ام-15 بلفیگو (M-15 Belphegor)

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: M-15 Belphegor

تنها جت کشاورزی
تنها جت دوباله
چند سال پيش از آن كه پيشران جت اختراع شود، ديگر هر كسي در هر جاي دنيا فهميده بود كه هواپيماي يك باله بهتر از هواپيماي دو باله است. اما حدوداً 25 سال پس از اختراع پيشران جت، كمونيست هاي بلوک شرق، هواپيماي دو باله ي ام-15 را ساختند و نه تنها از اين كارشان خجالت نكشيدند، بلكه يك پيشران جت هم به آن افزودند. بدین ترتیب بود که هواپیمای ام-15 (M-15 Belphegor) نام خود را به عنوان نخستین و واپسین هواپیمای جت کشاورزی و نیز تنها هواپیمای جت دوباله در تاریخ هوانوردی ثبت کرد. همچنین این هواپیما یک روی برجسته ی دیگر هم دارد، و آن ظاهر نامعمول این هواپیما است.

ام-15 ملقب به بلفیگو (M-15 Belphegor) پاسخي بود به نياز شوروي براي يك هواپيماي كشاورزي جديد با هدف استفاده در نواحي گسترده ي مربوط به كشتزارهاي آن سرزمين. اين هواپيما بايد پيشرفته تر و كارآمد تر از دو هواپيماي آنتونوف An-2SKh و An-2R مي بود. این پرنده يك هواپيماي كشاورزي جت بود كه توسط شركت PZL Mielec در لهستان کمونیستی و براي هوانوردي كشاورزي اتحاد جماهير سوسياليستي شوروي طراحی و توليد شد. لهستان پيش از آن نيز هواپيماي كشاورزي آنتونوف An-2R را تحت ليسانس شركت آنتونوف و براي صدور به درون اتحاد جماهير سوسياليستي شوروي توليد كرده بود، و به همين دليل بود كه در گروه تجاري بلوك شرق (كومكون) هواپيماي كشاورزي به يك تخصص لهستاني تبديل شد.

در ساخت ام-15، طرف شوروي اصرار بر بكارگيري پيشران جت در يك هواپيماي جديد داشت و خود نيز در فرآيند طراحي شركت كرد. در 10 فبروري 1972 نخستین پيش نمونه ي اين هواپيما با نام Lala-1 در لهستان ساخته و پرواز داده شد. اين پيش نمونه به منظور پژوهش درباره ي مشكلات بكارگيري پيشران جت در يك هواپيماي كشاورزي دوباله ی كُند ساخته شد. Lala-1 به ابزارهاي كشاورزي مجهز شده بود و آزمون هايش به طراحي ام-15 كمك كرد.

نخستین گونه ي ام-15 در 30 مي 1973 پرواز كرد و پس از آن بود که دومين پيش نمونه ي اين هواپيما در 9 جنيوري 1974 به پرواز درآمد. اين پيش نمونه به همراه سري هاي پيش توليدي، طي چند سال آزمون هاي سخت و فشرده اي را از سر گذراندند. ام-15 در سال 1976 در نمايشگاه هوايي پاريس به نمايش درآمد و همان جا بود كه لقب بفیگو (Belphegeor) را به او دادند. این لقب، به خاطر ظاهر عجيب ام-15 و پيشران پر سر و صداي این هواپیما به او داده شد. واژه ی "بلفیگو" (Belphegor) يادآور ارواح پليد پرسروصدا بود.

توليد پياپي (سريالي) ام-15 بفیگو (M-15 Belphegor) در سال 1976 آغاز شد. بخش كشاورزي شوروي سفارش 3 هزار ام-15 را در سر داشت، اما نخستين تجربه هاي بكارگيري ام-15نااميد كننده بود. در واقع بكارگيري هواپيماي كشاورزي جت اقتصادي نبود و سرانجام توليد این هواپیمای عجیب در سال 1981 و پس از ساخت 175 فروند، متوقف شد. اين هواپيما فقط در اتحاد جماهير سوسياليستي شوروي به كار گرفته شد.

ام-15 بلفیگو، يك هواپيماي دو باله ي كشاورزي بود. اين هواپيما 2 تيرچه ی دُم (بوم) داشت و پيشران جت آن در بالاي اتاقك سرنشينان قرار داشت. بال زيرين و مخزن مواد شميايي از مواد چند لايه ساخته شده بود تا از خوردگي جلوگيري شود. بال برين و بال زيرين با يك ستون كلفت كه مخزن مواد شيميايي را در خود جاي داده بود به هم وصل مي شدند. حجم هر مخزن مواد شيميايي 1450 ليتر بود. این هواپیما داراي ارابه ي فرود سه چرخه ي ثابت بود. خدمه ي ام-15 شامل يك خلبان و دو تكنيسين بود كه در صورت لزوم با خلبان پرواز مي كردند. اين پرنده داراي تجهيزات افشانه و نيز گرد پاش بود كه با هواي فشرده كار مي كردند.

ويژگي ها:
(اطلاعات زير در منابع مختلف كمي متفاوت آورده شده اند)
خدمه: يك نفر.
گنجايش: 2 مسافر، و تا 2900 ليتر يا 2200 كيلوگرم مواد شيميايي.
درازا: 12.72 متر.
بازه ي ميان نوك دو بال: 22.40 متر.
بلندا: 5.34 متر.
مساحت بال: 67.5 متر مربع.
وزن تهي: 3090 كيلوگرم.
وزن بار شده: 5650 كيلوگرم.
بيشينه ي وزن برخاست: 5570 كيلوگرم.
پيشرانش: يك پيشران جت Ivchenko-Progress AI-25 با 14.8 كيلو نيوتن قدرت.
سرعت بيشينه: 200 كيلومتر بر ساعت.
سرعت واماندگي: 89 كيلومتر بر ساعت.
سرعت كروز اقتصادي: 165 كيلومتر بر ساعت.
برد: 400 كيلومتر.
سقف پرواز: 4500 كيلومتر (14760 پا).
نرخ بالاروي: 270 متر بر دقيقه.