؛فلسفه و آداب زيارت

واضح آرشیو وب فارسی:خراسان: ؛فلسفه و آداب زيارت
اشاره: در دهه كرامت و در آستانه ميلاد باسعادت و پربركت حضرت رضا(ع) به سر مي بريم. يكي از مباحثي كه اكنون مي توان به آن پرداخت موضوع زيارت، اهميت آن و برخي آداب مربوط به آن است؛ زيارت همان برقرار كردن ارتباط روحي و به وجود آوردن پيوند قلبي با اولياي خداست، چه از طريق حضور در برابر مرقد شريف آنان يا از طريق ارتباط از راه دور و فرستادن سلام و اظهار ارادت همراه با بيان فضايل و كرامات و عبادات و به ويژه از طريق اطاعت و خدمت ؛از اين رو زيارت تاثيري فوق العاده سازنده بر تربيت نفوس مومنان دارد.

در مطلب حاضر ابتدا به موضوع فلسفه زيارت و سپس به فضيلت ها و احكام مربوط به آن مي پردازيم و اميدواريم از اين طريق به برخي از پرسش هاي مطرح در اين باره پاسخ داده باشيم.

زيارت عبرت انگيز است
عالم دنيا، عالم جذب و كشش هاي فراوان مادي است. اين كشش ها عامل بازدارنده و سبب غفلت انسان از فرجام زندگي و عاقبت انديشي است.

ياد آخرت فلسفه فردانگري و بيداري انسان را شكل مي بخشد و او را متوجه زندگاني فردا مي كند.

وقتي چنين توجه و تنبهي براي انسان حاصل شد، او در صدد ساختن آينده روشن و مطلوب براي خود برمي آيد و مقدمات رسيدن به آن را مهيا مي كند.

پيامبر عظيم الشأن اسلام صلي ا... عليه و آله مي فرمايند: قبور را زيارت كنيد. پس به درستي كه اين كار، شما را به ياد آخرت مي اندازد.

لسان قرآن كريم در بازگويي اين حقيقت بسيار صراحت دارد: خدا مرگ و حيات، هر دو را آفريده است تا شما را بيازمايد كه كدام يك از شما خوش عمل و نيك رفتارتريد و او غالب و عزيز آمرزنده است. (ملك، آيه ٢)

انسان ها در هر دوره اي از شرايط زندگي، پايبند ضوابط اجتماعي و روابط انساني هستند. ارتباط انساني در هيچ مقطعي گسستني نيست. اسلام به اين پيوند و پيوستگي تاكيد مي ورزد.

لذا «زيارت» مفاهيم عميقي از عشق، محبت، مودت و پيوستگي انساني و ايماني را به همراه دارد، آن چنان كه هر مسلمان باورمند وظايف زيارت مومنان و صالحان و گذشتگان را همواره به عهده دارد.

همچنين زيارت نمودي از پيوند روحي و عاطفي است كه ميان انسان ها برقرار مي شود.

موقعي كه دوستي به ديدار دوست خود مي شتابد و تحفه اي براي او مي برد، قلب او سرشار از شادي مي شود. رفتن به ديار اموات نيز چنين پيامد شادي در پي دارد و روح درگذشتگان با تحفه زيارت مسرور و شاد مي شود. امام علي عليه السلام دراين رابطه مي فرمايد: گذشتگان خود را زيارت كنيد.

پس به درستي كه آنان از اين عمل شما مسرور و شاد مي شوند. (فروع كافي، ج٣، ص٢٢٩)

ركن اساسي زيارت
قرائت قرآن ركن اساسي زيارت است. دعا در پيشگاه خدا و خواندن قرآن زيارت را معنادار و اثربخش مي كند و موجب آمرزش و ريزش گناهان مي شود. از پيامبر اكرم صلي ا... عليه و آله درباره فضيلت قرائت «آية الكرسي» در زيارت قبور، چنين روايت شده است: هركسي آية الكرسي را قرائت كند و ثوابش را براي اموات و گذشتگان قرار دهد، خدا گناهان وي را بيامرزد. (مستدرك الوسايل ج٢ ص ٣٤١)امام صادق عليه السلام فرمود: هر كسي قبر مومني را زيارت كند و هفت بار سوره قدر را بخواند، خدا او را و صاحب قبر را بيامرزد. (همان ص٣٧٢)

فضيلت زيارت
اسلام همچنان كه زيارت قبور و اموات را مورد توجه قرار مي دهد، زيارت مومنان و نزديكان و هم نوعان را جزو وظايف اجتماعي انسان ها قرار مي دهد و آن را زيربناي روابط اجتماعي و مايه محبت و مودت و هم دلي و هم سويي مي داند. پيامبر اكرم صلي ا... عليه و آله فرمود: «الزيارة تنبت المودة»؛ زيارت و ديدار روياننده محبت و دوستي است.امام صادق عليه السلام نيز مي فرمايد: هركسي برادر مومنش را ديدار كند، خدا براي هر گامش هزار حسنه مي نويسد و هزار گناه او را محو مي كند و هزار درجه براي او بالا مي برد. (همان ج١٠ ص٣٨٠)اما بايد دانست كه زيارت داراي سلسله مراتب فضيلتي است.

زيارت مومنان، زيارت شهيدان، زيارت آل ا... و زيارت انبيا به تناسب مقام و موقعيت معنوي خود درجاتي دارند، اما زيارت انبياي عظام، به ويژه نبي اكرم صلي ا... عليه و آله و ائمه اطهار عليهم السلام داراي اثرات خاص روحي و معرفتي و از فضيلت برتر و شرافت ويژه اي برخوردار است.

اين زيارت انسان را به راه سعادت و كمال معنوي و سرنوشت اخروي رهنمون مي كند. انسان به وسيله زيارت، هدايت ها و ارشادهاي حضوري پيامبر اكرم صلي ا... عليه و آله و پيشوايان معصوم عليهم السلام را دريافت مي كند، چنان كه رسول گرامي فرمود: هركس قبرم را زيارت كند، گويا مرا در زمان حياتم زيارت كرده است و هركس قبرم را زيارت نكند، به من جفا كرده است. (الغدير، ج٥، ص١٠٤)امام محمدباقر عليه السلام درباره ثواب و فضيلت زيارت مرقد مطهر حضرت محمد صلي ا... عليه و آله فرمود: همانا ثواب زيارت قبر پيامبر خدا صلي ا... عليه و آله برابر يك حج نيكو و مقبول است كه به همراه آن حضرت انجام گرفته باشد.(كامل الزيارات ص١٤)

آداب زيارت
با توجه به آن چه گفته شد، اكنون به برخي از آداب زيارت اشاره مي شود. بنا بر روايات بسيار براي انجام زيارت مقدماتي لازم است و اين كار داراي آدابي است. مهم ترين اين آداب عبارتند از: انجام غسل زيارت، پوشيدن لباس پاكيزه، ترك كلام بيهوده، ذكر گفتن در راه كه بهترين آن صلوات بر محمد و آل محمد است، اذن ورود، خواندن زيارت هاي وارده، خواندن دو ركعت يا بيشتر نماز زيارت، دعا پس از نماز، تلاوت قرآن و هديه ثوابش به امام و آماده كردن خود براي اطاعت و ترك معصيت.

سلام دادن
يكي از پرسش ها درباره آداب زيارت اين است كه سلام دادن از نظر شرع چه حكمي دارد. در اين جا اصل «استفتاء» و پاسخ چند تن از علما به همراه مي آيد

سلام دادن به امام حسين(ع) و امام زمان(عج) به سوي قبله و به امام هشتم(ع) به طرف شرق به شكلي كه مرسوم است آيا ريشه روايي دارد؟ و سلام دادن به چه صورت افضل است؟

آيت ا... مكارم: سلام هاي ٣ گانه اي كه به ٣طرف خوانده مي شود، دليل خاصي ندارد، ولي به نيت اوامر مطلقه زيارت مانعي ندارد. (سايت معظم له)

آيت ا... بهجت: خوب است بدون قيد خصوصيت به اطلاقات. در روايت اين طور سلام دادن هم مطلوب است.

آيت ا... سيستاني: ظاهرا ريشه نقلي ندارد مگر زيارت امام حسين(ع).

آيت ا... تبريزي(ره): توجه به سوي قبور ائمه(ع) و سلام به آنان از راه دور و نزديك مستحب است.

آيت ا... صافي: به طور مطلق سلام بر حضرات ائمه(س) و زيارت آن ها به طرف باشد استحباب دارد.

(مسائل جديد از ديدگاه علما و مراجع تقليد ج٥ ص١٠٧)

سجده كردن در برابر حرم ائمه(ع)
يكي ديگر از سوالات مهم اين است كه سجده كردن در برابر حرم ائمه(ع) چه حكمي دارد. پاسخ برخي از علماي عظام به اين استفتا اين گونه است:

حضرت آيت ا... خامنه اي: سجده كردن در برابر حرم ائمه(ع) اگر به نيت شكرگزاري باشد اشكال ندارد و اگر به قصد خضوع در برابر آن ذوات مقدسه باشد، حرام است.

آيت ا... صافي: سجده براي غيرخداوند متعال جايز نيست و به سجده افتادن در اعتاب مقدسه بايد براي خدا باشد. به شكرانه تشرف به زيارت مراقد مقدسه آن بزرگواران(ع) اشكال ندارد و بوسيدن عتبه سجده نيست.

آيت ا... فاضل لنكراني(ره): بايد از اموري كه موجب وهن مذهب مي شود اجتناب كرد.

آيت ا... سيستاني: به عنوان سجده شكر مانعي ندارد. (مسائل جديد از ديدگاه علما و مراجع تقليد، ج٤، ص١٠٧)

قبول زيارت
البته ترديدي نيست كه درباره زيارت و آداب آن پرسش هاي زيادي مطرح است و احكام مربوط به آن بسيار زياد است، آن چه دراين مختصر آمد تنها بيان برخي كليات بود و اميد است كه در «پرسمان»هاي ديگر، برخي ديگر از استفتائات مربوط به اين موضوع را مطرح كنيم. قبول زيارت، آرزوي هر زائر است كه چه بسا با رنج و هزينه زياد به پابوس حضرت رضا(ع) و يا ساير ائمه عليهم السلام مشرف شده است.
يکشنبه 19 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خراسان]

[مشاهده در: www.khorasannews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 234]