اسکن تراکم استخوان (dxa) چیست؟

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق:

اسکن تراکم استخوان (DXA) چیست؟

اسکن تراکم استخوان، که با نام سنجش میزان جذ ب دو گانه انرژی اشعه ایکس (DXA) مخفف عبارت Dual-energy X-ray Absorptiometry و یا تراکم سنجی استخوان نیز نامیده می شود، نوعی از تکنولوژی برگرفته از پرتو ایکس است که برای اندازه گیری میزان از بین رفتگی استخوان استفاده می شود. امروزه DXA روش استاندارد اندازه گیری چگالی مواد معدنی استخوان(BMD) است.
عکسبرداری با اشعه ایکس نوعی آزمایش غیر تهاجمی پزشکی است. که به پزشکان در تشخیص و درمان بیماریها کمک می کند.
عکسبرداری با اشعه ایکس شامل قرار دادن بخشی از بدن با در معرض دوز کمی از اشعه یونساز، برای تولید تصاویری از داخل بدن است. پرتوی ایکس قدیمی ترین و رایج ترین وسیله ای است که از آن جهت تصویربرداری پزشکی استفاده می شود.
DXA اغلب در ستون فقرات تحتانی و لگن انجام می شود. در برخی از کودکان و بزرگسالان، گاهی اوقات کل بدن اسکن می شود. دستگاه های محیطی که از اشعه ایکس یا امواج فراصوت استفاده می کنند؛ گاهی برای نمایش دادن توده کم استخوان به روی صفحه نمایش استفاده می شوند. در برخی از مراکز، سی تی اسکن نیز می تواند با نرم افزار ویژه ای برای تشخیص و یا بررسی توده کم استخوانی QCT مورد استفاده قرار گیرد. QCT روش دقیقی است، اما معمولا کمتر از اسکن DXA مورد استفاده قرار می گیرد.

کاربردهای رایج برای این روش چه هستند؟
DXA اغلب برای تشخیص پوکی استخوان مورد استفاده قرار می گیرد، بیماریی که اغلب پس از یائسگی بر زنان تاثیر می گذارد ولی ممکن است در مردان نیز ایجاد شود. پوکی استخوان شامل از دست دادن تدریجی کلسیم و نیز تغییرات ساختمانی در استخوان است؛ که باعث تبدیل شدن استخوان به استخوانی نازک و بسیار شکننده که احتمال شکستن بیشتری نیز دارد، می شود. DXA در پیگیری اثرات درمان پوکی استخوان و دیگر شرایطی که باعث از دست رفتن استخوان می شود نیزموثر است.
همچنین DXA آزمونی است که می تواند میزان خطراختصاصی شکستگی در حال توسعه را ارزیابی کند. خطر شکستگی به سن، وزن بدن، سابقه شکستگی قبلی، سابقه خانوادگی شکستگی ناشی از پوکی استخوان (osteoporotis) و مسائل مربوط به نحوه زندگی مانند: سیگار کشیدن و مصرف بیش از حد مشروبات الکلی؛ بستگی دارد. این عوامل همچنین در تصمیم گیری جهت انتخاب روش درمانی مورد نیاز بیمار موثر است.
آزمایش تراکم استخوان اکیدا توصیه می شود اگر شما :
زنی یائسه هستید واستروژن مصرف نکرده اید. سابقه شخصی یا مادری از شکستگی لگن و یا سیگار کشیدن دارید. زنی یائسه، قد بلند (بیش از 170 سانت ) و یا لاغر (کمتر از56 کیلوگرم) هستند. فردی هستید با شرایط کلینیکی مرتبط با از دست دادن استخوان. از داروهایی استفاده می کنید که می دانید باعث از بین رفتن استخوان می شوند از جمله: کورتیکواستروئیدها مثل پردنیزولون، داروهای مختلف ضد تشنج از قبیل دیلانتین و باربیتورات های خاص و یا مواد جایگزین هورمون تیروئید با دوزهای بالا. دارای دیابت نوع 1 (که قبلا به آن دیابت نوجوانان یا وابسته به انسولین می گفتند)، بیماری های کبدی، بیماری های کلیوی و یا سابقه خانوادگی از پوکی استخوان هستید. تحلیل رویی استخوانی بالایی دارید، که وجود بیش از حد کلاژن در نمونه ادرار این موضوع را نشان می دهد. دارای پرکاری تیروئید هستید. دارای پرکاری پاراتیروئید هستید. دارای تجربه شکستگیی هستید که تنها پس از یک ضربه خفیف ایجاد شده است. گرافی اشعه ایکسی (عکس رادیولوژی) داشته اید که شواهدی مبنی بر شکستگی مهره و یا نشانه های دیگری از پوکی استخوان را نشان داده است. ارزیابی نیم رخ مهره ها (LVA) آزمونی با دوز پایین اشعه ایکس از ستون فقرات برای نشان دادن شکستگی مهره است که در دستگاه DXA انجام می شود، ممکن است برای بیماران مسن توصیه شود، بخصوص اگر که :
ستون فقرات آنها بیش از یک اینچ (2.54 سانت) ارتفاع از دست داده باشد. کمر دردی با علت ناشناخته داشته باشند.

چگونه باید آماده شوم؟
در روز امتحان رژیم غذایی عادی دارید. شما باید از مصرف مکمل های کلسیم به مدت حداقل 24 ساعت قبل از امتحان خودداری کنید. شما باید لباس های گشاد و راحت بپوشید و از پوشیدن لباس های زیپ دار یا دارای دکمه فلزی و بستن کمربند اجتناب کنید. اشیایی از قبیل دسته کلید و یا کیف پول که در منطقه اسکن قرار می گیرد باید در آورید. ممکن است از شما درخواست شود که تمامی یا قسمتی از لباس خود را در آورید و در طول آزمون گان بپوشید. همچنین از شما در خواست می شود که جواهرات، عینک و یا هر نوع اشیاء فلزی همراهتان را که ممکن است با تصویر اشعه ایکس تداخل پیدا کند؛ در آورید .
اگر شما به تازگی آزمون باریم داشته اید و یا مواد کنتراست برای انجام سی تی اسکن یا اسکن رادیوایزوتوپ تزریق کرده اید به پزشکتان اطلاع دهید. شما ممکن است مجبور باشید در این شرایط 10 تا 14 روزصبر کنید تا بتوانید تحت آزمون DXA قرار بگیرید.
زنان همیشه باید احتمال حاملگی خود را به پزشک خود و یا کارشناس رادیولوژی اطلاع دهند. بسیاری از آزمایشات تصویربرداری در دوران بارداری انجام نمی شود بنابراین جنین در معرض اشعه قرار نمی گیرد. اگر اشعه ایکس لازم باشد، اقدامات احتیاطی برای به حداقل رساندن قرار گرفتن جنین در معرض تابش صورت خواهد گرفت.
تجهیزات آزمون چگونه به نظر می رسد ؟
دو نوع تجهیزات DXA وجود دارد: دستگاه مرکزی و دستگاه محیطی.
دستگاه مرکزی DXA تراکم استخوانی را در لگن و ستون فقرات اندازه گیری می کند و معمولا در بیمارستان ها و مطب های پزشکی وجود دارد. دستگاه های مرکزی ، بزرگ هستند و میز مسطح و بازوی معلقی در بالای سرشان دارند.
دستگاه های محیطی تراکم استخوانی را در مچ دست، انگشتان و یا پاشنه پا اندازه گیری می کنند واغلب در داروخانه ها در دسترس اند و یا در آمبولانس ها وجود دارند. دستگاه ه pDXA(محیطی) خیلی از دستگاه DXA مرکزی کوچکتر است، تنها وزنی در حدود 60 پوند (تقریبا 27 کیلو گرم) دارد. pDXA ساختاری است جعبه مانند و قابل حمل با فضایی که برای قرار دادن پا یا ساعد برای تصویر برداری در نظر گرفته شده است. دیگر فن آوری های قابل حملی مانند دستگاه های سونوگرافی مخصوصی طراحی شده اند که گاهی اوقات برای غربالگری نیز استفاده می شوند.
چگونه کار می کند ؟

دستگاه DXA پرتو نامرئی نازکی از منبع پرتو ایکس با دوز پایین با دو قله (حداکثر) انرژی مشخص می فرستد که از میان استخوان مورد بررسی عبور می کند. یک اوج عمدتا توسط بافت نرم واوج دیگرتوسط استخوان ها جذب می شود. مقدار بافت نرم را می توان از کل بافتها تفریق نمود و آنچه باقی مانده است تراکم معدنی استخوانی بیمار است. دستگاه DXA نرم افزار ویژه ای دارد که قابلیت محاسبه و نمایش اندازه گیری تراکم استخوان درمانیتور کامپیوتررا دارا می باشد.
چگونه این آزمون انجام می شود ؟

این معاینه معمولا به صورت سرپایی انجام می شود.
درآزمون DXA مرکزی، که اقدامات تراکم سنجی استخوانی در لگن و ستون فقرات انجام می شود، بیمار روی میز دستگاه دراز می کشد. ژنراتور اشعه ایکس در زیر بیمار و دستگاه تصویر برداری یا آشکارساز در بالا قرار دارد.
هنگام ارزیابی ستون فقرات، پاهای بیمار با یک بالشتک پشتیبانی می شوند تا لگن و پایین ستون فقرات ( ناحیه کمر) در یک راستا و صاف قرار بگیرند. برای ارزیابی ران، پای بیمار محکم بسته می شود تا از چرخش لگن جلوگیری شود. در هر دو مورد، آشکار سازبه آرامی بالای ناحیه مورد نظر می رود وتصاویر روی مانیتور کامپیوتر تولید می شوند.
شما باید خود را ثابت نگه دارید (حرکت نکنید) و ممکن است از شما خواسته شود تا نفس خود را برای چند ثانیه در حالی که عکس اشعه ایکس گرفته می شود نگه دارید؛ این عمل به منظور کاهش احتمال ایجاد تاری در تصویر انجام می شود. تکنسین پشت یک دیوار و یا درون اتاق برای فعال کردن دستگاه اشعه ایکس قرار می گیرد.
تست های محیطی ساده تر هستند. انگشت، دست، ساعد یا پا در یک دستگاه کوچک قرار می گیرد که برای به دست آوردن و خواندن تراکم استخوانی چند دقیقه ای طول می کشد.
روش دیگری به نام ارزیابی جانبی مهره ها (LVA) هم اکنون در بسیاری از مراکز انجام می شود. LVA آزمونی با دوز پایین اشعه ایکس است که در مورد ستون فقرات، برای نشان دادن شکستگی مهره در دستگاه DXA انجام می شود.
تست LVA فقط چند دقیقه به آزمون می افزاید. تست تراکم سنجی استخوان معمولا ظرف 10 تا 30 دقیقه انجام می شود این زمان بسته به تجهیزات مورد استفاده و قسمتی از بدن که مورد آزمون قرار می گیرد، متغیر است.
چه چیزی را در هنگام و بعد از آزمون تجربه خواهم نمود؟
آزمایش تراکم سنجی استخوانی روشی سریع و بدون درد است. آزمایش معمولا هر دو سال یکبار ممکن است لازم باشد تا تغییر قابل توجه در دانسیته مواد معدنی استخوان، کاهش یا افزایش آن، قابل مشاهده باشد. تعداد کمی از بیماران بخصوص بیمارانی که داروهای استروئیدی با دوز بالا مصرف می کنند، ممکن است لازم باشد هر شش ماه یکبارآزمایش تراکم استخوانی را انجام دهند.

چه کسی نتایج را تفسیر می کند و چگونه آنها را بفهمم؟
رادیولوژیست، یک پزشک متخصص است که به صورت تخصصی در تفسیر و نظارت برآزمون های رادیولوژی آموزش دیده است. تجزیه و تحلیل عکسها را با گزارش علائمی که مشاهده نموده جهت مراقبتهای اولیه از شما برای پزشک شما می فرستد و نتایج را با شما در میان می گذارد.
اسکن DXA توسط پزشکان دیگری نیز از قبیل روماتولوژیست( متخصص در بیماریهای بافت همبندی و استخوان و مفاصل) و اندوکرینولوژیست ( متخصص غدد داخلی) قابل تفسیر است.
نتایج آزمایش شما یکی از دو نشان یا علامت زیر خواهد بود:
علامت T مقدار استخوان شما را در مقایسه با توده استخوانی فرد بالغ جوان نشان می دهد. نمره 1 به بالا طبیعی است. نمره بین 1 تا 2.5 در دسته استئوپنی (توده کم استخوانی) طبقه بندی شده است. نمره زیر 2.5 به عنوان پوکی استخوان تعریف شده است. از نمره T به منظور تخمین زدن میزان خطر ابتلای شما به شکستگی در حال توسعه استفاده می شود .
علامتZ نشان دهنده مقدار استخوان شما در مقایسه با افراد دیگر در گروه سنی شما و از همان اندازه و جنس می باشد. اگر این عدد به صورت غیر منتظره ای بالا و یا پایین باشد ، ممکن است نشان دهنده نیاز شما به آزمایشات پزشکی بیشتری باشد. تغییرات کوچکی که به طور معمول مشاهده می شود به دلایل متفاوتی مثل نحوه قرار گرفتن در هنگام اسکن ایجاد می شوند و معمولا قابل توجه نیستند.
چه مزایایی در مقابل خطرات وجود دارند؟
مزایا
DXA چگالی سنجی استخوان به روشی ساده ، سریع و غیرتهاجمی است. نیازی به بیهوشی ندارد. میزان اشعه مورد استفاده بسیار کمتر از یک دهم دوز اشعه ایکس استاندارد برای قفسه سینه است، و کمتر از قرار گرفتن در معرض تابش طبیعی در یک روز است. آزمایش تراکم استخوان DXA از دقیق ترین روش های موجود برای تشخیص پوکی استخوان است و نیز برآورد دقیقی از احتمال خطر شکستگی می کند . تجهیزات DXA به طور گسترده ای قابل دسترسی است وآزمایش چگالی سنجی استخوان منافع مشترکی برای بیماران و پزشکان دارد. هیچ منبع تابشی بعد از آزمون در بدن بیمار باقی نمی ماند. پرتوهای ایکس در محدوده تشخیصی معمولا هیچ عوارض جانبی ایجاد نمی کنند. مخاطرات
همواره احتمال خفیفی از ایجاد سرطان هنگام قرار گرفتن در معرض تابش بیش از حد وجود دارد. با این حال، تشخیص دقیق اهمیت بیشتری نسبت به این خطر ناچیز دارد. زنان همیشه باید هرگونه امکان و احتمال وجود بارداری در خود را با پزشک خود و یا تکنسین اشعه ایکس در میان گذارند. از روش DXA هیچ عارضه ای مورد انتظار نیست . محدودیت های روش تراکم سنجی استخوانی DXA چه هستند؟
تست DXA نمی تواند شکستگی را پیش بینی کند اما می تواند میزان خطر نسبی مربوط به شکستگی را نشان دهد. با وجود تاتیرات این روش به عنوان روش اندازه گیری تراکم استخوان، انجامDXA در افراد مبتلا به بدشکلی ستون فقرات و یا آنهایی که سابقه عمل جراحی ستون فقرات دارند محدودیت دارد. وجود شکستگی فشرده مهره و یا آرتروز ممکن است در دقت آزمایش تداخل ایجاد کند، در چنین مواردی، سی تی اسکن ممکن است مفید باشد. دستگاه مرکزی DXA نسبت به دستگاه های pDXA حساس تر هستند اما به همان نسبت نیز تا حدودی گران ترند. آزمایش های انجام شده محیطی، مانند پاشنه پا یا مچ دست، ممکن است به پیش بینی خطر شکستگی در ستون فقرات یا مفصل ران کمک کند. اما این آزمایشات در پیگیری پاسخ به درمان موثر نیست، با این حال، اگر آنها نشان دهد که درمان دارویی مورد نیاز است ، باید اسکن DXA مرکزی انجام شود.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 10675]