تبليغ كتابخواني در فراموشخانه زندگي موانع پيش روي فرهنگ كتابخواني را برداريم (بخش پاياني)

واضح آرشیو وب فارسی:کيهان: تبليغ كتابخواني در فراموشخانه زندگي موانع پيش روي فرهنگ كتابخواني را برداريم (بخش پاياني)
حسن آقايي
جلوه بخشيدن به فرهنگ كمرنگ كتاب و كتابخواني، زمينه ساز ايجاد فضاي مناسب نقد و پردازش دانايي و توليد انديشه متعالي است.
پويايي فكر و پاكيزگي روح با مطالعه و آگاهي ميسر و مهيا مي شود. انسان دانا و خردگرا در هرشرايطي مسير پرصفا و دل انگيز را بر راه سنگلاخ و غبارآلود ترجيح مي دهد. انسان مي تواند ناهمواري هاي گذر زندگي و اوقات آسودگي- فراغت- خود خلوت و شلوغ جامعه را به باغستاني روحنواز تبديل كند. به نظر مي رسد توسعه و عادت كتابخواني بدان علت كه نياز رواني و تأمين گر اهداف معنوي و مادي هر انسان است، در قبال مسايل متعدد در حوزه زيستن، چندان سخت نيست.
تبليغ، در ذات خود، انگيزه مي آورد و انگيزه، كنجكاوي، هر آنچه در اين باره تبليغات شود، اطمينان بيشتر عادت قشرهاي جامعه نسبت به كتاب و كتابخواني افزوده مي شود. نتايج چنين پندار و اقداماتي را به صورت نمونه هايي در اين شماره مي خوانيم اگر چه شما هم در مترو و اتوبوس و نمايشگاه ها و... ديده ايد.
ايرانيان در كتابخواني از كشورهاي ديگر عقب نيستند
وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي، با بيان اين كه مردم ايران در زمينه كتابخواني از كشورهاي ديگر عقب نيستند و كشورمان مهدپرورش انديشمندان بزرگ و نامدار است، كه با مطالعه به درجات علمي نايل شدند، مي افزايد: «ما نبايد خود را عقب تر از كشورهاي ديگر بدانيم.»
«محمدحسين صفارهرندي» درباره مدت زمان كتابخواني در كشور، با ابراز تأسف از آن كه 10سال پيش بررسي هايي درخصوص كتابخواني در كشور شد كه نشان داد ايرانيان در روز دو دقيقه كتاب مي خوانند مي گويد اكنون هر گزارشگري در مورد وضعيت كتابخواني در كشور مي نويسد به همان آمار رجوع مي كند در حالي كه درست نيست و مدت زمان كتابخواني توسط مردم افزايش يافته است. وي با اشاره به نتايج آمارهايي در تهران درخصوص كتابخواني مي افزايد: «براساس برآورد اروپايي ها ميزان مطالعه مردم اروپا كمتر از پنجاه درصد است.» مقام ارشد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، در عين حال تصريح مي كند: «ما بايد وضع موجود كتابخواني را نيز تغيير و در جهت ترويج آن، تبليغات گسترده انجام دهيم.» وي در اين راستا در سخنان پيش از خطبه هاي نمازجمعه بيست و چهارم آبان ماه پيشنهاد مي دهد كه هرهفته در تريبون نمازجمعه يك كتاب خوب به مردم معرفي شود.»
با «محمود آموزگار» رئيس ستاد ششمين نمايشگاه بين المللي كتاب هاي كاربردي و دانشگاهي، در محل برگزاري نمايشگاه، گفت وگو مي كنم. وي در بخشي از صحبت هاي خود، به ارزيابي اجمالي از موقعيت و وضعيت كتب خارجي در كشور و نبود منابع كلاسيك مورد نياز دانشجويان در يك كتابفروشي -مركز مي پردازد و سپس پيرامون وضعيت كتابخواني و دليل وضعيت مطالعه، نقطه نظرات خود را بيان مي كند: در «علت يابي اين بحث مي بايد چند موضوع مورد نظر قرار گيرند كه به نظر من از ارتباط آن ها مي شود نتيجه واحدي گرفت، تيراژ محدود 2و 3 هزار نسخه اي و زمان اندكي كه سرانه مطالعه مي شود.» وي به مقايسه وضعيت مطالعه كتاب در جامعه با كشورهاي ديگر مي پردازد: «در كشورهاي ديگر، مردم در اتوبوس، مترو و جاهاي ديگر، كتاب مطالعه مي كنند كه بسيار چشمگير است.» در مورد كتابخواني در جامعه، اين اعتقاد را دارد كه پايين بودن تيراژ كتاب و سهم ناچيز هر فرد از مطالعه به عنوان عواملي تاثيرگذار در پروسه كتابخواني، به وضعيت كپي رايت باز مي گردد و مي افزايد:«اغلب دوستاني كه مخالف پيوستن كشورمان به قانون كپي رايت هستند، بحث گريز از پرداختن حق ناشر اصلي را مستمسك ادعاي خود مي كنند در حالي كه به اعتقاد من بايد از زواياي ديگر به مقوله كپي رايت بپردازيم. تصورم بر اين است وقتي كه قريب پانزده سال رساله شيخ مرتضي انصاري در دانشگاه «مك گيل» تدريس مي شود اما وقتي كه جناب استاد محقق و اكثريت قريب به اتفاق دانشجويان رشته حقوق حتي اسم مرحوم شيخ مرتضي انصاري به گوششان نخورده است، اين واقعيت نشان دهنده اوضاع بدي نسبت به مقوله مطالعه ما است كه با آن مواجه هستيم. با توجه به اين كه پيشينه غني فرهنگي داريم اعتقادم بر اين است كه ما حرف هاي زياد در حوزه هاي مختلف براي دنيا تعريف مي كنيم ولي به علت نپيوستن به قانون كپي رايت، خودمان را محروم مي كنيم.»
...گاه تلاطم امواج دريا در سواحل مي تواند مردماني بي توجه به نكات احتياطي را با پيشامدهايي ناخرسند رو به رو كند. از منظر ديگر غفلت در توسعه، تعميق و ترغيب قشرهاي مختلف مردم -كه ظاهرا نوعي سهل نگري در پرورش فرهنگ كتابخواني است- مي تواند كاركرد همان يال هاي كوچك آب دريا در ساحل به نظر بدون دغدغه را داشته باشد.
مديريت فرهنگي جامعه كه سكاندار تنوير فكر، سلامت، آرامش روان و زمينه سازي پروراندن آگاهي و دانش جامعه است، همانا كساني اند كه گهواره تمدن و هويت، ميراث هاي ادب و هنر و تربيت، پايداري اعتلاي سرزمين و معارف ملي- اسلامي، تعالي افكار و وسعت بخشيدن انديشه انديشه ورزان و فرهيختگان را به تحرك پرورش، آموزندگي و هدايت صالحانه و عالمانه را وا مي دارند. در هر جامعه اي چنانچه متوليان ذيربط بتوانند فرهنگ، باورها و شناسنامه فرهنگ را به خوبي بشناسند، موفقيت شان در تحقق برنامه هاي تحت مسئوليت آنها چشمگير و ماندگار مي شود. باور و نظرمان بر اين است كه اگر مسئولان و مديريت كلان در بخش فرهنگي و پرورشي ذهن و روان، همين ديدگاه ها، صحبت ها و تكاپوهاي مناسبتي كه سال به سال عمدتا متجلي مي شود در طول سال پيگير باشند و از تئوري و نمونه هاي كوچك، به عمل كلان و در سطح فراگير كشورمان برتابانند و برنامه ها احيانا دچار افت و نسيان نشوند، به يقين بسياري از پيچيدگي ها و ناهنجاري ها در ابعاد جامعه كاهش مي يابد ضمن آن هزينه هاي قصور در ترويج معارف و كتاب و كتابخواني تقليل مي يابد. هنر در آن نيست كه تنها به دانشمندان و فلاسفه و مخترعان و... و... نياكان استناد كنيم، بلكه هنر در اين است كه چقدر توانسته ايم ردپاي عشق و حكمت و فرهنگ پروري آنان را بگيريم.
شيوه هاي ترغيب كتابخواني
براي توسعه كتابخواني راهكارها را مديريت هاي كلان دستگاه هاي فرهنگي و كارشناسان و مردم به سهم و دانايي خود مطرح كرده و مي كنند. مروري بر اين داده ها، نشان مي دهد كه ايجاد انگيزه و گسترش آن در پروسه كتابخواني چندان معضل نيست خوشبختانه اين روزها و در سال هاي اخير شاهد تكاپو وارائه راهكارها براي تشويق مردم خاصه جوانان و نوجوانان به كتاب و كتابخواني بوده و هستيم، نمونه ها كم نيستند، از جمله شهرداري با گشودن باب اين فرصت، اقدام به نشر و توزيع كتاب هاي كوچك چند ده صفحه اي به عنوان كتاب مترو كرد كه تأثير آن را در مسافران مي بينيم. شركت واحد هم در كنار برخي صندلي هاي اتوبوس ها كتاب هاي كوچك جيبي در دسترس مسافران قرارداد كه گويا مقطعي بود. اين پروژه چنانچه در تمامي اتوبوس ها، تكرار و ماندگار شود، موجب تمركز فكر و آسايش روان مردم خواهد شد. همينطور بسياري از مساجد و كانون هاي فرهنگي از رهگذر مساعدت هاي كلان ارشاد داراي كتاب هاي متنوع شده اند.
اخيرا اطلاع يافتيم «كتابخانه سفر» به منظور بهره برداري و ترغيب كتابخواني مسافران، در پايانه هاي مسافربري استان آذربايجان غربي راه اندازي شده است.
در اجراي اين طرح، مسافران مي توانند كتاب را از يكي از پايانه هاي استان تحويل بگيرند و بعد از مطالعه در طول سفر خود، كتاب را در مقصد سفر به پايانه ديگر تحويل بدهد.
اين گونه شيوه ها قطعا در نگرش اقشار مختلف مردم به كتاب و ترغيب كتابخواني و عادت به مطالعه تأثيري چشمگير خواهد گذاشت. اجابت چنين اقدامات مفيد و سازنده با توجه به نياز شديد جامعه به سلامت روان و آرامش و تخليه اذهان از آسيب ها، يك الزام حياتي است. در اين ارتباط، آنچه به چشم مي آيد و غيرقابل انكار است، موضوع تبليغات درباره كتاب و كتابخواني است. يك شهروند علاقمند به مطالعه مي گفت: همه دستگاه ها و كارخانه ها و بانك ها همواره درباره اقدامات و عمران و توليد و... تبليغ مي كنند، دريغ از آن كه تبليغي درباره جايگاه كتاب و فوايد مطالعه مشاهده كنيم.
پيشنهاد تبليغ رايگان آثار ادبي
در صدا و سيما
«صفارهرندي» وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي، طي نامه اي از رئيس سازمان صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران خواست تا امكان تبليغ آثار برتر ادبي به عنوان آگهي رايگان فراهم شود.
وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي، در اين نامه بر اهميت جايگاه و جوايز فرهنگي در ارتقاء سطح فرهنگ عمومي و اهتمام فرهيختگان به خلق آثار ماندگار و تاثيرگذار تاكيد كرده است. در نامه وزير، اين پيشنهاد آمده است كه علاوه بر جوايزي كه اين وزارتخانه براي برگزيدگان كتاب سال جمهوري اسلامي ايران؛ جايزه ادبي جلال آل احمد و پروين اعتصامي و كتاب سال مي دهد، تبليغ و معرفي آثار برگزيده اين جوايز به عنوان آگهي رايگان مي تواند سبب انگيزه مضاعف در اهالي قلم شود.
از «آموزگار» سؤال مي كنم: به نظر شما مهمترين و بهترين شيوه توسعه فراگير كتابخواني، چيست؟ پاسخش چنين است: «روشي كه در دنيا مرسوم است، ايجاد كتابخانه هاي در محلات -محله ها- و سپس تبديل آن ها به كتابخانه هاي مركزي و بزرگتر است. اين شيوه در كشورهاي اروپايي برقرار است، هيچ هزينه اي هم ندارد، حتي مي توان به وسيله اينترنت از همان كتابخانه وقتي كتاب هاي تازه رسيد، به شخص خبر داده شود. اين شيوه كتابخانه اي و ترويج كتابخواني اثرات وسيع اجتماعي دارد.» وي در پايان اين بخش از ديدگاه هاي خود، اين جملات سؤالي را مطرح مي كند: «چرا اين قدر كتابخانه شخصي داريم؟- منظور كتابخانه در محل مسكوني است- اما «كتابخانه عمومي-فراگير- نداريم؟.» به گفته وي، «كارها مي بايد از پايه درست شوند.»
تبليغ پخت غذا و حشره كش
دريغ از تبليغ كتاب
از «نكونام» موزع جوان كتاب، هنگامي كه با آلبوم چند نوع كتاب تازه از يك كتابفروشي بيرون مي آيد، سؤال مي كنم: نظرتان درباره وضعيت كنوني كتاب و كتابخواني چيست؟ مي گويد: «بازار كتاب اگر خريدار و مشتاق نداشته باشد، اين همه كتاب چاپ نمي شود. ناشر كه انباردار كتاب نيست. بعد از من سؤال مي كند، شما آمار واقعي و سرانه كتابخواني را داريد؟ نظرم اين است كه بيش از 30-20 درصد مردم كتابخوان حرفه اي و اهل مطالعه هستند. بخشي از اين آمار، خود توليدكنندگان آثار در عرصه هاي گوناگون، هستند. بقيه مردم هم معتقدم دوست دارند اطلاعات و آگاهي شان بيشتر شود. اين را در خانواده هايي كه فرزندان دانشجو و دانش آموزان دارند، جستجو كنيد. والدين وقتي مي بينند فرزندشان مثلا فلسفه و يا زبان و جغرافيا مي خواند يا از روان شناسي مي گويد، تشويق مي شود، كتاب بخواند. به نظر من اشكال كلي درمقوله كتاب و مطالعه، نبود تبليغات است. براي آشپزي و شستشوي مو و مبارزه با حشرات و... و... تبليغ مي شود اما نه در تابلوهاي تبليغاتي سطح شهر و نه در تلويزيون و جاهاي ديگر اثري از «غذاي روح» -كتاب- نيست. اين امر بايد مورد توجه قرار گيرد.»
«آموزگار» به عنوان ناشر و كتابفروش، ادامه ديدگاه هاي خود را با اشاره به اين سؤال كه چرا دانشجو الزاما و بايد براي يك ترم -يا هر ترم- يك سري كتاب به قيمت زياد خريداري كند: -در حالي كه بايستي مرجع و مركزي باشد كه كتب مورد نياز دانشجويان را لااقل به صورت ارائه تسهيلاتي، تامين كند.-، برتجهيز كتابخانه ها در اين زمينه تاكيد مي كند. او همچنين از كم توجهي به كتابخواني، با ابراز نمونه اي در خارج، مي گويد: «در يك كتابخانه محله (محله اي) در يك كشور اروپايي ديدم كه در بين كتاب ها، يك قفسه از كتاب هاي فارسي است. از مسئول كتابخانه پرسيدم فلسفه وجود كتاب هاي فارسي در اينجا چيست؟ او گفت اينجا سه خانواده ايراني هستند. اين كتاب ها را براي مطالعه آنان داريم اما تا به حال به كتابخانه مراجعه نكرده اند.» وي مي افزايد: «در كتابخانه مركزي شهر خارجي مشاهده كردم روزنامه هاي دوروز قبل -چاپ ايران- از جمله روزنامه كيهان براي مطالعه مراجعه كنندگان گذاشته شده بود.»
پنجشنبه 30 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: کيهان]

[مشاهده در: www.kayhannews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 292]