شنيده شدن صداهاي مختلف ادبي با تعدد جوايز/ضعف مالي جوايز برطرف شود

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: شنيده شدن صداهاي مختلف ادبي با تعدد جوايز/ضعف مالي جوايز برطرف شود
تعدادي از نويسندگان در گفتگوهايي درباره تعدد جوايز ادبي ضمن پرداختن بر لزوم تقويت مالي جوايز، بر تعدد آنها در راستاي شنيده شدن صداهاي مختلف ادبيات تاكيد كردند.

به گزارش خبرنگار مهر، نجف دريابندري، حسين اسرافيلي، اسماعيل اميني، فتح‌الله بي‌نياز، احمد شاكري، يوسف عليخاني،حسن فرهنگي و علي اصغر شيرزادي در گفتگوهايي جداگانه با خبرگزاري مهر نظراتشان را درباره جوايز ادبي در ايران بيان كردند.

يوسف عليخاني معتقد است كه تعدد جوايز ادبي مي تواند صداي برخي از جريانهاي ادبي را كه به دليل همسو نبودن با داورهاي جوايز فعلي به گوش نرسيده اند به گوش مخاطبان برسد.

تعدد جوايز سبب شنيده شدن صداهاي مختلف مي شود

يوسف عليخاني در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: تعداد جوايز ادبي در كشور ما بسيار محدود است و هريك از اين جوايز سليقه گروهي خاص را پوشش مي دهد. البته تعداد نويسندگان ايراني نيز بسيار محدود است. از اين رو بيشتر اين نويسنده ها در يك دوره كتاب دارند و در دوره بعد نامشان جزو داورها است.

وي تصريح كرد: البته با اين نظر موافق نيستم كه بيشتر داوران جوايز با هم مشترك هستند. چون اختلاف نظر آنقدر در حوزه ادبيات زياد وجود دارد كه داوران جوايز مختلف همديگر را قبول نداشته باشند چه برسد كه در كنار همديگر قرار بگيرند و جايزه اي را داوري كنند.

نويسنده مجموعه داستان "قدم به خير مادر بزرگ من بود" يادآور شد: مثلا داوران جوايز دولتي با داوران جوايز مستقل يكي نيستند. اين اتفاق در ميان جوايز ادبي مستقل نيز مي افتد.

عليخاني معتقد است كه اگر داوران چند جايزه هم مشترك باشند اين موضوع را نمي توان عيب جشنواره و جوايز ادبي دانست، چرا كه تعداد نويسندگان ما بسيار كم است و از اين تعداد نويسنده و با كتابهايي كه انتخاب مي شوند بيش از اين نمي توان انتظار داشت.

اين نويسنده معتقد است بايد شرايطي بوجود آيد كه كتابها راحت منتشر شوند و بر اساس داشته ها جوايز برگزار شود.

وي با انتقاد از جوايزي كه در سالهاي اخير به هر بهانه اي فعاليت خود را متوقف كرده اند گفت: بهتر بود اين جوايز به جاي اينكه تعداد كم كتابهاي منتشر شده را بهانه كنند به كار خود ادامه بدهند تا با تعدد جوايز كه به وجود مي آيد انتخابهاي جديدي را پيش روي داشته باشيم.

عليخاني در پايان ابراز كرد: اميدوارم تعداد جوايز ادبي در سالها افزايش پيدا كنند تا تمام صداهايي كه تا كنون در فضاي ادبي ما به دليل مغاير بودن با نظر داوران موجود در نطفه خفه شده اند به گوش مخاطبان برسد.

تعدد جايزه‌ها فرصت پيگيري را از برگزاركنندگان مي‌گيرد

نجف دريابندري گفت: در جامعه ما كه اهل فرهنگ چندان گسترده نيستند تعدد جايزه‌ها سبب تقسيم انرژي مي‌شود و برگزاركنندگان جايزه‌ها اغلب كمتر فرصت آن‌ را مي‌يابند كه فعاليتهاي خود را در سطح ملي و بين‌المللي پيگيري كنند.

به گزارش خبرنگار مهر، اين مترجم و مولف ضمن بيان اين موضوع گفت: متاسفانه برخي گمان مي‌كنند كه تعدد جوايز به تنهايي امري مثبت و قابل اعتناست، در حالي كه تعدد جوايز ادبي زماني داراي اهميت است كه بيانگر صداهاي گوناگون باشد.

مترجم "فلسفه روشنگري" و "پيرمرد و دريا" با بيان اينكه جوايز براي معرفي آثار برتر به خوانندگان و ايجاد شور و نشاط در فضاي كتاب برگزار مي‌شود‌ گفت: نويسندگان در همه جاي دنيا كمتر از هنرمندان سينما، تئاتر، موسيقي و تلويزيون مورد توجه قرار مي‌گيرند. جايزه‌هاي ادبي در كنار نقدهايي كه در رسانه‌ها منتشر مي‌شود معمولا بهترين راه تشويق نويسنده‌هاست.

نجف‌دريابندري كه نام وي معمولا با انتخابهاي مناسب در عرصه ترجمه همراه بوده‌است جايزه‌هاي ادبي را همچنين معرفي آثار به ساير كشورها مي‌داند و معتقد است كه اگر بر اين جايزه‌ها كار مناسب رسانه‌اي انجام شود ‌مي‌توان آثار ايراني را در سطح جهان معرفي كرد.

وي مي‌افزايد: در همه كشورهاي دنيا ما جوايز بسياري را داريم كه به منظور حمايت از نويسندگان مستقل ايجاد شده‌اند‌ اما هر كدام از اين جوايز مشي خاص خود را دارند.

به باور دريابندري اگر تعدد جايزه‌ها به چندصدايي در جامعه ادبي بينجامد، امري لازم به حساب مي‌آيد در غير اين صورت اين نكته به پراكندگي خواهد انجاميد.

جوايز ادبي بايد كاربردي شوند

حسين اسرافيلي معتقد است كه جوايز ادبي بايد كاربردي شود و با انتشار كتاب برگزيدگان تمام جامعه را درگير جشنواره ها كنيم.

عضو شوراي سياستگذاري جشنواره شعر فجر در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن ارج نهادن به جوايز و جشنواره هاي ادبي گفت: برگزاري جشنواره و جوايز ادبي و تقدير از برگزيدگان اين جوايز تشويقي است براي كساني كه مي خواهند در اين راه قدم بگذارند و با معرفي چهرهاي برتر حوزه هاي مختلف ادبي، تحولي در فضاي ادبي كشور بوجود خواهد آمد.

به گفته اين شاعر، اگر داوريها مسير درستي را پيش گيرند و جوايز از نيز هر گونه بازيهاي پشت پرده دوري كنند، بي شك شاهد انتخابهاي درست خواهيم بود.

وي مي‌افزايد: البته داوران بايد براساس قابليتهايشان انتخاب شوند و انتخابها با موضوع بي ربط نباشد. مثلا شاعري كه در حوزه شعر آيييني تخصص دارد نمي تواند داور خوبي براي جشنواره شعر اجتماعي باشد.

اين عضو شوراي سياستگذاري جشنواره شعر فجر، انتخاب يك داور را براي چند جشنواره بي‌اشكال مي داند و معتقد است كه وقتي توان علمي يك منتقد و داور بالاست ما نبايد به صرف اينكه او داور مثلا "جشنواره شعر رضوي" است او را داوري "جشنواره شعر فجر" كه با قدرت بيشتري برگزار مي‌شود كنار بگذاريم.

وي افزود: مثلا عبدالعلي دستغيب يكي از منتقدان برجسته دوران ماست و سالها در حوزه ادبيات، ترجمه و نقد عرق‌ريزان روح داشته است. وقتي ما در حد و اندازه او كسي را نداريم چرا نامش را از ليست داوران حذف كنيم. وقتي داوران يك جايزه و جشنواره صاحب نام و اعتبار باشند بي شك انتخابهاي بهتري خواهيم داشت و به اعتبار جايزه نيز افزوده خواهد شد.

اسرافيلي يكي ازآسيبهاي جشنواره هاي ادبي را سرودن و ارسال شعر بر اساس ديدگاه داوران عنوان كرد و افزود: وقتي تعداد داوران ما مشخص باشد و با خط فكري يك جشنواره آشنا باشيم بي شك برخي از شاعران و داستان نويسان ما بر اساس سليقه داوران كار مي نويسند تا جايزه بگيرند. اين موضوع لطمه اصلي را به خود شركت كنندگان مي زند كه قدرت خلاقيت خود را زير سوال برده اند.

اين شاعر و منتقد با بيان اينكه "بايد از جوايز ادبي حمايت شود تا صداهاي مختلف در ادبيات " مي‌افزايد: همچنين جوايز جشنواره‌ها بايد به سمتي بروند كه جنبه كاربردي پيدا كند و صرفا با اين شكل نباشد كه با چند سكه از برگزيدگان تقدير شود.

اين منتقد انتشار كتابهاي شعر و داستان برگزيدگان جوايز ادبي و توزيع آنها در سطح كشور را خدمتي بزرگ به جامعه مي داند كه سبب تجهيز كتابخانه هاي كشور نيز خواهد شد.

تعدد جوايز نبايد از اعتبار آنها بكاهد

اسماعيل اميني برگزاري جشنواره‌ها و جوايز ادبي را حركتي بسيار مثبت و قابل تقدير دانست، اما در عين حال متذكر شد تعدد جوايز نبايد به گونه‌اي باشد كه از اعتبار آنها كاسته شود.

اسماعيل اميني در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: بهترين راه حمايت از جوايز ادبي متمركز كردن آنهاست تا مسئولان برپايي جوايز بتوانند از امكانات بيشتري بهره ببرند.

به گفته اين مدرس دانشگاه، جوايز بايد به سمتي بروند كه برگزيدگانش به نشان جوايز افتخار كنند. افتخار و خوشنودي آنها نبايد به دليل ارزش مادي و نقدي جايزه‌ها باشد.

اين شاعر تنوع جوايز ادبي و حضور برخي داوران ثابت در جشنواره‌ها را از معايب آنها نمي‌داند و معتقد است برگزاركنندگان هر جايزه، فكر و انديشه خاصي را دنبال و بر همين اساس داوران خود را انتخاب مي‌كنند.

وي در مورد تمركز جوايز ادبي با بيان اينكه تمركز مي‌تواند نتايج مثبت داشته باشد گفت: اما تحقق چنين امري غير ممكن است، چرا كه هر جايزه دستورالعمل خاص خود را دارد و بر همان اساس كار خود را پيش مي‌گيرد. هيچ جايزه‌اي به نفع جايزه ديگر كنار نخواهد رفت تا اجماع در جوايز ادبي صورت گيرد.

اميني حمايت از جشنواره‌هاي ادبي را امري مهم مي‌داند و معتقد است تمام سازمان‌ها و نهادهاي فرهنگي كه داراي بودجه فرهنگي هستند، بايد از جوايز حمايت كنند.

جوايز ادبي ايران قابليت منطقه‌اي شدن را دارد

فتح‌الله بي‌نياز معتقد است كه اگر جوايز ادبي در ايران مورد حمايت دولت و رسانه‌هاي جمعي قرار گيرد با تحت پوشش دادن آثار نويسندگان منطقه و فارسي زبان مي‌تواند قابليتهاي خود را افزايش دهد و در سطح منطقه مطرح شود.

فتح الله بي‌نياز در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: جوايز و جشنواره‌هاي ادبي نقش به سزايي در تشويق نويسنده و ترغيب جامعه به كتابخواني خواهند داشت به شرطي كه مسير درستي را پيش گيرند و شاهد داوريهاي سالمي باشيم.

بي نياز كه خود داور چند جايزه ادبي بوده است اعتقاد دارد كه جوايز ادبي نبايد خطي و جناحي باشند و تنها ادبيت متن بايد مورد توجه داوران قرار گيرد.

وي افزود: در تمام دنيا جوايز ادبي از سوي دولت حمايت مي شود مثلا بودجه جايزه دن كيشيوت، كافكا، جايزه نخست وزير استراليا و جايزه نوبل از سوي دولت تامين مي شوند. در اين جوايز دولتها تنها نقش حامي مالي را ايفا مي كند و به جريان داوري و انتخابها جهت نمي‌دهند.

دبير بخش ادب جايزه مهرگان ادامه داد: وزارت ارشاد بايد موانعي را كه بر سر راه برگزاري جوايز ادبي وجود دارد برطرف كند. همچنين بايد خود حمايت كننده مالي اين جوايز شود و يا زمينه همكاري ديگر نهادها را با اين جوايز فراهم كند.

توان مالي جايزه‌ها ضعيف است

دبير بخش ادب جايزه مهرگان با اشاره به آنكه حامي بيشتر جوايز ادبي بخش خصوصي است گفت: برخي از اين جوايز هر چند در طول برگزاري خود به اعتبارشان افزوده شده است اما دبيرخانه آنها حتي توان خريد كتابهاي منتشر شده را ندارند.

اين منتقد درباره جايگاه و نقش جوايز ادبي در ايران گفت: متاسفانه جوايز در ايران از سوي هيچيك از رسانه‌هاي جمعي حمايت نمي‌شوند از اين رو مردم هيچ اطلاعي از اين جوايز ندارند. اما مثلا جايزه كنكور در يكي از رستورانهاي فرانسه برگزار مي‌شود، اما خبر اين جريان ادبي خيلي زود به تمام دنيا مخابره مي‌شود.

بي نياز درباره قابليت جوايز ادبي و اقبال آن درميان كشورهاي فارسي زبان گفت: با اينكه تا كنون نويسندگاني چون محمدحسين محمدي و آصف سلطان زاده - نويسنده‌هاي افغاني- از برگزيدگان جوايز ادبي ايران بوده اند اما به دليل ناشناخته بودن اين جوايز در داخل كشور اين اخبار با بازتاب جهاني همراه نبوده‌است.

وي افزود: اگر از جوايز ادبي ايراني حمايت شود با انتخاب و معرفي يك نويسنده فارسي زبان غير ايراني اعتباري مضاعف براي نويسنده و جايزه خواهند داشت.

بي نياز يكي از مهمترين تاثير جوايز ادبي را معرفي چهره‌هاي جوان به جامعه دانست و گفت: با توجه به ركود و خمودگي كه در مراحل انتشار و توزيع كتاب در كشوروجود دارد آنگونه كه بايد يك كتاب ديده نمي شود. از اين رو جوايز ادبي با معرفي چهره هاي جديد مي توانند فضايي براي شنيدن صداهاي جديد كه لزوما هم متفاوت نيستند به وجود آورد.

به گفته بي نياز بسياري از داستانهاي نويسندگان جوان بسيار بهتر از آثار نويسندگان صاحب نام هستند اما تا حمايتي از اين آثار صورت نگيرد واين آثار به جامعه ادبي معرفي نشوند در انزوا مي‌مانند.

وي در مورد دلايل عدم برگزاري جايزه ادبي مهرگان گفت: كتابهاي عامه‌پسند جايي در اين جايزه ندارند از اين رو پس از بررسيها تنها 20 رمان بر جاي ماند كه در نهايت هيئت داوران اين جايزه تصميم گرفت كه اين جايزه را امسال برگزار نكند.

بي نياز ادامه داد: مثلا در سال 1384 در جايزه ادبي مهرگان 305 رمان مورد داوري قرار گرفت كه از اين ميان85 اثر جدي مورد داوري قرار گرفتند، اما در فاصله سال هاي اخير تعداد اين آثار روز به روز كاهش پيدا كرده است.

وي با اشاره به شيوه داوري آثار در جايزه ادبي مهرگان گفت: در اين جايزه داوران هر 5 سال يك بار انتخاب مي‌شوند و اگر داوران جايزه نويسنده باشند، كتابهايشان از جريان داوري كنار گذاشته مي‌شوند.

وي درباره اقبال نويسندگان ايراني براي شركت آثارشان در جوايز ادبي گفت: حساسيت نسبت به جوايز ادبي حتي ميان جدي‌ترين نويسندگان بسيار پايين آمده است. رقابت و برگزاري جوايز ادبي زماني معنادار و تنگاتنگ مي‌شود كه حداقل 60 كتاب شركت كننده دريك جايزه داشته باشيم.

نويسندگان ما در حوزه دفاع مقدس ضعيف عمل كرده‌اند

احمد شاكري معتقد است كه وقتي در جشنواره كتاب سال دفاع مقدس در برخي از بخش‌ها رتبه اول و يا برگزيده نداريم بي شك نويسنده‌هاي ما ضيعف عمل كرده‌اند.

احمد شاكري در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: جشنواره هاي بايد قاضي خوبي براي انتخاب بهترينها باشند و بهترين آثار را بدون داوريهاي فردي و جناحي معرفي كنند.

وي داوري آثاري هنري و ادبي را قابل مقايسه با ديگر حوزه‌ها از جمله ورزش ندانست و ادامه داد: لزومي ندارد كه جشنواره‌هاي ادبي و هنري در هر بخش داراي برنده باشند. اگر در جشنواره‌اي نفر اول يا كتاب اول انتخاب نشود نمي‌توانيم منكر ارزشهاي آن جشنواره باشيم.

اين نويسنده آثار دفاع مقدس درباره عدم انتخاب برگزيده اول در برخي از بخشهاي كتاب سال دفاع مقدس گفت: وقتي در جشنواره‌اي با عظمت كتاب سال دفاع مقدس در برخي بخشها برگزيده اول نداريم بايد به اين نكته توجه كنيم كه در اين بخشها در مقايسه با سالهاي قبل دچار ضعف و كاستي شده‌ايم.

وي با تاييد عملكرد داوران كتاب‌سال دفاع مقدس‌ گفت: در چنين شرايطي داوران نبايد تنها به دليل معرفي چهره برتر، ملاك داوري را ناديده بگيرند. وقتي در حوزه‌اي نويسندگان ما ضعيف عمل مي‌كنند نبايد براي مصلحت كتابي انتخاب شود.

به گفته شاكري جشنواره و جوايز ادبي فرصتي هستند تا با استناد به آثار ارائه شده آن جريان را آسيب شناسي كنيم.

وي بر اين اعتقاد است كه وقتي در حوزه دفاع مقدس نويسنده‌ها ضعيف عمل كرده‌اند بايد دلايل اين ناكامي را بررسي كنيم.

اظهارات احمد شاكري در حالي بيان شد كه شب گذشته و در اختتاميه دوازدهمين دوره كتاب سال دفاع مقدس، هيئت داوران در برخي از رشته‌هاي هيچ نويسنده‌اي را شايسته دريافت جايزه ندانست و در بعضي بخشها نيز كتابي را به عنوان رتبه اول معرفي نكرد.

بايد امكان اعطاي جوايز ادبي خصوصي تسهيل شود

حسن فرهنگي معتقد است كه جايزه ادبي جلال آل احمد هيچ سنخيتي با آرا و نگاه اين نويسنده ندارد و تنها نام او را با خود يدك مي كشد.

حسن فرهنگي در گفتگو با خبرگزاري مهرافزود : در جايزه‌اي كه به نام جلال آل احمد نام گذاري شده، دست كم بايد از سيمين دانشور و شمس آل احمد كه هر دو از چهره‌هاي برجسته ادبي كشور محسوب مي شوند، نظرخواهي مي‌كردند. در حالي كه حتي به مراسم اختتاميه دعوت نشده اند.

اين نويسنده ادامه داد: جوايز ادبي در ايران همواره يك سويه هستند، چنانچه برگزاركنندگان هر جايزه براساس ديدگاهي كه دارند، همواره يك سري از آثار را از گردونه داوري خود كنار مي‌گذارند.

نويسنده مجموعه داستان "از آسمون بارون مي آد لي ليا" معتقد است با توجه به نگاهي كه در جوايز ادبي حاكم است، بايد شرايطي در آنها حاكم شود كه هر صدا و سليقه ادبي فرصت بيان آراي خود را داشته باشد.

فرهنگي با انتقاد از سياست‌هايي كه زمينه برگزاري يك جايزه مستقل با امكانات خصوصي را فراهم نمي كنند، گفت: دولت هميشه حامي جوايزي دولتي است و بودجه هنگفتي نيز در اختيار اين جوايز مي گذارد. اين جوايز معمولا هيچ مشكلي در مقاطع برگزاري خود ندارند.

وي افزود: اما جوايز ادبي خصوصي همواره با مشكل‌هاي فراواني روبريند، چنانچه حتي براي مراسم پاياني خود با مشكل تامين مكان مواجهه مي‌شوند.

براي بزرگداشت يك نويسنده ملي الزامي به دعوت از خانواده‌اش نيست

علي اصغر شيرزادي با بيان اينكه براي برپايي يك جايزه ادبي كه با استفاده از نام يك نويسنده ملي برگزار مي‌شود، الزاما نيازي به دعوت از خانواده وي نيست، با اين همه دعوت نكردن از سيمين دانشور را در جايزه آل احمد سبب پيدايي سنتي نادرست دانست.

علي اصغر شيرزادي درگفتگو با خبرنگار مهر، درباره عدم دعوت از خانواده آل احمد در مراسم اختتاميه اين جايزه گفت: اگر بدوراز هر گونه از داوري‌هاي مرسوم، آل احمد را نويسنده‌ِاي ملي بدانيم، هرگز ضرورتي ندارد هر كجا كه از نام او استفاده مي‌شود، خانواده‌اش را براي حضور در مراسم دعوت كنند.

وي افزود: اما اين سنت بدي خواهد بود كه خانواده نويسنده يا هنرمندي كه از نام او استفاده مي‌شود، از اين جريان بي خبر گذاشته شوند.

اين نويسنده با بيان آنكه "هر قدمي كه براي ارتقا وضيعت فرهنگي و ادبي كشور برداشته مي شود ارزشمند است گفت: به صرف آنكه يك جايزه دولتي است نمي‌توان اعتبار آنرا زير سوال برد. جايزه‌هاي ادبي، به پويايي ادبيات ما كمك مي‌كنند.

به اعتقاد شيرزادي جوايز ادبي مي‌توانند با استفاده از دانش افراد متخصص اعتبار خود را افزايش دهند، چنانچه شاهد اين شيوه كاري در برخي از جايزه‌ها و به دنبال آن موفقيت ايشان بوده‌ايم.
شنبه 2 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 178]