بازار به تسخير ميوه.هاي خارجي در آمد عقب.نشینی کشاورزی

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق:

فضای تجاری کشاورزی در چند سال گذشته شاهد اتفاقاتی بود که در نتیجه آن برخی اقلام پرمزیت از لیست کالاهای صادراتی حذف و بازار داخلی توسط محصولات خارجی قبضه شد.
در طول سال.های برنامه چهارم که قرار بود با افزایش کمی و کیفی تولیدات کشاورزی به.خودکفایی رسیده و ضریب بالایی در امنیت غذایی به دست آوریم، در مجموع 61.میلیارد دلار محصول کشاورزی و صنایع غذایی وارد کشور شد و آنقدر بر ورود بیش از نیاز برخی محصولات پافشاری صورت گرفت تا تولید داخلی آن محصول از پای درآمد. ضریب امنیت غذایی نیز که در 50.سال گذشته هیچ.گاه به رقمی پایین.تر از 61.درصد نرسیده بود در سال.87 عددی کمتر از 40.درصد را تجربه کرد.
عوارضی که به.دنبال اتخاذ سیاست.های نادرست در بخش کشاورزی در طول 5سال گذشته حادث شد؛ توانست واردات برخی از اقلام کشاورزی را به.طور معنا داری بالا ببرد و در مقابل صادرات بادام، گردو، انگور و چندین محصول با مزیت اقتصادی بالای ایران را قطع کند.
در این سال.ها درآمد قابل توجهی که از محل واردات به دست می.آمد منجر به آن شد تا از هر راه گریزی که در قوانین ایجاد می.شد به نفع این فعالیت تجاری استفاده شود.واردات 3سال گذشته با دهه 70 برابری می.کند. این سودآوری بالا بود که سبب شد واردات کشاورزی آنچنان شتابی به.خود گیرد تا سرانجام بتواند رشدی سه برابر اهداف پیش.بینی شده در برنامه چهارم را ثبت کند.
چنانچه واردات افزون بر 10.میلیارد دلاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در سال.87 - که بخشی از آن با در نظر گرفتن خشکسالی سال زراعی 87-.86 قابل توجیه است- به ارزش واردات این محصولات در 2سال پس از آن افزوده شود، متوجه خواهیم شد که مجموع واردات محصولات کشاورزی در 3سال گذشته بیش از مجموع واردات این محصولات در دهه.70 با متوسط واردات سالانه کمتر از 3میلیارد دلار است.
مسئله.ای که همواره در این سال.ها نگرانی.هایی را برای تولید کشور فراهم کرده است، واردات محصولاتی بوده که نه تنها تولید آن در حد نیاز بوده بلکه مزیت اقتصادی بالایی نیز برای کشور داشته است. هرچند ذخایر ژنتیک متفاوتی که برای محصول انگور در کشور وجود دارد، بر کسی پوشیده نیست اما در این سال.ها انگور شیلی ضیافت ایرانیان را جلوه داده است. اصرار بر چنین وارداتی بود که توانست تولید داخل را به قهقرا ببرد. شاید در این رابطه بهترین مثال سرنوشت تولید شکر باشد.
واردات می.تواند مهلک باشد؟
در سال شروع برنامه چهارم توسعه کشور، ایران با تولید یک.میلیون و 230.هزار تن شکر تا رسیدن به.خودکفایی 750.هزار تن فاصله داشت. رشد تولید از چند سال قبل از آن آغاز شده بود و بنا بود تا سال سوم برنامه کسری 750 هزار تنی نیز در داخل تولید شود.اما درست در سال.85 که به تولید یک میلیون و 260.هزار تن دست یافتیم، تعرفه واردات این کالا از 150 به 50.درصد کاهش یافت و 2میلیون و 500.هزار تن شکر به بازار داخلی سرازیر شدو قیمت پایین محصول خارجی موجبات انبارنشین شدن شکر ایرانی را فراهم آورد و در نتیجه چغندر.کاران طلب خود را دریافت نکردند. سال پس از آن بود که تولید چغندر به یک میلیون تن و شکر به 500.هزار تن کاهش یافت و به عبارت دیگر تولید با 60.درصد افت مواجه شد.جریان تولید و واردات دیگر محصولات کشاورزی از آن جهت مشابه داستان تلخ شکر است که مسئولان در تصمیمات خود تولید را اولویت پس از مصرف قرار داده و تعرفه.های تجاری را بر این اساس تعیین می.کردند.
«خواهی که شوی گنده/ آهن بخر و پنبه» در زمان.هایی دور شاید یک قرن پیش، این ضرب.المثل ورد زبان نیاکان ما بود. اما اکنون دیگر کشت پنبه یک حرفه با توجیه اقتصادی بالا محسوب نمی.شود. همان سیاست.های تعرفه.ای، بلایی مشابه شکر بر سر پنبه آورد و تولید 240.هزار تنی وش در سال.83 را تا 50.درصد در سال.88 کاهش داد.استفاده از میوه.های خوش عطر و طعم و نامی ایران برای خوراک دام.ها و جایگزین شدن میوه.های خارجی در خانه من و شما هم شاید بخش دیگری از این قصه باشد.
مرور وعده.ها
بازگشتی کوتاه به سال.84 خواهیم داشت. محمدرضا اسکندری چندی نبود که کرسی وزارت جهادکشاورزی دولت نهم را از آن خود کرده بود. در جلسه.ای که قریب 90.درصد اصحاب رسانه حضور داشتند اهم برنامه.های خود را اعلام کرد. 1- ادامه خودکفایی در تولید گندم. 2- خودکفایی در تولید برنج در سال دوم برنامه. 3- خودکفایی در تولید شکر و ذرت در سال سوم برنامه. 4- دستیابی به ضریب 90 درصدی خودکفایی در تولید دانه.های روغنی تا پایان برنامه و بعد تأکید اسکندری بر این موضوع که درصورت عدم.تحقق هر یک از این برنامه.ها استعفا خواهم داد، حسن ختامی شد تا نمایندگان افکارعمومی بیش از پیش چگونگی تحقق این اهداف را پیگیری کنند.
دولت نهم به پایان رسید و نه تنها در تولید برنج، شکر، ذرت و دانه روغنی به.خودکفایی نرسیدیم بلکه خودکفایی گندم را نیز از دست دادیم و جالب آنکه اسکندری به کوچک.ترین وعده خود یعنی استعفا هم عمل نکرد.
دلایل عدم.توفیق
محاسبه میزان واقعی مصرف اقلام خوراکی عمده.ترین دلیل عدم.توفیق برنامه.ها عنوان می.شود. اختلاف وزارت بازرگانی و جهادکشاورزی بر سر اینکه هر سال چه میزان شکر، چه میزان برنج، چه میزان.... نیاز داریم دلیل بر آن.شد که واردات بیشتری صورت بگیرد. وزارت بازرگانی برای آنکه بازار را بتواند تنظیم و از گرانی جلوگیری کند، آمار مصرف را بیش از اعداد مورد نظر جهادکشاورزی اعلام می.کرد. به این ترتیب تعرفه.ها بر مبنای ارقام پیش.بینی شده وزارت بازرگانی تدوین و وارداتی بیش از حد انتظار وزارت جهادکشاورزی صورت می.گرفت. بنابراین جهادکشاورزی عامل نرسیدن به.خودکفایی را زیانی می.دانست که از جانب ازدیاد واردات حاصل می.شد. این جریان تا سال گذشته ادامه داشت و واردات همچنان محل مناقشه این دو دستگاه بود تا آنکه طبق . قانون بهره.وری که به تصویب نمایندگان رسید، تعیین تعرفه و اعطای مجوز واردات محصولات کشاورزی به وزارت جهاد سپرده شد.
حاکم شدن دیدگاه حمایت از تولید، تغییر تعرفه.ها به نفع تولیدکنندگان را نتیجه داد و بر همین اساس در سال.89 سیر صعودی واردات متوقف و این فعالیت تجاری کسادتر شد. با تعرفه.های جدید در سال.89 در مجموع 14.میلیون و 912.هزار تن محصول به ارزش 9.میلیارد و 922.میلیون دلار وارد شد که به لحاظ وزنی 26 و از نظر ارزش 36.درصد نسبت به سال.88 کاهش نشان می.دهد. اگرچه واردات در سال گذشته روند نزولی پیدا کرد اما تولید به روزهای اوج خودش بازنگشت.
مقصر کیست؟
دلیل این اتفاق چیست؟ محمد حسین کریمی.پور، عضو کمیسیون اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران در پاسخ به این پرسش همشهری می.گوید: پاسخ در حیطه وظایف دستگاهی فراتر از حوزه بازرگانی کشور می.گنجد. کشاورزی ایران در رقابت با دیگر تولیدکنندگان جهان در حال عقب.نشینی است و این دلیلی ندارد جز شرایط نامناسب اقتصادی برای تولید. کریمی.پور متذکر می.شود: مجموع این شرایط باعث شده است در طولانی مدت جاذبه.های تولید در حوزه کشاورزی را به نفع دیگر آیتم.های اقتصاد کلان کاهش دهیم.
در چنین موقعیتی است که وقتی کیفیت مطلوب محصولات خارجی به همراه قیمت نه چندان بالاتر آن نسبت به محصولات ما مطرح می.شود، مسلم خواهد بود که بازنده تولیدکننده داخلی است.اکنون دیگر کنترل واردات فقط راه چاره.ای مقطعی و کوتاه.مدت است. ترمیم ریشه.های تولید، سیاستی خواهد بود که می.تواند به آینده امیدوارمان کند. ابتدای تیر.ماه وزارت جهادکشاورزی لیست تعرفه.های وارداتی جدید را اعلام کرد. در آن لیست برخی از تعرفه.ها کاهش داده شده بود.
پرسش مطرح آن است که آیا وزارت.جهادکشاورزی به تولید بی.توجه است که تعرفه واردات را کاهش داده؟ و پاسخ: به.طور قطع خیر. دولت 2 وظیفه حمایت از تولید و مصرف را توأم با یکدیگر داشته و در جایی که کسری وجود دارد، به شرط استفاده صحیح و بهنگام، واردات ابزاری بسیار کارا خواهد بود.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 153]