ادبیات غنایی

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: ادبيات غنايي غنا در لغت يعني آوازخواني،سرود،تغنّي( و آن خواندن شعر همراه با كف زدن است)، خنیاگری؛ و در اصطلاح به اشعاري گفته مي.شود كه به بيان احساسات و عواطف شخصي پرداخته است، به شرط آنكه از «احساس» و « عواطف شخصي» وسيع.ترين مفاهيم آن.ها را در نظر بگيريم؛ يعني تمام انواع احساسات، از نرم.ترين آن. تا درشت.ترين آن.، با همه واقعياتي كه وجود دارد. شعر غنايي به «حسنِ» شاعر مربوط مي.شود، بنابراين طيف وسيعي از معاني و مضامين شاعرانه را به خود اختصاص مي.دهد. موضوعاتي كه در ادب فارسي حوزۀ شعر غنايي را تشكيل مي.دهند از عشق و جواني، تا پيري و مرگ، غم و شادي و ...، تقريباً تمام موضوعات رايج است به جز حماسه و شعر تعليمي. حتي داستان.هاي منظوم ادب فارسي، هم در مقولۀ شعر غنايي قرار مي.گيرند. در يك نگاه اجمالي: شعرهاي عاشقانه، فلسفي و عرفاني، مذهبي، هجو، مدح، وصف طبيعت، همگي از مصاديق شعر غنايي.اند. معادل غربي براي اصطلاح شعر غنايي، ليريك «Lyric» است. در يونان باستان اين گونه اشعار با همراهي بربط (در يوناني lura، در انگليسي و فرانسه Lyre) خوانده مي.شد، به اين خاطر به اين اشعار ليريك گفته مي.شد. شعر غنايي غربي، شعري است غالباً كوتاه و غير روايي كه الزاماً با موسيقي همراه است. اگر شعر بلند و روايي باشد، مانندِ خسرو و شيرين نظامي در ادبيات پارسي ... به آن «Pramatic lyric» يعني شعر غنايي نمايشي گفته مي.شود، با اين تفاوت كه در غرب و يونان به علت رواج نمايش، اين گونه اشعار شكلي نمايشي دارند و در شعر پارسي، شكلي داستاني و روايي. شعر غنايي در فارسي در قالب، غزل، مثنوي، رباعي، دو بيتي و حتي قصيده مطرح مي.شود؛ اما، مهم.ترين قالب آن غزل است. اصطلاح شعر غنايي، از قديم در ادب فارسي رايج نبوده، بلكه در سال.هاي اخير به تبع عرب.ها كه به شعرِ عاشقانه و عاطفي «الشعر الغنايي» مي.گفتند، در برابر اصطلاح لیريك، شعر غنايي را به كار بردند. قدما براي مجموعۀ غنائيات، اصطلاح خاصي نداشته.اند، تعبيراتي از نوع غزل يا تغزل در ادبيات فارسي بوده كه در طول زمان مفهوم آن تغييرات وسيعي يافته است. در باره جایگاه شعر غنایی می توان گفت: شعر حماسي در دوران طفوليت جوامع به وجود مي.آيد، همچنان كه شعر تعليمي به دوران كهولت جوامع برمي.گردد؛ اما، شعر غنايي در دوران جواني جوامع رشد مي.كند. بدين گونه كه فرد «خويشتنِ خويش» را باز مي.يابد و «نداهاي درون» را مي.شنود، با اين همه شعر غنايي در جوامعي كه به مرحلۀ كهولت و پيري رسيده.اند نيز ظهور دارد. از طرفي بسياري از محققين دوران اوج و رواج ادب غنايي را، مربوط به گسترش تمدن و شهرنشيني مي.دانند. دوره.اي كه انسان به علت زندگي شهرنشيني هر روز بيشتر از طبيعت دور مي.شود و نسبت به آن دلتنگ.تر! يكي از موتيف.هاي اين گونه اشعار، موتيف «آن روزها رفتند» است كه با حسرت به روزگاران كهن همراه است. منشا اشعار عاشقانه به روابط مرد و زن در دوران مادر سالاري كه جامعه تحت حكومت زن بوده است، مي.رسد. اشعار عاشقانه همان ستايش.ها و اوراد و اذكاري هستند كه مردان براي زنِ حاكم مي.سروده.اند. در بسياري از اوراد و مناجات.ها اگر به جاي خدا، معشوق را تصور كنيم، در معنا خللي حاصل نمي.شود. زيربناي ادبيات عرفاني هم از اين ديدگاه، ادب غنايي است، عارفان نخستين، شعر عاشقانه را تفسير و تأويل عرفاني كرده.اند و اين معني در تفاسير شيخ ابوسعيد ابی الخير در «اسرار التوحيد» كاملاً آشكار است. محققان غربي تأييد كرده.اند كه اشعار غنايي يوناني، مصري و عبري ريشه درترانه.ها و مناسك مذهبي دارد. نمونۀ خوب اتحاد ادب غنايي و عرفاني، «دو غزلِ. غزل.هاي سليمان» است. شعر غنايي سابقه.اي هزاران هزار ساله دارد. متن.هاي به دست آمده از اهرام مصر را كه سروده.هايي در ستايش پادشاه و آوازهايي براي تدفين و دعاهايي براي خدايان است، مي.توان قديمي.ترين شعرهاي غنايي دانست. اين آثار مربوط به دو هزار و ششصد سال قبل از ميلاد مسيح است. فيليپا سيدني، ادموند اسپنسر از شاعران غنايي اروپا محسوب مي.شوند. در قرن هجدهم، شعر غنايي چندان رونقي نداشت؛ اما، ظهور مكتب رمانتيسم و سمبولیسم در قرن نوزدهم، به آن رونقي تازه بخشيد. در شعر فارسي نيز، شعر غنايي از قدمت و سابقه.اي طولاني برخوردار است و از همان آغاز شعر تا به امروز نمونه.هاي بسيار زيبا و عالي از اين نوع ادبي بر تارك ادبيات پارسي مي.درخشد. منظومه.هاي عاشقانه فارسي مانند ويس و رامين، خسرو و شيرين، ليلي و مجنون و ... از آثار درخشان شعر فارسي در اين حوزه هستند كه خود در بخشي جداگانه قابل بررسي است. امروزه شعر غنايي علاوه بر غزل، در غزل مثنوي، شعر سپيد، نیمايي يا شعر نو، سروده مي.شود.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 719]