نقد آراي فخر رازي در الميزان در آخرين شماره پژوهش‌نامه قرآن و حديث

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: نقد آراي فخر رازي در الميزان در آخرين شماره پژوهش‌نامه قرآن و حديث
گروه انديشه: مقاله «روش‌شناسي نقد آراي فخر رازي در الميزان »، نوشته «سيدعلي‌اكبر ربيع‌نتاج» در آخرين شماره فصل‌نامه پژوهش‌نامه قرآن و حديث منتشر شد.
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، در اين مقاله، تفسير الميزان و تفسير الكبير از نظر روش‌شناختي مورد مقايسه قرار گرفته است. از رهگذر اين مقاله روشن خواهد شد كه علامه طباطبايي با تكيه بر چه شاخص‌هايي انديشه‌هاي فخر رازي را قبول يا رد كرده است. گفتني است كه بسياري از اختلافات اين دو مفسر معلول باورهاي مبنايي آنان است، ولي بسياري از اختلاف‌ها به تفاوت روش آنان در تحقيق بر مي‌گردد.

به اعتقاد نويسنده، علامه طباطبايي در نگارش تفسير خود از منابع متعددي بهره برده است. يكي از منابع، تفسير فخر رازي به نام «مفاتيح‌الغيب» است. تفسير فخر رازي در ميان منابع تفسري مورد استفاده علامه طباطبايي از نظر كميت نقل در رديف هشتم قرار دارد. علامه طباطبايي حدود 300 بار به صورت مستقيم با ذكر عبارت «بعضي از مفسرين گفته‌اند»، «عده‌اي از مفسرين نوشته‌اند»، مطالب تفسيري فخر رازي را نقل و در مواردي آن مطالب را نقد كرده است.

در اين جستار آمده است، معروف است كه رازي در اصول، اشعري مذهب و به جبر اعتقاد داشته است، ولي هنگام پرداختن به مسايل كلامي نظريات مخالف اشعري را بيان مي‌كند، چنان‌كه گاهي به تضعيف مذهب اشعري منجر مي‌شود. فخر رازي شافعي مذهب است و جامع علوم عقلي و نقلي است و به جبر و عدم آزادي اراده انسان گرايش دارد.

ربيع‌نتاج بر آن است كه علامه طباطبايي در اين 300 نقل يا نقد خود از فخر رازي، حدود 47 درصد را به نقل آراي فخر رازي اختصاص داده كه در زمينه نكات تفسيري، ادبي، نحوي و بلاغي قرآن با آراي كلامي و فلسفي فخر رازي است و نيز حدود 53 درصد اين منقولات به نقد آراي فخر رازي اختصاص دارد.

پرسش اصلي نويسنده در اين مقاله اين است كه علامه با چه معياري آراي وي را نقد كرده است؟ شاخص‌هاي نقد از نظر علامه طباطبايي كدام است؟ و سبك و روش او در نقد آراي فخر رازي چيست؟ و در نهايت به اين نتيجه نايل مي‌شود كه علامه طباطبايي در نقد آراي فخر رازي به آيات متحدالموضوع و سياق آيات قرآن و نيز قواعد عربي و هم‌چنين قواعد عقلي ارجاع و استناد كرده است و تفاوت روش‌هاي بحث اين دو مفسر در بسياري از موارد به اختلاف مباني فكري و كلامي آن دو بر مي‌گردد.

آخرين شماره فصل‌نامه علمي ـ پژوهشي «پژوهش‌نامه قرآن و حديث» به صاحب امتيازي انجمن علوم قرآن و حديث، مديرمسئولي جعفر نكونام و سردبيري عباس همامي به تازگي وارد بازار نشر شد.
سه شنبه 21 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 281]