؛نيما و نسل امروز پايان يا آغازي دوباره

واضح آرشیو وب فارسی:خراسان: ؛نيما و نسل امروز پايان يا آغازي دوباره
؛روز گذشته يكصد و يازدهمين سالروز تولد نيما يوشيج، پدر شعر نو فارسي بود. بي ترديد نيما يكي از تأثيرگذارترين شاعران ايران است كه در فصلي از تاريخ ادبيات ما نقشي منحصر به فرد داشت.در همين رابطه در حالي كه به تازگي تدوين جديدي از مجموعه اشعار «نيما يوشيج» منتشر شده، دو كتاب «يادداشت هاي روزانه نيما يوشيج» و «رباعيات نيما» به زودي براي اولين بار در ايران انتشار خواهند يافت.

دو كتاب «يادداشت هاي روزانه نيما يوشيج» و «رباعيات نيما» توسط انتشارات مرواريد در تهران منتشر مي شوند.

در اين كتاب يادداشت هاي روزانه نيما يوشيج به كوشش فرزندش شراگيم يوشيج گردآوري شده است. همچنين قرار است در اين كتاب دست نوشته هايي به خط نيما منتشر شود.از سوي ديگر شراگيم يوشيج، فرزند نيما يوشيج رباعيات پدر را گردآوري كرده كه قرار است در قالب كتابي جداگانه توسط همين انتشارات منتشر شود.هنوز مشخص نيست كه اين رباعيات همان رباعياتي است كه در مجموعه كامل اشعار نيما منتشر شده است يا خير.به تازگي نيز انتشارات نيلوفر مجموعه اشعار «نيما يوشيج» با مقابله و تدوين عبدالعلي عظيمي را در قطع جيبي منتشر كرده است.مجموعه كامل اشعار نيما يوشيج را سال ها پيش سيروس طاهباز با نظارت شراگيم يوشيج نيز تدوين و منتشر كرده بود.در سال هاي دهه ٦٠ نيز برگزيده آثار نيما با انتخاب و نسخه برداري سيروس طاهباز و با نظارت شراگيم يوشيج در تهران منتشر شده بود.همچنين گزيده هايي نيز از بين اشعار وي منتشر شده كه «روشن تر از خاموشي» از مرتضي كاخي، «منتخبي از شعر و نثر نيما» از سيروس طاهباز و «گزينه اشعار نيما» با مقدمه يدا... جلالي از جمله آن هاست.از آثاري كه تاكنون درباره زندگي و شعر نيما يوشيج منتشر شده اند مي توان به «بدعت ها و بدايع نيما يوشيج» و «عطا و لقاي نيما» اثر مهدي اخوان ثالث، «كماندار بزرگ كوهساران: زندگي و شعر نيما يوشيج» اثر سيروس طاهباز، «نيما يوشيج: شعر نيما يوشيج از آغاز تا امروز، شعرهاي برگزيده تفسير و تحليل موفق ترين شعرها» نوشته محمد حقوقي، «بوطيقاي شعر نو» نوشته شاپور جوركش، «خانه ام ابري است: شعر نيما از سنت تا تجدد» اثر تقي پور نامداريان، «در هواي مرغ آمين: نقدها، گفت و گوها و داستان ها» اثر سياوش كسرايي و «داستان دگرديسي: روند دگرگوني هاي شعر نيما يوشيج» اثر سعيد حميديان اشاره كرد.خبر ديگري نيز حاكي است موزه «نيما يوشيج» پدر شعر نو فارسي، تا ابتداي تابستان سال آينده به بهره برداري مي رسد.

«مهدي ايزدي» معاون حفظ و احياي سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان مازندران، در گفت و گو با فارس، بيان داشت: اگر تأخيري در بهره برداري و آماده سازي موزه نيما يوشيج پيش آمده است، به دليل تخصيص نشدن اعتبار كافي به اين پروژه است.

وي افزود: ما براي راه اندازي اين موزه ١٦٠ ميليون تومان اعتبار درخواست كرديم، اما تنها ٦٠ ميليون تومان اعتبار، آن هم با تأخير براي ٦ موزه استان مازندران تخصيص يافت.موزه نيما يوشيج در خانه پدري اين شاعر در يوش، واقع است. قدمت اين خانه به دوره قاجار مي رسد.اين بنا به شماره ١٨٠٢ از سوي سازمان ميراث فرهنگي به عنوان اثر ملي ثبت شده است اما آن طور كه بايد و شايد به آن رسيدگي نشده است.

آرامگاه نيما نيز در اين خانه قرار دارد.به همين مناسبت ميزگردي در خبرگزاري مهر با حضور عبدالجبار كاكايي، كيومرث منشي زاده و دكتر سجادي برگزار شد كه خلاصه اي از آن روز گذشته در صفحه ادب و هنر چاپ شد، در اين شماره گزارش مفصل تري از اين ميزگرد را مي خوانيم.

؛نيما، پيكاسوي شعر معاصر است
؛كيومرث منشي زاده نيما را پيكاسو شعر معاصر مي داند و معتقد است كه اين شاعر را نمي توان تنها به حوزه ادبيات محدود كرد زيرا او بر همه هنرها تأثيرگذار بوده است.به گفته كيومرث منشي زاده شعرهاي تي اس اليوت ماضي نقلي است. او به هيچ وجه مدرن نيست. شعرهاي ماياكوفسكي نيز هر چند به آينده توجه دارد در مقايسه با نيما مدرن به حساب نمي آيد. نيما شاعر مدرني است كه شعرش بسيار بهتر از ماياكوفسكي و اليوت است.شاعر مجموعه «قرمزتر از سفيد» خاطر نشان كرد: بهترين تعبيري كه براي شعر نيما مي توان فرض كرد همان پيكاسو شعر است. من بارها در شعرهاي او عظمت نقاشي را درك كرده ام.وي با اشاره به تسلط نيما به شعر كلاسيك و با بيان اينكه «شاعري همچون خيام چنان داراي تشخص است كه همه رباعي را با نام او مي شناسند» گفت: شعرهاي نيمايي و كلاسيك نيما داراي تشخص هستند، اما شعر برخي از شاعران تشخص ندارد.منشي زاده شعر نيما را از بهترين نمونه هاي شعر مدرن خواند كه محصول ماليخولياي ذهن اين شاعر است و گفت: شعر نيما نسبت به شعر سهراب سپهري مقبول تر نيست ولي مهمتر است.وي افزود: نظام هاي سرمايه داري هرگز نمي خواهند كه شعر شاعراني چون نيما معرفي شود چرا كه نيما براي اين نظام ها شاعر مناسبي نيست چنان چه در سال هاي حضور وي نهادي او را مورد توجه قرار نمي داد.منشي زاده نيما را شاعري نمادگرا خواند كه در ادب فارسي ميان نظم و نثر ارتباط تنگاتنگي به وجود آورده است. از ديدگاه منشي زاده شعرهاي منظوم نيما مرتبط با عقل گرايي و شعرهاي نيمايي او محصول جنونش است.براي خواندن شعر نيازي به آن نيست كه شاعر آن مطرح باشد و يا در مكتب ادبي خاصي حضور داشته باشد. شعر خوب هر جا كه باشد خوب است.اما ديگر دوره شاعران دسته سومي چون بيدل به سر آمده است. كسي كه شعر نيما را مي فهمد نبايد وقتش را صرف خواندن بيدل كند.اين منتقد با اشاره به بازگشت ادبي به قالبهاي كلاسيك گفت: واقعا براي مردم سرزميني كه بازگشت ادبي داشته باشند متأسفم. نيما يوشيج از جمله شاعراني است كه هر چه مي گويد لمس كرده است. بسياري از شاعران از جمله خود من در غزل از مفاهيمي حرف زده ايم كه درك درستي از آن ها نداشته ايم.

وي در ادامه شعر نيما را مخالف جريان شعر معاصر خواند و گفت: شاعر نبايد در پي بازاريابي باشد. بي شك در آينده شعر نيما خوانده خواهد شد.منشي زاده در ادامه صحبت هايش با انتقاد از شاعراني كه بي اعتنا به قالب، شعر مي سرايند گفت: اگر شاعري قصد آن دارد تا به مسائل اجتماعي بپردازد نمي تواند در قالب غزل كار كند. شعر اجتماعي قالب خاص خودش را مي طلبد و قالب غزل مناسب اين كار نيست.وي در پايان صحبت هايش گفت: من هرگز قبول ندارم كه شعر نيما دنباله رو شعر قديم است، اگر چنين چيزي را باور كنم بي شك به خود و جامعه ادبي دروغ گفته ام.

؛نيما نقش تأثيرگذاري در احياي قالب هاي كلاسيك دارد
؛در اين نشست عبدالجبار كاكايي هم گفت: نيما يوشيج با پيشنهاد شعر نيمايي و نوع ديگر نگريستن به شعر سهم به سزايي در احياي قالب هاي كلاسيك دارد.نيما شاعري بزرگتر از تاريخ عصر خودش بود. شعر او محصول تفكري است كه بعد از عصر مشروطيت رونق گرفت.وي با بيان اينكه «نيما شاعر بزرگي بود، اما با اين همه از نظر سبكي دنباله رويي نداشته است» افزود: اما نگاه ويژه اي كه وي به شعر فارسي پيشنهاد كرد سبب تحول عظيمي در شعر فارسي شد. آثار او بر شعر كشورهاي فارسي زبان به ويژه تاجيكستان و افغانستان تأثير به سزايي گذاشته است.اين شاعر و ترانه سرا با اشاره به تأثير نيما در احياي مجدد قالب هاي كلاسيك گفت: از اين رو نيما در شعر معاصر بسيار تأثيرگذار بوده است. نقش او با اينكه خود قالب جديدي به شعر فارسي پيشنهاد كرد در احياي قالب هاي كلاسيك انكارناپذير است.شعر نيما كمتر از شعر برخي از شاعراني كه به پيروي از وي به شعر پرداخته اند مورد قبول عام جامعه بوده است. اما اين نكته چندان دور از ذهن نيست. درست است كه سهراب بيشتر از نيما مورد توجه بوده اما از ياد نبريم كه توجه به شاعراني همچون سعدي، حافظ و شاعران سبك هندي از جمله بيدل بيشتر از رودكي پدر شعر فارسي بوده است.وي در انتقاد از گفته هاي كيومرث منشي زاده كه معتقد بود شعر شاعراني چون بيدل خارج از اهميت است گفت: من نيما و شعر او را دوست دارم و شعرم را وامدار او مي دانم اما نبايد آن قدر مقهور شعر او بشويم كه ديگر شاعران زبان فارسي را انكار كنيم. زبان فارسي همواره به اين شاعران مديون بوده است.به گفته كاكايي منتقدان به هيچ وجه درباره شعر نيما كوتاهي نكرده اند و شاعران نسل هاي بعد نيز نسبت به شعر او بي اعتنا نبوده اند. مثلا شاملو با توجه به شعر نيما حركت جديدي در شعر فارسي به وجود آورد و اين حركت نيز با اقبال روبه رو شد.كاكايي در بخش ديگري از اين نشست در انتقاد از گفته هاي كيومرث منشي زاده درباره بي اعتنايي به شرايط اجتماعي و تأثير آن در هنر گفت: بي شك شاعران نسبت به مقوله اجتماعي عصر خود بي اعتنا نبوده اند اما اگر شاعري چون مولانا مي آمد و در شعرش تنها از مشكلات خودش حرف مي زد ديگر ٦ دفتر مثنوي باقي نمي ماند.وي شاعران را انسان هايي با مناعت طبع خواند كه از زندگي شخصي خودشان فاصله گرفتند تا بي اعتنا به مردم سرزمين و دردهاي جهان نباشند.

؛اشعار نيما را ترجمه كنيم
؛دكتر سيد محمود سجادي با بيان آن كه شعر نيما قابليت و شايستگي طرح در جهان را دارد از مترجمان دعوت كرد تا اشعار اين شاعر را به زبان هاي ديگر ترجمه كنند.شعر در ايران از تاريخي درخشان برخوردار است و حتي پيش از رودكي نيز شاعران بزرگي داشته ايم.هر يك از اين شاعران نيز براي بيان مقصود قالب ها و وزن هاي متعددي را به شعر فارسي پيشنهاد كرده اند و همين موضوع موجب تنوع فرم شعر فارسي در طول تاريخ شده است كه در اين راه برخي از شاعران در حد ناظم باقي ماندند و برخي نيز به عنوان قله هاي شعر فارسي نامشان در تاريخ ادب فارسي درخشان شده است.اين شاعر نيما را يكي از شاعران برجسته معاصر خواند كه آن گونه كه بايد شعرش در جهان شناخته نشده است.يكي از دلايل عمده ناشناخته شدن شعر نيما ترجمه نشدن آثار او به زبان هاي ديگر است. شعر فارسي در ترجمه بخشي از توان خود را از دست مي دهد، از اين رو در برخي از ترجمه ها چيزي از شعر باقي نمي ماند.سجادي يكي از مهمترين ويژگي هاي نيما را آغازگري او در شعر معاصر عنوان كرد و گفت: نيما از جسارت خارق العاده اي در شعر برخوردار بود و تكليف شاعران نسل هاي بعد خود را روشن كرد. وي انقلابي در شعر فارسي به وجود آورد اما زبانش هرگز مورد تقليد شاعران قرار نگرفت.به گفته وي نيما با نوآوري هايي كه در شعر معاصر به وجود آورد مورد عناد سنت گرايان و شاعران «سوپر مدرن» قرار گرفت.سجادي همچنين شعر نيما را شعري طبيعت گرا خواند كه در آن تصاوير بكري به چشم مي خورد.وي در واكنش به سخنان كيومرث منشي زاده كه شعر نيمايي را بدون پيرو مي داند گفت: شاعراني چون شاملو، نادر نادرپور و اسماعيل شاهرودي راه نيما را ادامه داده اند و نمي توان شعر او را ابتر خواند.سجادي در ادامه گفته هايش در انتقاد به حرف منشي زاده كه معتقد بود شعرهاي شاعراني چون بيدل را نبايد خواند گفت: ما هرگز نمي توانيم ميان سبك ها و دوره هاي ادبي مرز بكشيم و بگوييم ديگر از اين جا به بعد را نبايد خواند. شعر اگر خوب باشد نبايد منكر زيبايي هاي آن شد.وي افزود: اگر شعري از گذر زمان گذشته است و به ما رسيده بي شك توانسته است حقانيت خود را در تاريخ ادبيات ثابت كند. اگر امروز شعر سهراب سپهري را مي خوانيم و از آن لذت مي بريم نبايد منكر اهميت آن باشيم.سجادي يادآور شد: اگر امروزه شعر نيما با اقبال روبه رو مي شود ناشي از اين است كه سر سفره شاعراني چون خاقاني، رودكي، منوچهري و ناصر خسرو نشسته است.

؛دستغيب پايان دوران شعر نيمايي را اعلام كرد
؛اين در حالي است كه دستغيب نيما را شاعر خوب و انساني باهوش خواند و در خانه هنرمندان ايران گفت: نظرات نيما بر روي شعر نشان مي دهد كه او مي دانست كه شعر تكرار شدني نيست.

شعر نيما در محدوده عروض فارسي حركت مي كند و شعر او مديون موسيقي كلاسيك است.به گزارش فارس اين منتقد ادبي كوشش نيما را در شعرش در بيان يك قطعه يا يك مطلب منسجم عربي متمركز خواند و گفت: او قصد دارد يك كمپوزيسيون جديد بسازد. در شعر «ققنوس» و «ري را» از مفاهيم قديمي خبري نيست.دستغيب در شعر كلاسيك فردوسي را از جمله شعراي انگشت شماري در جهان خواند كه دراماتيست هستند به نظر وي فردوسي آن طور كه شايسته اوست در ايران شناخته نشده است و اين شاعر تنها كسي است كه در ايران درام خلق مي كند.اين منتقد ادبي در ادامه سخنانش در خصوص اقتباس اشعار دهه هاي اخير شعر فارسي «افسانه» نيما را از منظومه «شب ها»ي آلفرد دوموسه خواند و گفت: اين شعر نيما راه را براي جدي شدن شعر باز مي كند. در واقع نيما با شعرش فضايي باز كرد كه شعر فارسي مسائل روز را مطرح كند.او در شعرش حتي گويش هاي مازندراني را وارد كرد كه متأسفانه هنوز كسي به توضيح آن مفاهيم نپرداخته است.

دستغيب با اشاره به اين نكته كه به نظر وي ظرفيت شعر نيمايي تمام شده است گفت: بايد به دنبال فرم جديدي بود. دستغيب لوركا را بعد از اشعار شاملو شاعر بسيار تأثيرگذاري بر شعر فارسي معرفي كرد و پس از او مايا كوفسكي، آراگون و اله وار را مهم خواند. در مورد سهراب سپهري نيز به ويژه در «صداي پاي آب» دستغيب رد پاي متن هاي ذن و بوديسم را بسيار پررنگ دانست و شعر «مسافر» سهراب را يك شعر كامل و مدرن معرفي كرد.اين منتقد پرآوازه ادبي سه شاعر را استقبال كنندگان شعر پست مدرن در زبان فارسي معرفي كرد. فروغ فرخزاد «ايمان بياوريم به آغاز فصل سرد» و سهراب سپهري در آخرين اشعارش كه به نظر دستغيب اين اشعار دچار يك زبان پريشي هستند.
چهارشنبه 22 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خراسان]

[مشاهده در: www.khorasannews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 224]