چگونه به كودكان دستورات مناسب دهيم؟

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: چگونه دستورات موثربدهیم
ارسال کننده مطلب: سارا جهانی، دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی

« لطفاً اسباب بازی هایت را بردار». یك درخواست ساده است. «غذا را روی زمین نریز». یا «بیا اینجا و كتت را از روی زمین بردار و آن را به چوب لباسی آویزان كن» همگی دستور هستند .
والدین كودكان بی توجه اغلب قادر نیستند كه آموزش ها یا دستورات روشن و قاطعی به كودكان خود بدهند. تمام والدین، به ویژه والدین كودكان دشوار، باید قادر باشند كه آموزش ها یا دستورات روشن و موثری را به كودكان خود بدهند هنگامی كه شما از محرومیت زمان مند- یك روش تربیتی بسیار موثر- استفاده می كنید، باید قادر باشید كه به كودك خود بگویید «بلافاصله به آن اتاق برو!» یاد گرفتن دستوردادن به این معنا نیست كه شما باید همانند یك گروهبان نظامی یكریز با فریاد دستور بدهید. با این وجود، چنانچه كودك شما معمولاً بی توجه است و حتی هنگامی كه او را به دلیل بی توجهی سرزنش می كنید، به شما بد و بیراه می گوید، باید قادر باشید كه دستورات روشن و موثری به او بدهید و ازدستوراتخودحمایت كنید
چه زمانی دستور می دهیم؟

1_ زمانی به كودك خود دستور بدهید كه از او می خواهید یك سوءرفتار خاص را متوقف سازد و شما اعتقاد دارید كه او از یك درخواست ساده برای متوقف ساختن آن سوءرفتار، سرپیچی خواهد كرد.
2_همچنین، هنگامی كه از كودك خود می خواهید كه رفتار خاصی را شروع كند و شما اعتقاد دارید از یك درخواست ساده برای شروع این رفتار، سرپیچی می كند، به او دستور بدهید...
چگونه باید دستور بدهید؟

فرض كنید كه شما وارد اتاق نشیمن می شوید و سارا، دختر هفت ساله و دشوار خود را می بیند كه بر روی كاناپه جدیدی كه تازه خریداری كرده اید در حال بالا و پایین پریدن است. شما باید مستقیما به طرف او بروید و با حالت چهره جدی به چشمان او نگاه كنید و تماس چشمی با او را حفظ كنید .
او را با نام صدا بزنید، سپس با تن صدای محكم به صورت روشن و مستقیم به او دستور بدهید. «سارا، بالا و پایین پریدن بر روی مبلمان برخلاف قانون ماست. از كاناپه بیا پایین!» در این صورت شما دستور روشنی به اوداده اید.
دستور باید روشن و صریح باشد نه مبهم و نامفهوم. در صورتیكه بگویید «بیا اینجا و این اسباب بازی ها را یكی یكی در قفسه بگذار!» كودك شما به احتمال بیشتری به دستور شماتوجه خواهد كرد، اما اگر به صورتی مبهم بگویید«یه كاری با این اسباب بازی ها بكن!» احتمال اطاعت او از این دستور شماكمترخواهدبود
به هنگام دستور دادن، از سوال کر دن یا بیان اظهاری غیرمستقیم مانند «بالا و پایین پریدن بر روی كاناپه كار خوبی نیست!» خودداری كنید. به سارا نگویید چرا بر روی كاناپه بالا و پایین می. پری؟» زیرا ممكن است در اینصورت او لبخندی به شما تحویل دهد و بگویید آخر، خیلی بامزه است!!!
همچنین، هنگامی كه رفتار بد در حال اتفاق افتادن است، برای قانون خود استدلال نیاورید، زمان توضیح دلایل، قبل از قانون شكنی كودك و یا زمانی است كه رفتار نامناسب او پایان رفته است. در حالیكه، سارا هنوز مشغول بالا و پایین پریدن بر روی كاناپه است، به او نگویید "تو نباید روی كاناپه بالاو پایین بپری. پول زیادی برای آن داده ام. هنوز قسط های آن تمام نشده است" بلکه فقط بگویید ازکاناپه بیاپایین پس ازآنكه دستور خود را دادید، احتمالاً سارا به دستور شما توجه كرده و از كاناپه پایین خواهد آمد.
با این وجود، بیایید فرض كنیم كه سارا تصمیم می گیرد كه از دستور شما سرپیچی كند. شاید او بخواهد كه شما را بیازماید و ببیند آیا شما برای حمایت از دستور خود، چیزی در اختیار دارید؟ برای حمایت از دستوری كه داده اید، لازم نیست كه به شدت سارا را تنبیه كرده و یا او را به تنبیه تهدید نمایید. این كار ممكن است موجب پیچیدگی بیشتر یك مساله دشوار میان والد و كودك شود شما یك راه بسیار ساده و موثر برای حمایت از دستور خود، در اختیار دارید. و آن هم «محرومیت زمان بند» است محروميت زمان مند بهترين روش تنبيه و مورد تاييد روانشناسان است .
محروميت زمان مند، يعني گذاشتن كودك در يك مكان كسل كننده و ملال آور ، بلافاصله پس از اينكه رفتار بدي را از خود نشان مي دهد . كودك تا زماني كه زنگ ساعت يا زمان سنج پايان زمان محروميت اورا نشان مي دهد ، بايد در آنجا بماند . مدت زمان تنبيه كودك به ازاي هر سال 1 دقيقه مي باشد .
كودكان اين محروميت را دوست ندارند ، زيرا هنگامي كه در محروميت هستند ، توجه خانواده را از دست مي دهند . آنها قدرت و كنترل و توانايي خشمگين ساختن والدين خود را از دست مي دهند . آنها آزادي براي بازي كردن با اسباب بازي ها و شركت در فعاليت هاي جذاب را هم از دست مي دهند . از آنجايي كه روش محروميت زمان مند ، فوري و قاطع است ، كودكان از امكان كمتري براي اجتناب كردن از آن برخوردارند
معمولا فرزند شما در زمان فرستاده شدن به محروميت زمان مند و در طول زمان محروميت نسبت به شما برافروخته است . به طور معمول اين آزردگي ، پس از اتمام محروميت ، به سرعت از بين ميرود
فرمانها را به صورت جملات مثبت بدهید نه منفی

بچه ها بيشتر پذيراي فرمانهاي مثبت هستند تا منفي. به طور كلي بهتر است واضح و روشن به كودك بگوييد بايد چه كار كند . دستورات منفي مثل نرو، نريز ، نكن به كودك مي گويد چه چيزي قابل قبول نيست ، اما رفتاري كه از او انتظار مي رود را بيان نمي كند. والدين مستبد اغلب از فرمانهاي منفي استفاده مي كنند، در حالي كه والدين موفق دريافته اند بيشتر بايد از فرمانهاي مثبت استفاده كنند

بـــــــي طــــرفــــي خـــودتان را اعــــــــلام كنيد
وقتي مي گوييد : « الان برو بخواب » ممكن است نيروي كشمكش شخصي بين او و شما ايجاد شود. روش بهتر اين است كه دستورات را به حالت غير شخصي بيان كنيد. به طور مثال به او بگوييد « ساعت نه است و وقت خواب تو » و به ساعت اشاره كنيد. در اين حالت هر اعتراض و حس ناخوشايندي پديد بيايد، بين كودك و ساعت است ، نه بين او و شما. يا هنگامي كه به او مي گوييد«: خانه جاي توپ بازي نيست» او از اين قاعده ناراحت مي شود نه از شما
رفتــــار ناپسند راسرزنش کنید نه کودک را
مهم نيست بدرفتاري كودك چه باشد، ما بايد براي او روشن كنيم كه رفتارش را ناپسند مي دانيم و آن را قبول نداريم. بنابراين به جاي اين كه بگوييم « پسر بد» يعني خودت را قبول نداريم، بايد بگوييم « كتك كاري نكن » يعني رفتارت را رد مي كنيم

واگذاري کارها بعد از تفريح فرزند:
زماني که فرزند در حال انجام کار مورد علاقه خود مثلاً بازي است، انتظار انجام يک کار فوري از او بيهوده است

عدم خشونت در زمان حرف شنوي: برخورد خشن و گاهي تنبيه در زمان عدم انجام کار از سوي فرزند رابطه ما را با او به رابطه کينه و دشمني تبديل مي کند
او را تشویق کنید و به او انگیزه بدهید
داد و بیداد کردن و دستور دادن ممکن است در برخی کودکان موجب شود که حرفهای شما را گوش بدهند، اما هیچ کدام از آنها از این کار خوششان نمی آید. اکثر کودکان وقتی بهترین پاسخ را به درخواستهای شما می دهند که با بامزگی و خوش اخلاقی با آنها برخورد کنید.
مثلا بعضی وقتها می توانید با یک لحن بچه گانه یا بامزه و یا به صورت آواز و آهنگ با آنها حرف بزنید. شما می توانید این جمله را با آهنگ یکی از شعر های کودکانه و با آواز برایشان بخوانید: «وقتش شده که دندانهایت را بشویی».

بهتر است بر این نکته تاکید کنید که اگر وظیفه شناس باشند چه مزایایی برایشان دارد؛ مثلا بهتر است به جای گفتن «باید دندانهایت را بشویی وگرنه آنها را کرم می خورد» یا «برو دندانهایت را مسواک بزن همین حالا» بگویید: «دندانهایت را مسواک بزن و در عوض می توانی لباس خواب دلخواهت را انتخاب کنی». پس از اینکه او دندانهایش را مسواک زد تشویقش کنید: «آفرین چه بچه حرف گوش کُنی!».
نشان دادن بامزگی، مهربانی و اعتماد در این مدل از حرف زدن با کودک موجب می شود که کودک "بخواهد" که به حرفهای شما گوش بدهد زیرا می فهمد که شما او را دوست دارید و فکر می کنید که او "یک بچه خاص" است. این نکته حتی در روشهایی که نیاز به سخت گیری دارند بسیار مهم است. دادن دستورهای صریح و مقتدرانه به این معنا نیست که شما باید بداخلاق یا تُندخو باشید؛ در واقع وقتی این دستورها به همراه یک لبخند یا در بغل گرفتن کودک باشند بسیار موثرتر خواهند بود. آنگاه کودک می فهمد که اگر به شما و حرفهایتان توجه کند نتیجه آن را هم می بیند.

سیستم اقتصادژتونی رابه منظور پاداش به کارببرید.

شیشه ای راانتخاب کنیدوهرزمان که ازکودک خواستید کاری راانجام دهدو اواطاعت کرد یک تیله داخل شیشه بیندازید وهرزمان که ازدستورات شما سرپیچی کرد دو تیله به عنوان تنبیه ازشیشه خارج کنیدودر پایان روز براساس تعداد تیله های داخل شیشه پاداش کوچکی به اوبدهید .این روش برای اطاعت نمودن کودک ازدستورات والدین مؤثر است.

جديت والدين در انجام کار خواسته شده از فرزند

کاري به صورت اختياري از فرزند خواسته شود شايد او در انجام آن سستي و تنبلي کند و بايد به شکل جدي و قاطعانه از فرزندمان انجام کار را بخواهيم و اگر انجام نداد از کارهاي مورد علاقه او را محروم کنيم

برای کودک روشن کنید که دقیقا آنچه را گفته اید اجرا خواهید کرد؛ و تهدید یا قولی ندهید که نتوانید آن را اجرا کنید. مثلا اگر به کودک دوساله خود می گویید: «تو باید هنگام شام شیر هم بخوری» پنج دقیقه بعد حرفتان را عوض نکنید و مثلا آب میوه را به جای شیر پیشنهاد ندهید. اگر به او اخطار دادید که «اگر برادرت را بزنی باید نیم ساعت داخل اتاقت بمانی» هنگامی که او این کار را کرد واقعا او را برای نیم ساعت به اتاقش بفرستید. اطمینان حاصل کنید که همسر شما نیز کارهایتان را تائید کرده و به تصمیماتتان احترام می گذارد تا احیانا کار همدیگر را تخریب نکنید.
برای حرف زدن با کودک، همسطح او قرار بگیرید
همه پدر و مادرها دیر یا زود می فهمند که حرف زدن با کودک در حالتی که مثلا شما ایستاده اید و او روی زمین نشسته است به ندرت اثر مناسب را بر کودک می گذارد. البته اگر شما از یک اتاق دیگر شروع به حرف یا داد زدن بکنید نتیجه کمتری خواهید گرفت! جلوی کودک روی زمین بنشینید یا او را بغل کنید تا بتوانید مستقیما در چشمانش نگاه کرده و توجهش را به خودتان جلب کنید. اگر بر سر میز صبحانه در کنار او بنشینید و به او یادآوری کنید که چیپس ذرتش را بخورد یا شب هنگام و قبل از خاموش کردن چراغ، کنار تخت خوابش بنشینید و با او حرف بزنید او بیشتر به شما توجه خواهد کرد.

پیام و حرف خود را مجددا تقویت کنید
در اغلب موارد بهتر است که با انجام برخی کارهای عملی، خصوصا هنگامی که می خواهید کودکتان را از انجام دادن کاری که برایش جذاب است منصرف کنید، حرف و پیام خود را تقویت کنید. مثلا بگویید: «وقت خواب است!» سپس از یک اشاره بصری (کلید چراغ را خاموش و روشن کردن) یک اشاره فیزیکی (یک دست را روی شانه اش بگذارید و به آرامی او را از طرف عروسکش به سمت خودتان متوجه کنید) یا هدایت او به سمت اتاق خواب (او را به طرف اتاق خواب ببرید، پرده ها را بکشید و بالش را آماده کنید) استفاده کنید.

اخطار بدهید
قبل از اینکه تغییری در وضعیت یا موقعیت او بدهید یا قبل از اینکه بخواهید کار خاصی انجام بدهید به او اخطار بدهید تا متوجه شود، خصوصا اگر مشغول بازی با عروسک یا دوستش است. مثلا پیش از ترک خانه به او بگویید: «ما باید چند دقیقه دیگر برویم. وقتی صدایت کردم باید لوازم نقاشی را جمع کنی و دستهایت را بشویی

منبع

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 141]