گفتگو با عبدالحسین وهابزاده به بهانه انتشار كتاب طراحي با طبيعت

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: عبدالحسين وهابزاده بوم شناس و دانش آموخته دانشگاه آيواي آمريكا و ابردين اسكاتلند با بيش از سي سال سابقه تدريس در بوم شناسي و علوم زيست محيطي در دانشگاههاي مختلف ايران، تا كنون كتابهاي زيادي در حوزه محيط زيست ترجمه كرده است و اينبار دست به ترجمه كتاب كلاسيك طراحي با طبيعت زده است كه با وجود گذشت بيش از سي سال از اولين چاپ آن، كماكان تازه و قابل استفاده است. اين كتاب از اولين كتب معاصري است كه در آن، علم با نثري روان و شعرگونه تلفيق شده است و توجه انسانها را به طراحي محيط زندگي.شان متناسب و همراه با طبيعت جلب مي.كند. به بهانه انتشار اين كتاب توسط جهاددانشگاهي مشهد، گفتگويي با مترجم آن انجام داديم كه در زير از نظر شما مي.گذرد.

سابقه طرح موضوع طراحي با طبيعت در ايران و پيشينه اين كتاب در كشورمان چگونه بوده است.

وهابزاده: كتاب طراحي با طبيعت يك كتاب كلاسيك محسوب مي.شود و هنوز هم به عنوان كتاب درسي درس انسان و طبيعت در دنيا تدريس مي.شود، با اينكه تا كنون اين كتاب را به زبان فارسي نداشتيم ولي سرفصل.هايي از آن با الهام از كتاب مك هارگ در درس انسان و طبيعت استفاده شده، با اين تفاوت كه روحي كه كار مك هارگ دارد كارهاي ديگران ندارد و تنها به صورتي خيلي فيزيكي از او الگوبرداري كرده.اند. اين كتاب تقريبا در ايران به وسيله دانشجويان ناشناخته است، شايد بعضي از اساتيد آنرا بشناسند بخصوص آنهايي كه خارج درس خوانده.اند، ولي من حدس مي.زنم فارغ التحصيلان داخل با آن آشنا نباشند. اما كتاب مي.تواند به عنوان يك كتاب درسي براي درس انسان و طبيعت مورد استفاده قرار بگيرد و به سرعت جاي خود را باز كند. پيشتر من يك مقاله از مك هارگ را ترجمه كردم در مجموعه مقالاتي با عنوان بوم شناسي علم عصيانگر، درباره رابطه فرم و عملكرد در معماري با الهام از طبيعت، اين مقاله اولين چيزي است كه از مك هارگ به فارسي ترجمه شد.

مخاطبين اين كتاب چه كساني هستند؟

وهابزاده: مخاطبين اين كتاب طيف وسيعي هستند، دانشجويان معماري و شهرسازي، دانشجويان محيط زيست، رشته معماري منظر، كه يك طرفش در دانشكده.هاي معماري است و يك سرش در دانشكده.هاي محيط زيست و منابع طبيعي و كشاورزي، علاوه بر اينها مهندسين مشاور، معماران، آنهايي كه در زمينه پروژه.هاي عمراني كار مي.كنند و نيز طراحان باغ.ها و پارك. و فضاي سبز و همه آنهايي كه به مسائل محيط زيست مرتبطند و مثل مشاوران محيط زيست. بگذريم از اينكه من معتقدم اگر به اندازه كافي براي معرفي آن كار بشود خيلي از علاقمندان محيط زيست هم به آن توجه خواهند كرد به خاطر اينكه كتاب غير از اينكه به يك سري مباحث فني در زمينه اجراي پروژه.ها و ملاحظات زيست.محيطي توجه دارد، فلسفه.اي را طرح مي.كند در ارتباط با طبيعت كه براي بسياري كه حتي علائق حرفه.ايي به اين مباحث ندارند جالب خواهد بود.

ويژگي ممتاز مك هارگ نويسنده كتاب چه بوده است كه كتاب او را به يكي از تاثيرگذارترين كتابها در زمينه محيط زيست بدل نموده است؟
وهابزاده: چيزي كه ويژه اوست و من كمتر در ديگران ديده.ام اين است كه با اين عقيده مخالف است كه ما بايد صبر كنيم اطلاعاتمان در هر زمينه.اي كامل كامل شود و بعد دست به عمل بزنيم؛ او مي.گويد از آنجايي كه جهان در آخر هم بالاخره ناشناخته مي.ماند بنابراين منتظرماندن براي آينده و دست به اقدام نزدن كار اشتباهي است. ما بايد در هر لحظه با توجه به اطلاعات و امكاناتي كه در آن لحظه داريم سعي كنيم دست به بهترين گزينه بزنيم و اگر وارد عمل نشويم چه بسا كه بسياري از چيزها از دست بروند. اصولي كه مك هارگ در اين كتاب قصد طرح آنها را دارد از روح ويژه.اي برخوردارند، در حالي كه شيوه تدريس ما تا كنون اين بوده است كه چون ما با طبيعت سروكار داريم به ناچار بايد به عنوان يك انسان هوشمند و ابزارساز كه بر طبيعت تفوق دارد مراقب آن باشيم، و اين درست نقطه مقابل چيزي است كه مك.هارگ در نظر دارد، او مي.خواهد بگويد طبيعت، استاد انسان است و ما بايد ببينيم طبيعت چگونه بر مشكلاتش فائق مي.آيد و با الگوبرداري از او مسائلمان را حل كنيم. در همه جاي كتاب نگاه تازه.اي به رابطه انسان و طبيعت مطرح شده است.

كتاب مك هارگ زبان شعر گونه.اي دارد و نمي.دانم در ترجمه چه بر سر آن آورده.ام. من تلاش خود را كرده.ام كه تا حد امكان ترجمه به چيزي كه مورد نظر مك هارگ بوده نزديك شود؛ اما نثر خود ايشان بسيار نثر شيوا و جذابي است. يك ويژگي ديگراين كتاب كه آنرا از كتابهاي ديگر در اين زمينه متمايز مي.كند اين است كه شامل يك سري مطالعات موردي(Case Study) و كارهاي تجربي خود اوست كه جنبه.هاي فني كتاب حول اين مطالعات عملي، مي.گردد. بنابراين مي.تواند براي تمام كساني كه در پروژه.هاي عمراني دخيل هستند به عنوان يك راهنما باشد؛ حتي با گذشت 40 سال از نگارش آن، جان.مايه اصلي كتاب كه عبارت است در نظر گرفتن ارزشهاي طبيعت و ارزشهاي انساني در طراحي و اجراي پروژه.هاي عمراني، هنوز به قوت خود باقي است. البته براي ما در ايران كاملا نو و تازه است چون تا به حال به اين مقوله توجه نكرده.ايم. تكنيك.هاي او را ديگر لازم نيست به كار ببريم چون با استفاده از تكنولوژيهاي جديد و كامپيوترهاي امروزي كارها بسيار ساده شده.است. اما روش او در تعيين ارزشهاي يك محل و به عدد درآوردن آنها و درنهايت انتخاب بهترين گزينه، به قوت خود باقي است.

كتاب در زماني نوشته شد كه او رشته معماري منظر را اولين بار در سرفصل دروس دانشگاه گنجاند. همچنين كتاب مك هارگ پايه گذار يك سري رشته.هاي جديد شده است به عنوان نمونه GIS، در واقع كتاب زماني چاپ و منتشر شد كه هنوز عهد طفوليت كامپيوتر بوده است، فقط اسمي از كامپيوتر آمده است و آنهم به معني يك سيستم محاسبه پيچيده نبوده، به همين دليل در تصميم.گيري.هايي كه براي طرحها انجام مي.شده مك هارگ روش جديدي را ابداع كرد؛ او از نقشه.ها استفاده مي.كرد، نقشه.هايي متعدد در زمينه.هاي متعدد تهيه مي.كرد، به عنوان نمونه نقشه زمين.شناسي سنگ بستر، نقشه آب.خوانها، نقشه توپوگرافي، نقشه پوشش گياهي، فعاليتهاي انساني، نقشه نقاط مهم فرهنگي، يادمانهاي طبيعي و غيره و غيره را براي يك منطقه خاص تهيه مي.كرد و بعد تمام اين نقشه.ها را روي ترنس پرنسي.ها(تلق هاي شفاف) منتقل مي.كرد و اين تلق.هاي شفاف را روي هم مي.گذاشتند و همه را روي يك ميز نوري قرار مي.دادند كه نور از زير بتابد و بعد با لمينت كردن يا لايه.بندي كردن اينها روي هم يك نقشه كامپوزيت يا يك نقشه مركب تهيه ميشد كه اين نقشه مركب همه اين موارد را با هم لحاظ ميكرد. اين روشي بود كه مك هارگ ابداع كرده بود و براي مطالعاتي كه روي پروژه.هاي مختلف انجام مي.داد استفاده مي.كرد. او اين را به درجه.اي پيش برده.بود كه ادعا مي.كرد كه بايد جواب خودش از توي نقشه بيرون بزند ما نبايد يك جواب را اراده گرايانه براي يك طرح در نظر بگيريم بلكه بايد براي يك طرح آنقدر اطلاعات به صورت نقشه بخورانيم به اين مجموعه كامپوزيت، كه در نهايت خودش جواب را به ما بدهد، يعني خودش مسير يك بزرگراه را به ما بگويد كه كجا از همه مناسبترخواهد بود.
وي در توضيح اين روش افزود: به عنوان نمونه نقشه.اي از مناطق با ارزش تاريخي و فرهنگي تهيه مي.شود و يا نقشه زمينهاي با ارزش كشاورزي و يا اينكه كدام سنگ بستر براي ساخت بزرگراه از همه مناسبتر است. مكانهاي باارزش را در يك نقشه به درجه.اي كه براي منظور ما خوب است يا نه، نمره مي.دهند و آن نمرات را به صورت طيفي از رنگ نشان مي.دهند و مثلا تيره.ترين نقطه جايي است كه اصلا مناسب كار ما نيست و روشن.ترين نقطه مناسبترين محل خواهد بود. براي تمام نقشه.ها يك چنين استانداردي در نظر گرفته مي.شود و همه آنها را روي هم مي.اندازند، جايي كه در نهايت روشن مي ماند، جايي است كه اگر پروژه.تان را انجام دهيد، نه تنها چيزهاي باارزش را از بين نمي.بريد و بلكه مي.توانيد چيزهاي با ارزشي نيز خلق كنيد.
عبدالحسين وهابزاده در ادامه ضمن ارائه تعريف مك هارگ از هزينه.ها ومنافع اجتماعي گفت: او در اين كتاب سبكي براي ارزيابي و مطالعه پيش مي گيرد كه هزينه.هاي اجتماعي و منافع اجتماعي را براي هر طرح در نظر بگيرد و نشان دهد. همه را تحت عنوان هزينه ومنافع اجتماعي نام مي.دهد حال اين هزينه.ها ممكن است پول باشد و يا از دست رفتن پوشش گياهي يا يك گونه باارزش، همه اينها را به عنوان هزينه.هاي اجتماعي يك طرح در نظر مي گيرد كه بتواند آنها را به يك وجه رايج مثل پول تبديل كند و همچنين آنجايي كه براي صرفه.جويي در ساخت يك بزرگراه مواد اوليه را از همان محل تهيه مي.كنيم منافع اجتماعي را لحاظ كرده.ايم، يا اينكه از مسيري عبور مي.كنيم كه مجبور نيستيم زياد در طبيعت دستكاري كنيم خاكبرداري يا خاكريزي كنيم، يا آنجايي كه ما كمترين خسارت را به پوشش.هاي گياهي با ارزش مي.زنيم، او در اجراي هر طرح عمراني با استفاده از نقشه.ها منافع و هزينه.هاي اجتماعي را در نظر مي.گيرد و به اين ترتيب نشان مي.دهد كه كدام مسير يا كدام گزينه از همه مناسبتر است.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 1329]