بحران اقتصادي امريكا و عكس العمل ايران

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: بحران اقتصادي امريكا و عكس العمل ايران
مجيد سليمي بروجني

در قانون برنامه چهارم توسعه سالانه از محل فروش 4/2 ميليون بشكه نفت در روز درآمدي حدود 15 ميليارد دلار با فرض هر بشكه نفت 19 دلار پيش بيني شده بود. صادرات نفتي در هشت ساله آقاي خاتمي 172 ميليارد و 748 ميليون دلار بود در حالي كه اين ميزان در سه سال دولت آقاي احمدي نژاد 197 ميليارد و 506 ميليون دلار بوده است. متوسط واردات سالانه بدون خدمات در هشت ساله آقاي خاتمي 20 ميليارد دلار بوده كه در اين سه سال به 49 ميليارد و 896 ميليون دلار رسيده است. واردات كشور به مرز 50 ميليارد دلار رسيده اما متوسط رشد سرمايه گذاري طي اين سه سال افت محسوسي داشته است. به راستي چرا با درآمد سالانه 65 ميليارد دلار، رشد اقتصادي هدف و نسبت هاي لازم محقق نشده است؟ دلارهاي نفتي به چه صورتي هزينه شده اند كه در بسياري موارد از طرح هاي برنامه چهارم عقب مانده ايم. در هشت سال آقاي خاتمي كه بودجه نفتي كمتر بوده و حتي دوران آقاي رفسنجاني كه پول نفت كمتري وارد بودجه مي شده، شاخص ها بهتر از امروز بوده اند. وليكن در حال حاضر با مصرف متوسط سالانه 65 ميليارد دلار اوضاع بهتر نشده است. هنگام تدوين برنامه چهارم توسعه به صورت مكرر گفته شد بايد از شوك هاي نفتي مصون ماند. در واقع ورود ارز نفتي به بودجه دولت محدود شود به طوري كه در جدول شماره 8 سالانه حدود 15 ميليارد دلار از اين محل پيش بيني شده بود كه ظرف پنج سال بايد به سمت امور عمراني هدايت و مابقي به حساب ذخيره ارزي واريز شود كه از طريق اين حساب بازار وسعت يابد و بخش خصوصي تجهيز شود. به دليل بر هم خوردن قواعد نهادي در اين سه سال و براي حاكم شدن رويكرد هزينه يي از سوي دولت نهم براي اولين بار بعد از انقلاب كشور گرفتار پديده شومي شد كه در آن هدف همواره اولويت داشت و درباره منابع حرفي زده نمي شد. دولت هرجا رفته چه در استان ها و چه در جاهاي ديگر دولت خرج بوده است، دولت منابع نبود. سازمان برنامه و بودجه را منحل كردند و بعد از آن خزانه نيز از دور خارج شد. الان دلارهاي نفتي در قسمتي از بانك مركزي است و دولت دستور مي دهد چقدر از آن خرج شود. ساختار سياسي و تصميم گيري نظام دولت ايران در شرايط كنوني به تمام معنا هزينه يي شده است. بديهي است در برابر هر ضربه كه به منشاء درآمد اين ساختار وارد شود، اين دولت به شدت ضربه خواهد ديد. همانطور كه اشاره شد، قيمت نفت به زير 60 دلار رسيده است. گفته شده در سال جاري چيزي حدود 54 ميليارد دلار عدم تحقق درآمد خواهيم داشت. حال بايد چه كار كرد؟ در شرايطي كه تمام امور هزينه يي نهاد شده و نمي توان از آن صرف نظر كرد، ممكن است برخي بگويند سال قبل دو ميليارد دلار خودرو وارد شده يا دوازده ميليارد دلار محصولات و لوازم كشاورزي به كشور وارد شده است. امسال از واردات آن صرف نظر خواهد شد. اين سياست ها جواب نخواهد داد. دولت به دليل اينكه ريال لازم دارد، بايد دلار خود را بفروشد تا منابع مورد نياز را به دست آورد. در واقع آنهايي كه دلار را مي خرند، اقدام به واردات اين نمونه كالاها مي كنند. چنانچه خودرو و ميوه و صدها نمونه ديگر وارد نشود، دولت نمي تواند ريال مورد نياز خود را تامين كند. بودجه جاري از حدود 12 هزار ميليارد تومان به 60 هزار ميليارد تومان رسيد اما با اين وجود حدود 30 هزار ميليارد تومان كسري بودجه داريم. تنها راهكار اقتصادي كه مي توان به آن اشاره كرد، كسري بودجه است. اگر درآمدهاي نفتي نتواند اشتهاي سيري ناپذير دولت نهم را پاسخ دهد، احتمالاً رويكرد كسري بودجه را انتخاب خواهد كرد؛ كسري بودجه به كمك چاپ اسكناس بدون پشتوانه. پديده شومي كه همچون يك سم مهلك اقتصاد كشور را با مشكلات زيادي روبه رو خواهد كرد. دولتي كه هزينه يي نباشد، دولت تحليلگراست، هيچ گاه واقعه يي را مقطعي بيان نمي كند.

رئيس جمهور محترم كشورمان در يكي از مصاحبه هاي خود به صورت جدي ابراز داشتند كه قيمت نفت هيچ گاه به زير صد دلار نخواهد رفت وليكن عكس چنين عقيده يي روي داده است يا در جايي ديگر فرموده اند كه اقتصاد امريكا فرو خواهد ريخت. اين در حالي است كه هر جايي كه به نوعي با بازار سروكار دارد، حتي همان بازار سنتي خودمان، يك سال بازار كساد است، يك سال رونق، يعني هر جا كه تبادل و معامله در آن جريان دارد، رونق و كسادي را در ذات خود دارد. در زمان انتخابات رياست جمهوري نهم چيزي حدود پنج ميليارد دلار در بورس تهران حباب تركيد و شاخص از مرز 13 هزار واحد به زير 10 هزار واحد رسيد. ولي آيا رونق به بازار برگشت؟ خير، هنوز هم ركود داريم. اقتصادي كه مردم در آن مشاركت دارند، فراز و فرود را با خود به همراه دارد. اقتصاد امريكا نيز به دليل مشاركت مردم از چنين ويژگي برخوردار است اما به دليل جايگاه و حجم اقتصاد امريكا، اين كشور روي گسل هايي قرار گرفته است كه با هر نوسان، دنيا را تكان مي دهد. نبايد تصور كرد با هر نوسان آنها نابود شوند و ما پيروز. اقتصاد امريكا به دليل دموكراسي و مشاركت مردم و حاكميت بازار، مي تواند اين زخم ها را ترميم كند. نبايد به واسطه وقوع چنين بحراني به سقوط اقتصاد امريكا دل خوش كرد. امريكا گرفتار چنين بحراني است و مشغول ترميم آن است. اما دلار نسبت به يورو، ين و... گران تر شده است. در حال حاضر دلار در ايران به مرز هزار تومان رسيده است. چه پاسخي براي اين اتفاق داريم. اقتصادي كه قصد سقوط دارد، از ارزش پول ملي آن كاسته مي شود وليكن در امريكا عكس اين موضوع است. ما بايد عاقلانه و منطقي و علمي تصميم بگيريم. فكر نكنيم دشمن مي رود و ما مطرح مي شويم. دشمني كه در حاشيه قرار گرفته، كسادي سنگيني در اقتصاد دنيا ايجاد كرده و قيمت نفت را به زير 70 دلار رسانده است.

ايران 54 ميليارد دلار عدم تحقق درآمد دارد در حالي كه بايد 70 ميليارد دلار خرج كند. حال چه كسي بيشتر ضرر خواهد كرد؟ بنابراين بحران اثرات تعيين كننده يي براي ايران خواهد داشت. به واسطه ركود، بسياري از كارخانه ها ممكن است تعطيل يا نيمه تعطيل شوند. واردات كالاهاي سرمايه يي و واسطه يي ما از اين جهت دچار بحران خواهد شد. ما بايد از نفت گران بترسيم چون ايران معتاد به نفت است. اما با كاهش قيمت نفت در مقطع كنوني اگر كشور به پاخيزد و يك رنسانس در خود ايجاد كند، اين تهديد همه جانبه كه ما را فرا گرفته مي تواند يك فرصت درخشان براي ما شود. در حال حاضر مي دانيد بخشي از صادرات غيرنفتي ما ميعانات گازي است كه با ركود، آنها هم كاهش خواهد يافت. برخلاف بسياري از دوستان كه معتقدند چون اقتصاد ايران با اقتصاد جهاني رابطه چنداني ندارد، بحران حاضر اثري به همراه ندارد. بايد گفته شود اين باد كه وزيدن گرفته همه را دربرخواهد گرفت. اتفاقاً اقتصاد ايران بيش از تركيه، پاكستان و خيلي كشورهاي ديگر در معرض خطر است. بايد به خود بياييم و يك تصميم جدي و منطقي بگيريم. اين فكر جدي در حوزه سياسي، اقتصادي، اجتماعي و امنيتي است زيرا رويكرد هزينه يي در سه سال گذشته جواب نداد و بايد برگرديم به انضباط مالي در بودجه دولت. بنابراين بايد تبعات در تمامي حوزه ها مطالعه و براي حل چالش ها تدبيري انديشيده شود.
سه شنبه 21 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 58]