پاورقي -مرور كتاب روسيه پس از فروپاشي شوروي (40)فروپاشي كه كاملا قطعي بود

واضح آرشیو وب فارسی:دنياي اقتصاد: پاورقي -مرور كتاب روسيه پس از فروپاشي شوروي (40)فروپاشي كه كاملا قطعي بود
آندره اسلوندمترجم:جعفر خيرخواهانفروپاشي اتحاد شوروي يكي از نمايش‌هاي هيجاني بزرگ قرن بيستم بود. آيا اين فروپاشي چاره‌ناپذير بود؟ پاسخ من نه فقط بلي است بلكه فروپاشي به چندين دليل كاملا قطعي بود چون كه فروپاشي چندگانه بود: يك امپراتوري، يك نظام اقتصادي و يك نظام سياسي فرو ريخت.
آن فرايند انقلابي بود كه در آن نهادهاي دولتي موجود بتدريج تضعيف شده و سپس فرو ريختند.نظام اقتصادي شوروي در شرف نابودي بود و ايرادات آن كاملا شناخته شده بود اما اين نظام متحجر مي‌توانست تا رونق نفتي بعدي دوام بياورد همان طور كه كره‌ شمالي و كوباي تنها شده امروز وقت‌كشي كرده و به حيات بي‌ارزش خود ادامه مي‌دهند. پرسترويكا باعث بحران اقتصادي حادي شد كه اتحاد جماهير شوروي را از ركود به بحراني كشنده كشاند. مشكلات اقتصادي به وجود آمده را مي‌توان به سه دسته تقسيم كرد.
نخست سياست مالي كه از 1986 به بعد آشكارا غيرمسوولانه بود، با كسري بودجه بزرگ و فزاينده كه پايدار نبوده و با چاپ بي‌پرواي پول تامين مي‌شد. گورباچف و ريژكوف مسووليت اصلي در كسري بودجه متورم شده را داشتند كه گورباچف آن را پذيرفت: «خطاهاي جدي واقعا رخ داد. و بدترين خطا اين بود كه ما اجازه داديم چنين وضعيتي در نظام مالي به وجود آيد... به اين خاطر اعتراف مي‌كنم كه ما مسوول هستيم...». گورباچف با گفتن اينكه وقتي دوست قديمي‌اش يوري آندرپوف در 1983 دبيركل بود «او به ما [گورباچف، ريژكن و دولگيچ] اجازه نداد تا به بودجه و داده‌هاي مخارج نظامي نزديك شويم اين در حالي بود كه در آن زمان من عضو دفتر سياسي بودم و رياست جلسات دبيرخانه حزب را داشتم» از خودش دفاع كرد. اين جملات روشن مي‌سازد كه نه فقط دسترسي به اطلاعات كليدي تا چه حد محدود بوده است بلكه چقدر گورباچف و ريژكوف بي‌خبر از مسائل بودند كه از خاطرات‌شان آشكار است. بي‌ثباتي اقتصاد كلان، بي‌اطلاعي اقتصادي و ناتواني در استفاده از تخصص مناسب، فاجعه را چاره‌ناپذير ساخت.دوم اينكه اصلاحات تدريجي، حقوق كنترلي بر دارايي را از حقوق نقدينگي جدا ساخته و ماشين رانت‌جويي را به حركت درآورد. انگيزه‌ها مختل و پاسخگويي ناپديد شده بود. مديران مشغول نقب زني به ثروت عمومي از طريق بنگاه‌هاي دولتي و انتقال آن به مكان‌هاي امن خصوصي در خارج بودند. در 1990 اين رانت‌جويي، فروپاشي اقتصادي را چاره‌ناپذير مي‌ساخت.سوم اين كه، توانمندسازي ناقص ملي و دموكراتيك مردم شوروي باعث پوپوليسم شد، چون ملت‌ها و مردمانشان اجازه يافتند تا مزاياي اقتصادي بيشتري تقاضا كنند اما قدرت واقعي به آنها داده نشد.
سه شنبه 28 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: دنياي اقتصاد]

[مشاهده در: www.donya-e-eqtesad.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 117]