نگاه سينماگران به وضعيت فيلم.هاي كمدي در سينماي ايران سختی که سهل انگاشتند

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق:

شاید آنچه ابتدا باید بیان شود دلیل انتخاب این موضوع، یعنی سینمای کمدی برای پرونده.ای است که پیش.رو دارید.

سال.هاست که سینمای کمدی در تمام جهان و ایران شکل گرفته و بر مبنای اصول خاصی که برایش تعریف شده، فیلمسازان مختلف در این ژانر شروع به فعالیت کرده.اند تا شاید بتوانند برخی تلخی.ها و نبایدها را با بیانی شیرین پیش چشم مخاطبان خود بازگو کنند تا به این وسیله آنچه نباید،از بین برود و آنچه باید،بر جایش بنشیند. از سالیان پیش ما نیز در سینمای خودمان شاهد شاهکارهای فراوانی بودیم که دردها و مشکلات را با زبان طنز نشان.مان دادند و توجه افراد جامعه را به سمت آنچه جای تامل و تدبر داشته،جلب کردند. اجاره.نشین.ها، مهمان مامان، لیلی با من است و... ازجمله این آثار هستند که با گذشت سال.ها هم برای مخاطبان خود جذاب هستند و حرفی برای گفتن دارند. اما متأسفانه آنچه امروز در غالب آثاری که صرفا به نام کمدی بر پرده سینماها و حتی در سینمای خانگی قرار می.گیرد، می.بینیم،خط بطلانی می.کشد بر این ژانر سینمایی که نه تنها از آن تبعیت نمی.کند که آن را به ابتذال هم می.کشد. در این چند سطر تلاش.مان بر این بوده که به بررسی چرایی این اتفاق نادرست بپردازیم.
در دهه60 وقتی فیلمسازان به شکل جدی کار فیلمسازی. را آغاز می.کنند برای چند سالی آثاری که در زمینه کودک و ملودرام.های خانوادگی است،عرصه تاخت و تاز فیلمسازان قرار می.گیرند و فیلم.های ماندگاری هم از دل این سال.ها به یادگار می.مانند. در دهه70 اما آنچه بیشتر مورد توجه فیلمسازان و به تبع آن مخاطبان قرار می..گیرد، فیلم.های اکشن است اما این دسته از فیلم.ها نیز جز برای چند سالی بیشتر نمی.توانند مورد توجه قرار گیرند و پس از آن آثار سینمای کمدی هستند که عرصه را به تصرف خود درمی.آورند و برخلاف آثار دوره.های پیشین،همچنان پابرجای ایستاده.اند و گویی فکر ترک عرصه را هم در سر ندارند.
اما به.راستی چرا از بین این چند گونه سینمایی، که فقط چند سالی مورد تجربه و آزمایش قرار گرفتند، فیلم.های کمدی هنوز بر سینما مسلطند و مورد توجه فیلمسازان و مخاطبان قرار می.گیرند؟ تغییر شرایط اجتماعی و روزهای سختی که مردم در این سال.ها پشت.سر می.گذارند، تغییر ذائقه و دیدگاه مخاطبان نسبت به آثار سینمایی یا... شاید بتوانند پاسخ.های این سؤال باشند. وقتی با کاظم راست.گفتار، کارگردان و نویسنده سینما در این مورد صحبت می.کنیم،در مورد چرایی این اتفاق می.گوید: این یک کنش و واکنش است که بین مردم و سینما اتفاق می.افتد. سینما به.سوی نیاز مردم اجتماع پیش می.رود.
هر زمان که جامعه در معرض بحران اقتصادی و فشارهای اجتماعی قرار می.گیرد، علاقه.مندی مردم به سمت سینمای کمدی بیشتر می.شود؛ بنابراین سعی دارند آن شادی و خنده.ای را که در زندگی واقعی پیدا نمی.کنند، از طریق سینما به.دست بیاورند. بحران اقتصادی.ای که در دنیا به.وجود آمده در سینمای آمریکا هم تأثیرگذار بوده و آن.دسته از فیلم.های کمدی پیش پا..افتاده.ای را که اصلا هیچ.وقت امیدی به موفقیت.شان نبود، رونق بخشیده است. در نظر بگیرید خانواده.هایی را که از صبح تا شب گرفتاری و دردسرهای فراوان دارند، وقتی می.خواهند فیلمی را برای دیدن انتخاب کنند در میان آثاری که در مورد غم و بدبختی، خشونت و طنز است، ترجیح می.دهند به سمت فیلمی بروند که از آن درگیری.های روزمره کمی رها.یشان کند و به شکل تصنعی هم که شده ساعاتی آنها را بخنداند. متأسفانه افسردگی اجتماعی زیاد شده و یکی از دلایل ماندگاری سینمای کمدی می.تواند همین باشد.
مسعود اطیابی، کارگردان سینما هم در این زمینه معتقد است که کشور ما در حال حاضر در شرایط خاصی به.سر می.برد و اجتماع هم برای پشت.سر گذاشتن بحران به شادابی نیاز دارد و سینما یکی از راه.هایی است که می.تواند این شرایط را برای مردم فراهم کند. او همچنین می.گوید: با توجه به تحولات اجتماعی و وضعیتی که مردم در هر دوره دارند، تمایل.شان به سمت گونه.ای خاص از سینماست که البته این خاص کشور ما نیست و در همه جای دنیا همین وضعیت رایج است. به.نظر می.رسد استقبال مردم از این ژانر در سینما و حتی تلویزیون نشان.دهنده نیاز مردم به شادی و خنده است.
سینمایی بدون رعایت قواعد
تا پیش از این رسم بر این بوده که فیلم.هایی که با نام کمدی ساخته می.شوند، از قوانین تعریف.شده.ای پیروی کنند که در این ژانر وجود دارد و شاید در 2دهه گذشته آثاری را به استثنا ساخته باشند که از این قواعد پیروی نکرده و فاقد ارزش هنری بوده باشند اما متأسفانه وقتی به آثار دهه80 نگاه می.کنیم، هرچه پیش.تر می.آییم، بیشتر آثاری را می.بینیم که جهت این استثنا را تغییر داده.اند و کار را به جایی رسانده.اند که فیلم.هایی که در ژانر کمدی ساخته می.شوند به استثنا از این قواعد پیروی می.کنند!
الگوبرداری از فیلمفارسی، تئاترهای روحوضی و حتی پیامک.هایی که بین مردم رایج می.شوند، امروز خط.مشی بسیاری از افرادی شده.اند که فیلم کمدی می.سازند و نتیجه.اش هم می.شود چیزی که حال بر پرده سینماها می.بینیم؛ فیلمنامه.نویسانی که به جای مطالعه و تحقیق بیشتر ترجیح می.دهند از جوک.ها و دیالوگ.هایی سطحی در متن.هایشان استفاده کنند، کارگردانان و تهیه.کنندگانی که صرفا به.دنبال ساخت فیلمی در کوتاه.ترین زمان ممکن و کمترین هزینه هستند و بازیگرانی که حاضرند مقابل دوربین هر کاری انجام دهند! وقتی از منظر اطیابی به.عنوان یک کارگردان، به چرایی این موضوع نگاه می.کنیم، می.گوید: در این ژانر 2دسته از افراد فعالیت دارند؛ یکی افرادی که هنرمندان واقعی هستند و تمام تلاششان را می.کنند تا این نیاز مردم به شادی را برآورده کنند. دسته دیگر افرادی هستند که از این نیاز سوء.استفاده می.کنند و منافع و سودآوری خود را به مصلحت مردم ترجیح می.دهند که نتیجه.اش هم می.شود همین فیلم.های سخیف کمدی که امروز می.بینید.
آنها با این کار نه تنها نیاز مردم را بر طرف نمی.کنند بلکه باعث دلزدگی آنها هم می.شوند.راست.گفتار هم در مورد اینکه چرا وضعیت سینمای کمدی ما به اینجا رسیده، معتقد است: به.خاطر اینکه بی.انگیزگی و افسردگی فقط شامل حال مردم عادی نمی.شود و فیلمسازان و تهیه.کنندگان ما نیز درگیرش هستند. در حال حاضر بی.انگیزگی و سردستی کارکردن در سینمای ایران غوغا می.کند. متأسفانه فیلم.های کمدی امروز به دست افراد تاجرمسلک است. چون آنها می.دانند که در حال حاضر از این فیلم.ها استقبال می.شود.این را هم بگویم که به.نظر من سینمای کمدی یک سینمای بسیار شریف و سخت است. ساختن یک فیلم کمدی بر اساس قواعد، بسیار سخت.تر از ساختن یک فیلم جدی است. این حرف را در شرایطی می.زنم که تجربه کار در هر دو حوزه. را دارم.از طرفی متأسفانه می.بینیم که در سینمای خانگی هم فیلم.هایی از این دست بسیار ساخته شده و نمایش داده می.شوند. به.دلیل آنکه کار آنها تجارت مطلق است و فیلم.هایی با حداقل زمان می.سازند و مردم هم آنها را می.بینند و می.خندند و فردا هم فراموشش می.کنند.حال در این شرایط اگر کسی بخواهد فیلم کمدی بر اساس قواعد بسازد، چه باید بکند؟ ابتدا باید کسی را در این میان پیدا کند که ساخت چنین فیلمی که زمان و هزینه زیادی را می.طلبد، بپذیرد. دومین مسئله افرادی هستند که می.خواهند برای چنین پروژه.ای کار کنند، زیرا امروزه همه به.دنبال این هستند که قراردادی هرچه شیرین.تر با مدت زمان کاری کوتاه ببندند و به مسائلی مانند وجود یک فیلمنامه خوب توجهی ندارند. همانطور که همه مردم به.دنبال مسائل اقتصادی هستند، قشری هم که در سینما فعالیت دارند دغدغه.شان همین مسئله است. البته در همه جای دنیا مردم همین.طورند ولی در ایران این مسئله بیشتر است.
طنز، هجو و هزل، از دسته کلماتی هستند که شاید امروزه دسته.ای از فیلمسازان کم.لطف سینمای کمدی ایران توجه چندانی به تفاوت معنایی این واژگان نداشته باشند و از سر بی.اعتنایی همه را در یک دسته به نام کمدی جای دهند و هر آنچه را که نباید، به این نام روانه سینماهای کشور کنند. اما حقیقت این است که بین این 3واژه تفاوت.های معنایی زیادی وجود دارد که شاید اگر به آنها توجه می.شد، وضعیت سینمای کمدی.مان به اینجا نمی.رسید. در این میان وقتی با راست.گفتار صحبت می.کنیم مخالف این دیدگاه است و می.گوید: این کار زیاد برای من جالب نیست که وقتی می.خواهیم در مورد مسئله.ای صحبت کنیم، وارد بحث.های کلامی می.شویم. اینها دردی از ما دوا نمی.کنند. بالاخره همه این آثار از نظر زبان.شناسی در دسته کمدی قرار می.گیرند، منتها این دسته.بندی.ها خوب و بد دارند. جالب اینجاست که این فیلم.های مبتذل بیشتر کمدی محسوب می.شوند. این را به تعبیر ارسطویی می.گویم. او معتقد است که کمدی تقلید از آدم.هایی است که از ما فروترند. چارلی چاپلین، کمدینی است که تقلید آدم.هایی را می.کند که از ما فروترند و ما به بازی اوست که می.خندیم. حال آنکه می.دانیم شعور و درک این فرد به.عنوان کمدین چقدر است. متأسفانه این فیلم.ها به این دلیل کمدی.تر هستند که ما می.دانیم سطح شعور گروه تولیدکننده این فیلم، از سطح شعور تماشاگرانش پایین.تر است.
از اجاره.نشین.ها تا اخراجی.ها
دهه60 فیلم اجاره.نشین.ها، دهه70 لیلی با من است و دهه80 اخراجی.ها. اینها پرفروش.ترین فیلم.های کمدی این 3دهه هستند که وقتی از نظر تخصصی به آنها نگاه می.کنیم تفاوت محسوس 2 فیلم اول را با سومی می.بینیم. اما پاسخ به این سؤال که چه اتفاقی طی این سال.ها رخ داده که سطح سلیقه مخاطبان راهی چنین سراشیبی.ای شده، نیازمند تحقیقات میدانی و درستی است که در این فرصت کوتاه نمی.توان به.طور کامل به آن پرداخت و تنها به گوشه.ای از چرایی این مسئله می.پردازیم. اطیابی در این مورد دیدگاه جالبی ارائه می.دهد. او معتقد است که دلیل این اتفاق این نیست که سلیقه مخاطب پایین آمده، بلکه مردم به.دلیل همان نیازی که به شادی و خنده دارند، همچنان به دیدن آثار طنز می.روند اما متأسفانه وقتی از در سالن.های نمایش بیرون می.آ.یند، ناراضی هستند. اگر هم می.بینید که فیلم.هایی در این بین فروش دارند، هنوز به خاطر همین نیاز است. ناگفته نماند که فروش همین آثار باعث می.شود که عده.ای دیگر از فیلمسازان هم از این نوع فیلمسازی. تبعیت کنند و فیلم.هایی بسازند که فاقد ارزش سینمایی هستند، در حالی که ممکن است این اتفاق به مرور باعث شود که آثار خوب هم در سال.های بعد مورد استقبال مخاطبان قرار نگیرند. ساخت فیلم کمدی حرفه.ای بسیار سخت است. از طرفی در ساخت یک فیلم، فقط کارگردان مطرح نیست و کل گروه است که باید انگیزه انجام چنین کار مشکلی را داشته باشند. وقتی افراد بی.انگیزه.اند دیگر دلیلی نمی.بینند که این سختی را بر خود هموار کنند. تحقیق کنید افرادی مثل کسانی که فیلم اجاره.نشین.ها را کار کردند، هنوز هم هستند؟ کسانی که با عشق و لذت کارشان را انجام دادند و بحث پول و شهرت برایشان مطرح نبوده است.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 188]