غربالگري ديابتي‌ها بدون آموزش بي‌فايده است!

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: غربالگري ديابتي‌ها بدون آموزش بي‌فايده است!
بيماري- گروه سلامت – سميه شرافتي:
مراسم روز جهاني ديابت 23 آبان در حالي در تمام كشورهاي دنيا برگزار مي‌شود كه كارشناسان ضمن هشدار نسبت به كاهش سن ابتلا به ديابت نوع 2 در كشور به سنين نوجواني و همچنين افزايش اين بيماري در ميان جمعيت روستانشين، نسبت به جدي‌گرفتن امر غربالگري افراد در معرض خطر و همچنين مبتلايان به اين بيماري تاكيد مي‌كنند

به طوري كه كارشناس مسئول بيماري‌هاي غدد و متابوليك وزارت بهداشت در آستانه روز جهاني ديابت با اشاره به چاق‌تر شدن و كم تحركي كودكان امروزي به ايسنا گفت: اگرچه پيش‌تر شاهد بروز ديابت نوع 2 در سنين بزرگسالي (غالبا بعد از 40 سالگي) بوديم، اما امروزه گزارش‌هايي از ديابت نوع 2 در نوجوانان كشورمان داريم.[آشنايي با روز جهاني ديابت]

دكتر عليرضا مهدوي ادامه داد: از سوي ديگر با پير شدن چهره جمعيتي ايران (سالمند شدن) به نظر مي‌رسد شيوع ديابت نوع 2 در هر 2 جمعيت شهري و روستايي رو به افزايش است؛ به طوري كه نتايج غربالگري سه‌ سالانه وزارت بهداشت نيز مويد اين مطلب است.

اصلاح سبك زندگي، بعد غربالگري

اگرچه به گفته دكتر مهدوي، از سال 1383 برنامه كنترل و پيشگيري ديابت در نظام شبكه (PHC) ادغام شد و در مرحله نخست اين برنامه روستائيان بالاي 30 سال و تمامي زنان باردار غربالگري شدند، ولي به گفته بسياري از كارشناسان غربالگري بيماري ديابت به علت مزمن بودن سير آن تعداد موارد مرگ و مير را كاهش نخواهد داد.

دكتر محسن خوش نيت، فوق‌تخصص غدد و متابوليسم و عضو هيات علمي مركز تحقيقات غدد و متابوليسم دانشگاه علوم پزشكي تهران به همشهري مي‌گويد: شيوع ديابت در ايران در حدود 3 ميليون نفر است كه از اين تعداد حدود 90 درصد مبتلايان، ديابت نوع 2 دارند.

بحث غربالگري بيماري ديابت در تمام دنيا يك بحث مورد چالش است و كارشناسان در مورد آن ديدگاه‌هاي مختلفي را بيان كرده‌اند، چون توصيه عمومي بر اين است كه ما افراد بالاي 45 سال را با قند خون ناشتا هر 3 سال يكبار غربالگري كنيم.

علاوه بر اين افراد زير اين سن هم در صورتي كه در معرض عوامل خطري مثل فشار خون، چربي خون، ديابت بارداري، تخمدان‌هاي پلي‌كيستيك، چاقي و يا سابقه فاميلي ابتلا به ديابت هستند، با فواصل كمتر از 3 سال بايد غربالگري شوند.

دكتر خوش نيت در ادامه اين‌طور توضيح مي‌دهد مطالعات به تازگي نشان داده‌اند كه با غربالگري بيشتر نتوانستيم مرگ و مير ناشي از ديابت را كاهش دهيم. تجربه خيلي از كشورهاي پيشرفته هم اين امر را ثابت مي‌كند.

به عقيده اين عضو هيات علمي مركز تحقيقات غدد دانشگاه علوم پزشكي تهران دليل اين مسئله هم اين است كه به هر حال ما با غربالگري، ديابت را زود تشخيص مي‌دهيم ولي به طور كلي درمان اين بيماري يك درمان سخت است و نياز به اصلاح سبك زندگي توسط خود فرد دارد.

اين در حالي است كه اكثر كارشناسان هم اين امر را تاييد مي‌كنند كه اكثر بيماران مبتلا به ديابت بعد از مدتي از روند بيماري‌شان خسته مي‌ِشوند و همكاري كافي را در امر درمان نمي‌كنند؛ مثلا نسبت به رژيم غذايي خود بي‌اهميت مي‌شوند و يا سيگار كشيدن را كنار نمي‌گذارند.

البته فراموش نشود كه به گفته كارشناسان يكي از مهم‌ترين مسائل مربوط به بيماران ديابتي اين است كه در اين بيماران افسردگي شيوع بالايي دارد و همين امر انگيزه آنها را از ادامه روند درمان سلب مي‌كند.

به گفته دكتر خوش نيت در بسياري از كشورهاي دنيا اين مشكل وجود دارد؛ به طوري كه در كشور آمريكا كمتر از 10 درصد مردم مبتلا به ديابت، روي بيماري خود كنترل دارند. اين يعني حتي اگر تمام شرايط و امكانات درماني هم وجود داشته باشد .

از آنجاكه كنترل ديابت وابسته به خود فرد است بيماري چندان قابل درمان نيست، زيرا اصلاح شيوه زندگي براي همه ما مشكل است؛«البته ما هر بيمار مراجعه كننده به كلينيك را غربالگري مي‌كنيم ولي انجام اين كار براي همه جامعه طبق ديدگاه‌هاي مختلف مورد توافق نيست.»

كنترل ديابت به كمك آموزش

دكتر خوش نيت در پاسخ به اين سؤال توضيح مي‌دهد: مرگ و مير ناشي از ديابت زماني كم مي‌شود كه بتوانيم ديابت را تحت آموزش دادن به مبتلايان كنترل كنيم.

اين در حالي است كه دكتر اسدالله رجب، رئيس انجمن ديابت كشور نيز با تاكيد براينكه درمان ديابت تنها دارو نبوده و مستلزم امري تيمي است؛ معتقد است: بيش از حدود 95 درصد ديابتي‌ها از كنترل نامطلوب قند خون برخوردارند.

در اين راستا فرد ديابتي بايد با آموزش‌هاي مستمر در درمان خود توانمند باشد؛‌ چرا كه درمان موفق ديابت، نيازمند همكاري بيمار و پزشك است و بيمار به منظور شريك شدن با پزشك در روند درمان،‌ بايد توانمند باشد.

علاوه بر اين، به عقيده دكتر خوش نيت نيز بيشترين علت مرگ و مير در ديابت نوع 2 عوارض قلبي – عروقي است و كاهش اين عوارض با كنترل دقيق قند خون، كنترل چربي‌هاي خون،‌ كنترل فشار خون و فعاليت بدني منظم امكان‌پذير است؛

البته همراه با ويزيت‌هاي منظم؛ «البته منكر اين نيستيم كه امكانات تشخيصي بهتر و درمان‌هاي جديدتر و همچنين كاهش هزينه‌هاي درماني براي بيماران بايد امكان‌پذير باشد ولي مسئولان ما متاسفانه در امر آموزش بيماران ديابتي يعني قطعي‌ترين راه، اقدام خاصي انجام نداده‌اند.»

آموزش در حد صفر!

شنيدن اين عبارات از زبان اين فوق تخصص غدد و متابوليسم در حالي است كه به گفته دكتر ساسان شرقي، فوق تخصص غدد و متابوليسم و عضو هيات علمي مركز تحقيقات غدد دانشگاه علوم پزشكي تهران، با همه اوصاف، غربالگري مبتلايان به ديابت و افراد در معرض خطر اين بيماري را به هيچ وجه نمي‌توان ناديده گرفت.

دكتر شرقي مي گويد : «ما هميشه توصيه مي‌كنيم كه افراد در معرض خطر ديابت نوع 2 و افراد بالاي 45 سال حتما غربالگري شوند؛

چون آموزش افراد هيچ منافاتي با غربالگري ديابت ندارد و هر دوي اين عوامل در واقع مكمل هم هستند.»

وي مي افزايد : اگر مردم اين آموزش را نبينند كه ديابت چه عوارضي دارد، قطعا غربالگري بي‌فايده خواهد بود؛

البته منكر اين هم نيستيم كه در زمينه آموزش كنترل اين بيماري در كشور نقص‌هاي جدي داريم و تا به حال هيچ اقدام خاصي انجام نداده‌ايم.
چهارشنبه 22 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 155]