پرقدرت ترین توفان ها

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: پرقدرت ترین توفان ها

پر قدرت ترین توفان ها حوالی غروب ۲۴ ژوئن ۲۰۰۳، دهکدة کوچک منچستر در داکوتای جنوبی، در هم پیچیده شد: دیوارها، سقف ها، نرده ها، تلویزیون، یخچال و ... همه از زمین کنده و در یک توفان پیچندة تاریک و ضخیم با قطر نیم کیلو متر نا پدید شدند.

● توفان پیچنده و توفند:
پر قدرت ترین توفان ها حوالی غروب ۲۴ ژوئن ۲۰۰۳، دهکدة کوچک منچستر در داکوتای جنوبی، در هم پیچیده شد: دیوارها، سقف ها، نرده ها، تلویزیون، یخچال و ... همه از زمین کنده و در یک توفان پیچندة تاریک و ضخیم با قطر نیم کیلو متر نا پدید شدند. سرعت این توفان ۳۲۲ کیلومتر در ساعت بود. حدود یک مایل آنطرف تر، رکس جیر از پشت پرده، بلعیده شدن دهکده را می دید. اما به نظر می رسید توفان در جای خود ثابت مانده، نه به چپ می رفت نه به راست. چند لحظه طول کشید تا رکس که از وحشت خشک شده بود، تشخیص داد این به چه معنی است. طوفان مرگبار مستقیم به سمت او در حرکت بود. با آنچه او دیده بود، مطمئن بود که حتی در زیرزمین هم امن نخواهد بود، به سرعت همسر و برادرش را در ماشین انداخت و در جهت مخالف حرکت توفان حرکت کرد. اما درهمان زمان، دو محقق در خلاف جهت و به سمت این هیولا پیش می رفتند. آنها چند جعبة فولادی ۲۰ کیلو گرمی را در مسیر حرکت این توفان قرار دادند. در داخل آن یک دوربین فیلمبرداری و ۳ دوربین عکاسی جاسازی شده بود. توفان ۸۰ ثانیه بعد به اولین جعبه رسید و... در آسمان چه می گذرد؟ توفان های پیچنده (Tornadoes) و توفند ها (Hurricanes) درمناطق گوناگون با نام های متفاوت و جلوه های خاص ظاهر می شوند و بیشترین میزان خسارت های جانی و مالی را از بین کل توفان ها در پی دارند این توفان ها بر حسب نحوه تشکیل؛ محل تشکیل و سایر خصوصیات به نام های مختلف خوانده می شوند:
▪ توفند ها(Hurricanes): بر فراز اقیانوس های گرم استوایی تشکیل می شوندو سواحل مناطق مختلف دنیا را در هم می کوبند. در اقیانوس آرام و آسیای جنوب شرقی به آنها تایفون( Typhone) می گویند ، در اقیانوس هند به نام سایکلون( Syclone) معروفندو درسواحل دریای کارائیب، هاریکن(Hurricane) نامیده می شوند.
▪ تـوفان های پیچنده(Tornadoes): تورنادو ها می توانند در هر نقطة زمین بوجود آیند، اما فراوانترین محل تشکیل آنها، شرق کوه های "راکی" در ایالات متحده است.
آنها یکی از پرقدرترین توفان ها محسوب می شوند. اگر در صحرا ایجاد شوند، قدرت زیادی ندارند و تنها ماسه ها را با خود بلند می کند که به آن گرد باد می گوییم. در آفریقا آنها را سایمون (Symoon) می نامند. اگر بر روی آب تشکیل شوند فوران های آب ) (Waterspout نامیده می شوند. مقدمه ایجاد این توفان ها، توفان تندری( Thunderstorm) است. توفان های تندری در هوای گرم و مرطوب ایجاد می شوند. اغلب با تگرگ، بادهای شدید و توفان های پیچنده همراهند. در عرض های پایین تر توفندها(Hurricanes) و توفان های استوایی نیز با آنها همراه می شوند. فشار کم و هوای گرم و مرطوب، شرایط را برای ایجاد Supercells ( توفان تندری بسیار سهمگین و نادر) فراهم می کند که به نوبة خود، شرط تشکیل توفان پیچنده است.
▪ منبع انرژی توفان تندری و پیچنده یکی است: گرمای پنهانی موجود در هوای گرم و مرطوب. به خاطر داشته باشید که شما نمی توانید این گرمای پنهانی را با دماسنج اندازه بگیرید. رادارهای دوپلر(Doppler) تشکیل و حرکت توفند ها را تعقیب می کنند و معمولا به موقع، تشکیل توفان پیچنده را پیش بینی می نمایند و از این طریق جان بسیاری را نجات می دهند. عکس های ماهواره ای، تصاویر شگفتی از این نیرو های عظیم طبیعت به نمایش می گذارند. اگر شما هم به زیبایی خلق نیرو های شگفت طبیعت علاقمندید، در خواندن این مطلب، با ما همراه باشید! توفندها: همانطور که می دانید، خشکی ها سریعتر و بیشتر از آب گرم می شوند. جزایر کوچک استوایی که در اقیانوس پراکنده اند، در روزهای گرم به یک نقطه داغ در میان اقیانوس سرد تبدیل می شوند. هوای بالای جزیره هم باطبع داغتر از هوای اطرافش می شود و به طرف بالا می رود. به محض جابه جا شدن هوای گرم، هوای سردتر، از اطراف برای پر کردن جای آن به آن سمت جریان می یابد.
اگر جزیره خیلی داغ نباشد، این جابه جایی، نسیم ملایم دریایی را سبب می شود، اما اگر هوا خیلی گرم شود سریع بالا می رود و باد های شدید از فواصل دور به آن طرف وزیدن می گیردو به این ترتیب، پدیدة دیگری رخ می دهد. فرض کنید باد از استوا به طرف جزیره ای که ۱۰۰ مایل در شمال آن قرار گرفته، بوزد. چون زمین به دور محور خود می چرخد، جزیره، دریا و هوای بالای آن نیز، می چرخند، بنابراین باد عملا نه به شمال بلکه به طرف شرق حرکت می کند. چون زمین در استوا بزرگترین دایره را دارد، حرکت شرقی باد سریع تراز حرکت شرقی جزیره است. بنابر این ظاهرا باد هرگز به جزیره نمی رسد . اما واقعیت این است که هر چه باد، به جزیره نزدیکتر شود، قدرت مکش ناشی از برخاستن هوای گرم، بیشتر می شود و در نتیجه باد با یک انحنای بسیار شدید، به طرف جزیره تاب می خورد که نتیجة آن یک چرخش عظیم است. همة بادها یی که از جهات مختلف به سمت جزیره حرکت می کنند،همین شرایط را دارند. بنابر این آنچه ایجاد می شودمجموعه ای از باد های وزنده است که حول یک محور خالی( هوای گرم بالا رفته) جمع می شوند. هوا خیلی به آهستگی به درون این مرکز خالی نفوذ می کند تا جای خالی هوای داغ را بگیرد.
این عمل ممکن است روزها به طول انجامد. در این مدت ( گاهی ۲- ۳ هفته) بادهای جانبی، این تودة چرخنده و توفانی عظیم را با خود جابه جا می کنند . اگر دریا نوردان با یک توفند مواجه شوند، نتیجه اش باد های سهمناک، امواج خروشان و باران سنگین است. اما در مرکز توفان، بادها متوقف می شوند، ابرها بازمی شوند، هر چند امواج سهمگین برقرارند. کمتر کشتی می تواند از این موقعیت جان سالم به در برد. مگر اینکه کاملا مجهز باشد. این نقطه را" چشم توفان" می نامند. فشار هوا اینجا بسیار پایین است و دریا نوردان می دانند که هنوز نیمة دیگر توفان در پیش است زیرا آنها در مرکز توفان قرار دارند. علاوه بر وجود جزایر، بالا رفتن سریع هوای گرم در اثر توفان تندری نیز می تواند سبب ایجاد توفند شوند. همانطور که در خشکی باعث ایجاد توفان پیچنده می شوند.
اگر آب دریا هم به اندازة کافی گرم شود، همین اتفاق می تواند بیافتد. در این صورت دمای آب برای تشکیل توفند باید بیشتر از ۵/۲۶ درجة سانتیگراد باشد. نقشه زیر نمایشگر دمای سطح آب در نیمکرة شمالی است. نقاط زرد ، نارنجی و قرمز دمای مناسب برای تشکیل توفند ها است. علاوه بر دمای بالای آب دریا، رطوبت نسبی بالا نیزدر تروپوسفر میانی یا پائینی لازم است. این امر باعث افزایش گرمای نهان در منطقه می شود. طول عمر هاریکن ها از تشکیل تا تخریب دو تا سه هفته است. آنها با رسیدن به آبهای خنک تر یا خشکی ، به سرعت انرژی خود را از دست می دهند و از شدت و قدرتشان کم می شود. توفان های پیچنده: اکثرا در بهار و تابستان دیده می شوند.
هر سال حدود ۸۰۰ توفان گزارش می شودکه منجر به کشته شدن ۸۰ نفر و مجروح شدن ۱۵۰۰ نفر می گردد. آنها به همراه توفان تندری( Thunderstorm ) تشکیل می شوند و در آغاز شکل گیری، نامرئی هستند تا اینکه آنقدر گرد و خاک و ش ئ با خود بلند می کنندتا از دور دیده شوند. به ندرت اتفاق می افتد که چند توفان پیچنده با هم ایجاد شوند. توفانهای پیچنده از لحاظ قدرت به سه دسته تقسیم می شوند:
۱) توفان های ضعیف: ۶۹ % کل توفان های پیچنده، کمتر از ۵% آنها منجر به مرگ شده اند، طول عمری بین ۱-۱۰ دقیقه دارند. سرعت باد کمتر از ۱۱۰ مایل در ساعت است.
۲) توفان های قوی: ۲۹% کل توفان های پیچنده ، ۳۰% انها منجر به مرگ می شوند، طول عمرشان بیش از ۲۰ دقیقه است. سرعت باد بین ۱۱۰-۲۰۵ مایل در ساعت است.
۳) توفان های مخرب: ۲% کل توفان های پیچنده ، ۷۰% آنها منجر به مرگ می شوند. طول عمرشان تا ۱ ساعت هم می رسد. سرعت باد بیش از ۲۰۵ مایل در ساعت است.
● باور های غلط از تورنادو:
▪ باور: نواحی نزدیک رودخانه ها، دریاچه ها و کوه ها از خطر توفان در امانند.
▪ واقعیت: هیچ مکانی از خطر توفان های پیچنده در امان نیست.در اواخر دهة ۸۰، توفانی پارک طبیعی Yellowstone را در نوردید. مسیر توفان از بالا به پایین ۱۰۰۰۰ فوت بود.
▪ باور:کاهش فشار ایجاد شده توسط توفان سبب انفجار خانه ها می شود.
▪ واقعیت: باد شدید و برخورد آن به ساختمان ها و نفوذ آن به داخل خانه ، سبب فرو پاشی ساختمان ها می شود.
▪ باور: پنجره ها باید باز گذاشته شوند تا تعادل فشار در خانه برقرار شود و حداقل خسارت بوجود آید.
▪ واقعیت: پنجره های باز اجازه می دهند باد ویرانگر به داخل خانه بوزد. پنجره ها را به حال خود بگذارید و هر چه سریع تر خود را به محلی امن برسانید!
● تناوب توفان های پیچنده : توفان های پیچنده در هر زمانی از سال می توانند بوجود آیند اما فصل رایج آنها در عرض های پایین، اسفند تا اردیبهشت است و در عرض های بالا، در تابستان رخ می دهند. تشکیل آنها معمولا در بعد از ظهر و غروب است اما گاهی صبح هم دیده شده اند. جهت حرکت آنها بیشتر از جنوب غرب به شمال شرق است اما در جهات دیگر هم حرکت می کنند.
▪ سرنخ های محیطی: هنگام ظاهر شدن توفان های پیچنده ، معمولا این علائم ظاهر می شود:
ـ آسمان تیرة سبز رنگ،
ـ ابرهای دیواره ای،
ـ تگرگ های درشت،
ـ غرش بلند مانند قطار.
● توفان های پیچنده چگونه تشکیل می شوند؟ مراحل تشکیل توفان های پیچنده عبارتند از:
۱) یک ساندویچ بزرگ از لایه های هوا در اتمسفر تشکیل می شود. هوای داغ و مرطوب زیر هوای سرد و خشک قرار می گیرد. یک لایه هوای پایدار گرم و خشک ، بین این دو لایة فعال قرار دارد.
۲) لایه پایدار میانی بوسیله باد در لایه های بالایی اتمسفرسوراخ شده، از بین می رود.
۳) هوای داغ پایین بالا می رود و در هوای کم فشار بالایی منبسط می شود.
۴) همچنانکه هوا سرد می شود، رطوبت موجود در آن متراکم می شود. گرمای پنهان آزاد می شود که نتیجه اش گرم شدن هوا و فعال شدن آن می شود. سرعت جریان هوا به بیش از ۱۵۰ مایل بر ساعت می رساند. در این حالت توفان تندری ایجاد شده است.
۵) توفان تندری ممکن است در اثر باران یا تگرگ شدید از بین برود و یا می تواند به یک تورنادو تبدیل شود.
۶) بر هم کنش بین هوا در ارتفاعات مختلف، رطوبت ها و دماهای مختلف، سبب ایجاد باران، رعد و برق، چرخش هوا و در نهایت یک مزوسیکلون(Mesocyclone ) می شود. مزو سیکلون، ناحیة چرخشی توفان است که قطری معادل ۲-۶ مایل دارد. توفان های پیچنده از مزوسیکلون ایجاد می شوند اما هر مزوسایکلونی منجر به توفان پیچنده نمی شود. چرخش ها در نیمکرة شمالی در جهت عقربه های ساعت است.
۷) توفان های پیچنده در پایین مزوسیکلون تشکیل می شود. هر چه ستون هوای چرخنده باریک تر می شود، سریعتر می چرخد. این چرخش بصورت افقی است. اما اگر باد جنوبی در نزدیک زمین بوزد( فلش نارنجی) و باد غربی از بالای آن بوزد( فلش آبی)، شکست باد( جایی که جهت وزش باد تغییر می کند) سبب می شود تا ستونی از هوا در نزدیکی زمین به چرخش در آید. ( فلش صورتی). در نتیجه این نیروهای فیزیکی، گردباد به موقعیت عمودی در می آید.