تجار، اميرخاني، دهقان، اصلان پور و غفارزادگان از مميزي كتاب در ايران مي‌گويند

واضح آرشیو وب فارسی:ايلنا: تجار، اميرخاني، دهقان، اصلان پور و غفارزادگان از مميزي كتاب در ايران مي‌گويند
در حاليكه راضيه تجار معتقد است: متاسفانه يا خوشبختانه مميزي همه جا وجود دارد، احمد دهقان مي‌گويد: براي افت توليد اثر ماندگار در حوزه ادبيات علت هاي متفاوتي را مي توان متصور شد كه يكي از موضوعات مميزي است. سمير اصلان‌پور اما مي‌گويد در بررسي كتاب ها و مميزي بايد استراتژي داشته باشيم و ملاك ها به جاي فردي و سليقه اي بودن، بايد مشخص باشد با اين حال رضا اميرخاني مي‌گويد: من جزء موافقان مميزي هستم و فكر مي كنم مميزي بايد باشد، اما سليقه اي و باندبازي نباشد.

به گزارش باشگاه جواني برنا، جمعي از نويسندگان كشورمان آخرين نظرات خود نسبت به مميزي در عرصه كتاب را اعلام كردند.

سميرا اصلان پور، مشاور وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي با تبيين وضعيت كتاب هاي منتشره و تقسيم آن به جدي و عاميانه، در اين باره مي گويد: وضعيت ادبيات جدي مان در مقايسه با ادبيات عاميانه، در سطح بسيار پايين تري قرار دارد چرا كه گرايش عموم كتابخوان ما، به آن سمت است. ادبيات عامه پسند طرفدار بيشتري دارد و كتاب هاي اين دسته مرتب چاپ مجدد مي شوند. من در چندين جشنواره كتاب ديده ام كه تعداد كتاب هاي ادبيات عاميانه اصلاً قابل قياس با كتاب هاي جدي نيست. به هر حال اين كتاب ها بازار بهتري دارند. در ميان آثار قابل تامل هم، خانم ها خيلي فعال تر هستند و بيشتر مي نويسند.

وي در گفتگو با يك روزنامه صبح نظر خود در خصوص نظارت و مميزي در حوزه كتاب را اينگونه توصيف مي كند: نظارت بر ادبيات بايد در حدي باشد كه فقط خط قرمزهاي نظام اسلامي رعايت بشود و اگر قرار باشد اعمال سليقه شود و برخي آثار مقبول تر باشند، مشكلات بسياري به وجود مي آيد. رفت و آمد مديران نبايد به ادبيات ضربه بزند. در بررسي كتاب ها و مميزي بايد استراتژي داشته باشيم و ملاك ها به جاي فردي و سليقه يي بودن، بايد مشخص باشد. من معتقد هستم بايد فقط خط قرمزهاي نظام رعايت شود. ما محدوديت ابراز عقيده در نظام اسلامي نداريم. اگر انتشار داستاني، به چارچوب نظام خدشه وارد نمي كند، ما اجازه نداريم جلوي آن را بگيريم. آنچه امام خميني (ره) پايه گذاري كرد، اين بود كه هر كس بتواند عقيده اش را بگويد حتي اگر مخالف نظر ما باشد.

از سوي ديگر داوود غفارزادگان، نويسنده، هشدار خود نسبت به افول جدي در ادبيات را اعلام كرده، مي گويد: در دو سه سال اخير ما با نزول عجيب و غريب در ادبيات داستاني جدي روبه رو هستيم. تعداد زيادي از جشنواره ها و جوايز ادبي بسته شده اند فقط به خاطر اينكه تعداد كتاب هاي منتشرشده خوب آنقدر كم است كه بانيان جوايز نمي توانند آن را برگزار كنند. مسوولان اگر با چشم باز دقت كنند، مي بينند كه جلوي ادبيات جدي را گرفته اند. در صورتي كه ادبيات نازل و زرد همچنان كار خودش را مي كند و نتيجه اين شده كه يك ابتذال بر ادبيات حاكم شده كه تقصيرش تنها گردن وزارت ارشاد هم نيست. با اين حال معتقدم خلاقيت تعطيل بردار نيست. به هر حال نويسنده ها كارهايشان را مي كنند و مي نويسند و در نهايت ادبيات از بين نمي رود.

اين نويسنده ادبيات داستاني، برخي مشكلات را به مديران فرهنگي نسبت مي دهد و مي گويد: با اين روند، ما دچار مشكلات خواهيم شد. شما مي بينيد كه گاهي يك ماهه نتيجه بررسي كتاب را مي دهند و گاهي با انتشار كل يك اثر مشكل دارند و با اين وضعيت مشكل اصلي سر جاي خودش است. هركاري را با نتيجه اش مي سنجند. در بخش ادبيات داستاني چه به جهت كيفي و چه كمي، نتيجه مشخص است و نيازي به توضيح نيست. كساني كه به اداره كتاب آمده اند، آدم هايي نيستند كه سابقه فرهنگي داشته باشند. اين تلاش ها براي متوقف كردن ادبيات بيهوده و حساب نشده است. تقابل ها ريشه اش در گذشته و قبل از انقلاب است و با اين تقابل ها به هيچ جا نمي رسيم. به جاي آن بايد تعامل داشته باشيم. اين رو در رو ايستادن ما را به هيچ جا نمي رساند. بايد بدانيم كه ننوشتن نويسنده ها ضربه به فرهنگ مي زند. از اين جريان كه پيش آمده چه كسي نفع مي برد؟ هيچ كس.

نويسندگان زيادي در كشور معتقدند كه وضعيت امروز ادبيان در كشور، دوران افول است. احمد دهقان هم به مانند غفارزدگان اين افول را در زمان حال ادبيات ما توصيف مي كند. دهقان مي گويد: اين روزها، روزهاي افول ادبيات ماست و آثار درخوري منتشر نمي شود. در اين روزها وقتي به كتابفروشي ها نگاه كنيد، آثار چنداني وجود ندارد و حال و احوال خوشي را نمي بينيد. اگر حداقل در اين 30سال به اوضاع ادبيات كشور نگاه كنيد، مي بينيد كه همراه با سرخوشي ها و شادابي هاي ملي، فراز و فرود داشته و خودش را نشان داده است. من تخصصي تر ادبيات جنگ را دنبال مي كنم. در اين دوره فارغ از همه چيز، نويسندگان به ادبيات فكر مي كردند و اينكه داستان خوب را به دست مخاطب بسپارند. در كنار اين اتفاق اما ادبيات جنگ فروكش كرد و آثار در خور ديگر توليد نشد. ممكن است به لحاظ حجمي، آثار فراواني توليد شده باشد يا كساني كه آمار داده اند، آمار زياد داده باشند، اما شاهد هستيم اثري كه ماندگار شود، توليد نشده است.

نويسنده كتاب "سفر به گراي 270 درجه" در خصوص مميزي مي گويد: براي اين افت علت هاي متفاوتي را مي توان متصور شد. يكي از موضوعات مميزي است. من مميزي را چندان دخيل در توليد اثر نمي بينم. همه مان يادمان است كه يك دهه پيش در اين باره بحث هاي زيادي مي شد و همه از سختگيري ها مي گفتيم. الان اما اصلاً اثري توليد نمي شود، نه اينكه چاپ نشود. به جاي پرداختن به بحث مميزي بايد به اين توجه كرد كه چرا اثر توليد نمي شود و به دست مخاطب نمي رسد. ممكن است آثار پشت صف بمانند اما مي دانيم كه آثار درخوري هم توليد نمي شود. ما نويسندگان با هم ارتباط داريم و مي دانيم كه در كشوي ميز خيلي از نويسنده ها هم آثار خوبي وجود ندارد. بايد فكر كنيم چرا نويسنده ها دچار سرخوردگي مي شوند. اين موضوعي است كه كمتر ديده شده. اين روزها همه به دنبال دليل دومي هستند كه براي من چندان اهميتي ندارد.

راضيه تجار، نويسنده، به بستر فرهنگي جامعه ايران و خط قرمزهاي جمهوري اسلامي اشاره مي كند. وي با بيان اينكه خط قرمز فقط منحصر به مسائل سياسي نيست، مي گويد: فرهنگ ايراني در حقيقت برخي مسائل غيراخلاقي را برنمي تابد. اين مساله در ديگر رسانه ها هم سال هاست كه رواج دارد. عده اي گمان مي كنند خط قرمز فقط برخي مسائل سياسي است و غير از اين اگر ساختار كار ضعف داشته باشد، شايد آنقدر به چشم شان نيايد. اما من به پايبندي ساختاري و اخلاقي معتقدم و از آن عبور نمي كنم.

تجار در ادامه سخنان خود برخي مشكلات را متوجه ناشران كرده، عنوان مي كند: برخي ناشرها تنها به اين دليل كه برخي نويسنده ها از خط قرمزها عبور كرده اند، بدون توجه به ساختار ضعيف آن را منتشر مي كنند. در صورتي كه به همان اندازه كه به محتوا بايد اهميت داد، به ساختار نيز بايد اهميت داد. ناشرها نگاه نمي كنند يك اثر، ساختار داستاني ندارد. اين گونه آثار "ادبيات" نيست و به اسم ادبيات منتشر مي شود و توهين به شعور خواننده است. اگر مي خواهيم مخاطب از ادبيات ناب استقبال كند، بايد در ارائه اثر دقت ويژه يي داشته باشيم.

وي تصريح مي كند: در ميان كتاب هاي منتشر شده، داستان هاي عامه پسند به وفور ديده مي شوند در حالي كه به اين بخش هم بايد توجه شود و از چاپ آثار بسيار ضعيف خودداري شود. كساني كه مصدر اين امور هستند بايد به ادبيات داستاني اشراف داشته باشند و روي مسائل جزيي كه در ادبيات مشاهده مي شود سختگيري نداشته باشند چرا كه حضور و وجود اين نوع مسائل لطمه چنداني به اثر و مخاطب وارد نمي كند.

وي در حوزه مميزي و نظارت بر انتشار كتاب معتقد است: ناظران كتاب نبايد نظارت شان بر جزئيات و كلمه باشد، بلكه بايد كل را در نظر داشته باشند. به طور مثال، شخصيتي وارد ساخت داستان مي شود و در صحنه اي بنا بر ضرورت داستان، حرفي ناشايست مي زند. به رمان وارد مي شود كه منفور است و به هر حال نشانه هايي از غير اخلاقي بودن در رفتارش ديده مي شود، اينجا نبايد به صورت موردي و ريز به آن نگاه شود چون نويسنده بي دليل اين ديالوگ را نياورده و در طول رمان، پختگي شخصيت مشخص مي شود. در نتيجه بايد به صورت كلي برآيند اثر را ببينند و اين كار ظرافت و دقت را مي طلبد.

تجار ادامه مي دهد: انتشاراتي ها نيز بررساني دارند كه كتاب ها را قبل از چاپ مي خوانند و روي آنها نظر مي دهند. اين گروه كتاب ها را مي خوانند از اين نظر كه اين كار آيا مي تواند مخاطب را جذب كند يا نه. از نظر فرم و محتوا قابل چاپ است يا نه. اين هم خودش يك نوع مميزي است كه ضرورت اش را ناشر احساس مي كند. متاسفانه يا خوشبختانه مميزي همه جا وجود دارد.

رضا اميرخاني اما در اين بين، به مشكلات مديريتي اشاره مي كند و معتقد است مشكلات مميزي با تغيير رئيس اداره كتاب حل نمي شوند. نويسنده «بيوتن» مي گويد با مميزي موافق است، اما نه با برخورد سليقه اي و باندبازي. او تصريح مي كند: به گمان من اين روزها جفاي زيادي به حميدزاده مي رود. مشكل مميزي در ادبيات داستاني وجود دارد و بيشترين اعمال سليقه ها در اين حوزه صورت مي گيرد. حقيقت آن است كه مميزي ادبيات داستاني از زمان وزارت آقاي صفارهرندي در دست عده اي خاص است كه اين عده با تغيير رئيس اداره كتاب و معاون وزير، تغييري نكردند.

اميرخاني خود را از موافقين مميزي معرفي كرده و معتقد است: به نظر من با تغيير رئيس اداره كتاب هم هيچ اتفاق تازه اي نخواهد افتاد و مشكلات حل نمي شود. من جزء موافقان مميزي هستم و فكر مي كنم مميزي بايد باشد، اما سليقه اي و باندبازي نباشد چون اين باندبازي ها و سليقه يي عمل كردن ها بزرگ ترين مشكل مميزي كتاب است.

***

در باشگاه جواني برنا ثبت نام كنيد:[email protected]
سه شنبه 21 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايلنا]

[مشاهده در: www.ilna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 130]