از نهضت ملي شدن نفت تا كودتا

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: از نهضت ملي شدن نفت تا كودتا
صادق تهراني

قسمت اول:

بعد از انتخابات مجلس شانزدهم در پاييز 1328 و بهار 1329، با تشكيل فراكسيون اقليت «مليون.» به رهبري دكتر محمد مصدق.، فرصت مناسبي براي طرح مطالبة ديرين خلع يد استعمار پير انگليس از ثروت ملي نفت و اوج.گيري مبارزات استقلال.خواهانه و ضداستعماري ملت ايران فراهم آمد. سال 1329 در پي بازگشت آيت.الله كاشاني از تبعيد لبنان و استقبال پرشكوه مردم و گروههاي سياسي ملي و تقويت پايگاه اجتماعي جبهه ملي.، قيام عمومي عليه شركت نفت انگليس گسترش يافت.. آيت.الله كاشاني كه در بهمن 1327 در 70 سالگي با خشونت و ضرب و شتم.، دستگير و پس از مدتي حبس در قلعه فلك.الافلاك خرم.آباد به لبنان تبعيد شده بود، در اول بهمن 1327 طي اعلاميه شديداللحني خواستار «لغو امتياز» نفت شده بود.1 وي در بيانيه.اي از تبعيدگاه خود، علت واقعي بازداشت و تبعيد خود را همين موضوع و اقدام عليه سياست استعماري انگليس ذكر كرد. 2 جبهه ملي از بدو تأسيس با همكاري و حمايت نيروهاي مذهبي از جمله فداييان اسلام3 .به سخن.گوي اكثريت مردم تبديل شد. به تعبير غلامرضا نجاتي.، در تمام مبارزات سياسي ـ ملي سالهاي 1327 و 1328 و 1329 «جمعيت فداييان اسلام.» شركت فعال داشت و «نيروي عامل و متحرك جبهه ملي را تشكيل داد.» 4
آيت.الله كاشاني و «جبهة ملي.» به رهبري دكتر مصدق در مجلس شورا و مطبوعات و اجتماعات مردمي.، خواستار ملي شدن صنعت نفت شدند و اين خواسته مورد حمايت گروههاي كثير مردم و تني چند از علماي برجسته نظير آيت.الله.العظمي خوانساري (از مراجع ثلاث قم.)، آيت.الله بهاالدين محلاتي.، آيت.الله عباسعلي شاهرودي.، آيت.الله سيدحسن چهارسوقي.، آيت.الله شيخ باقر رسولي.، آيت.الله سيدمحمود روحاني قمي.، آيت.الله شيخ محمدرضا كلباسي.، آيت.الله حاج شيخ مهدي نجفي.، آيت.الله فقيه سبزواري و گروه كثيري از روحانيون فعال و مبارز مانند حاج سيدحسين خادمي و حاج شيخ مرتضي مدرسي اردكاني.، حاج سيدمصطفي سيدالعراقين و... قرار گرفت5 .و شوري عجيب در سراسر ايران پديدار شد. آيت.الله.العظمي بروجردي نيز از نهضت نفت «ضمني ولي آشكارا» حمايت مي.كرد و به علماي تهران نامه نوشت كه نبايد با اين حركت مخالفت كنند. 6 رزم.آرا، نخست.وزير، اين كار را غيرعملي خوانده مردم را از خطرات آن ترساند و در 13 اسفند 1329 مخالفتش را با ملي شدن صنعت نفت.، در جلسة كميسيون نفت مجلس.، تكرار كرد، تا آنجا كه به دليل اقتدار و موقعيت ويژه.اش به بزرگ.ترين مانع تحقق خواست ملي مبدل گرديد. وي سرانجام سه روز بعد، در مسجد شاه.، به ضرب گلولة يك عضو «فداييان اسلام.» به قتل رسيد. 7

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 165]