آل سعود جای دوستان قدیمی روسیه را می گیرد؟

واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاین: بین الملل > اروپا - آیا سیاست خارجی روسیه مانند سابق بر اساس نه واقعیات ژئوپلتیکی بلکه با عنایت به دورنمای دریافت «ستایش اخلاقی» از غرب رفتار خواهد کرد؟ در این صورت، انتخاب پول (سعودی) به ضرر دوستان قدیمی (ایران و سوریه) را شاهد خواهیم شد. ایگور پانکراتنکو روز 25 مارس ملاقات سعود الفیصل وزیر امور خارجه پادشاهی عربستان سعودی با دمیتری مدودف رئیس جمهور فدراسیون روسیه برگزار شد که گزارش ها درباره این ملاقات بسیار محدود بوده و در چند بند خبرهای خبرگزاری های روس و عربی گنجانده شد. کنه این گزارش ها آن بود که دمیتری مدودف، وزیر امور خارجه عربستان سعودی را که حامل پیام شخصی ملک عبدالله پادشاه این کشور بود، به حضور پذیرفت. سرگئی پریخودکو مشاور امور بین الملل رئیس جمهور و سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه در این ملاقات شرکت کردند. طرف روس در این ملاقات نه تنها درباره موضوع لیبی بلکه درباره هدف اعزام نیروهای سعودی به بحرین سئوال کرده و اظهار امیدواری کرد که »این تلاش ها باعث تثبیت اوضاع شود». همچنین اعلام شد که رؤسای سعودی در پیام خود بر هماهنگی تنگاتنگ سیاست عربستان سعودی و روسیه در خاور میانه و شمال آفریقا در شرایط »تحولات با ابعاد گسترده در این مناطق» تأکید نمودند. سعود الفیصل بر علاقه اصولی ریاست کشور خود و شخص ملک عبدالله به ادامه تکمیل و توسعه روابط دوستی و همکاری بین عربستان سعودی و روسیه در همه زمینه ها تأکید نمود. اطلاعات درباره این سفر ناچیز بود و با مسکوت کردن بعضی جزئیات توأم بود (سرویس مطبوعاتی کرملین اطلاع نداد که همراه با وزیر امور خارجه، همچنین مکران بن عبدالعزیز رئیس سازمان اطلاعات عمومی سعودی وارد مسکو شد). در داخل عربستان سعودی مطالب جالبی »برای مصرف داخلی» بیان گردید. در روز دیدار امیر فیصل با دمیتری مدودف، در رسانه های گروهی عربستان، خطبه نماز جمعه « الطالب» به طور وسیع منعکس شد که گفت: »شرایط جاری از ما استقامت و قاطعیت می طلبد. در حال حاضر جایی برای مذاکرات نیست، همه تلاش ها باید در حفظ امنیت میهن و دین متمرکز شود». طبیعی است که این »مشایعت اطلاعاتی» دیدار بسیار سئوال برانگیز است. سئوال اساسی که برای اینجانب مطرح شد، این است که منظور عربستان سعودی از هماهنگی متقابل سیاست چیست و اینکه روسیه باید برای تکمیل دوستی و همکاری در همه زمینه ها چه گام هایی بر دارد؟ آیا این کار به نفع روسیه خواهد بود؟ ولی قبل از اینکه به این سئوالات پاسخ دهم، ارزیابی خود را از روابط جاری بین روسیه و عربستان سعودی و چشم انداز بالقوه این روابط تقدیم حضورتان می کنم. تا سال 2003 تلاش های دولت روسیه برای دفاع از مواضع خود در زمینه مناقشه در چچن (که این مناقشه منبع اساسی تنش در روابط بین فدراسیون روسیه و عربستان سعودی بود)، به ثمر نشسته بود. روابط بین دو کشور حالت مثبت پیدا کرده و سفر سال 2007 ولادیمیر پوتین رئیس جمهور وقت روسیه به ریاض این سالم سازی روابط را تثبیت کرد. این دیدار در رسانه های گروهی روسیه به طور وسیعی تبلیغ شده بود و عده ای از تحلیلگرانِ »همیشه حاضر و ناظر» با شتاب اعلام نمودند که »عربستان سعودی از غرب روگردان شده و به روسیه روی می آورده است». ولی این یکی از ویژگی های جامعه کارشناسی روسیه است که هر سفر مهم دولتی را پیروزی دیپلماسی روسی و نشانه رشد اعتبار روسیه در صحنه بین المللی محسوب می کنند. ولی کارشناسان و پژوهشگران معمولاً جنبه اقتصادی روابط دوجانبه را نادیده می گیرند. آماری که آورده می شود، با آمار مربوط به روابط با کشورهای ثالث مقایسه نمی شود. احتمالاً نمی خواهند خوشبینی خود را تیره کنند. ولی تحلیل شاخص های اقتصادی نشان می دهد که پادشاهی عربستان سعودی به هیچ وجه به فدراسیون روسیه روی نیاورده است. در حال حاضر سهم روسیه در تبادلات بازرگانی خارجی عربستان سعودی معادل 0.06% است (از نظر صادرات). جهت مقایسه سهم ژاپن 15.3% است، کره جنوبی 12.7%، ایالات متحده آمریکا 12.2% و چین 10.4%. در بخش واردات سهم روسیه 0.02% است، آمریکا 12.32%، چین 12.06%، آلمان 7.67%، ژاپن 6.15%، کره جنوبی 5.32%، هند 4.99%، بریتانیا 4.72% و فرانسه 4.05%. صادرات روسیه معادل 136.3 میلیون دلار است. روسیه به عربستان سعودی فلزات آهنی، غله، چوب، الوار، کاغذ و مقوا صادر می کند. واردات روسیه از این کشور شامل مواد شیمیایی و مصرفی است که در سال 2003 حجم آن برابر 2.1 میلیون دلار بود. مایلم توجه خوانندگان را به این واقعیت جلب کنم که تبادلات بازرگانی فعال عربستان سعودی هر سال رشد می کند. حتی بعد از افت قیمت های نفت صادرات از واردات بیشتر بود. در سال 2005 فزونی صادرات بر واردات برابر 120-100 میلیارد دلار بود. با توجه به تبادلات بازرگانی فعال عربستان سعودی و سهم کشورهای ثالث در این تبادلات، نمی توان گفت که چرخشی به سوی روسیه صورت گرفته باشد. واقعیات روزمره این حقیقت را به اثبات رسانده است. از طرح های مشترک شرکت های سعودی و روسی می توان تنها به مرکز چشم پزشکی اشاره کرد که »مرکز فئودوروف» مسکو در عربستان سعودی تأسیس کرد. این مرکز و شهر سعودی »مدیکال پروجکتس» در این مورد باهم موافقتنامه منعقد کرده بودند. در ماه مارس سال 2003 شرکت روسی »ستروی ترانس گاز» و شرکت های »سعودیا رامکو» و »سعودی اوگر» موافقتنامه ای درباره مشارکت در زمینه اجرای طرح های نفتی و گازی در شبه جزیره عربستان به امضا رساندند. آخرین رویداد بزرگ دراین زمینه، امضای قرارداد بین لوکویل روسی و وزارت نفت و منابع معدنی عربستان سعودی در ماه مارس سال 2004 درباره اکتشاف و توسعه میدان گاز مایع واقع در نزدیکی بزرگترین میدان نفتی سعودی »غوار» بود. در زمینه سرمایه گذاری ها هم تصویر چندان روشنی مشاهده نمی شود. تنها نمونه واقعی این گونه همکاری، ایجاد شرکت مشترک »پتروساخ» در سال 1991 با مشارکت برابر »نیمر ساخالین» و »سامکو» می باشد. برنامه های شرکت NCM دبی که به سعود بن منصور آل سعود تعلق دارد، شامل سرمایه گذاری 750 میلیون دلار در طرح های زیرساختی اورال بود ولی در حالت برنامه های اجرا نشده باقی ماند. باید گفت که شرکت های روسی همینطور در حق عربستان سعودی رفتار می کنند. طبق آماری که تجار سعودی آوردند، روس ها در اقتصاد دبی بیش از 15 میلیارد دلار سرمایه گذاری کردند ولی در اقتصاد عربستان سعودی فقط چند میلیون دلار. بزرگترین سرمایه گذاران روس در اقتصاد کشورهای حاشیه خلیج فارس تا سال 2008 یعنی شرکت »روستار» متعلق به رفیق گوبایف و »روسا» متعلق به یوگنی تیومکین ترجیح می دادند در اقتصاد امارات متحده عربی سرمایه گذاری کنند. ضمن اشاره به همکاری با عربستان سعودی باید به دو عرصه فعالیت اشاره کرد که »حساس» بوده و در رسانه های گروهی انعکاس چندانی نیافته است. در ماه آوریل سال 2010 دولت عربستان سعودی از ایجاد مرکزی پژوهش های هسته ای به نام ملک عبدالله خبر داد که هاشم بن عبدالله یمنی وزیر سابق بازرگانی، رئیس آن شد. در دسامبر همان سال مذاکرات درباره احتمال شرکت روسیه در این پروژه برگزار گردید. آیا روسیه و عربستان می توانند در این زمینه با هم دیگر روابط ویژه ای برقرار کنند؟ نخیر، چنین چیزی در کار نیست زیرا در ماه جولای سال 2010 پروتکل درباره همکاری هسته ای بین عربستان سعودی و فرانسه امضا شد در حالی که روابط هسته ای این کشور با آمریکا به سال 2008 بر می گردد. روسیه نمی تواند در این زمینه انحصار به دست آورد. در مجموع، کشورهای حاشیه خلیج فارس ترجیح می دهند در زمینه ساخت نیروگاه ها با کره جنوبی و نه با فدراسیون روسیه همکاری کنند. گفتنی است که در حالی که مبارزه پر سر و صدا با برنامه هسته ای ایران جریان دارد، کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس ساکت و آرام بر فناوری های هسته ای مسلط می شوند. عرصه باریک دیگر روابط روسی - عربستانی، تجارت اسلحه است. همه از وجود این همکاری اطلاع دارند ولی تنها گروه های اندکی از چگونگی این همکاری مطلع هستند. در جریان سفر ولادیمیر پوتین به عربستان سعودی ، سعود الفیصل وزیر امور خارجه این کشور اظهار داشت که مانع خاصی بر سر راه این همکاری وجود ندارد. رسانه های گروهی فوراً گزارش هایی در باره احتمال انعقاد قراردادها بین روسیه و عربستان سعودی معادل 4 میلیارد دلار منتشر کردند. خرید 150 دستگاه تانک T-90، 100 فروند بالگرد می-17 و می-35، 100 دستگاه خودرو زرهی BMP-3 و 20 سامانه ضد هوایی توسط عربستان سعودی مد نظر بود. عربستان سعودی 12 میلیارد دلار برای خرید تسلیحات در نظر گرفته بود و بد نبود که روسیه یک سوم این مبلغ را دریافت کند. قرار بود این صادرات در سال های 2009-2008 به عمل آید. بعضی تحلیلگران که با شور و شوق فراوان دورنمای این قراردادها را مورد بحث قرار دادند، دو نکته بسیار مهم را نادیده گرفتند. عربستان سعودی تنها زمانی موضوع خرید اسلحه از فدراسیون روسیه را مطرح کرد که ایالات متحده در صادرات تسلیحاتی خود به این کشور به ضرر عربستان تجدید نظر نمود. عربستان سعودی قبل از آغاز مذاکرات با روسیه با فرانسه مذاکرات انجام داده بود ولی درخواست پاریس را مبنی بر گنجاندن ناوهای نیروی دریایی در فهرست صادرات قبول نکرد. مذاکرات با روسیه، یک نوع بازی بود که بایستی بر مجلس سنای آمریکا و کشورهای اروپای غربی فشار آورد تا قیمت ها و شرایط مناسب تر صادرات را پیشنهاد کنند. این امر طبیعی بود زیرا تسلیحات آمریکایی و اروپایی اساس پارک تسلیحات کشورهای حاشیه خلیج فارس را تشکیل می دهد. این بازی سعودی ها از حمایت اطلاعاتی شرکت های تسلیحاتی آمریکایی برخودار شد که در جلسه ویژه کنگره درباره اعطای امتیازات و وام ها به تولید کنندگان اسلحه، اعلام نمودند که »اگر سعودی ها اسلحه را به صورت تسهیلی از ما نخرند، از روس ها خواهند خرید». این بازی با موفقیت انجام شد. یک ماه پیش آناتولی ایسایکین رئیس سازمان »روس ابورون اکسپورت» نتایج امید های روسی به انعقاد معامله چندین میلیاردی با عربستان سعودی را جمع بندی کرد و گفت: »یک قرارداد دهها میلیون دلاری که به معیار ما قرارداد کوچکی است، منعقد شد. موضوعات دیگر در دست بررسی است. ما پیشنهادهای تجاری خود را درباره سلاح هایی که عربستان سعودی می خواهد دریافت کند، به آن ها منتقل کردیم و حالا منتظر پاسخ هستیم». فکر می کنم که انتظار پاسخ مثبت بسیار طولانی خواهد بود. البته، در روابط بین فدراسیون روسیه و عربستان سعودی یک بخش وجود دارد که خیلی سریع توسعه می یابد. عربستان سعودی که سعی می کند در جهان سنی نقش کلیدی و اعتبار عالی دینی خود را تثبیت کند، در امت مسلمان روسیه نفوذ زیادی کرده است. شعبه ها و نمایندگی های انجمن خیریه اسلامی سعودی »ابراهیم آل ابراهیم» و نیز مرکز اسلامی که عمدتاً توسط سعودی ها تأمین می شود، به ثبت رسیده اند. در سال 2008 پادشاه عربستان سعودی مبتکر ساخت مسجد و مرکز فرهنگی اسلامی در مسکو شد و گفت: »اگر مقامات روسیه قطعه زمینی واگذار کنند، عربستان سعودی هزینه های ساختن را برعهده خود خواهد گرفت». در جریان نوشتن این مطلب از قازان خبر رسید که آنجا کتابخانه به نام پادشاه عبدالله بن عبد العزیز آل سعود، خادم حرمین، در دانشگاه اسلامی روسیه افتتاح شد. هزینه های این پروژه توسط سعودی ها تأمین شد. علی حسن جعفر سفیر عربستان سعودی در فدراسیون روسیه و عبدالعزیز بن صالح بن سلامه معاون وزیر فرهنگ و اطلاعات این کشور در مراسم افتتاح کتابخانه شرکت نمودند. در رسانه های گروهی یک موضوع خبری نادیده گرفته شد: نمایندگان عربستان سعودی به مقامات تاتارستان پیشنهاد کردند که آن ها تبادل نمایندگان تام الاختیار را به عمل آورند تا نماینده منافع تاتارستان و عربستان سعودی در محل باشند. این هم بسیار جالب است که دانشگاه اسلامی مدینه که قبلاً طلاب روس از طریق اداره های روحانیت مسلمانان آنجا اعزام می شدند، اکنون ترجیح می دهد دانشجویان را به صورت مستقل از طریق نمایندگان ویژه خود در مناطق روسیه قبول کند. جالب توجه است که مقامات عربستان سعودی نگران فعالیت روزافزون شهروندانی هستند که از حدود ایدئولوژی رسمی اسلامی عربستان ( وهابیت یا سلفیت) خارج شده اند. داوود الشیریانی عضو هیأت تحریریه نشریه »دار الحیاه» در این مورد درست نوشت: »تردیدی نیست که عربستان سعودی با فتنه سیاسی مقابله می کند. عربستان تا کنون موفق شده است برای سرکوب آن به ارتش متوسل نشود زیرا این فتنه (شورش) زیر شعارهای مذهبی جوانان صورت می گرفت که با شعارهای دینی دولت سعودی تفاوت چندانی نداشت». در حالی که ایدئولوژی رسمی عربستان سعودی کسانی را تربیت می کند که برای این کشور مشکلات ایجاد می کد، آیا می توان انتظار داشت که همین ایدئولوژی در روسیه فقط و فقط ثمرات صلح آمیز بدهد؟ ضمن جمع بندی تاریخچه روابط بین فدراسیون روسیه و عربستان سعودی مایلم از تبادل جالب سخنرانی ها در ملاقات والری یازف معاون رئیس کمیته انرژی دومای روسیه با نمایندگان گروه نمایندگان شورای مشورتی (مجلس) عربستان سعودی نقل قول بکنم زیرا این اظهارات مواضع طرفین را در زمینه همکاری متقابل به خوبی منعکس کرد. یازف گفت: »ما عربستان سعودی را دولتی حائز اولویت از حیث همکاری محسوب می کنیم. با خرسندی به این واقعیت اشاره می کنیم که ما در زمینه مسایل کلیدی سیاست خارجی مواضع شبیهی داریم. از جمله در زمینه مسأله فلسطین و مسأله اسراییل و برنامه هسته ای ایران. گروه دوستی با شورای مشورتی پادشاهی عربستان سعودی تشکیل شده است. شرکت های انرژتیک اساسی روسیه با عربستان سعودی همکاری می کنند. در میان مسایل حل نشده می توانم به سطح پایین تبادلات بازرگانی بین دو کشور اشاره کنم که از حد نیم میلیارد دلار در سال نمی گذرد. محمد بن السلیم رئیس هیأت سعودی در آن دیدار گفت: »عربستان سعودی همیشه تلاش نموده است با همه دولت های صلح جو روابط توسعه دهد از جمله با روسیه به عنوان عضو دائمی شورای امنیت سازمان ملل متحد. تبادل تجربیات در زمینه قانونگذاری و توسعه تماس های انسانی، از جمله در زمینه آموزش برای ما جالب است...» فکر می کنم مراتب فوق کفایت می کند تا نتیحه گیری های ذیل فرمول بندی شود. در حال حاضر، روابط بین روسیه و عربستان سعودی، روابط مشارکت بسیار حسابگرانه ای است که بر شناسایی وجود منافع مشترک بسیار محدود استوار است. این مشارکت موقت است و چشم انداز توسعه آن فراتر از حدود بسیار تنگ همکاری وجود ندارد. در این زمینه شریک نقطه نظر مارک کاتس هستم که عربستان سعودی »به منظور دستیابی به پیشرفت در روابط دوجانبه (با روسیه)، در مناسبات خود با کشورهای ثالث تجدید نظر نخواهد کرد». در روابط با عربستان سعودی باید این واقعیت را در نظر داشت که این کشور »ناو هواپیمابر غرق نشدنی» آمریکا در خاور میانه است که خاندان حاکم آل سعود هرگز از این موقعیت دست نخواهد کشید. بحث درباره مشارکت با عربستان سعودی در زمینه صادرات حامل های انرژی و حتی تقسیم سهمیه های دو کشور در این بازار باعث تردید می شود زیرا این کشور مهم ترین صادر کننده نفت به آمریکا بوده و خواهد بود. روسیه هرگز نمی تواند جای خاورمیانه را به عنوان صادر کننده اساسی نفت جهانی به خود اختصاص دهد. جالب است ببینیم منظور عربستان سعودی از هماهنگی مشترک سیاست خارجی چیست و اینکه این کشور از روسیه انتظار دارد چه گام هایی بر دارد؟ در این زمینه همه چیز کمابیش روشن است. کافی است به حوادث دو ماه اخیر در منطقه خلیج فارس نگاهی بیفکنیم. ورود نیروهای عربستان سعودی به بحرین در عمل به معنی برقراری حکومت خارجی سعودی بر بحرین است. محققان درست اشاره می کنند که مداخله بی پرده در بحرین به معنی تقویت عناصر محافظه کار در داخل عربستان سعودی و امتناع آن از خط ملک عبدالله مبنی بر ایفای نقش داور عالی در شبه جزیره عربستان با استفاده از اعتبار خود و بدون توسل به زور است. ولی معلوم می شود که شورای همکاری کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس برای برقراری آرامش در تمام عربستان امکانات کافی ندارد. عمان و یمن در آستانه انفجار قرار دارند، قطر در عملیات علیه لیبی شرکت می کند. خود عربستان سعودی بیش از پیش از مخالفان سوری حمایت کرده و با بشار اسد مقابله می کند. ولی اوضاع داخلی عربستان سعودی، کشورهای عضو شورای همکاری و بحرینی که به ظاهر »آرام» شده است، از آرامش واقعی دور است و به بشکه باروت شباهت دارد. در این شرایط برای آل سعود که تصمیم گرفتند سیطره خود ر ا بر خلیج فارس تثبیت کرده و حساب ها را با بشار اسد (شخصیت مورد تنفر خود) تسویه کنند، محور ایرانی از همه مهمتر است. روز 4 آوریل شرکت کنندگان در جلسه اضطراری شورای همکاری خلیج فارس در ریاض، اعمال تهران را محکوم کردند که به عقیده آن ها »در امور داخلی کشورهای خلیج فارس مداخله می کند». آن ها طبق روال همیشگی، ایران را به توطئه چینی برای متزلزل کردن امنیت ملی کشورهای عربی متهم نمودند. از بررسی مستدل یا غیر مستدل بودن این اتهامات معذورم زیرا این موضوع بحث دیگری است. ولی مهم این است که اکنون برای عربستان سعودی اهمیت دارد که روسیه به کارهای ذیل تن دهد: - در قراردادهای تسلیحاتی خود با سوریه تجدید نظر کرده و از صدور اسلحه بر اساس قراردادهای منعقد شده خودداری کند (در این زمینه خواست های عربستان سعودی و اسراییل از روسیه یکی است)، - ایران را تحت فشار قرار دهد که فعالیت آن در خلیج فارس محدود شود، - یا حد اقل از تشدید تحریم های ضد ایرانی حمایت کند که این مسأله به بهانه مناسبی که همیشه می تواند پیدا یا جعل شود (مانند عدم سازش ایران در زمینه برنامه ملی هسته ای) در شورای امنیت سازمان ملل متحد مطرح خواهد شد. ریاض در مجموع هماهنگی تلاش های سیاست خارجی فدراسیون روسیه و عربستان سعودی و ادامه تکمیل و توسعه روابط را همین طور می بیند. ولی عربستان سعودی در عوض چه چیزی پیشنهاد می کند؟ تحلیل روابط دوجانبه به خصوص در بخش های اقتصادی و نظامی - فنی نشان می دهد که حد اقل چیزی که عربستان سعودی می تواند به روسیه پیشنهاد کند، پرداخت 5-3 میلیارد دلار (حتی اگر این مبلغ بیشتر باشد، چیزی تغییر نخواهد کرد) می باشد. پرداخت این مبالغ به صورت سرمایه گذاری یا به صورت دیگری (از جمله واگذاری فناوری ها یا تسلیحات به روسیه که این نقطه ضعف رهبران فعلی روسیه است) تنظیم خواهد شد. ولی این معامله یک باره خواهد بود که برای عربستان سعودی تعهدات سیاسی و اقتصادی به بار نخواهد آورد. یک بار دیگر تأکید می کنم که مشارکت روسی- سعودی موقت بوده و از دورنمای توسعه خارج از حدود بسیار تنگ برخوردار نیست. با عنایت به مراتب فوق دمیتری مدودف رئیس جمهور فدراسیون روسیه اکنون با این سئوال روبرو می شود که روابط با شرکای راهبردی منطقه ای یعنی ایران و سوریه را حفظ کند یا بابت از دست دادن این روابط معاوضه مالی دریافت نماید؟ آیا دوست یک باره جدید از دوستان قدیمی بهتر است؟ رئیس جمهور روسیه از تجربه حل و فصل چنین مسأله ای برخودار است. روسیه در سال 2009 هم حاضر بود قرارداد با ایران درباره صدور اس-300 را فسخ کند ولی می خواست در عوض هواپیماهای پیشرفته اسراییلی بدون سرنشین را دریافت کند. اما مقامات اسراییل اظهار نگرانی می کردند که این فناوری های مدرن ممکن است به زودی در دست چینی ها قرار گیرد. در اکتبر سال 2010 شرکت اسراییلی »تاعسیا آویریت» با شرکت »صنایع دفاعی» روسیه قراردادی درباره صدور قطعات ترکیبی برای ساخت این هواپیماها امضا کرد که دمیتری مدودف یک ماه قبل از آن طی فرمانی درباره اجرای قطعنامه 1929 شورای امنیت سازمان ملل متحد مورخ 9 ژوئن 2010 صدور سامانه های ضد هوایی اس-300 به ایران را منع کرده بود. در حال حاضر کدام راه انتخاب خواهد شد؟ آیا سیاست خارجی روسیه مانند سابق بر اساس نه واقعیات ژئوپلتیکی بلکه با عنایت به دورنمای دریافت «ستایش اخلاقی» از غرب رفتار خواهد کرد؟ در این صورت، انتخاب پول (سعودی) به ضرر دوستان قدیمی (ایران و سوریه) را شاهد خواهیم شد. پایگاه اطلاع رسانی «سیودنیا»، 12 آوریل

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبر آنلاین]

[مشاهده در: www.khabaronline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 542]

اضافه شدن مطلب/حذف مطلب

صفحات پیشنهادی

پرتاب موشکها در مرحله چهارم رزمايش ولايت 89
سركنسولگري روسيه در اصفهان ، نمايشگاه عكس و نقاشي برپا كرد · [ آرشیو کل گوناگون ] ... آل سعود جای دوستان قدیمی روسیه را می گیرد؟ گزارش اكران سینماهای تهران ...

گوناگون

نوین قفسه انتخابی هوشمندانه برای مدیریت انبارها و فروشگاه‌...

قبل از خرید دستگاه لیبلینگ یا دستگاه لیبل چسبان چه چیزهایی...

اعتیاد کودکان و نوجوانان به فضای مجازی + راهکارهای جلوگیری...

تجهیزات لازم برای ساخت جکوزی

نصب آسانسور

مواد نانو کارواش : انتخابی هوشمندانه برای مراکز شستشوی خود...

آشنایی با آیکاس (IQOS): یک جایگزین نوین برای دخانیات سنتی

لوازم جانبی اپل

معرفی انواع مزوژل

ترخیص کالا چیست؟

مراکز خرید مدرن و سنتی شیراز؛ از بازار وکیل تا مجتمع‌های خ...