفت به طور پيوسته كاهش يافته است. بهاي نفت در هر يك از روزهاي يادشده به ترتيب 67 دلا‌ر و 81 سنت، 61 دلا‌ر و 4 سنت، 57 دلا‌ر و 60 سنت و 49 دلا‌ر و 93 سنت بوده است.
سبد نفتي اوپك نيز در روزهاي يادشده (10 ، 17 ، 24 و 30 آبان) به ترتيب 57 دلا‌ر و 43 سنت، 53 دلا‌ر و 49 سنت، 49 دلا‌ر و 9 سنت و 44 دلا‌ر و 6 سنت بوده است. همچنين بهاي هر بشكه نفت خام در آخرين روز معاملا‌ت بازار نفت در روز جمعه (1 آذر) در مقايسه با اوج آن (147 دلا‌ر و 27 سنت) در روز 21 تير، حدود 100 دلا‌ر كاهش يافته است.
اما روند بهاي نفت طي هفته ها ي آينده چگونه خواهد بود؟ به نظر مي رسد بهاي نفت طي كمتر از 40 روزي كه به پايان سال جاري ميلا‌دي باقي است، به ميزان زيادي متاثر از عوامل بنيادي باشد و نقش عوامل غيربنيادي در تعيين روند قيمت ها محدود بماند. پيش بيني كاهش نقش عوامل غيربنيادي در بازار نفت، به ميزان زيادي از شرايط سياسي دوران گذار در آمريكا، كنار رفتن رئيس جمهوري كنوني و روي كارآمدن رئيس جمهوري جديد ناشي مي شود.
در روزهاي باقيمانده حكومت بوش تا اوايل ژانويه بعيد به نظر مي رسد كه بانك مركزي آمريكا (فدرال رزرو) در زمينه سياست هاي پولي دست به اقدام اساسي بزند و براي مثال تصميم بگيرد نرخ هاي سود را كاهش دهد. اگر فرض بر اين باشد كه سياست هاي فدرال رزرو تغيير نخواهد كرد بنا بر اين مي توان انتظار داشت كه ارزش دلا‌ر در روزهاي باقيمانده دولت بوش به ميزان قابل ملا‌حظه اي كاهش نيابد. ترديدي نيست كه كاهش ارزش دلا‌ر همواره يكي از عوامل سوق دادن سفته بازان به بازار هاي مبادله به منظور سود بري از شرايط خريد كالا‌ست.
نكته ديگري كه در بازار نفت با تحولا‌ت سياسي دوران گذار در آمريكا مربوط است، راكد بودن نقش عامل ژئوپولتيك در تحولا‌ت بازار نفت است. تا زماني كه رئيس جمهوري جديد آمريكا در كاخ سفيد مستقر نشده و سياست خارجي و بويژه سياست خاورميانه اي كشورش را ترسيم نكرده باشد، تصور نمي رود عوامل ژئوپولتيك بر بازار نفت تاثير رواني بگذارند. حتي مي توان گفت در شرايطي كه با كاهش توليد اوپك از يك سو و كاهش تقاضا از سوي ديگر ظرفيت توليد مازاد قابل توجهي در كشورهاي توليد كننده نفت ايجاد شده است، عوامل ژئوپولتيك - حتي در صورت ايفاي نقش - نخواهند توانست بهاي نفت را تحت تاثير قرار دهند. از سوي ديگر در طرف عرضه، احتمال كاهش بيشتر توليد اوپك حداقل در نشست قاهره كاهش يافته است.
اخبار هفته گذشته بيشتر اين گمان را تقويت كرده است كه اوپك به جاي تصميم به كاهش توليد در نشست قاهره، عمدتا به ارزيابي واقعيات بازار خواهد پرداخت تا در نشست 27 آذر درالجزاير در مورد كاهش توليد، تصميم دقبق تري اتخاذ كند. اما دشوار است بگوييم كه درشرايط ركود فزاينده، كاهش توليد اوپك تا چه ميزان خواهد توانست بهاي نفت را افزايش و يا از ادامه كاهش آن جلوگيري كند. اين ابهام از آنجا ناشي مي شود كه سازمان هاي بين المللي مرتبط با انرژي مانند آژانس بين المللي انرژي، خود اوپك و يا مركز مطالعات جهاني انرژي در پيش بيني هاي مربوط به تقاضا پيوسته تجديد نظر مي كنند و در برآوردهاي خود از ميزان تقاضاي جهاني نفت مي كاهند.
بدبينانه ترين اين پيش بيني ها هفته گذشته توسط مركز مطالعات جهاني انرژي صورت گرفت كه اعلا‌م كرد تقاضاي جهاني نفت طي 25 سال گذشته براي نخستين بار در سال 2009 ، روند نزولي خواهد پيمود. به اين ترتيب به نظر مي رسد در كوتاه مدت، بهاي نفت عمدتا تحت تاثير وضعيت عرضه و تقاضا خواهد بود. بر اين مبنا هر چه ركود گسترش يابد به همان ميزان مي توان انتظار داشت كه از تقاضا كاسته شده و بهاي نفت كاهش يابد. در طرف عرضه بايد شاهد واكنش اوپك و توليد كنندگان غير اوپك بويژه روسيه در برابر وضعيت تقاضاي نفت باشيم. در مجموع به نظر مي رسد در كوتاه مدت عوامل غير بنيادي مانند سفته بازي، سياست هاي فدرال رزرو و عوامل ژئوپولتيك نقش چنداني در بازار نفت ايفا نخواهند كرد و تحولا‌ت بازار نفت به نقشي كه تنها دو بازيگر، يا دو عامل، عرضه و تقاضا ايفا مي كنند؛ محدود خواهد ماند.
سه شنبه 5 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سياست روز]

[مشاهده در: www.siasatrooz.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 83]