فيزيك. اقتصاد

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: حتماً شنيده ايد كه مي.گويند طبيعت بسيار مقتصد است! تاكنون به معناي اين جمله فكر كرده.ايد؟ در فيزيك اصل.هايي وجود دارد كه اين شم اقتصادي طبيعت را براي ما آشكار مي.كند، مثلاً شايد اصل كم.ترين كنش به گوشتان آشنا باشد، يا مثلاً اصل فرما كه براساس آن نور از ميان تمام مسيرهاي ممكن مسيري را برمي.گزيند كه كم.ترين زمان ممكن را تلف كند و ...
فيزيك اقتصاد يك زمينه.ي ميان رشته.اي جديد است كه اغلب روش.ها و نظريه.هايي را براي حل مسايل اقتصادي به.كار مي.برد كه فيزيك.دان.ها براي حل مسايل علمي وعملي – به.ويژه مسايلي كه با عدم قطعيت و تصادفي بودن همراه است – به.كار مي.برند.

مثلاً آبا تاكنون فكر كرده.ايد شباهت بازار سهام و زلزله چيست؟

اگرچه سقوط.ها و ورشكستگي.هاي ناگهاني بازار سهام معمولاً در رسانه.ها به عنوان فاجعه.هاي طبيعي در دنياي مالي توصيف مي.شوند، بيشتر مردم تصور مي.كنند كه اين فقط يك مبالغه و گزافه.گويي است. ولي شايد اين هم.خواني و وابستگي بيشتر از آنچه ما فهميده.ايم باشد. محققين دريافته.اند كه قانون اُماري (Omari Law) كه فعاليت.هاي ارتعاشي مجدد بعد از زمين.لرزه (پس.لرزه) را پيش.بيني مي.كند، در واقع عواقب پس از سقوط.هاي ناگهاني بازار را هم با تقريب خوبي مدل.سازي مي.كند. اين فقط يكي از يافته.هاي بسيار زياد فيزيك اقتصاد (Econophysics) است، پديدار شدن و به.وجود آمدن شاخه.ي مطالعاتي.اي كه علم اصول و روش.شناسي فيزيك را به اطلاعات و ارقام اقتصادي پيوند مي.دهد.

تاريخ.چه

واژه.ي اقتصاد فيزيك در سال 1999، توسط استنلي (Eugene Stanley) استاد دانشگاه بُستُن آمريكا (Boston university) ابداع شد. از زمان آغاز اين رشته، محيط.هاي علمي تعداد زيادي كنفرانس را برپا كرده.اند. تخمين زده شده است كه هماكنون، تقريبا 100 محيط علمي شركت.كننده در اين حوزه.ي نو ظهور وجود دارند. تازگي و نوظهوري اين شاخه.ي مطالعاتي هنوز قابل بحث مانده است. علاقه.ي فيزيك.دانان به علوم اجتماعي اتفاق تازه.اي نيست؛ به عنوان مثال دانيل برنولي (Daniel Bernoulli) كه سهم زيادي در پيش.برد نظريه.ي آمار واحتمال رياضي درقرن هيجدهم داشته است، مقاله.هاي متعددي براي اندازه.گيري و كمي.كردن ريسك دارد. همچنين يكي از بنيان.گذاران نظريه.ي اقتصادي نئوكلاسيك، ايروينگ ايشر (Irving Eisher) ، استاد سابق اقتصاد در دانشگاه ييل (Yale) ، در آغاز كار زير نظر جوسيا ويلارد گيبس (Josiah Willard Gibbs) فيزيك.دان مشهور آموزش ديده بود.
روي.كرد فلسفي اقتصاد فيزيك مطمئناً با روي.كرد اقتصاد معمولي متفاوت است. در حالي.كه اقتصاد.دانان با تعدادي فرض و گمان بنيادي و اصلي كار خود را شروع مي.كنند و سپس مدل فرضي.اي را براي شرح مشاهدات خود ابداع مي.كنند، اقتصاد فيزيك.دان.ها تمايل دارند با شواهد تجربي كار خود راآغاز كنند و سپس الگوهايي را از اطلاعات استخراج كنند. در اين روش، اقتصاد فيزيك.دان.ها به فرض.هاي عقلاني كه متناقض بودن آن.ها با يكديگر در بعضي موارد- مانند تعدي اولويت.ها- ثابت شده است، تكيه نمي.كنند.
اقتصادفيزيك.دان.ها دريافته.اند كه قانون تواني براي توصيف توزيع درآمد اغلب ملت.ها مناسب است. اين مسأله اولين بار توسط ويلفردو پارتو (Vilfredo Pareto) در سال 1897 مورد توجه قرار گرفت. يك مشخصه.ي قابل تأمل در مورد قانون هاي تواني اين است كه نمودار آن.ها دم.هاي كشيده.اي دارد كه به خاطر تفاوت زياد درآمد بين يك پزشك مرفه با درآمدي حدود 300000 دلار در سال و يك بيليونر مثل بيل گيتس ايجاد مي.شود.

ابزارهاي موردنياز برايي فيزيك اقتصاد

ابزارهاي اساسي فيزيك اقتصاد احتمال و روش.هاي آماري هستند كه اغلب از فيزيك آماري سرچشمه مي.گيرند. مدل.هايي از فيزيك كه در اقتصاد كاربرد دارند مدل .نفوذ، مدل.هاي آشفته براي مطالعه.ي سكته، و مدل.هايي براي پيش.بيني زلزله هستند. به.علاوه تلاش.هايي براي استفاده از نظريه.ي پيچيدگي و نظريه.ي اطلاعات به.كار بسته شده.است. از آن.جا كه پديده.هاي اقتصادي حاصل برهم.كنش ميان عوامل غيريكنواخت است، شباهت زيادي با مكانيك آماري دارد كه در آن تعداد زيادي ذره با هم برهم.كنش دارند. البته بايد توجه داشت كه برخي ويژگي.هاي افراد انسان با ذرات از يكديگر متفاوت است.

فيزيك اقتصاد و چالش.هاي پيش.رو

امروزه قابل.توجه.ترين زيرشاخه.ي رشته.ي فيزيك اقتصاد،. كاربرد و اعمال توزيع قانون تواني در اطلاعات و ارقام اقتصادي است. چنين توزيعي، تابع قانون نمايي منفي است (x-a, a>0). فيزيك.دان.ها اين توزيع.ها را در هر زماني در پديده.هاي گوناگون از مكانيك آماري گرفته تا جزر و مد اقيانوس مورد مشاهده قرار مي.دهند. اين توزيع نيز رابطه.اي در اقتصاد كسب كرده است. براي مثال فيزيك اقتصاد.دان.ها دريافته.اند كه توزيع درآمد بيشتر ملت.ها به طور قابل توجهي مناسب با قانون تواني است. اين مساله اولين بار توسط ويلفردو پارتو (Vilfredo Pareto) در سال 1897 مورد توجه قرار گرفت
درفيزيك اين نوع توزيع در سيستم.هاي بسته.اي كه انترپي (Entropy) آنها به مقدار بيشينه رسيده است، .پديدار مي.شود، مانند ذرات گاز در تعادل گرمايي. بعضي از فيزيك.ا.قتصاد.دانان طرفدار اين تأويل مفهومي هستند كه توزيع نابرابر درآمدها مي.تواند نتيجه.ي غيرقابل اجتناب بسياري از فرايند.هاي تصادفي در اقتصاد باشد. توزيع قانون تواني كاربرد منحصر به فردي نيز در بسياري از مسائل مالي دارد. مشاهدات نرخ رشد به عنوان تابعي از اندازه شركت و ميزان سهم در بازار سهام، هر دو به صورت موثري با توزيع قانون توان مدل.سازي مي.شوند.
برخي از فيزيك.اقتصاددانان تلاش مي.كنند كه قانوني جامع براي توصيف تغيير بازار سرمايه تعيين كنند؛ قانوني مانند قانون دوم نيوتن كه بر مبناي آن نيرو برابر است با جرم * شتاب (F=ma).
اگرچه كاربرد استفاده.ي قوانين اصلي فيزيك در داده.ها و ارقام اقتصادي هنوز بحث.انگيز است، فيزيك.اقتصاددانان مسايل بحث.انگيز جديدي را مطرح مي.كنند.
ولي آينده.ي اين شاخه.ي مطالعاتي جديد چه خواهد بود؟ پژوهش.گران برجسته.ي اين عرصه پيشنهاد مي.كنند كه تحقيقات جديد بايد تا جايي ادامه پيدا كنند كه ابعاد طبيعي زندگي اقتصادي را كشف كنند، مخصوصاً رفتارها و پديده.هاي مستقل از مقياسي كه به طور گسترده.اي در اندازه.هاي مختلف بدون تغيير باقي مي.مانند؛ مانند شباهت توزيع درآمدها در كشورهايي كه ميانگين درآمد در آنها به ميزان زيادي متفاوت است.
تحليل ابعادي كه يكي از ابزارهاي مهم در فيزيك است، زمينه..ي ديگري است كه فيزيك.اقتصاد.دان.ها بايد آن را بياموزند و به.وفور مورد استفاده قرار دهند. بيشترين مشكلات در نظريه.هاي اقتصادي اين است كه ما بعد اندازه.گيري درستي نداريم، و يا خودمان را گول مي.زنيم كه داريم!
به نظر مي.رسد كه فيزيك.دانان مسأله.اي چالش.برانگيزتر از قوانين مكانيك كوانتُمي و نسبيت عمومي را يافته.اند، و آن...
اقتصاد است.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 240]