مروري بر تاريخچه و گفتمان اتحاديه انجمن هاي اسلامي دانشجويان مستقل

واضح آرشیو وب فارسی:کيهان: مروري بر تاريخچه و گفتمان اتحاديه انجمن هاي اسلامي دانشجويان مستقل
تحولات سخت افزاري و بنيادي و دگرگوني هاي نرم افزاري و مفهوم ناشي از جريان انقلاب اسلامي، برروي باورها، ارزش ها و ساختارهاي حاكم بر ايران و جهان در بهمن پنجاه و هفت، انگيزه ها و جهت گيري ها و روشها و اهداف جريان دانشجويي را نيز دستخوش تغييرات اساسي كرد و گفتمان ديني انقلاب اسلامي محور تعاملات و مبناي شكل گيري مناسبات تازه اي در پيكره دانشجويان مسلمان و جنبش دانشجويي برآمده از آن گرديد.
جنبش دانشجويي مسلمان با فاصله گيري از انگاره هاي ماركسيستي و مائويستي چپ وايستارهاي محافظه كارانه راست مطالبات آزادي خواهانه و ضد استبدادي استقلال طلبانه و ضداستكباري و عدالت محور و ظلم ستيزانه را در سايه اسلام و ارزش هاي ديني باز تعريف كرد و در برابر گفتمان هاي رايج التقاطي و انحرافي وابسته به اردوگاه شرق و بلوك غرب گفتمان بديعي را برگزيد كه علاوه بر بومي بودن از غناي ايدئولوژيك و نظري عميق و ژرفي نيز برخوردار بود اين گفتمان از دم مسيحايي حضرت روح الله برمي خاست.
پس از آنكه دانشجويان مسلمان در مواجهه با جريان ها و گروه هاي سياسي طرفدار جريان هاي التقاطي توانستند جريان اسلام گرا را به عنوان گفتمان غالب دانشگاه مطرح نمايند، هسته اوليه يك اتحاديه مركزي را در ماه هاي ابتدايي بعد از پيروزي انقلاب اسلامي توسط دانشجويان دانشگاه هاي تهران، صنعتي شريف، علم و صنعت، پلي تكنيك (اميركبير) و ملي (شهيد بهشتي) به عنوان محور اصلي و چند دانشگاه ديگر بنا نهاد. متعاقب اين قضيه در مرداد ماه سال 58 با حضور انجمن هاي اسلامي دانشجويان 22 دانشگاه در دانشگاه صنعتي اميركبير گرد هم آمدند تا تدوين مرامنامه آن اتحاديه را به انجام رسانند.
بدين ترتيب انجمن هاي اسلامي دانشجويان در كنار اساسنامه تشكيلاتي خود براي حفظ اصالت و بنيان هاي اعتقادي حاكم بر جريان انجمن هاي اسلامي دانشجويان، اصولي را با عنوان مرامنامه دفتر تحكيم وحدت به نگارش در آوردند كه طبق آن تمامي اعضاي انجمن هاي اسلامي دانشجويان مي بايست به آن معتقد و پايبند بوده باشند كه البته هيچ يك از بندهاي آن نيز قابل حذف نخواهد بود.
البته پس از تشكيل ابتدايي و قبل از اينكه اين اتحاديه رسماً اعلام موجوديت نمايد، بحث اشغال لانه جاسوسي توسط دانشجويان پيرو خط امام پديد آمد و باتوجه به اينكه اين دانشجويان عمدتاً از مؤسسان اين اتحاديه بودند، اعلام موجوديت رسمي به تعويق افتاد. اما سرانجام جريان اسلام گرا در دانشگاه ها در تقابل با جريان هاي چپ (كمونيست، ماركسيست و...) و چپ گرا (التقاط اسلام و سوسياليسم نظير سازمان منافقين يا مجاهدين خلق و...) و جريان راست و التقاط ليبرالي و همچنين نگاه حداقلي و فردي به اسلام (نظير نهضت آزادي، جبهه ملي، انجمن حجتيه و...) در آن دوران در «انجمن هاي اسلامي دانشجويان» سازمان يافت كه با نگاه مساعد حضرت امام خميني(ره) به اين مجموعه دانشجويي و سخنان ايشان در جمع دانشجويان و جمله تاريخي «برويد تحكيم وحدت كنيد» باعث گرديد در شهريور سال 1359 اين دانشجويان با نام «اتحاديه انجمن هاي اسلامي دانشجويان دانشگاه هاي سراسر كشور» (دفتر تحكيم وحدت) به فعاليت خود چهره اي منسجم تر ببخشند.
مرامنامه شامل يك مقدمه، اصول كلي، اهداف، خط مشي عقيدتي- سياسي، خط مشي فرهنگي و خط مشي تشكيلاتي بود و همچنين در بخش اصول كلي مرامنامه دفتر تحكيم وحدت، هفت اصل اعتقاد به مكتب اسلام، ايمان به اصول پنج گانه مكتب اسلام، اعتقاد به اسلام فقاهتي به عنوان اسلام راستين، اعتقاد به ولايت فقيه به عنوان تبلور اسلام راستين، اعتقاد به حقانيت جمهوري اسلامي ايران، قانون اساسي و اعتقاد به انقلاب فرهنگي به عنوان زيربناي اعتقادي اين دفتر آورده شده است.
طي دهه 60 به علت شرايط جنگ، فضايي خاص بر دانشگاه حاكم شد. آغاز جنگ تحميلي نسل جوان دانشجو را به ميدان آورد. هرچند در اين دوران تحت تأثير جنگ و نيز به علت ركود منازعات سياسي، حركت هاي دانشجويي در عرصه سياسي نمود چنداني نداشت، اما در اين زمان دانشگاه با فضاي جنگ تحميلي و دفاع مقدس، پيوند عميقي پيدا كرد و بخش قابل توجهي از دانشجويان كشور، در حفظ و تماميت و كيان كشور، نقش اساسي داشتند.
پس از اين دوران، اتحاديه انجمن هاي اسلامي دانشجويان (دفتر تحكيم وحدت) دچار ركودي مي شود كه اين افول از اتصال برخي از اعضاي اين اتحاديه به جريان هاي سياسي سرچشمه مي گرفت.
در اين بازه زماني تك صدايي اكثر دانشجويان مزيد بر علت گرديد تا گفتمان توجيه گرا بر فضاي جامعه غالب گردد، به اين معنا كه بخشي از جريان معتقد به نظام جمهوري اسلامي تلاش مي كرد تا مطالبات و انتقادات جامعه و دانشگاه را توجيه نمايد و انتقاد به برخي مسئولان خرد و كلان نظام را به معناي زير سؤال رفتن اصل نظام مي دانستند.
پس از روند افول ايجاد شده در انجمن هاي اسلامي و باتوجه به اينكه روند انتقادي آن ها به سمت دولت سازندگي به دليل كم وجهي به مباني عدالت گرايانه از يك سو و مجلس چهارم از سوي ديگر، افزايش يافته بود، باعث شد تا روند اختلافي در انجمن هاي اسلامي دانشجويان كه از انتخابات مجلس دوم كليد خورده بود، افزايش يافته و اولين انشقاق دانشجويان مسلمان را با تأسيس «جامعه اسلامي دانشجويان» ثبت نمايد. اين اختلافات در سطح ديگر نيز در انجمن هاي اسلامي و برخي از آن ها با اين استدلال كه مسئولين دولت از انقلابيون و مورد تائيد امام و رهبري اند، پس نمي بايست با آن ها مخالفت كرد، باعث گرديد تا در مقابل اشتباهات و انحرافات سكوت اختيار كرده و برچسب ضدولايت فقيه را به انجمن هاي اسلامي دانشجويان بزنند و به دليل عدم همخواني در روش و با كمك دولت و جناح حاكم، تشكل «اتحاديه انجمن هاي اسلامي دانشجويي و فارغ التحصيلان» را به عنوان دومين انشقاق دانشجويان مسلمان، در دانشگاه ها تشكيل دهند.
نكته اي كه مي توان از آن به عنوان مهمترين دليل تغيير رويكردها و به مرور زمان تغيير بنيان هاي فكري در دفتر تحكيم وحدت به آن اشاره كرد، همراه شدن با جريان هاي سياسي خارج از دانشگاه بود و حتي حضور در عرصه قدرت و به نوعي دنبال نمودن منافع فردي و حزبي، تا جايي كه حتي آشكارا در محدود نمودن انديشه هاي حضرت امام خميني(ره) نيز در يك قالب مشخص گام برداشته شد، حرفي كه رضا حجتي عضو شوراي مركزي دفتر تحكيم وحدت در روز 21 ارديبهشت ماه 1379 در گفتگو با ايسنا بر زبان جاري ساخت حقيقتي تلخ از روزگار دفتر تحكيم وحدت بود. در جايي كه مي گفت:
... (دفتر تحكيم وحدت) انديشه هاي امام را در قالب تفكرات خاتمي دنبال مي كند...
اما به نظر مي رسيد برخلاف ظاهر بسيار متفاوت دو گفتمان توجيه گرا و ساختارشكن كه دو جريان فكري كاملا متفاوت جنبش دانشجويي در طول دهه 70 پرچمدار آن ها بودند، هر دوي آن گفتمان ها به دليل يك تحليل اشتباه مشترك مبني بر عدم تفكيك بين حكومت و حاكميت اقدام به روش هاي توجيه گرايانه و يا ساختارشكنانه كرده بودند.
رفتارهاي متناقض با آرمان هاي دفتر تحكيم و وابستگي به جريان هاي سياسي- فكري باعث گرديد برخي از انجمن هاي اسلامي دانشجويان عضو دفتر تحكيم وحدت (همچون انجمن هاي اسلامي دانشجويان علوم پزشكي اهواز و شهيد چمران اهواز، علوم پزشكي همدان و بوعلي سينا همدان و...) كه حتي از حق رأي اضافه در دفتر تحكيم وحدت برخوردار بودند به همراه برخي از انجمن هاي اسلامي دانشجوياني كه از ابتداي تأسيس عضو دفتر تحكيم وحدت نبودند (همچون انجمن هاي اسلامي دانشجويان دانشگاه هاي شاهد، سمنان، علوم پزشكي بابل، علوم پزشكي ايلام، علوم پزشكي سبزوار و...) كه روي هم 18 انجمن اسلامي دانشجويان را تشكيل مي دادند، توانستند در 13 آبان 1387 در قالب «اتحاديه انجمن هاي اسلامي دانشجويان مستقل دانشگاه هاي سراسر كشور» اعلام موجوديت نمايند.
اين سومين انشعابي بود كه در دفتر تحكيم وحدت به وقوع پيوست با اين تفاوت كه اين بار ديگر اين دانشجويان مسلمان نبودند كه به صورت فردي از تشكيلات انجمن هاي اسلامي دانشجويان جدا مي شدند بلكه انجمن هاي اسلامي به صورت تشكيلاتي از دفتر تحكيم وحدت خارج مي شدند و اولين انشقاق تشكيلاتي را در تاريخ دفتر تحكيم وحدت ثبت نمودند، اين انجمن ها معتقد بودند كه انتقاد به جريان ها و مسئولان يكي از ضروريات و وظايف جنبش دانشجويي مي باشد، اما اين به معناي نفي حاكميت نظام ديني نيست بلكه در جهت رسيدن به چنين نظامي قابل تعريف مي باشد. هر چند كه اين انشعاب به مذاق بسياري از سياستگذاران وقت وزارت علوم همچون دكتر معين و معاونين وزارتخانه خوش نيامد كه در اين زمينه مي توان به متن نامه وي خطاب به سيد محمد خاتمي اشاره كرد كه طي آن خواستار برخورد امنيتي، اطلاعاتي، سياسي، حقوقي و قضايي با دانشجويان گرديده بود.
وزارت علوم تحت مديريت آقاي دكتر معين، در هر دانشگاهي كه انجمن اسلامي دانشجويان آن دانشگاه به دليل رفتارهاي خلاف اساسنامه و مرامنامه اعضاي دفتر تحكيم وحدت، ديگر حاضر به فعاليت در آن اتحاديه نبود را به زور و به بهانه هاي مختلف مي بستند و شوراي مركزي چنين انجمن هايي را كه در دانشگاه هاي مختلف با رأي دانشجويان انتخاب شده بودند، منحل مي كردند. اما با تمام اين مشكلات، انجمن هاي اسلامي دانشجويان تشكيل دهنده اين اتحاديه، خيلي سريع توانستند براساس حركت در جهت آرمان ها و اصالت هاي جنبش دانشجويي مسلمان و بهره مندي از منطق معقول گفتمان انتقادي، اين مجموعه دانشجويي را به جايگاه واقعي و اصيل انجمن هاي اسلامي نزديك كنند، به طوري كه در پنجمين نشست سالانه، مقام معظم رهبري پيامي به ياد ماندني را خطاب به نشست اين تشكل دانشجويي صادر فرمودند، كه نشان از حفظ و پويايي و در عين حال حركت در مسير صحيح اين تشكل دانشجويي داشت.
ايشان در بخشي از اين پيام فرمودند:
«از خداوند متعال سپاسگزارم كه اين شور و همت مؤمنانه را براي زنده نگه داشتن شعارهاي اساسي اين دوره از حيات نظام اسلامي به جوانان نخبه ما ارزاني داشته است. چه فاصله ژرفي است ميان اين دل هاي روشن و نيت هاي پاك، كه اصلاح و اكمال نظام اسلامي را هدف خود ساخته اند با غفلت زدگان روشنفكرنمايي كه در خدمت به نظام سلطه خشن و مسلح استكباري، مردم و نظام مردمي خويش را آماج تهمت و نيرنگ و جفاي خود قرار مي دهند.»
اتحاديه انجمن هاي اسلامي دانشجويان مستقل، تا پايان دولت اصلاحات تعداد دفاتر دانشگاهي خود را به حدود 30 انجمن اسلامي افزايش داد، تا بتواند زمينه تشكيل بزرگترين اتحاديه انجمن هاي اسلامي را پس از دوران از هم پاشيدگي دفتر تحكيم وحدت ايجاد نمايد و توانست در اسفند ماه سال 1383، به عنوان اولين تشكل دانشجويي مانيفست فكري خود را مهندسي و در قالب «سند گفتمان جنبش دانشجويي مسلمان» منتشر نمايد.
¤ دبير سياسي اتحاديه انجمن هاي اسلامي مستقل
شنبه 18 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: کيهان]

[مشاهده در: www.kayhannews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 280]