آلزايمر، مرگ خاطره ها

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: آلزايمر، مرگ خاطره ها

آلزايمر در واقع يك بيماري گسترده است كه در اصطلاح عام به آن فراموشي و زوال عقل مي گويند؛ بيماري ابتدا با فراموشي ساده شروع مي شود، مثل از دست دادن حافظه كوتاه مدت، فراموش كردن اسم ها و آدرس ها اما كم كم كار به جايي مي رسد كه فرد حتي راه بازگشت به خانه خود را نيز گم مي كند. آلويس آلزايمر پزشك آلماني پس از 20 سال تحقيق توانست در سال 1906 تعريف علمي از اين بيماري ارائه دهد و به دليل قدرداني از آلويس آلزايمر نام اين بيماري را، آلزايمر گذاشتند.

¦

مكانيسم بيماري

ميليون ها سلول عصبي در مغز وجود دارند كه هر دسته از آنها با هم بخشي را تشكيل مي دهند كه كار هر بخش متفاوت است، مانند قوه بينايي، قوه شنوايي، لامسه و...
سلول هاي عصبي مانند يك مدار الكتريكي با يكديگر براي انتقال داده ها و بررسي آنها در ارتباطند. بين سلول ها فضاي خالي كوچكي وجود دارد كه از ماده شيميايي به نام سروتونين پرشده .اين ماده جريان الكتريكي بين سلولي را سريع تر مي كند. با بالا رفتن سن و پير شدن سلول ها، ترشح اين ماده كاهش پيدا مي كند و باعث اختلال در انتقال و بررسي داده هاي مغزي مي شود. اين اختلال بيشتر در بخش يادآوري خاطرات و حافظه خود را نشان مي دهد. خاطره ها، تركيبي از شنيده ها، ديده ها و احساسات هستند كه براي به يادآوردن آنها، مغز نياز به برقراري ارتباط بين همه بخش هاي سلولي را دارد. اما با كم شدن اين ماده در مغز، خاطره ها كمرنگ يا فراموش مي شوند. بيماري آلزايمر درماني ندارد، اما مي توان از پيشروي آن جلوگيري كرد. با داشتن يك زندگي فعال و اجتماعي، گوش دادن اخبار و ياد گرفتن يك چيز جديد، مانند يك زبان جديد، مي توان مغز را فعال نگه داشت. تحقيقات روي 1200 مورد دوقلو نشان داده كه 71 درصد از موارد ابتلا به آلزايمر بر اثر عوامل ژنتيكي رخ مي دهد و 29 درصد بر اثر عوامل محيطي كه البته عوامل ژنتيكي اهميت بيشتري نسبت به عوامل محيطي دارد. همچنين تحقيقات نشان داده است كه وقوع اين بيماري در 95 درصد موارد بعد از
60 سالگي رخ مي دهد. آلزايمر با از دست دادن قدرت تكلم، قدرت تشخيص زمان، افسردگي، گوشه گيري و در انتها با مرگ بر اثر مشكلات تنفسي به پايان مي رسد. مرگ بعد از پنج تا 10 سال از شروع علائم اتفاق مي افتد، اما بيماري حدود 20 سال قبل از ظهور علائم آغاز شده است. آلزايمر دو تا پنج درصد اشخاص مسن را در بر مي گيرد. دانشمندان اخيراً به پروتئيني به نام بتاآميلوئيد دست يافته اند كه باعث تخريب سلول هاي مغزي در بيماري آلزايمر شده و به اين ترتيب اميدواري براي درمان آن افزايش يافته است. فرد در اين بيماري ابتدا دچار فراموشي ساده مي شود، گاهي حتي گم شدن در خانه خود نيز امكان دارد. به تدريج جهت يابي خود را به شدت از دست مي دهد و حتي اعضاي خانواده خود را نيز نمي شناسد، دچار هيجان هاي كودكانه شده و از عهده نظافت و لباس پوشيدن خود برنمي آيد.

پيشگيري

متاسفانه درماني براي اين بيماري وجود ندارد اما مي توان با توجه به نكاتي پيشرفت و شدت آن را كاهش داد. اگر در خانواده يكي از اعضا با چنين مشكلي روبه روباشد هرگز نبايد با او با خشونت رفتار كرد بلكه بايد محيط خانه را طوري تغيير داد كه فرد دچار آسيب بدني نشود و احساس آرامش كند. اگر عهده دار مراقبت از يكي از بيماران آلزايمري هستيد حتماً گاهي به خود استراحت دهيد و از ديگران كمك بگيريد و هرگز از اينكه احتياج به فراغت داريد احساس گناه نكنيد. براي بيماراني كه مشكل حافظه دارند يادآوري مكرر مي تواند مفيد واقع شود و گاهي يك گفت وگوي مختصر و دوستانه بيمار مضطرب و آشفته را آرام مي كند. پياده روي و قدم زدن با بيمار مي تواند ذهن فرد را منحرف كند. فعاليت هاي فكري از مهم ترين راه هاي پيشگيري از بيماري آلزايمر است. به گفته پزشكان، مغز نيز مانند ديگر اعضاي بدن به ورزش و فعاليت نياز دارد و اين تقويت حافظه با خواندن كتاب، فكر كردن و حتي معاشرت با ديگران، مسافرت، آموختن زباني جديد، حفظ شعر و آموختن موسيقي و... مي تواند موثر واقع شود. داشتن يك زندگي ساكت و بدون فعاليت جسمي و فكري باعث كم كاري و ناسالم ماندن مغز مي شود و در افرادي كه ريسك مبتلا شدن به آلزايمر در آنها بالاتر است، بروز بيماري را سرعت مي بخشد.

رژيم غذايي

مصرف غذاهايي مانند ماهي قزل آلا و ماهي ساردين به دليل وجود امگا3 و اسيدچرب ريسك ابتلا به آلزايمر را كاهش مي دهد. به توصيه كليوبالارد مدير تحقيقاتي انجمن آلزايمر انگليس مصرف غذاهاي فوق به همراه استفاده از رژيم غذايي مديترانه اي كه از آن به عنوان تغذيه اي سالم ياد مي شود و سرشار از ميوه، سبزيجات، غلات، مقداري ماهي، مقدار كمي لبنيات و گوشت است مي تواند ميزان خطر ابتلا به آلزايمر را تا 40 درصد كاهش دهد. همچنين داشتن كنترل مرتب فشار خون و كلسترول خون، ورزش و جلوگيري از بالا رفتن وزن، همگي در كاهش خطر زوال عقل در سنين بالا موثرند. تيمي از پژوهشگران دانشگاه كاليفرنيا به تازگي دريافته اند كه ميزان سلامت فيزيكي و روابط بين فردي بيماران آلزايمري، با ميزان مصرف هورمون جنسي تستسترون به طور چشمگيري تغيير مي كند. با توجه به اينكه فرآيند سالخوردگي با كاهش اين هورمون همراه است فقدان اين هورمون مي تواند در مهم ترين دلايل بروز مشكلات دوران سالمندي باشد كه آلزايمر نيز جزء آنهاست. يكي از موارد مهم در بروز علائم بيماري آلزايمر، پروتئيني به نام آميلوئيد بتا پتيد AB است كه به طور منظم در مغز انسان ساخته شده كه در برخي شرايط با تغييراتي در آ ن پروتئين به يك ماده مضر تبديل مي شود.محققان به اين نتيجه رسيده اند كه با تزريق يك آنتي بادي كه در مغز به پروتئين AB متصل مي شود، مي توان از اثرات مضر تجمع اين ماده در مغز جلوگيري كرد و با اين كار از ايجاد بيماري آلزايمر جلوگيري كرد.

دارو ها

بيوتكنولوژيك داروهاي استاتين در كاهش خطر آلزايمر تاثير دارد. استاتين ها، علاوه بر كاهش سطوح كلسترول و بهبود عمل گردش خون، توليد يك پروتئين آميلوئيد كه در فرآيند بروز اين بيماري نقش دارد را سركوب مي كند. در تاريخ صنعت داروسازي جهان استاتين ها جزء پرفروش ترين داروهاي تجويز شده قلمداد مي شوند. همان طور كه گفته شد، ريسك ابتلا به اين بيماري، در افرادي كه خويشاوند درجه اول داشته باشند كه آلزايمر در آنها پس از 65 سالگي بروز كرده باشد، سه تا شش برابر افزايش مي يابد. اگر شروع بيماري خواهر يا برادر پيش از 60 سالگي باشد، خطر ابتلا هفت تا 9 برابر مي شود. معمولاً بيماران به دنبال آلزايمر مشكلات رواني و اجتماعي ديگر نظير افسردگي را تجربه مي كنند. شركت بيماران در گروه هاي كاردرماني و حمايت اجتماعي، با هدف كنترل و پيشگيري از اين عوارض انجام مي شود. در اين گروه ها مشاغل ساده و مورد علاقه فرد، مانند نوشتن ليست، يادداشت برداري و حتي نقاشي و كپي برداري كه به تقويت حافظه و رشد آن كمك مي كند، ايجاد مي شود.

برخي خصوصيات افراد مبتلا به آلزايمر

افراد مبتلا به آلزايمر معمولاً توانايي يادگيري كمي دارند و به عنوان فرد كم هوش شناخته مي شوند و با از بين رفتن حافظه قديمي فرد باعث اختلال و توانايي استفاده از دانسته هاي قبلي و تجربه هاي سابق او مي شود، بنابراين رفتارهاي غيرعادي ناشي از خامي و بي تجربگي از او سر مي زند.
اختلالات حافظه در فرد موجب محدود شدن دايره لغات او در گفتار و نوشتار مي شود و فرد در پيدا كردن كلمات براي تكميل جملات خود با مشكل مواجه مي شود. همچنين براي اصلاح كاهش حافظه نزديك خود راه هاي جبران پيدا مي كند، مثلاً بيشتر از واژه هاي كلي به جاي ذكر جزئيات استفاده مي كند و به جاي استفاده از نام فرد، از عنوان شغلي يا اجتماعي او استفاده مي كند، مانند پدر، پزشك و پرستار. فرد بيمار، نيازهاي خود را مانند تشنگي و گرسنگي، بسيار فوري مي داند و براي رفع آنها بي توجه به قوانين اجتماعي يا تاثيراتي كه رفتارش بر ديگران دارد، اقدام مي كند. در موارد پيشرفته، توانايي ارتباط با محيط يا كنترل عمليات جسماني فرد از دست مي رود و با پيشرفت بيماري، هوشياري كاهش پيدا كرده و كما و به دنبال آن مرگ رخ مي دهد.

مراقبت از بيمار

مراقبت از بيمار به موقعيت و شدت بيماري او بستگي دارد. در بعضي موارد تنها نظارت بر رفتارها و كنترل شرايط محيط براي مراقبت از او كافي است اما در مراحل نهايي و پيشرفته كه بيمار كنترل امور از دستش خارج مي شود، مراقبت هاي دقيق و اصولي لازم است. فراموشي اغلب باعث بروز مشكلات جدي مي شود، فراموشي هنگام آشپزي ممكن است منجر به آتش سوزي و سوختگي شود. فراموشي در پيدا كردن آدرس، گم شدن فرد را در پي دارد، مراقبت از اين بيمار گاهي با مشكلات فراواني همراه است. در مجامع پيشرفته حمايت هاي مالي و اجتماعي براي مراقبت وجود دارند كه نيازهاي اقتصادي و اجتماعي فرد، به خصوص بيماراني كه نان آور خانه باشند را برطرف مي كنند، ضمن اينكه آگاهي و آموزش لازم را جهت مراقبت و نوع رفتار با فرد بيمار در اختيار اعضاي خانواده وي قرار مي دهند.

اولين نشانه ها

شايد براي خيلي ها اين مساله سوال باشد كه آيا براي پيش بيني اين بيماري نشانه هايي وجود دارد؟ تحقيقات نشان مي دهد خيلي از علائم مي تواند قبل از بروز بيماري ظاهر شود مانند از دست رفتن حس بويايي به دليل آسيب عصب ناحيه بويايي مغز قبل از آسيب حافظه، اختلال فضاي بينايي به دليل اشكال در اطلاعات بينايي به علت نرسيدن خون كافي و آسيب عصبي در ناحيه بينايي مغز.
تقريباً 49 تا 52 درصد بيماران قبل از بروز آلزايمر به كاهش شنوايي دچار مي شوند. البته وجود اين علائم تنها راهنمايي است براي در نظر گرفتن احتمالات زوال عقلي، خصوصاً در سنين بالا تا با مراقبت دقيق از پيشرفت و عوارض جدي آن جلوگيري شود.

نتيجه گيري

در پايان با يك جمع بندي كلي و مرور گفته ها و رفع ابهامات شايد خيلي از ما راحت تر بتوانيم با واقعيت مواجه شويم.
- هرچند عوامل وراثتي نقش مهمي در ايجاد يك بيماري دارد اما تنها پنج تا 10 درصد از كل افراد بيمار از طريق ژنتيكي به آن مبتلا شده اند.
- افزايش سن، ريسك ابتلا به بيماري را افزايش مي دهد اما بيماري تنها در افراد سالخورده بروز نمي كند و افرادي نيز بوده اند كه اين بيماري از 40 تا 50 سالگي در آنها بروز كرده باشد.
- هيچ گونه درمان قطعي براي بيماران آلزايمري وجود ندارد اما امكان اثربخشي درمان در برخي بيماران به وسيله چند نوع دارو و معالجات گوناگون تا حدي ممكن است وجود داشته باشد.
- خيلي از افراد دچار اختلالات حافظه اي هستند اما نبايد اين شبهه در فرد ايجاد شود كه به آلزايمر دچار شده اند اما اگر اين اختلال بر زندگي روزمره فرد تاثير بگذارد و توانايي قضاوت و استدلال و ساير مهارت هاي ارتباطي خود را از دست بدهد حتماً بايد به پزشك مراجعه كند.
- با توجه به اينكه علت ايجاد آلزايمر مشخص نيست پيشگيري از آن ممكن نيست اما مي توان با فعال نگاه داشتن بدن و مغز به وسيله انجام تفريحات فكري، ورزش، رژيم غذايي سالم، مصرف ميوه، ماهي و سبزيجات تازه، ريسك ابتلا به اين بيماري را كاهش داد.
- مبتلا شدن به بيماري آلزايمر به معني به اتمام رسيدن زندگي نيست، بسياري از افراد مبتلا به بيماري زندگي فعال و هدفمندي دارند، تشخيص به موقع و انجام اقدامات لازم تاثير بسزايي در بهبودي فرد دارند.
-ايجاد محيط مناسب و خدمات ويژه، حمايت و وادار كردن آنها به فعاليت و ايجاد شور و شوق زندگي از وظايفي است كه بايد در قبال اين بيماران انجام داد.
- تاثير اين بيماري در افراد متفاوت است. از دست دادن حافظه و وجود پرتي حواس، نااميدكننده و ترس آور است اما با آگاهي لازم و تغيير رفتار در برابر فرد بيمار، مي توان از واكنش هاي خشن و پرخاشگرانه او اجتناب كرد.
- به ياد داشته باشيد كه بيماران آلزايمري همان انسان هاي سابق هستند. بايد در مقابل شان با احترام رفتار و ملاحظه آنها را بكنيد، بسياري از آنها متوجه وقايعي كه در اطراف شان مي گذرد، نيستند اما هستند عده اي كه از اتفاقاتي كه اطراف شان مي گذرد آگاهي دارند.
سه شنبه 28 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 838]