پایه.های لرزان عمارت تاریخی دختر مظفرالدین.شاه

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: پایه.های لرزان عمارت تاریخی دختر مظفرالدین.شاه

فرهنگ و تاریخ > میراث.ایران
دانستن این موضوع که در حیاط یک مدرسه راهنمایی دخترانه در تهران یک عمارت تاریخی متعلق به دختر مظفرالدین.شاه قاجار در وضعیت نامناسب قرار دارد و رفته.رفته تبدیل به بنای مخروبه می.شود، جذاب و البته کمی غیرقابل باور بود.
روزی یکی از مسئولان سازمان میراث فرهنگی به خبرنگاری که از او در مورد وضعیت بناهای تاریخی تهران پرسیده بود، گفت که دنبال بناهای تاریخی هستید؟ از همین چهارراه سیروس تهران تا خیابان فردوسی تا دلتان بخواهد بنای تاریخی وجود دارد.مدرسه روشنگر که البته باغ عمارت فخرالدوله، دختر مظفرالدین.شاه نیز در آن قرار دارد نه در چهارراه سیروس واقع است و نه در امتداد خیابان فردوسی. این بنا که به.تدریج در محاصره مدرسه.ها و البته در محوطه یک مدرسه دخترانه قرار گرفته است، به شکل یک بنای متروکه در حال تخریب درآمده تا متولیان حفظ و نگهداری از آثار تاریخی کشور فکری به حال وضعیت تأسف.بار این بنای تاریخی بکنند.
کارشناسان بناها و محوطه.های تاریخی درخصوص عمارت داخل حیاط مدرسه روشنگر نوشته.اند: «در جبهه شرقی باغ نگارستان در گوشه شمال شرقی حصار 8 گوش دارالخلافه ناصری، محوطه بسیار وسیعی با عنوان پارک امین.الملک در نقشه مهندس عبدالغفار در تاریخ 1309 هجری قمری مشخص شده است. طرح این باغ فرنگی است و در میان باغ عمارت مشخص شده که به احتمال فراوان همان ساختمان مدرسه راهنمایی روشنگر یا عمارت فخرالدوله است».ساختمان واقع در حصار ناصری آن.روز که دومین حصار کشیده.شده به دور تهران قدیم بوده، اکنون و در حالی که باغ نگارستان آن.روز تبدیل به ردیف مدرسه.های امروزی شده است، به لحاظ مرمتی در وضعیتی وخیم قرار دارد. دیوارهای اتاق.ها و سرسرای طبقه پایین این عمارت ترک خورده است و پله.های پلکان زیبای عمارت فرسوده شد و به.تدریج بر روند خرابی.ها و فرسودگی.ها افزوده می.شود.
معماری عمارت باغ فخرالدوله آنطور که گفته شده به معماری دوران نئوکلاسیک که ابتدا در دربار ناصرالدین.شاه رواج داشت و پس از آن به بناهای خانه.های اشراف نیز تسری یافت، مربوط می.شود. نمونه.های این نوع معماری در ساختمان.های کاخ احمدشاهی در نیاوران، عمارت سردار اسعد در محوطه بانک ملی، عمارت تیمورتاش در پادگان باغ شاه و عمارت قوام..السلطنه در محل موزه آبگینه نیز وجود دارد. کارشناسان بناهای تاریخی معتقدند که عمارت فخرالدوله در محوطه حیاط مدرسه روشنگر از تقدم بیشتری در ساخت برخوردار است.
شاخصه دوران معماری نئوکلاسیک در تهران قدیم، کنار گذاشتن معماری درونگرای سنتی است که در آن خبری از تقسیم فضاها به 2بخش اندرونی و بیرونی نیست؛ بنابراین تعجبی نیست که در معماری عمارت فخرالدوله واقع در حیاط مدرسه روشنگر تالارها و اتاق.ها همگی رو به باغ باز می.شوند و فضای داخل و خارج در ارتباط بصری با یکدیگر قرار دارند.
گفته می.شود از سال 1326 بخش.های الحاقی به این بنا اضافه شده که البته آسیب.های جدی و جبران ناپذیری در حفظ بنا داشته است. کارشناسان مرمت معتقدند که حذف بناهای الحاقی در ماندگاری بنا نقش مهمی دارد. نامه نگاری.های موجود در موضوع بنای فخرالدوله در مدرسه روشنگر نشان می.دهد که مسئولان سازمان میراث فرهنگی و وزارت آموزش و پرورش در نگهداری یا احیای این بنای 1350 متر مربعی که در 3طبقه احداث شده است چندان جدی نبوده و هر یک در نامه.نگاری.های خود که از 14سال پیش تا به امروز ادامه داشته، حفظ این بنا را وظیفه دیگر سازمان.ها، نهادها یا وزارتخانه.ها دانسته.اند.
در اسناد موجود، درخصوص باغ عمارت دختر مظفرالدین.شاه 36 نامه از سوی مدیران مدرسه روشنگر، آموزش.وپرورش و شهرداری تهران به سازمان میراث فرهنگی فرستاده شده که در تمام این مکاتبات رسیدگی به وضعیت عمارت تاریخی فخرالدوله که اکنون وسط حیاط یک مدرسه دخترانه در تهران قرار دارد خواسته شده و به مسئولان سازمان میراث فرهنگی و دیگر سازمان.ها هشدار داده شده است که درصورت مرمت نکردن عمارت، خطر سست شدن بنا وجود دارد که درپی آن سلامت دانش.آموزان مدرسه.ای که کودکان شاهد و جانباز در آن مشغول تحصیل هستند، در خطر خواهد بود.
مسئولان مدرسه روشنگر نیز در مکاتبات جداگانه با نمایندگان مجلس، نسبت به وضعیت نامناسب عمارت فخرالدوله در حیاط مدرسه خواستار پیگیری روند مرمت یا نوسازی بنا شده.اند. نامه.هایی نیز به بنیاد شهید و وزارت آموزش و پرورش و معاونت حفظ و احیای بناهای تاریخی سازمان میراث فرهنگی ارسال شده که در همه مکاتبات وضعیت نامناسب این بنا مورد تأکید قرار داده شده است. آخرین نامه از این مکاتبات در سال گذشته صورت گرفته است.
عمارت فخرالدوله در وسط مدرسه روشنگر به.دلیل برخورداری از ارزش تاریخی در سال 82 به فهرست آثار ملی افزوده شد ولی این ثبت تاکنون نتوانسته در مرمت و احیای این بنا کمک کند. بازدید از ساختمان دختر مظفرالدین.شاه که اکنون می.توان آن.را به یک انبار مخروبه تشبیه کرد در حالی صورت گرفت که مسئولان مدرسه روشنگر از بی.توجهی به وضعیت بنا از سوی مدیران میراث فرهنگی و متولیان رسیدگی به آن بنا گلایه دارند.
اگرچه آسیب.پذیری باغ عمارت فخرالدوله که اکنون در حصار چندین مدرسه و البته در محوطه حیاط مدرسه روشنگر روز به روز بیشتر می.شود ولی ورود به این بنا، مشخص می.کند که عزم جدی برای مرمت و احیای آن وجود ندارد. دور این عمارت با تخته.های چوبی و بعضا میله.های آهنی پوشیده شده تا از ورود دانش.آموزان مدرسه به داخل عمارت در حال تخریب و خطرات احتمالی آن جلوگیری شود. پنجره.های چوبی دودر و ارسی.های مرتفع از خصوصیات این بناست. در ورودی، به روی پلکانی در وسط بنا گشوده می.شود که راهنمایی برای ورود به طبقات بالایی است.
دورتادور بنا خندقی بسیار کوچک حفر شده است که به گفته شاهدان به.منظور مرمت انجام شده ولی جز آنکه فرسایش پایه.های بنا با بارندگی را بیشتر کند، فایده.ای نداشته است. در دو سوی در ورودی نیز اتاق.هایی چیده شده که به بدترین شکل در حال فرسایش و تخریب است. پلکان چوبی را که بالا بروید، وضعیت بدتری وجود دارد. برخی دیوارها فروریخته و ترک.های زیادی روی سقف و بنا خودنمایی می.کند. گچبری.ها در حال از بین رفتن است و برخی دیوارها سوراخ شده یا روی آنها یادگاری نوشته.اند. طبقه فوقانی ولی وضعیت بدتری دارد. دیوارهایی که به طاق.های ضربی طبقه پایینی منتهی می.شوند تخریب شده و گوشه و کنار چوب.های شکسته پنجره.ها ریخته است. کارشناسان سال 84 گفته بودند که موریانه.ها بلای جان عمارت شده.اند. به.رغم این اعلام هنوز اقدامی برای جلوگیری از فعالیت مخرب موریانه.ها در عمارت فخرالدوله صورت نگرفته است.
مسئولان مدرسه می.گویند که در چندین مرحله پیمانکاران مختلف به مدرسه آمده.اند، چند روز در عمارت کار کرده.اند و بعد کار را تعطیل کرده و رفته.اند. به.نظر می.رسد در حالی که اختلاف.ها بر سر مرمت و احیای این یادگار قدیمی.تر معماری نئوکلاسیک در ایران میان آموزش و پرورش و سازمان میراث فرهنگی، صنایع.دستی و گردشگری ادامه دارد، این تنها موریانه.ها هستند که هواداران تخریب این بنای قدیمی را خوشحال می.کنند.
باغ عمارت فخرالدوله، البته نمازخانه بسیار زیبایی هم در طبقه فوقانی دارد که زمانی با کاشی.های لعابی سنگفرش شده بود و گچبری.های چشم.نوازش انعکاس.دهنده نور آفتاب از فیلتر شیشه.های رنگی به داخل بود. این عمارت به.دلیل ارزش معماری بالا دانشجویان زیادی را برای بازدید به.خود جذب می.کند و درصورت برخورداری از شرایط مساعد، یکی از بناهای دیدنی توریسم شهری خواهد شد.
ترک.های عمیق در دیوارها، گچبری.های پیوسته نمازخانه باغ عمارت فخرالدوله را از هم می.گسلد. از آن شیشه.های رنگی پنجره.های قدیمی هم تنها اندکی سالم مانده و مابقی شکسته شده است. کاشی.های لعابی هم دیگر ساییده شده و به.تدریج از بین می.روند.از پله.های دو سوی باغ عمارت فخرالدوله که زمانی میزبان مردان و زنان نامداری از تاریخ این سرزمین بود و از نخستین ساخته.های دوران انتقال به.شمار می.رود، پایین می.آیم. کوزه نقاشی شده مربوط به کودکان مهد کودک را در یکی از طبقات می.بینم. برچسب.های صدآفرین بر در و دیوارها چسبیده.اند. می.پرسم آخرین کاربری چه بود؟ می.گویند:«مهدکودک، آزمایشگاه و اتاق ورزش.» نامه.نگاری.ها همچنان در چرخه خود ادامه دارد. کاغذها همچنان در میان راهروها دست.به.دست می.چرخند و سرانجام گزارش کارها را تکمیل می.کنند.
تاریخ.ها می.گویند که فلان نامه به فلان سازمان رسیده و بالعکس و اکنون این سقف آن عمارت تاریخی است که به لرزه افتاده و خندق. کوچکی که لرزه بر اندام باغ عمارت تاریخی دختر مظفرالدین.شاه، جایی در قدیمی.ترین نقطه تهران انداخته است.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 750]