تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1835297385
نوشته: شعبانعلي بهرامپور ويژگي‌ها و كاركردهاي نشريات عامه‌پسند ايراني
واضح آرشیو وب فارسی:فارس: نوشته: شعبانعلي بهرامپور ويژگي‌ها و كاركردهاي نشريات عامه‌پسند ايراني
خبرگزاري فارس: پرسش اساسي مقاله اين است كه مطبوعات عامه‌پسند ايراني چه ويژگي‌ها و خصوصياتي دارند كه آنها را از ديگر نشريات متمايز مي‌كند و آيا اصولاً كاركردي بر اين نشريات مترتب است كه ضرورت وجودي آنها را توجيه كند؟
اين مقاله مي‌كوشد با استناد به چند پژوهش، ويژگي‌ها و كاركردهاي مطبوعات عامه‌پسند ايراني را به‌طور فشرده بيان مي‌كند * . از اين‌رو پرسش اساسي مقاله اين است كه مطبوعات عامه‌پسند ايراني چه ويژگي‌ها و خصوصياتي دارند كه آنها را از ديگر نشريات متمايز مي‌كند و آيا اصولاً كاركردي بر اين نشريات مترتب است كه ضرورت وجودي آنها را توجيه كند؟
مقاله، مطبوعات عامه‌پسند را بخشي از جريان تحول رسانه‌ها، به‌ويژه مطبوعات مي‌داند و معتقد است با تخصصي‌شدن رسانه‌ها و مطبوعات، اين نشريات به نيازهاي بخشي از اقشار جامعه پاسخ مي‌دهد. كاركرد آشكار مطبوعات عامه‌پسند، تفريح و سرگرمي و مهم‌ترين كاركرد پنهان آن ترويج فرهنگ مطالعه در بين افراد كم‌سواد و نوجوانان و جوانان و آماده‌سازي آنها براي مطالعه نشريات و محصولات فرهنگي جدي است.
تعريف
از مطبوعات عامه‌پسند تعريف غيرقابل مناقشه و كاملاً مورد توافقي در دست نيست، با اين حال صاحب‌نظران در تعريف آن نكاتي را مطرح مي‌كنند كه نشان مي‌دهد دربارة برخي از اين نكات توافق وجود دارد. «مطبوعات عامه‌پسند» ترجمه (Popular Press) و «روزنامه‌نگاري عامه‌پسند» ترجمة رايج (Popular Journalism) است. از نشريات و روزنامه‌نگاري عامه‌پسند با تعابيري چون روزنامه‌نگاري زرد نيز ياد مي‌كنند كه البته داراي بار منفي است. همچنين اين نوع نشريات به‌خاطر قطع فشرده و كوچكي كه دارند به تابلوييدي (Tabloid) هم معروفند. علاوه بر اين اصطلاح نشريات عامه‌پسند از آنجا كه در مقابل نشريات كيفي (Quality Press) به‌كار مي‌رود، در بطن خود داراي بار منفي است و يك نوع تخفيف را در مقابل نشريات مذكور به‌خاطر مي‌آورد. البته برخي نيز در بحث از نشريات عامه‌پسند، عامه‌پسند را برابر با واژه مبتذل دانسته‌اند كه در اين بررسي به هيچ‌وجه اين بار معنايي مدنظر نيست.
اما، آنچه مسلم است اين‌كه نشريات عامه‌پسند در قطع فشرده و كوچك (Tabloid) در حدود نصف قطع روزنامه‌هاي معمولي شناخته مي‌شود. هر چند ممكن است استثنايي نيز در اين خصوص وجود داشته باشد، اما وجه غالب اين نشريات قطع كوچك آنها است. همچنين تيترهاي درشت، عكس‌هاي بزرگ هنرپيشه‌ها، بازيكنان تيم‌هاي ورزشي و خلاف‌كاران، استفاده زياد از رنگ و پرداختن به موضوعات جنجالي هنرپيشه‌ها، بازيكنان تيم‌هاي مطرح ورزشي، حوادث، جنايت، موضوعات خانوادگي و عشقي از مشخصه‌هاي اصلي نشريات عامه‌پسند است. برخي از نشريات عامه‌پسند در همه حوزه‌ها و موضوع‌هاي مذكور و برخي به‌طور تخصصي فقط در يك حوزه مثل حوادث و جنايت و يا موضوعات جنجالي هنرپيشه‌ها و هنرمندان متمركز هستند. همچنين ديگر مؤلفه اين نشريات، طيف مخاطبان آنهاست كه عمدتاً شامل زنان و اقشار جوان، نوجوان و كم‌سواد مي‌باشد.
ويژگي‌ها
در تعريف، برخي از مشخصه‌هاي نشريات عامه‌پسند به‌طور عام ذكر شد اما در اينجا ويژگي‌ها و مشخصه‌هاي نشريات عامه‌پسند ايراني با توجه به دو مقوله محتوا و شكل مورد توجه قرار مي‌گيرد.
الف) ويژگي‌هاي شكلي
1. قطع و لوگو
نشريات عامه‌پسند ايراني عموماً با قطع فشرده و كوچك (33*26) منتشر مي‌شوند. هيچ‌كدام يونيفورم (شكل هنري و گرافيكي) ندارند. لوگو يا آرم و نشانه بيشتر آنها به راحتي خوانده نمي‌شود و در شماره‌هاي مختلف جاي آنها ثابت نيست. لوگوي اين نشريات در شماره‌هاي مختلف و به نسبت صفحه كوچك و بزرگ مي‌شود و بزرگي و كوچكي اكثر آنها با قطع نشريات همخوان نيست و در شماره‌هاي مختلف به يك رنگ در مي‌آيند. به‌نظر مي‌رسد برخي از تيترهاي اصلي صفحه اول مهم‌تر از نام نشريه است چون‌كه نام نشريه در بين تيترها گم مي‌شود.
2. صفحه‌آرايي
نشريات عامه‌پسند در صفحات اول با تيترهايي با فونت بسيار بزرگ و درشت، غيرمعمول و يك يا دو عكس بزرگ هنرپيشه، فوتباليست و يا يك جنايتكار صفحه‌آرايي مي‌شوند. صفحات اول بيشتر اين نشريات بيش از اندازه شلوغ و آشفته است. تيترهاي متعدد همراه با رنگ‌هاي تند و متنوع و غيرهمخوان در صفحه اول بيشتر اين نشريات ديده مي‌شود. در برخي از اين نشريات، در صفحه اول تيترها به قدري زياد و يك اندازه است كه چيزي به عنوان تيتر اول قابل تشخيص نيست. اين نشريات در دو صفحه وسط، عكس رنگي بازيگران و فوتباليست‌ها را چاپ مي‌كنند و اكثر آنها صفحات آخر را نيز به عكس‌هاي سينمايي، هنري يا ورزشي اختصاص مي‌دهند. صفحات داخلي آنها نيز صفحه‌آرايي نامناسبي دارد. نشريه هر جا مطلب كم داشته باشد از عكس به ويژه از عكس‌هاي نامربوط استفاده مي‌كند. كيفيت تصاوير در اين نشريات، به ويژه در صفحات داخلي نيز بسيار پايين است. به‌طور كلي نشريات عامه‌پسند در صفحات اول و آخر به دليل استفاده از تيترهاي درشت، هيجاني، حوادث و عكس‌هاي ويژه جلب توجه مي‌كنند و داراي جذابيت بصري نسبي براي برخي از اقشار جامعه هستند.
3. حروف
بسياري از نشريات عامه‌پسند از حروف مختلف و متنوع براي متن و تيترها استفاده مي‌كنند. حروف متن اين نشريات در يك شماره در صفحات مختلف تغيير مي‌كند و به‌نظر مي‌رسد نشريه پايه‌كار مشخص و معيني در به‌كارگيري از حروف چه در بخش تيترها و چه در بخش متن ندارد. در بعضي از صفحات اين نشريات ديده شده كه چون مطلب براي بستن يك صفحه كم بوده، از حروف مختلف استفاده شده است. قلم حروف تيتر و متن برخي از اين نشريات اغلب نامناسب و ناهماهنگ است.
4. چاپ
چاپ اين نشريات عمدتاً با كاغذ نامرغوب و ليتوگرافي غيردقيق صورت مي‌گيرد. مي‌توان بي‌هيچ اغراقي گفت بيشتر نشريات عامه‌پسند از به‌كارگيري ماشين چاپ خوب (چاپ خوب) اپراتور خوب، مركب استاندارد، كاغذ مناسب و مرغوب، اسكن و ليتوگرافي خوب بي‌بهره هستند. به‌نظر مي‌رسد اين دسته از نشريات به خاطر ارزان‌تر تمام شدن قيمت نشريه از چاپخانه‌هايي استفاده مي‌كنند كه پايين‌ترين مبلغ را مي‌گيرند. چاپ آنها به‌گونه‌اي است كه به‌نظر مي‌رسد ناظر چاپ ندارند و در مراحل مختلف چاپ بازبيني نمي‌شوند. چاپ صفحات داخلي آنها نيز طوري است كه انگار مركب روي كاغذ خوب نمي‌نشيند.
اسكن تصاوير اين نشريات دقيق نيست و به‌طوركلي عكس‌ها ليتوگرافي درستي ندارند و عمدتاً به صورت فتوكپي و ترام نامناسب چاپ مي‌شوند. استفاده از نگاتيو و ترام نامناسب سبب شده تا صفحات داخلي اين نشريات عمدتاً سياه شوند و چشم‌اندازي نداشته باشند. چاپ نشريات عامه‌پسند داراي تن رنگ بالايي است. حتي روي جلد سايه رنگ به راحتي ديده مي‌شود.
5. آشفتگي
در شمار قابل توجهي از اين نشريات، مطالب تفكيك شده نيست و ارجاع‌ها به درستي صورت نمي‌گيرد. تفكيك نشدن مطالب خبري از غيرخبري و ستون‌ها، به‌كارگيري مطالب و تصاوير نامرتبط كنار هم در اين نشريات زياد ديده مي‌شود. همچنين كم‌دقتي در نمونه‌خواني و غلط‌گيري نيز در اين نشريات به‌وفور ديده مي‌شود. به‌طور كلي به‌نظر مي‌رسد در نشريات عامه‌پسند روش تهيه مطالب نشريات با روش ارائه آن يكي فرض شده است. يعني آنها فكر مي‌كنند اگر مطالبي به‌سادگي تهيه مي‌شود، پيچيده نيست و افراد جوان و كم‌سواد مي‌توانند آن را مطالعه كنند، پس مي‌توان طراحي، صفحه‌آرايي و گرافيك مطالب و نشريات را به افراد معمولي يا غيرمتخصص داد و آن را جدي نگرفت.
ب. ويژگي‌هاي محتوايي
ويژگي‌هاي محتوايي نشريات عامه‌پسند ايراني را مي‌توان در چند مقوله به شرح زير مورد بررسي قرار داد: زمينه انتشار، صفحه اول، سرمقاله، سرگرمي، موضوعات محوري، تنوع و گستردگي مطالب، تمركز خبري، صفحه وسط و آخر، آگهي، مطالب خارجي و چهره‌سازي.
1. زمينه انتشار
اين نشريات عمدتاً از زمينه انتشار خود تخطي مي‌كنند. نشريات عامه‌پسند بيشتر در سه زمينه حوادث و اجتماعي، ورزشي و سينمايي منتشر مي‌شوند كه دو زمينه حوادث و اجتماعي و ورزشي در آنها بيشتر غلبه دارد. بعضي از اين نشريات كه داراي زمينه‌هاي انتشار سياسي و اقتصادي هستند در اين دو زمينه مطالب منتشر نمي‌كنند.
2. صفحه اول
نشريات عامه‌پسند را از لحاظ ويژگي‌هاي صفحه اول مي‌توان به سه دسته تقسيم كرد. يك دسته آنهايي كه «حوادث‌محور» هستند و به تيترهاي حوادثي، هيجاني و جنجالي مي‌پردازند، يك دسته آنهايي كه «ورزشي‌محور» هستند و به حاشيه تيم‌ها و باشگاه‌هاي ورزشي و بازيكنان فوتبال مي‌پردازند و يك دسته ديگر «سينمايي‌محور» هستند و به حاشيه زندگي هنرپيشه‌ها و سينماگران و ستاره‌ها مي‌پردازند. البته برخي از اين نشريات تلفيقي از اينها را دارا هستند كه مي‌توان آنها را در «گروه‌هاي تركيبي» جاي داد. همچنين از منظر ديگر نيز مي‌توان نشريات عامه‌پسند را از لحاظ ويژگي‌هاي صفحه اول نيز تقسيم‌بندي كرد و آن اين‌كه يك گروه از اين نشريات «تيتر محور» هستند و در صفحه اول داراي ويتريني از تيترهاي مختلف و گوناگون هستند. گروه ديگر «عكس‌محور» هستند و در اين صفحه، عكس‌هاي هنرپيشه‌ها، فوتباليست‌ها و هنرمندان را برجسته مي‌سازند كه گاهي اين برجستگي فقط شامل صورت هنرپيشه‌ها و هنرمندان مي‌شود. بسياري از اين نشريات «حاشيه محور» نيز هستند. حاشيه زندگي فوتباليست‌ها، ستاره‌هاي سينما و تلويزيون و هنرمندان نيز براي آنها ارزش زيادي دارند. برخي از اين نشريات كه طرفدار دو تيم معروف و پرطرفدار تهراني، يعني استقلال و پرسپوليس هستند، در صفحات اول و آخر نيز با رنگ زمينه‌اي آبي و قرمز منتشر مي‌شوند. نهايتاً اين كه حوادث، قتل، جنايت، موضوعات اجتماعي، حاشيه ورزش و سينما مهم‌تر از ديگر موضوعات و مسائل مورد توجه اين نشريات قرار دارد. از اين‌رو اين نشريات عمدتاً داراي تيترهاي جنجالي، هيجاني و برخوردي هستند و ارزش‌هاي خبري شهرت، شگفتي و برخورد بيش از ارزش‌هاي ديگر مورد توجه اين نشريه‌هاست.
3. سرمقاله
بيشتر نشريات عامه‌پسند، خط سردبيري ندارند. يعني رويكردي كه تمامي صفحات و مطالب و ستون‌هاي اين نشريات را در يك راستا پيش ببرد، در بسياري از اين نشريات وجود ندارد. اين دسته از نشريات در سرمقاله‌ها و برخي از ستون‌هاي صفحه دوم داراي مطالب جدي هستند ولي در ديگر صفحه‌ها داراي مطالبي هستند كه با سرمقاله‌ها و مطالب جدي در يك راستا قرار نمي‌گيرد. همين‌جا لازم به يادآوري است كه از ميان نشريات مذكور برخي از آنها اصولاً سرمقاله ندارند و برخي ديگر نيز از اين حيث مشكلي نداشته و تمام صفحات آنها يكنواخت هستند. به عبارت ديگر، برخي از نشريات عامه‌پسند، هر چند داراي خط سردبيري هستند، اما همه مطالب آنها در يك رويكرد حوادث محوري يا حاشيه محوري سينما و ورزش بسته نمي‌شوند.
4. سرگرمي
يك بخش ثابت نشريات عامه‌پسند را سرگرمي تشكيل مي‌دهد. اين بخش كه در همه نشريات عامه‌پسند وجود دارد، علاوه بر مسابقه، جدول، طنز و موضوعات مشابه شامل فال و طالع‌بيني نيز مي‌شود. فال و طالع‌بيني از جمله مقوله‌هاي غيرعلمي و خرافي هستند كه در اين نشريات جاي ثابتي دارند. احتمالاً نشريات عامه‌پسند به دليل استقبال مخاطبان، به اين دو مقوله خرافي روي آورده‌اند. برخي از اين نشريات حتي بيش از دو صفحه را به اين مقولات اختصاص مي‌دهند. درعين حال در هيچ‌يك از نشريات عامه‌پسند در طرح مسائل و موضوعات سرگرمي، نوآوري و خلاقيت ديده نمي‌شود. نشريات مذكور در صفحات سرگرمي عمدتاً شبيه هم و يكنواخت هستند.
5. موضوعات محوري
از لحاظ محتوايي نشريات عامه‌پسند عمدتاً در هر شماره به يك يا دو موضوع بيش از ساير موضوعات مي‌پردازند و به آن توجه مي‌كنند. حوادث اجتماعي، قتل، جنايت، نابساماني‌هاي اجتماعي، مسائل خانوادگي، حاشيه ورزش (حاشيه بازيكنان فوتبال، تيم‌هاي باشگاهي و ملي فوتبال، مربيان فوتبال) و حاشيه سينما، تلويزيون و هنر (حاشيه زندگي خانوادگي هنرپيشه‌ها، ستاره‌ها، خوانندگان، گروه‌هاي موسيقي) مهم‌ترين موضوعات و مسائل محوري مطالب نشريات عامه‌پسند در هر شماره هستند.
6. تنوع و گستردگي مطالب
هر چند در ظاهر به‌نظر مي‌رسد كه اين نشريات بسيار متنوع هستند اما واقعيت اين است كه آنها از يك منظر متنوع نيستند. اين نشريات عمدتاً در يك يا دو زمينه انتشار خود برجسته مي‌شوند. از اين‌رو آنها مطالب گسترده و متنوعي را به چاپ نمي‌رسانند. نشريات عامه‌پسند حتي مثلاً در زمينه‌هاي اجتماعي، ورزشي و فرهنگي نيز متنوع عمل نمي‌كنند و حوزه‌هاي مختلف آن زمينه را پوشش نمي‌دهند. آنها حداكثر به دو حوزه از يك زمينه متمركز مي‌شوند. برخي از اين نشريات داراي مطالب طولاني، به ويژه مصاحبه‌هاي طولاني هستند.
مطالب حوادث، ورزشي، اخبار مخفي افراد شاخص و هنرپيشه‌ها و جنايت‌ها محور مطالب اين نشريات است كه بيشتر آنها به همه اين حوزه‌ها نمي‌پردازند. مطالب عاشقانه در اين نشريات در مقايسه با ديگر مطالب كم‌رنگ است.
7. تمركز خبري
اخبار اين نشريات يا به عبارت ديگر تمركز خبري اين نشريات نيز مانند مطالب غيرخبري آنها حول حوادث، حاشيه سينما، حاشيه ورزش، مسائل اجتماعي و خانوادگي خاص معطوف است. در واقع موضوعات اجتماعي، حوادث، سينمايي و ورزشي در اخبار اين نشريات غلبه دارند. اخبار زندگي خصوصي هنرپيشه‌ها، خوانندگان، هنرمندان تلويزيون و همچنين ورزشكاران، به ويژه بازيكنان و مربيان فوتبال، در كنار اخبار حوادث و موضوعات جنجالي مورد توجه نشريات عامه‌پسند است.
در بخش اخبار اين نشريات، گاه خبرهاي خلاف واقع و نادرست، حجم قابل توجهي را به خود اختصاص مي‌دهند. نشريات عامه‌پسند هيچ پروايي در انتشار اخبار نادرست ندارند.
8. صفحات وسط
نشريات عامه‌پسند از حيث صفحات وسط دو دسته هستند. يك دسته صفحات وسط آنها ويژگي خاصي ندارد و داراي مطالب متعدد همراه با عكس‌هاي كوچك و متوسط است. دسته ديگر در صفحات وسط به برجسته‌سازي ورزشكاران و سينماگران مي‌پردازند. عكس‌ها و پوسترهاي فوتباليست‌هاي دو تيم استقلال و پرسپوليس، هنرمندان گروه‌هاي مختلف موسيقي، خوانندگان و ستاره‌هاي سينما و تلويزيون در صفحات وسط اين دسته به چاپ مي‌رسد.
9. صفحه آخر
نشريات عامه‌پسند در صفحات آخر نيز يا پوستر و عكس‌هاي فوتباليست‌ها، ستاره‌هاي سينما و خوانندگان را به چاپ مي‌رسانند و آنها را برجسته مي‌سازند يا موضوعات و مطالب سينمايي، ورزشي را همراه با عكس‌هاي كوچك و متوسط ورزشكاران، سينماگران و هنرمندان به‌طور رنگي منتشر مي‌كنند. نشريات حوادث محور از اين امر مستثني هستند. اين نشريات در صفحات آخر، گزارشي از حوادث و رويدادهاي اجتماعي خاص را در اين صفحه برجسته مي‌كنند.
10. آگهي
تعدادي از نشريات عامه‌پسند داراي آگهي‌هاي خوبي هستند و آگهي‌هاي آنها عمدتاً در زمينه‌هاي وسايل ورزشي، وسايل خانه، بهداشتي، فروشگاه‌ها و مراكز مربوط به آنها، فيلم، كاست خوانندگان و وسايل صوتي است. اما بيشتر نشريات عامه‌پسند، آگهي قابل توجهي ندارند. به‌نظر مي‌رسد برخي از مطالب اين نشريات كه مربوط به ورزشكاران و هنرمندان سينماست، رپرتاژ آگهي باشد. يعني از طرف ورزشكار يا سينماگر هزينه‌اي گرفته شده و مطالب مربوط به وي همراه با عكس در چند شماره در نشريه كار مي‌شود.
11. مطالب خارجي
از لحاظ مطالب خارجي، اعم از ترجمه يا مطالب مربوط به مسائل و موضوعات خارجي، در نشريات عامه‌پسند مشكلي ديده نمي‌شود. اين نشريات عمدتاً به موضوعات داخلي مي‌پردازند. در مواردي كه اين نشريات نيم نگاهي به مطالب و موضوعات خارجي دارند، كاملاً در راستاي موضوعات داخلي حركت مي‌كنند.
12. چهره‌سازي
آن دسته از نشريات عامه‌پسند كه توجه اصلي‌شان زمينه‌هاي ورزشي و سينمايي است، عمدتاً به چهره‌سازي يك يا چند ورزشكار و هنرپيشه در هر شماره مي‌پردازند. برخي از اين نشريات در چند شماره از يك هنرپيشه يا فوتباليست در صفحه اول يا آخر مطالبي همراه با عكس بزرگ و برجسته به چاپ مي‌رسانند، بدون آن كه مطلب خاصي يا خبر ويژه‌اي درباره آن فرد مطرح سازند. برخي از نشريات عامه‌پسند به برجسته‌سازي و چهره‌سازي ورزشكاران و هنرپيشه‌هاي آماتور و تازه‌كار اهتمام مي‌ورزند. در عين حال روي ديگر چهره‌سازي نشريات عامه‌پسند، تخريب چهره‌هاي برجسته ورزشي، هنرپيشه‌ها و هنرمندان است. اين نشريات با برجسته‌سازي اخبار خانوادگي و خصوصي اين افراد سبب تخريب شخصيت‌ها مي‌شوند.
كاركردها
جامعه‌شناسان در تعريف «كاركرد» به عنصر «نياز» توجه دارند و كاركرد را با ارجاع به آن توضيح مي‌دهند. در واقع از اين منظر، پاسخي را كه يك رسانه به يك نياز جامعه مي‌دهد، كاركرد آن رسانه مي‌توان برشمرد. به عبارت ديگر كاركرد، همان نقشي است كه يك رسانه در پاسخگويي به نيازهاي جامعه ايفا مي‌كند. نشريات عامه‌پسند با ويژگي‌هايي كه از جنبه‌هاي مختلف براي آنها برشمرديم، از اين لحاظ بسيار قابل توجه‌اند. بررسي‌ها نشان مي‌دهد نشريات عامه‌پسند جزو گروه نشريات با شمارگان نسبتاً بالا هستند. نمونه بارز آن در كشور انگلستان نشريه عامه‌پسند سان است كه شمارگاني بالاتر از ديگر نشريات معروف انگليسي دارد. در كشور خودمان نيز هفته‌نامه حوادث قبل از تعطيلي به شمارگاني بسيار بالاتر از نشريات سياسي وقت رسيده بود. در حال حاضر نيز نشريات عامه‌پسند در گروه نشريات با شمارگان بالا قرار دارند.
از لحاظ كاركردي، با توجه به اين‌كه محتواي مطالب نشريات مذكور بيشتر حول سرگرمي، فال، حوادث، مسائل هيجاني، مسائل خانوادگي افراد، حاشيه ورزش و حاشيه سينما متمركز است، مي‌توان گفت مهم‌ترين كاركرد اين نشريات تفريح و سرگرمي است. تحقيقات نشان مي‌دهد كه مخاطبان اين نشريات در ايران بيشتر افراد مجرد، محصلان و افراد با تحصيلاتي حول و حوش ديپلم و از نظر پايگاه اجتماعي عمدتاً متعلق به اقشار متوسط جامعه‌اند. خوانندگان اين نشريات بيشتر در مناطق متوسط شهري زندگي مي‌كنند و از لحاظ شغلي بيشتر داراي مشاغل يدي و اداري هستند. نكته قابل توجه اين است كه برخلاف كشورهاي غربي كه در آنجا زنان بيشتر از مردان نشريات عامه‌پسند مي‌خوانند و از خوانندگان پروپاقرص آنها هستند، در ايران مردان بسيار بيشتر از زنان اين نشريات را مطالعه مي‌كنند. در ايران فقط در آن دسته از نشرياتي كه موضوعات خانوادگي حجم اصلي آنها را تشكيل مي‌دهد، خوانندگان زن بيشتر از خوانندگان مرد است. در عين حال زنان در مقايسه با مردان، مدت زمان بيشتري را صرف مطالعه اين نشريات مي‌كنند.
در عين‌حال بيشتر خوانندگان عامه‌پسند، اين نشريات را جدي مي‌دانند و با اين تلقي كه نشريات مذكور وقت مردم را تلف مي‌كند، مخالفند. اين افراد وقت قابل توجهي را براي مطالعه نشريات مذكور صرف مي‌كنند و از اين‌كه گاهي اين نشريات به موقع منتشر نمي‌شوند، ناراحت هستند.
خوانندگان نشريات مذكور به ترتيب بيشتر به مطالب ورزشي، سينمايي، خانوادگي و حوادث توجه مي‌كنند و اين مطالب را جذاب و جالب مي‌دانند. از آنجا كه مطالب مذكور بعضاً در قالب‌هاي جنجالي و هيجاني تنظيم و منتشر مي‌شوند، مطالعه اين نشريات توسط قشر جوان و محصل تا حدود زيادي پاسخگوي نيازهاي هيجاني آنهاست و كاركرد تخليه هيجانات را دارد. نويسندگان نشريات مذكور نيز معمولاً به‌گونه‌اي مي‌نويسند كه خواننده را به لحاظ عاطفي و هيجاني دچار شوك كنند. آنها حتي موضوعات و مطالبي را كه ماهيتاً مهيج، عاطفي و احساس‌برانگيز نيستند، به گونه‌اي تنظيم مي‌كنند كه مهيج جلوه كنند. اين نكته علاوه بر موضوعات مربوط به حوادث و عاشقانه‌ها در مطالب مربوط به موضوعات ورزشي، خانوادگي، بهداشتي و تغذيه، مطالب فكاهي، طالع‌بيني و... هم ديده مي‌شود.
مهم‌ترين كاركرد و به عبارت دقيق‌تر، كاركرد پنهان نشريات عامه‌پسند آماده‌سازي محصلان، جوانان، زنان و افراد كم‌سواد براي مطالعه نشريات و ديگر محصولات فرهنگي جدي است. نشريات مذكور با شمارگان بالايي كه منتشر مي‌شوند (با فرض اين كه نشريات مذكور عمدتاً به خانه برده شده و در داخل خانه مطالعه مي‌شوند و حداقل دو نفر از اعضاي خانواده‌اي كه به اين نشريات دسترسي دارند، آنها را مطالعه مي‌كنند) فرهنگ مطالعه را در جامعه (به‌ويژه در بين افراد خانواده) ترويج مي‌كنند. كمتر جامعه‌اي را مي‌توان سراغ گرفت كه در آن عموم افراد جامعه ـ اعم از زن و مرد ـ در دوره نوجواني و محصلي قبل از هر چيز به نشريات جدي روي آورده باشند و با مطالعه نشريات و ديگر محصولات جدي فرهنگي از آغاز مطالعه آشنا شده باشند. نشريات مذكور با توجه به اين كه قشر وسيعي از افراد جامعه را تحت‌پوشش دارند، زمينه را براي مطالعه بيشتر و گسترده‌تر افراد جامعه فراهم مي‌سازند. آنها با انتشار مطالب و موضوعات هيجاني، عاطفي، مهيج و حتي جنجالي مخاطبان بسياري را جذب مي‌كنند. مخاطبان اين نشريات به مرور، وقتي كه سن و تحصيلات آنها ارتقاء مي‌يابد، نيازهاي ديگري پيدا مي‌كنند كه نشريات مذكور پاسخگو نيستند. اين نشريات زمينه را آماده مي‌سازند و افراد را به مطالعه نشريات تخصصي (اعم از سياسي، اجتماعي و اقتصادي روزانه و ماهنامه و فصلنامه‌هاي علمي و تحصصي) مي‌كشانند. بررسي‌ها حاكي است نه تنها بسياري از خوانندگان پروپاقرص نشريات عامه‌پسندبه مرور به نشريات تخصصي و جدي كشانده شده‌اند، بلكه حتي به مطالعه نشريات سياسي و آن دسته از نشرياتي كه آگاهي‌هاي عمومي را نيز افزايش مي‌دهند، روي آورده‌اند.
نكته ديگري كه معمولاً در ارتباط با كاركردهاي نشريات عامه‌پسند مطرح مي‌شود، كاركرد منفي آنها يا كژ كاركردي است كه اين نشريات دارا هستند. اين مسأله تاكنون سبب داوري‌هاي متفاوت و گاه متناقض درباره نشريات مذكور شده و منازعاتي را نيز در اين زمينه دامن زده است. اين منازعات گاه تا آنجا پيش رفته كه ضرورت انتشار نشريات مذكور را زير سؤال برده و عده‌اي خواهان تعطيلي كامل اين نشريات شده‌اند. آنچه كه در اين بحث مهم است و بررسي‌هاي علمي نشان مي‌دهد اين است كه نشريات مذكور از لحاظ محتوايي نه تنها مسائل جدي قابل توجهي را منتشر نمي‌كنند، بلكه سطحي‌نگر هستند و نوعي سطحي‌نگري را ترويج مي‌كنند. البته بديهي است كه اين كاركرد بايد در كنار ساير كاركردهاي نشريات مذكور و در ارتباط با تحقيقات همه جانبه‌اي كه در اين زمينه صورت مي‌گيرد، مورد بررسي، ارزيابي و قضاوت قرار گيرد. در عين حال تحقيقاتي كه روي مخاطبان نشريات عامه‌پسند انجام گرفته حاكي است كه از نظر اين مخاطبان، نشريات مذكور كاركرد منفي ندارند. بررسي‌ها نشان مي‌دهد، مخاطبان و خوانندگان نشريات عامه‌پسند، كاركرد منفي اين نشريات را منتفي دانسته و با اين نظر كه خواندن نشريات عامه‌پسند وقت مردم را تلف مي‌كند، مخالفت كرده‌اند. خوانندگان نشريات عامه‌پسند، نشريات موردنظرشان را مهم مي‌دانند و اگر به هر دليلي نتوانند به آنها دسترسي داشته باشند، ناراحت مي‌شوند. همچنين تحقيقات و مطالعات مختلف حاكي است مطبوعات عامه‌پسند ايراني مانعي بر سر راه افزايش سطح آگاهي‌هاي عمومي و حتي سياسي خوانندگان آنها ايجاد نكرده است. به عبارت ديگر، بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه مطالعه نشريات عامه‌پسند مانعِ افزايش آگاهي اجتماعي و سياسي و حتي مانعي براي مطالعه نشريات جدي و كيفي نيست. بنابراين مي‌توان نتيجه‌گيري كرد كه مطبوعات عامه‌پسند با همه ويژگي‌هايشان مجموعه‌اي هستند كه باوجود سطحي‌نگري و كاركرد منفي‌شان، كاركردهاي مثبت قابل‌توجهي دارند كه بايد آنها را هم مورد توجه قرار داد. همچنين هنگام هر گونه قضاوت و داوري در خصوص نشريات عامه‌پسند، بايد نظرات مخاطبان و خوانندگان اين نشريات نيز لحاظ شود.
* اين مقاله با بهره‌گيري از نتايج تحقيقات مختلفي كه درباره مطبوعات عامه‌پسند در مركز مطالعات و تحقيقات رسانه‌ها با عناوين زير انجام گرفته، تنظيم شده است:
1. گرانپايه، بهروز. ارزيابي خوانندگان مطبوعات از انتشار اخبار حوادث، 1383.
2. گروه محققان، آسيب‌شناسي محتوايي، حرفه‌اي و چاپي نشريات عامه‌پسند، 1382.
3. ميرفخرايي، تژا. نشريات عامه‌پسند، راهكارها، ديدگاه‌ها و بينش‌ها، 1380.
4. قاضيان، حسين. شناخت مخاطبان مطبوعات عامه‌پسند (گزارش يك پيمايش اكتشافي) 1379.
..................................................................................
منبع:دفتر مطالعات و توسعه رسانه
انتهاي پيام/
چهارشنبه 29 آبان 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 86]
-
گوناگون
پربازدیدترینها