نقش نشاط اجتماعی در توسعه اجتماعی

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق:

امروزه نشاط اجتماعی یکی از مهم.ترین نیازهای جوامع بشری است چرا که شهروندان به.ویژه ساکنین کلانشهرها فرصت کمتری برای اندیشیدن به.خودشان و نیازهایشان دارند و به.شدت مستعد افسردگی.اند.
افسردگی یکی از مهم.ترین دلایل افت شادی جمعی و نشاط اجتماعی است. البته لازمه و مهم.ترین عامل شاد بودن نیز چیزی نیست جز مثبت.اندیشی و جست و جوی خوبی.ها و زیبایی.ها.. به تجربه ثابت شده شادی و نشاط، عامل تغییر جامعه و تحول و تکامل درونی انسان.هاست. یکی از مباحثی که اگر به آن درست و مبنایی پرداخته شود می.تواند موجب انبساط خاطر و تحرک و آرامش فردی و اجتماعی شود و فرایند رشد و توسعه جامعه را شتاب بیشتری بخشد، بحث شادی و نشاط است. منظور از نشاط در جامعه آرامش فکری به دور از هرگونه دغدغه اضافه و یا افکار پریشان در بین مردم است که آسیب.های اجتماعی و هیاهوی زندگی شهری باعث شده است این نشاط به.تدریج در جامعه کمتر از گذشته شود. ...نشاط و شادی در یک جامعه آن.قدر با اهمیت است که در دین اسلام هم بارها به آن اشاره شده است. ..از دید اسلام زندگی بانشاط، ..نعمت و رحمت خداست و زندگی توأم با گریه و زاری و ناله و افسردگی، ..خلاف رحمت و نعمت خداست، ...چرا که شادی باعث نشاط و امید و غم و اندوه باعث افسردگی و یأس و ناامیدی است. ..اسلام همواره به زدودن اندوه از دل افراد مؤمن سفارش می.کند.
شادی یک هیجان است که در اثر محرک.های درونی و بیرونی ارگانیسم را در جهت انبساط عضلانی، انبساط و بهجت روحی سوق می.دهد و تمایل فرد برای تداوم چنین احساسی زیاد است؛ بر عکس اندوه که تمایل انسان به عدم.تداوم آن است. ذات شادی در انسان، اولیه است اما نوع شادی کردن آن به یادگیری و متغیرهای محیطی و فرهنگی بستگی دارد. هر انسانی یک یا چند مطلوب دارد که رسیدن به آنها برای وی مهم و لذت.بخش خواهد بود. گاهی انتظار و امید برای رسیدن به مطلوب.ها نیز لذت.بخش است. رسیدن به مطلوب و یا نزدیک شدن به آن در انسان احساس شادی می.آفریند و نرسیدن و عدم.امید به آن اندوه و حزن ایجاد می.کند. طبیعی است مطلوب آدم.ها با یکدیگر متفاوت خواهد بود.
اگر برای یک کودک تغذیه یک مطلوب باشد برای یک بزرگسال رسیدن به یک موفقیت مشخص یک مطلوب خواهدبود. براین اساس شادی و نشاط همبستگی زیادی با عمق نگرش و سازمان.یابی شخصیت فرد دارد. طبیعی است هر اندازه شخصیت فرد از غنای بیشتری برخوردارباشد از نشاط بیشتر و عمیق.تری برخوردار خواهد بود. می.توان بین شادی و نشاط تفاوتی قائل شد. شادی یک هیجان انبساطی زودگذر است، اما نشاط یک احساس بهجت و شادمانی درونی است که پایدار و بادوام است. شادی همیشه با هیجان.های لبخند و خنده همراه است اما در نشاط احساس بهجت و سرور لزوما با خنده همراه نیست ولی احساسی است که موجب لذت فرد می.شود. تفاوت دیگر این است که می.توان شادی منفی و یا کاذب هم در نظر گرفت، اما نشاط در انسان همیشه مثبت است. به عبارت دیگر شادی مثبت می.تواند به نشاط تبدیل شود اما شادی کاذب منجر به نشاط انسان نخواهد شد. حتی تجربه نشان داده است که شادی.های کاذبی که توسط محرک.های متفاوت مثل داروهای روانگردان، مواد.مخدر، الکل، موسیقی بسیار تند، تمسخر دیگران و از این قبیل به.دست می.آید، پیامدهای اندوه و افسردگی خواهد داشت.
شادی در نظر تعلیم و تربیت دینی و نیز توجه به مشخصه.های سلامت روان دارای حدودی است که البته شناسایی این حدود بستگی به میزان رشد شناختی و اجتماعی فرد و در سطح جامعه نیاز به قانون دارد. پس شادی مثبت و نشاط فردی و اجتماعی برای سلامت روان آدمی ضرورت دارد. نکته اساسی، تأثیر متقابل این دو بریکدیگر است؛ تأثیر نشاط فردی بر نشاط اجتماعی و تأثیر نشاط اجتماعی بر نشاط فردی. کاستی در هر دو سر طیف منجر به ناامیدی و اختلال در نشاط خواهد شد. اما سهم نشاط اجتماعی به.عنوان یک محرک شادی بخش و نشاط.آفرین برای فرد بسیار مهم.تر جلوه می.کند. به عبارت دیگر نشاط فردی به.گونه.ای عمل می.کند که مابه ازای بیرونی داشته باشد. بدون وجود متغیرهای نشاط.انگیز در محیط و موقعیت بیرونی به راحتی نمی.توان به نشاط طبیعی دست.یافت. البته تهذیب و معنویت می.تواند نوعی رضامندی از خویشتن و نشاط فردی را سبب شود.
عوامل ایجاد شادمانی
در ذیل به مهم.ترین عواملی می.پردازیم که در ایجاد شادمانی نقش اساسی دارند. بخشی از این عوامل که در واقع ویژگی.های تعیین.کننده یک جامعه هستند و میزان شادی و رفاه افراد آن جامعه را تعیین می.کنند:
ثروت: در اینجا منظور از ثروت میزان قدرت خرید مردم و امکان تهیه تسهیلات زندگی است. این شاخص به.طور واضح تعیین.کننده استطاعت مادی افراد برای تأمین نیازهای اولیه انسانی است. تحقیقات نشان می.دهد که رابطه مثبت میان ثروت و میزان شادمانی پس از یک روند منطقی افزاینده سیر کاهشی پیدا می.کند. به عبارتی دیگر هرچند توانایی مادی چون مواد غذایی، سرپناه و... ملزومات اولیه برای برآوردن نیاز.های اساسی انسان و شادمانی او شرط لازم محسوب می.شود اما به هیچ عنوان شرط کافی نبوده و با افزایش این توانایی.ها شادی افراد افزایش نمی.یابد.
آزادی فردی: افراد در جوامعی شادمان.تر هستند که محدودیت.های فیزیکی و روانی کمتری را تجربه می.کنند. به.طور کلی احساس کنترل داشتن بر محیط به جای احساس در کنترل محیط بودن از عوامل تعیین.کننده شادمانی است که میزان آن در جوامع مختلف متفاوت است.
دسترسی به معلومات: این بعد بیشتر ماهیت شناختی ملزومات شادی را یادآور می.شود و شامل عواملی چون سوادآموزی و میزان ثبت نام افراد در مدارس، دانشگاه.ها و استفاده از رسانه.هاست.
برابری: درک نابرابری.های اجتماعی می.تواند در میان اقشار مختلف جامعه متفاوت باشد. این نابرابری.ها در اقشار پایین جامعه حس نابرابری را افزایش داده و زمینه آسیب.های اجتماعی را فراهم می.آورد در حالی.که در اقشار متوسط تحصیل.کرده جامعه احساس وجود بی.عدالتی اجتماعی را تقویت کرده و زمینه نارضایتی را ایجاد کند.
سلامت: افرادی که از سلامت جسمی و روانی برخوردارند احساس شادمانی بیشتری دارند. از طرف دیگر افرادی که شادمان.تر هستند کمتر از افراد افسرده بیمار شده و کمتر نیز می.میرند(بلک اسلی، گروسارت متیک).
ویژگی.های شخصیتی: افراد شادمان بیشتر احساس می.کنند که بر زندگی خود کنترل و تسلط دارند. این در حالی است که افراد افسرده خود را بازیچه دست سرنوشت می.پندارند. همچنین افراد شاد در مقابل مشکلات قدرت تاب.آوری و ابراز وجود بیشتری داشته و آمادگی بیشتری برای تجربه زندگی از خود نشان می.دهند.
هدفمند بودن زندگی: انسان برای داشتن زندگی شاد و پربار نیاز به اهداف و چشم.انداز وسیع برای آینده دارد. فقدان چنین اهدافی می.تواند منجر به سبک زندگی ملالت.بار و عادات رفتاری ناسالم ازجمله لذت.جویی شدید، تمایل به افراط در تفریح، خوشگذرانی، پرخوری و استفاده از مواد.مخدر و الکل شود.
موقعیت اجتماعی: افرادی که پیوندهای شخصی، خانوادگی و اجتماعی بیشتری دارند با نشاط.تر از افرادی هستند که خودشان را در این دنیا تنها می.بینند. این احساس به میزان زیادی تأیید.کننده نیازهای اجتماعی افراد و وجود حمایت.های اجتماعی است. در موقعیت.های شغلی هرچه که موقعیت شغلی افراد در سلسله مراتب قدرت بالاتر می.رود و احساس کنترل افراد و مشارکت آنها در تصمیم.گیری.های سازمانی افزایش می.یابد احساس شادی نیز افزایش می.یابد.
رویدادهای زندگی: ارتباط بسیار روشن و مثبتی میان وقایع مثبت زندگی چون ترفیع شغلی، ازدواج موفقیت.آمیز و... و فقدان وقایع منفی چون تصادفات، تعارضات و اختلافات بین فردی با احساس شادمانی وجود دارد.
شاخص شادی و نشاط اجتماعی
در بررسی.های شناختی شاخص.های توسعه یکی از شاخص.هایی که مورد توجه قرار می.گیرد شاخص شادی و نشاط اجتماعی یا به تعبیری دیگر نرخ امید به زندگی یا نرخ امید به آینده است. در واقع نشاط و شادی یکی از ابعاد روانشناختی فرد و جامعه است و فرد و جامعه هنگامی دارای شادی و نشاط خواهند بود که شاخص.های معیشتی و رفاهی از یک سو و دیگر شاخص.های فرهنگی، علمی و سیاسی آن جامعه از سوی دیگر از رشد قابل.قبولی برخوردار بوده یا دست.کم در سطح مطلوبی قرار گرفته باشد. نباید از نظر دور داشت که رابطه توسعه و نشاط اجتماعی یک رابطه یک.سویه نبوده و نشاط و شادی صرفاً معلول وضعیت مطلوب اقتصادی و... نیست. این دو متغیر بی.تردید بر یکدیگر رابطه کنش و واکنش داشته و بر یکدیگر مؤثرند. شادی و نشاط ماده اصلی تغییر، تحول و تکامل انسان است و در جامعه بانشاط و باطراوت زمینه تولید بهتر و اشتغال بیشتر، اقتصاد پویا و سالم.تر و کسب ثروت مشروع فراهم می.شود چرا که در چنین محیطی انرژی.های نهفته در جهت خلاقیت آزاد شده، ذهن.ها پویا، زبان.ها گویا و استعدادها شکوفا می..شود. وقتی به یک جامعه نشاط تزریق می.شود، در پی آن فعالیت.های روزمره با رونقی دوچندان پی گرفته شده، بخش قابل.توجهی از انحرافات نسل جوان کاسته می.شود
چرا که به اعتقاد بسیاری از روانشناسان، گرایش به برخی از مواد روان.گردان ناشی از تمایل جوان به کسب شادی.های کاذب است. به این ترتیب جامعه با نشاط و فرهمند جامعه.ای است که استعدادهای افراد آن شکوفا شود و رفاه و امنیت را برای آحاد آن جامعه به ارمغان آورد؛ در مقابل، جامعه.ای افسرده، خموده و مغموم، هر روز بر مشکلاتش افزوده شده و با شتاب به انتهای خط نزدیک می.شود.
جایگاه شادی و نشاط در اسلام
لفظ شادی یا فرح با مشتقاتش حدوداً 25 بار در قرآن.کریم به.کار رفته که گاه معنایی مذموم از آن مستفاد می.شود و گاه آیاتی ممدوح چنان.که در مذمت آن فرمود: «ان.الله لایحب الفرحین» (قصص/76) و در مدح آن فرمود: «یومئذ یفرح المؤمنون بنصرالله ینصر من یشاء و هوالعزیز الرحیم»؛ مؤمنان واقعی همواره در خوشحالی و سرور هستند و آن را به شکل تبسم و نشاط نشان می.دهند. شادمانی و خوشحالی از عطایای الهی است که خداوند در این باره می.فرماید: «فرحین بما آتاهم من فضله».
این نوع شادمانی که در قرآن به.عنوان فضیلت اخلاقی از آن یاد شده، شادمانی به خاطر فضل و بخشش الهی است که بهترین انواع شادی.ها محسوب می.شود.
خداوند می.فرماید: «قل بفضل.الله و برحمته فبذلک فلیفرحوا هو خیر مما یجمعون».
در این آیه خداوند عالم خطاب به بنده.اش نه تنها شادی به واسطه فضل و رحمتش را امر فرموده بلکه به وی تأکید فرموده : شاد باش.
آیات و روایات در این مورد بسیار است و ما برای رعایت اختصار به همین چند آیه شریف بسنده می..کنیم. بیان این مطلب ضروری است که برای شادی الفاظ دیگری نیز در قرآن آمده است که ازجمله می.توان به سرور و رضا نیز اشاره کرد.
نتیجه آنکه قرآن و روایات اسلامی به نشاط و شادابی نگاه مثبت داشته و آنها را از علائم مؤمنان و اوصاف بهشتیان شمرده.اند (کافی باب ادخال السرور علی المؤمنین) اما مذمت آن به جهت تقارن با موضوعات مذموم و مکروهی بوده است که منافی فطرت سلیم و شریعت عزیز بوده است. اسلام دین نشاط است. این آیه قرآن از محکمات قرآن و صریح است. طبیعی است که در این دنیا خداوند نشاط و شادی را با غم همراه قرار داده است. نشاط و شادی خالص در دسترس هیچ کس نیست، ولی در حدودی که قوانین و حق و عدالت اجازه می...دهد، مردم باایمان می.توانند از آن بهره.مند شوند و متعلق به آنهاست.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 359]