جاذبه هاي ژئوتوريسم/ نگاهي به گل فشانهاي سيستان و بلوچستان

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: جاذبه هاي ژئوتوريسم/ نگاهي به گل فشانهاي سيستان و بلوچستان
"گل فشان" يكي از عجيب ترين و جذاب ترين پديده هاي طبيعي كه هر بيننده اي را مجذوب مي كند از جمله پديده هاي جالب توجه در سواحل درياي عمان است.

هر چند در نقاط ديگر دنيا نيز چنين پديده هايي وجود دارد اما همبستگي اين عارضه زمين شناسي با منابع نفت و گاز بر اهميت آن مي افزايد.
بيش از نيمي از حدود 800 گل فشان دنيا در اطراف درياي خزر و درياي عمان قرار دارد.
در جنوب شرق ايران 20 گل فشان وجود دارد كه پنج مورد آنها بين بندر جاسك و ميناب، 9 مورد بين چابهار و بندر جاسك و شش مورد ديگر هم بين چابهار و مرز ايران و پاكستان به ويژه شمال خليج گواتر واقع شده اند.
گل فشانهاي ايران بيشتر در جلگه ساحلي درياي عمان به خصوص بلوچستان جنوبي تمركز دارند و بيشتر آنها فعال بوده اما فعاليت آنها در فصول مختلف از سالي به سال ديگر تغيير پيدا مي كند.
اين پديده بطور عمده در فصول مختلف سال به ويژه مواقع پرباران از جاذبه هاي نادر و ديدني محسوب مي شود.
گل فشانها در ميان بوميان ساكن سيستان و بلوچستان به نامهاي مختلفي مشهور است.
مردم منطقه گواتر، جلگه دشتياري و شرق بلوچستان گل فشان را به لهجه محلي "بوتن" و اهالي چابهار، كهير و زرآباد آن را"گل پاشان" و "ناپك" به معناي ناف زمين يا ناف دريا مي نامند.
يكي از ديدنيهاي حيرت انگيز شهرستان چابهار كوههاي گل فشان آن است كه مهم ترين آنها در نقطه اي نزديك به كنارك به نام بندر "تنگ" قرار دارد.
گل فشان واقع در تنگ يا "بولوبولو" در جنوب شرق ايران و در 95 كيلومتري غرب بندر كنارك و در دشت كهير نرسيده به روستاي تنگ در زميني مسطح واقع است.
اين گل فشان داراي سه تپه كوچك بوده كه يكي از آنها شبيه آتشفشان و فعال است و بقيه آنها نيز از چند سال پيش به صورت غيرفعال درآمده اند.
در بلنداي اين تپه ها، دهانه هايي به قطر چند سانتيمتر وجود دارد و از دهانه گل فشان فعال كنوني بطور متناوب گل خاكستري رنگ خارج شده و به سوي دامنه ها سرازير مي شود.
دوره تناوب اين پديده نادر و زيبا 10 تا 15 دقيقه است كه اين عمل با لرزش خاك همراه بوده و گاهي به هنگام خروج گل صدايي همانند شليك تفنگ از آن به گوش مي رسد.
كوه گل فشان بندر تنگ با ارتفاع تقريبي 100 متر و قطر قاعده كمي بيش از 100 متر در فاصله حدود 100 كيلومتري چابهار قرار دارد.
اطراف اين كوه را بياباني وسيع فراگرفته كه اين بيابان نيز همچون خود كوه نتيجه اتفاقهاي درون زمين است.
در فاصله حدود 200 متري از كوه چاله اي به عمق حدود دو متر ايجاد شده كه براي رسيدن به كوه بايد وارد اين چاله شد.
به علت نزديكي زياد اين منطقه به اقيانوس هند و همچنين شكل خاص پوسته زمين در اين ناحيه، پوسته اقيانوس با شيب بسيار تندي در زير اين منطقه به داخل زمين فرو مي رود كه باعث به وجود آمدن فشارهاي زيادي به پوسته زمين و خروج آب همراه با گل و لاي مي شود.
اين عامل مهمترين دليل بوجود آمدن گل فشانها و چشمه هاي آب معدني فراوان در منطقه به حساب مي آيد.
سرد بودن گل و عدم وجود بخار همراه آن، تاييدي بر صحت ادعاي ذكر شده است.
يكي از زيباترين قل قل ها و فورانهاي گل كه در بلوچستان خودنمايي مي كند گل فشان "پيرگل" خاش است.
اين گل فشان زيبا با دهانه هاي فوراني بسيار به عنوان اثري طبيعي و ملي به ثبت رسيده و تحت حفاظت محيط زيست قرار دارد.
گل فشان پيرگل به ارتفاع هزار و 153 متر از سطح دريا در منطقه كوهستاني تفتان قد برافراشته و در محدوده سه هكتاري آن هيچ گياه و جانوري به چشم نمي آيد.
اين جاذبه طبيعي در دنيا نظير ندارد و در جذب گردشگر بسيار موثر است.
در ارتفاعات تفتان مي توان حيواناتي نظير "كل وبز، قوچ، ميش، هوبره و پلنگ" را نيز مشاهده كرد.
پرندگان مهاجر نيز براي زمستان گذراني در فصل سرد به سواحل آبگيرهاي جنوبي خاش مي آيند كه "انواع مرغابي، خودكا و سرسبز" از آن جمله هستند.
تعداد سوراخهاي استخراج گل در پيرگل به 15 عدد مي رسد كه بلندترين آن بيش از بقيه از خود گل تراوش مي كند.
گلهاي ساحلي با بالا و پايين رفتن آفتاب از دهانه هاي پيرگل بيرون مي زند.
اما سرزمين پر رمز و راز سيستان و بلوچستان، گل فشان زيباي ديگري هم دارد كه در محدوده حفاظتي سازمان حفاظت محيط زيست قرار ندارد.
در فاصله دو دشت كهير و تنگ در 20 كيلومتري روستاي كهير و در مسير جاده تنگ ـ گالك در شمال غرب منطقه چابهار سه تپه گل فشان واقع شده اند كه هنوز كاري براي ثبت اين اثر ملي انجام نشده است.
ميانگين ارتفاع اين سه تپه 10 تا 30 متر است كه حبابهايي از گل و آب و گاز مانند آتشفشان هر 30 تا 36 ثانيه يكبار از دهانه هاي آن خارج مي شود.
كارشناسان زمين شناسي و گردشگري براين باورند كه در مورد گل فشانهاي شمال و جنوب كشور تاكنون مطالعات سيستماتيك و ارزنده اي انجام نشده است.
از آنجا كه اين پديده داراي ارزش اقتصادي و گردشگري بسيار بالا است كارشناسان پيشنهاد مي كنند تا اين طرح به عنوان يكي از جديترين طرحها در مطالعات زمين شناسي دريايي همگام با گشايش مووسسه زمين شناسي دريايي در ايران مورد توجه قرار گيرد.
يك كارشناس زمين شناسي سيستان و بلوچستان مي گويد هفت گل فشان در منطقه چابهار وجود دارد كه بزرگترين آنها در جاده كهير به تنگ واقع شده است.
مهدي ميران افزود: گل فشان اغلب به شكل مخروطي بوده و از دو تا 400 متر ارتفاع و قاعده اي به قطر 20 تا سه هزار و 500 متر دارد.
او گفت: اين گل فشانها تپه اي و دايره اي بوده و داراي يك دهانه اصلي و چند دهانه كوچكتر جانبي هستند كه دهانه اصلي در وسط گل فشان واقع شده و كاسه اي و تيغه اي شكل است.
وي تاكيد كرد: گاهي گل فشانها فاقد انفجار بوده و برخي دايمي نيستند و به صورت دوره اي و چشمه هاي نبض دار فعاليت دارند.
او افزود: گل فشانها همانند گنبدهاي نمكي بوده و گاهي همراه آنها ديده مي شود و شايد بتوان آنها را گنبدهاي رسي ناميد.
معاون سرمايه گذاري و طرحهاي سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري سيستان و بلوچستان هم ايجاد زمينه هاي رفاهي و امكانات اقامتي را از مهمترين مسايل در شناساندن اين پديده مي داند.
ماندانا زنگنه گفت: استفاده كاربردي از منابع گل فشان به عنوان سرمايه ملي به نفع ملت و كشور است.
وي افزود: براي شناساندن هرچه بهتر اين پديده زيبا به مردم كشورمان و جذب دوستداران طبيعت و گردشگران به اين منطقه بايد جاده آسفالته، توقفگاه داراي سايه بان با سرويس هاي بهداشتي ساخته و مخازن آب آشاميدني و فروشگاه براي عرضه مواد غذايي ايجاد شود.
او بيان كرد: منطقه آزاد چابهار نيز با برگزاري تورهاي مختلف، شناساندن گل فشان نادر اين منطقه را در دستور كار خود قرار داده است.
وي تاكيد كرد: باوجود ويژگيهاي منحصربفرد و بكري كه اين پديده خدادادي در شكوفايي اقتصاد منطقه دارد بهره برداري لازم و بهينه از آن نشده است.
او ابراز اميدواري كرد مسوولان با اتخاذ تدابير و ايجاد تسهيلات لازم در اين زمينه به نحوي شايسته اين پديده هاي جذاب را به عنوان جاذبه هاي بكر گردشگري منطقه بلوچستان به هموطنان و جهانيان معرفي كنند.
معاون سرمايه گذاري و طرحهاي سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري سيستان و بلوچستان افزود: افزون بر هزار و 500 ميليون ريال از محل اعتبارات عمراني براي تجهيز و راه اندازي مجتمع رفاهي و تفريحي در حاشيه گل فشانها تخصيص يافته است.
وي گفت: طرح ساخت استراحتگاه، آلاچيق و مجتمع رفاهي و تفريحي براي گردشگران و بازديدكنندگان از گل فشانهاي چابهار و اطراف آن نيازمند اعتباري بيش از ميزان تخصيصي است.
او جذب سرمايه گذار داخلي و خارجي و ارايه تسهيلات مناسب و تعامل و همكاري با نهادهاي اجرايي مرتبط را از اولويتهاي اجراي اين طرح پردرآمد و اشتغال زا ذكر كرد.
مديركل اداره حفاظت محيط زيست سيستان و بلوچستان هم گفت: گل فشانها يكي از زيباترين و مهمترين جاذبه هاي گردشگري اين استان هستند.
پرويز آرامنش اظهار داشت: هم اكنون دو گل فشان در فهرست آثار طبيعي استان ثبت شده كه از آن جمله گل فشان پيرگل خاش است.
وي افزود: سه تپه گل فشان در شمال غرب چابهار شناسايي شده كه براي ثبت آن اقدامي انجام نشده است.
او گل فشان پيرگل را منحصربفرد دانست و گفت: اين گل فشان داراي دهانه هاي زيادي است و چون گل فشان واقع در منطقه تنگ، مقطعي نيست.
وي تاكيد كرد: اين گل فشانها هنوز معرفي نشده و شمار زيادي از مردم از وجود آنها بي خبر هستند.
او گفت: گل فشانها پديده هاي زيبايي هستند كه مي توانند صنعت گردشگري استان زيبا و پهناور سيستان و بلوچستان را ساماندهي كنند.
وي موضوع گردشگري در سيستان و بلوچستان را نوپا دانست و گفت: بسياري از آثار طبيعي و منحصربفرد استان هنوز معرفي نشده و بزرگترين مشكل در اين زمينه اطلاع رساني ضعيف است.
ك/4 7313/653/660 شماره 797 ساعت 15:43 تمام
چهارشنبه 22 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 132]