آخرين تحولات بازارهاي جهاني نفت و گازآيا اوپك مي‌تواند مانع كاهش قيمت نفت شود؟

واضح آرشیو وب فارسی:دنياي اقتصاد: آخرين تحولات بازارهاي جهاني نفت و گازآيا اوپك مي‌تواند مانع كاهش قيمت نفت شود؟
غلامعلي رحيمي*مهرزاد زماني*با وجود احتمال كاهش دوباره توليد اوپك، بهاي نفت تحت تاثير كاهش رشد اقتصادي در جهان باز هم كاهش يافت و بهاي نفت سازمان كشورهاي صادركننده نفت (اوپك) براي نخستين بار پس از گذشت دو سال به كمتر از 48 دلار رسيد.
اين سازمان به دليل ادامه كاهش قيمت‌ها اعلام نموده است در تاريخ 29 نوامبر اجلاسي فوق‌العاده را در قاهره برگزار خواهد كرد تا درباره وضع بازار جهاني نفت گفت‌وگو كنند. اين سازمان قصد دارد در نشست قاهره كاهش توليد ديگري را به ميزان يك‌ميليون و 500‌هزار بشكه در روز اعلام نمايد. اوپك در اجلاس فوق‌العاده ماه گذشته در وين، تصميم گرفت توليد خود را از اول نوامبر به ميزان يك‌ميليون و 500‌هزار بشكه در روز كاهش دهد تا به اين ترتيب از كاهش لجام گسيخته بهاي نفت جلوگيري شود.
مهم‌ترين دليل كاهش قيمت نفت، نگراني در باره وضعيت نابسامان اقتصاد جهاني و به احتمال قوي، كاهش تقاضاي مواد اوليه از جمله نفت خام است. در حالي كه بازار پيش از اين نيز نگراني‌هايي درباره كاهش تقاضاي نفت در آمريكا بزرگ‌ترين مصرف‌كننده جهان داشت، نشانه‌هايي جديد از ركود اقتصادي در اين كشور به نگراني‌هاي سرمايه‌گذاران دامن زده است. سرايت بحران اقتصادي آمريكا به كشورهاي اروپايي نيز عامل ديگري براي افزايش نگراني‌ها عنوان مي‌شود و احتمال كاهش شديد تقاضاي نفت و فرآورده‌هاي نفتي براي طولاني مدت وجود دارد. بهاي نفت از ركورد خود در تابستان گذشته تاكنون بيش از 60‌درصد كاهش يافته است.
بنابراين با ادامه بحران اقتصادي در جهان صندوق بين‌المللي پول برآوردهاي خود از نرخ رشد اقتصادي كشورهاي مختلف جهان را براي سال‌هاي 2008 و 2009 كاهش داده است. بر اساس جديدترين گزارش چشم‌انداز اقتصادي صندوق بين‌المللي پول كه در ماه نوامبر 2008 منتشر شده است، رشد اقتصادي جهان از 5‌درصد در سال 2007 به 7/3 و 2/2 ‌درصد در سال‌هاي 2008 و 2009 كاهش پيدا خواهد كرد. برآورد نوامبر صندوق بين‌المللي پول از رشد اقتصاد جهاني به ميزان 2/0 و 8/0‌درصد پايين تر از برآورد ماه اكتبر براي سال‌هاي 2008 و 2009 مي‌باشد. بر اساس اين گزارش رشد اقتصادي آمريكا براي سال 2008 به ميزان 1/0‌درصد و براي سال 2009 به ميزان 8/0درصد نسبت به برآورد اكتبر كاهش خواهد داشت. رشد اقتصادي آمريكا كه در سال 2007 بالغ بر 2‌درصد گزارش شده بود در سال‌هاي 2008 و 2009 به حدود 4/1 و 7/0- ‌درصد كاهش خواهد يافت.
همچنين صندوق بين‌المللي پول پيش‌بيني كرده است رشد اقتصادي كشورهاي صنعتي از 6/2‌درصد در سال 2007 به 4/1 و 3/0- ‌درصد در سال‌هاي 2008 و 2009 كاهش خواهد يافت. در واقع صندوق بين‌المللي پول در آخرين گزارش خود براي كشورهاي آمريكا، آلمان، فرانسه، ايتاليا، اسپانيا، ژاپن و انگليس نرخ رشد اقتصادي منفي در سال 2009 اعلام كرده است. پيش‌بيني صندوق بين‌المللي پول از كاهش رشد كشورهاي در حال توسعه نيز قابل توجه است. رشد اقتصادي كشورهاي در حال توسعه آسيايي در سال 2007 بالغ بر10‌درصد بود كه اين رقم در سال‌هاي 2008 و 2009 به 3/8 و 1/7‌درصد كاهش مي‌يابد. رشد اقتصادي چين از 9/11‌درصد به 7/9 و 5/8‌درصد و رشد اقتصادي هند از 3/9‌درصد به 8/7 و 3/6 ‌درصد كاهش خواهد يافت.
پيش‌بيني كاهش نرخ رشد اقتصادي روسيه نيز قابل توجه بوده و از 1/8‌درصد در سال 2007 به 8/6 و 5/3‌درصد كاهش پيدا خواهد كرد. در گزارش جديد صندوق بين‌المللي پول، ميزان برآورد رشد اقتصادي روسيه در سال‌هاي 2008 و 2009 به ترتيب به ميزان 2/0و 2‌درصد نسبت به گزارش اكتبر كاهش يافته است.
رشد اقتصادي منطقه خاورميانه از 6‌درصد در سال 2007 به 1/6 و 3/5‌درصد در سال‌هاي 2008 و 2009 خواهد رسيد كه به ميزان 3/0 و 6/0‌درصد پايين تر از برآورد اكتبر مي‌باشد. رشد اقتصادي آفريقا نيز 1/6‌درصد در سال 2007 به 2/5 و 7/4‌درصد در سال‌هاي 2008 و 2009 كاهش خواهد يافت. به استناد گزارش نشريه تحقيقات اقتصادي MEES، ساختارهاي اقتصادي كشورهاي عربي نفت خيز خاورميانه در مقايسه با بحران مالي 1998، به مراتب قوي تر است، ولي در صورت ادامه روند نزولي قيمت نفت، مازاد بودجه و مازاد تجاري اين كشورها به صفر خواهد رسيد. قيمت نفت از 147 دلار اواسط جولاي به كمتر از 58 دلار رسيده است. گرچه كشورهاي عربي طي سال‌هاي اخير دلارهاي نفتي زيادي را انباشته و پس‌انداز كرده‌اند، ولي اكنون با كاهش چشمگير قيمت نفت روبرو هستند و ديگر نمي‌توانند مثل گذشته، هزينه كنند. عربستان با نفت 50 دلاري مي‌تواند بودجه سال 2008 خود را به تعادل برساند. بودجه كويت نيز براي برقراري تعادل به نفت 42 دلاري نياز دارد. بودجه امارات نيز با نفت 31 دلاري به تعادل مي‌رسد و اين رقم براي بحرين بيش از 74 دلار است.
بر اساس آمار دبيرخانه سازمان كشورهاي صادركننده نفت (اوپك) قيمت سبد نفتي اوپك از 89/54 دلار در هر بشكه در 6 نوامبر به 73/47 دلار در هر بشكه در تاريخ 13 نوامبر كاهش يافته است. طي اين دوره قيمت سبد نفتي اوپك بيش از 13درصد كاهش يافته و در پايين‌ترين سطوح خود قرار دارد. سبد نفت خام اوپك در بردارنده 13 نوع نفت خام اعضاي اين سازمان شامل مخلوط الجزاير، گريسول آنگولا، اورينته اكوادور، ميناس اندونزي، سنگين ايران، سبك بصره، صادراتي كويت، اس ‌سيدر ليبي، سبك «بوني» نيجريه، مارين قطر، سبك عربي عربستان سعودي، موربان امارات و بي.سي.اف 17 ونزوئلا است.
ميانگين بهاي هر بشكه نفت خام صادراتي ايران در روز 15 نوامبر به بشكه‌اي 53 دلار و 94 سنت رسيد. بر اساس آمارهاي امور بين‌الملل شركت ملي نفت ايران، ميانگين وزني هر بشكه نفت خام سبك ايران به مقصدهاي مختلف در روز شنبه (15 نوامبر) 55 دلار و 2 سنت بود و همين رقم براي نفت خام سنگين در سطح 52 دلار و 59 سنت قرار داشت. همچنين قيمت هر بشكه
نفت خام سبك ايران به بازار آفريقاي جنوبي 54 دلار و 75 سنت و هر بشكه نفت خام سنگين ايران به اين بازار 52 دلار و 90 سنت گزارش شده است. هر بشكه نفت خام سبك ايران در بازار آسيا 55 دلار و 33سنت، در شمال غربي اروپا 53 دلار و 55 سنت، در بازار مديترانه 53 دلار و 65 سنت معامله شده است. هر بشكه نفت خام سنگين ايران نيز در بازار آسيا 52 دلار و 81 سنت، در شمال غربي اروپا 51 دلار و 68 سنت، در بازار مديترانه 51 دلار و 85 سنت و در آفريقاي جنوبي 52 دلار و 90 سنت به فروش رسيده است.
ميانگين بهاي هر تن بنزين سوپر بدون سرب در بازار خليج فارس در روز 15 نوامبر به سطح 406 دلار و 95 سنت رسيد. بر اساس آمارهاي امور بين‌الملل شركت ملي نفت ايران، هر تن بنزين سوپر بدون سرب در بازارهاي مديترانه 437 دلار و 50 سنت، شمال اروپا 440 دلار و 50 سنت، آمريكا 510 دلار و 41 سنت، ژاپن 463 دلار و 37 سنت و سنگاپور 436 دلار و 71 سنت معامله شده است. همچنين سوخت جت (نفت سفيد) به بهاي 591 دلار و 12 سنت و نفت گاز به بهاي 485 دلار و 96 سنت بالاترين رقم فروش فرآورده‌ها را در ميان ديگر فرآورده‌ها در بازار خليج فارس به خود اختصاص داده‌اند. اين درحالي است كه بهاي هر گالن بنزين و سوخت حرارتي در بازار بورس نيويورك در تاريخ 15 نوامبر با 5/4‌درصد كاهش نسبت به 12 نوامبر به ترتيب به بهاي يك دلار و 24 سنت و يك دلار و 83 سنت به فروش رسيده است.
قيمت نفت خام WTI نيز در هفته منتهي به 14 نوامبر 2008 روند نزولي را در پيش گرفته و از 32/60 دلار در هر بشكه در تاريخ 6 نوامبر به كمتر از 5/55 دلار در هر بشكه در تاريخ 12 نوامبر كاهش يافت ولي مجددا در تاريخ 13 نوامبر به سطح 4/59 دلار در هر بشكه افزايش يافت كه اين رقم پايدار نبوده و مجددا تا سطح 27/56 دلار در هر بشكه ( 3/5%) در تاريخ 14 نوامبر سقوط كرد.
به نظر مي‌رسد قيمت نفت خام WTI اكنون بتواند به راحتي تا نزديك به بشكه‌اي 50 دلار افت كند، زيرا با وجود نگراني‌هاي عميق در مورد اقتصاد جهاني، انتشار آمارهاي آژانس بين‌المللي انرژي و اداره اطلاعات انرژي آمريكا حكايت از كاهش مقدار تقاضاي نفت خام در برآوردهاي آنها دارد. پيش‌بيني كاهش تقاضاي نفت موجب ادامه روند نزولي بهاي نفت و رسيدن آن به پايين ترين سطح در 20 ماه اخير شده است.
آژانس بين‌المللي انرژي در تازه‌ترين گزارش خود تاكيد كرده است كه اقتصاد ضعيف آمريكا باعث مي‌شود كه تقاضاي نفت اين كشور در سال جاري يك‌ميليون و 100‌هزار بشكه در روز (4/5 درصد) كاهش يابد. اين اولين بار از سال 1980 است كه مصرف نفت ايالات متحده بيش از يك‌ميليون بشكه در روز افت مي‌كند و مي‌تواند نشانه بدي براي اقتصاد جهاني باشد. همچنين آژانس بين‌المللي انرژي در روز 13 نوامبر پيش‌بيني قبلي خود را درباره ميزان مصرف جهاني نفت به شدت كاهش داد و اعلام نمود رشد تقاضاي نفت در سال 2008 ميلادي تنها 100‌هزار بشكه در روز و در سال آينده 400‌هزار بشكه در روز خواهد بود. پيش‌بيني آژانس بين‌المللي انرژي براي تقاضاي جهاني نفت در سال آتي ميلادي معادل 87‌ميليون و 200‌هزار بشكه در روز مي‌باشد كه اين رقم نسبت به رقم پيش‌بيني قبلي آژانس440‌هزار بشكه در روز كاهش نشان مي‌دهد.
همچنين آژانس بين‌المللي انرژي در گزارش ماهانه خود كه روز 12 نوامبر منتشر شد، پيش‌بيني قبلي خود در باره ميانگين افزايش تقاضاي جهاني نفت تا سال 2030 ميلادي را از 3/1‌درصد به يك‌درصد كاهش داده و آن را 106‌ميليون بشكه در روز در سال 2030 اعلام كرد. اين سازمان سال گذشته پيش‌بيني كرده بود كه ميزان تقاضاي نفت در سال 2030 ميلادي 116‌ميليون بشكه در روز خواهد بود.
بر اساس گزارش آژانس، بيش از سه چهارم افزايش تقاضاي جهاني نفت تا سال 2030 ناشي از افزايش مصرف در چين، هند و كشورهاي خاورميانه خواهد بود. بنابراين چين به تنهايي 43‌درصد از افزايش تقاضاي جهاني نفت را در مدت يادشده به خود اختصاص خواهد داد.
بر اساس آمار اداره اطلاعات انرژي آمريكا ميزان ذخاير نفت خام اين كشور در هفته منتهي به 7 نوامبر معادل 9/311‌ميليون بشكه بوده است كه در مقايسه با دو هفته قبل هيچ تغييري نكرده است و معادل 8/2‌ميليون بشكه از ميزان مشابه سال قبل در تاريخ 9 نوامبر 2007 كمتر مي‌باشد. اين در حالي است كه پيش‌بيني مي‌شد ذخاير نفت خام آمريكا در هفته گذشته يك‌ميليون و 300‌هزار بشكه افزايش داشته باشد. ميزان اين ذخاير بر حسب روز نيز از 5/21 روز در تاريخ 31 اكتبر به 3/21 روز در تاريخ 7 نوامبر كاهش يافته است كه به ميزان 3/0 روز بيشتر از ميزان مشابه سال قبل مي‌باشد.ميزان ذخاير بنزين آمريكا در هفته گذشته دو‌ميليون بشكه افزايش يافته است. همچنين ميزان ذخاير فرآورده‌هاي نفتي آمريكا نيز در هفته گذشته 600‌هزار بشكه افزايش يافته است. ميزان فعاليت پالايشگاه‌هاي اين كشور نيز در هفته منتهي به 7 نوامبر كاهش داشته و به 6/84‌درصد رسيده است. توليد نفت خام آمريكا از 776/4‌ميليون بشكه در روز در تاريخ 31 اكتبر به 885/4‌ميليون بشكه در روز در تاريخ 7 نوامبر افزايش يافته است ولي با اين حال حدود 250‌هزار بشكه در روز از ميزان مشابه سال قبل در تاريخ 9 نوامبر 2007 كمتر مي‌باشد. در همين زمان ميزان واردات نفت خام آمريكا از 972/9 ‌ميليون بشكه در روز به 503/9 ‌ميليون بشكه در روز كاهش يافته است كه به ميزان 984‌هزار بشكه در روز كمتر از ميزان مشابه سال قبل مي‌باشد.
پيش‌بيني قيمت نفت خام WTI
نه تنها بهبود نسبي در وضعيت بحران مالي در كشورهاي توسعه يافته مشاهده نمي‌شود، بلكه اين بحران در كشورهاي اروپايي نيز در حال گسترش است. در چنين وضعيتي سرمايه‌گذاران براي حفظ قدرت خريد و ارزش دارايي خود و خطر گريزي از وضعيت نامناسب مالي از بازار اكثر كالاها خارج شده و به سمت پول برتر بين‌المللي كه دلار مي‌باشد، هجوم مي‌آورند كه نتيجه آن افزايش ارزش دلار و كاهش قيمت كالاها به خصوص نفت و حتي طلا شده است. بنابراين وضعيتي كه در آن بسر مي‌بريم با شرايط عادي متفاوت بوده و عوامل بنيادي به سهولت قادر به جلوگيري از كاهش بيشتر قيمت نفت نمي‌باشند. البته افزايش شديد ارزش دلار در برابر يورو اين امكان را بوجود آورده كه براي مدت اندكي برگشت روند بوجود آيد كه در اين صورت مي‌تواند انتظار افزايش قيمت نفت را نيز داشت. در اين بين شرايط بنيادي نفت كاهش قيمت را نويد مي‌دهد، زيرا كه كاهش توليد اوپك هنوز
ذخيره سازي نفت آمريكا را كاهش نداده و از طرف ديگر ظرفيت مازاد توليد اوپك افزايش يافته است. عاملي كه در حال حاضر مي‌تواند بر روند كاهشي قيمت نفت اثر افزايش بگذارد، افزايش اطمينان در بازار مالي بين‌المللي و در پي آن كاهش ارزش دلار در مقابل يورو است.
جدول شماره 2 پيش‌بيني قيمت نفت‌خام WTI را براي هفته آتي نشان مي‌دهد.
بر مبناي عوامل بنيادي قيمت 55 دلار در بشكه پيش‌بيني مي‌شود و عوامل غيربنيادي بين 5 تا 10 دلار بر قيمت اثرگذار است.جدول شماره 3 محدوده‌هاي حمايت و مقاومت در روند قيمت نفت WTI را نشان مي‌دهد. در روند كاهشي قيمت‌ 52 دلار در هر بشكه سطح حمايتي است كه مانع كاهش بيشتر و در روند افزايشي قيمت‌ 60 دلار مانع افزايش بيشتر مي‌باشند. بدين معني كه احتمال تغيير روند قيمت با نزديك شدن به اين سطوح قيمتي بسيار بالا است.
تحولات بازار گاز
ميزان ذخاير زير زميني گاز طبيعي آمريكا از 3405‌ميليارد فوت مكعب در تاريخ 31 اكتبر به 3467‌ميليارد فوت مكعب در تاريخ 7 نوامبر افزايش يافته است. يعني طي اين دوره معادل 62‌ميليارد فوت مكعب افزايش يافته و نسبت به متوسط 5 سال گذشته نيز به ميزان 5/3% بالاتر مي‌باشد. طي هفته گذشته قيمت‌هاي تك محموله گاز طبيعي در اكثر بازارهاي آمريكا به ميزان قابل توجهي داراي روند كاهشي بوده است. قيمت‌هاي تك محموله گاز طبيعي در هنري هاب در فاصله 6 نوامبر تا 13 نوامبر 2008 به ميزان 73 سنت در هر‌ميليون بي تي يو يا به عبارتي ديگر در حدود 36/10% كاهش داشته و به سطح 31/6 دلار در هر‌ميليون بي تي يو رسيده است.
قيمت‌هاي تك محموله گازطبيعي در بازارهاي هنري هاب، نيويورك و شيكاگو به ترتيب از 04/7، 42/7 و 45/6 دلار در هر‌ميليون بي تي يو در تاريخ 6 نوامبر به 31/6، 73/6 و 99/5 دلار در هر‌ميليون بي تي يو در تاريخ 13 نوامبر كاهش يافته است. قيمت آتي‌هاي گاز طبيعي در بازار بورس نايمكس نيز براي تحويل در ماه‌هاي دسامبر و ژانويه از سطوح 979/6 و 201/7 دلار در هر‌ميليون بي تي يو در تاريخ 6 نوامبر به سطوح 318/6 و 477/6 دلار در هر‌ميليون بي تي يو در تاريخ 13 نوامبر كاهش يافته است.
*كارشناس ارشد اقتصاد انرژي، موسسه مطالعات بين‌المللي انرژي
منابع و مأخذ:
1-World Economic Outlook, International Monetary Fund Updated, November 2008.
2-www.mees.com
3-WWW.IEA.Org
4-NGI,s Daily Gas Price Index (www.intelligencepress.com)
5-WTI Price, Reuters News Service (www.reuters.com )
6-Energy Information Administration: From EIA-912, “Weekly Underground Natural Gas Storage Report” and the Historical Weekly Storage Estimate Database.
7- Daily Basket Price . www.Opec.org
8-World Gas Intelligence
9-www.eia.doe.gov
10-www.shana.ir
پنجشنبه 30 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: دنياي اقتصاد]

[مشاهده در: www.donya-e-eqtesad.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 97]